SKKN nam 2014 2015 DMBPren ki nang cam thu tho van

<span class='text_page_counter'>(1)</span>UBND HUYÖN C¸T H¶I TRƯỜNG TH & THCS HOÀNG CHÂU -----------*----------. ĐỔI MỚI BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG CẢM THỤ THƠ VĂN GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC MỘT SỐ TIẾT ĐỌC – HIỂU THƠ TRỮ TÌNH HIỆN ĐẠI CHO HỌC SINH LỚP 9 TRƯỜNG TH & THCS HOÀNG CHÂU HUYỆN CÁT HẢI.. Họ tên: Trần Thị Thu Hằng Chức vụ: giáo viên Đơn vị: Trường TH & THCS Hoàng Châu Năm học 2014 - 2015 ĐẶT VẤN ĐỀ BỐI CẢNH CỦA SÁNG KIẾN.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trong xu thế hội nhập và phát triển toàn cầu, đất nước ta rất cần nguồn nhân lực không chỉ có chuyên môn cao, kỹ thuật giỏi mà cũng rất cần có ở họ những phẩm chất, tâm hồn cao đẹp vốn có của người Việt Nam. Để có được nguồn nhân lực chất lượng ấy trong tương lai thì ngay từ các nhà trường phổ thông việc “dạy chữ” gắn với “dạy người”, bên cạnh việc khám phá tri thức thì việc bồi dưỡng cảm xúc, tâm hồn cho học sinh rất cần được quan tâm chú ý. Trong giai đoạn hiện nay, đất nước ta đang tiếp cận với nền kinh tế thị trường thì dường như một số giá trị đạo đức, cảm xúc, tâm hồn của con người Viêt Nam đâu đó bị sao nhãng, bị chai cứng, việc khơi gợi, hun đúc, bồi dưỡng cho thế hệ trẻ những cảm xúc tâm hồn cao đẹp đã và đang là vấn đề cấp thiết trong mỗi nhà trường, mỗi người giáo viên. Song trên thực tế hiện nay, số học sinh nói chung và học sinh lớp 9 Trường TH& THCS Hoàng Châu chưa có nhiều em yêu thích môn văn, phần lớn khả năng cảm thụ của học sinh trong học văn còn nhiều hạn chế . Để thay đổi thực trạng đó, những năm học qua, bản thân tôi đã tích cực vận dụng đổi mới phương pháp để tạo hứng thú cho học sinh trong dạy học. Để giúp cho học sinh có năng lực cảm thụ thơ văn, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “ Đổi mới biện pháp rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn góp phần nâng cao hiệu quả dạy học một số tiết đọc hiểu thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9”. Với việc rèn cho học sinh năng lực để cảm thụ thơ văn sẽ giúp cho các em có kĩ năng tiếp xúc, khám phá văn bản, biết tìm ra cái hay, cái đẹp, biết trải nghiệm qua các cung bậc của cảm xúc trong từng tác phẩm. Từ đó giúp các em biết cách tạo lập văn bản, làm phong phú thêm những cảm xúc suy nghĩ trong tâm hồn học sinh khơi gợi trong các em sự say mê, hứng thú góp phần nâng cao hiệu quả môn học. Đề tài trên đã được nghiên cứu tại Trường TH& THCS Hoàng Châu trong hai năm học: 2012 - 2013 và 2013 -2014. Trong công cuộc hội nhập phát triển đất nước hiện nay, đòi hỏi sự đổi mới trên nhiều lĩnh vực, trong đó có Giáo dục và Đào tạo. Nhận thức được tầm quan trọng của việc rèn cho học sinh năng lực để cảm thụ thơ văn qua các tiết đọc hiểu văn bản Ngữ văn, thời gian qua, tôi đã tích cực rèn luyện cho học sinh trong quá trình giảng dạy thơ trữ tình hiện.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> đại môn Ngữ văn 9 tại Trường TH&THCS Hoàng Châu và nhận thấy kĩ năng, cảm xúc, kết quả học tập của học sinh qua hai năm thực hiện đã được cải thiện đáng kể. Điều đó đã khẳng định các biện pháp vận dụng của bản thân trong quá trình giảng dạy với thực tế của học sinh nhà trường là phù hợp có hiệu quả. I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. Thực hiện NQ số 29, về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam thì việc đổi mới phương pháp giảng dạy nâng cao năng lực, chất lượng học tập của học sinh đã và đang là vấn đề cấp thiết. Môn Ngữ văn nói chung và Ngữ văn bậc THCS nói riêng là một bộ môn khoa học nghệ thuật có tính ứng dụng cao. Môn Ngữ văn giúp cho học sinh phát huy hai năng lực cơ bản tiếp nhận văn bản (năng lực đọc - hiểu, giải mã văn bản được cung cấp và các văn bản cùng loại) và tạo lập văn bản (năng lực sản sinh ra các kiểu văn bản theo những yêu cầu cụ thể) từ đó giúp các em có năng lực tiếp nhận thông tin đa chiều của cuộc sống; năng lực thích ứng với những thay đổi trong thực tiễn; năng lực tham gia vào các hoạt động giao tiếp ứng xử có văn hóa. Ngoài ra, môn Ngữ Văn còn góp phần to lớn trong việc bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cho các em học sinh: biết yêu thương, quý trọng, biết hướng tới những tư tưởng cao đẹp lòng nhân ái, tinh thần tôn trọng lẽ phải, sự công bằng, lòng căm ghét cái ác, cái xấu…, bước đầu giúp các em có năng lực cảm thụ các tác phẩm có giá trị nhân văn cao cả. Nằm trong chương trình môn Ngữ Văn lớp 9 phần thơ hiện đại trữ tình gồm các bài thơ hay, dễ nhớ dễ thuộc, nội dung nói về những chủ đề gần gũi với cuộc sống thực tế, nghệ thuật diễn tả phong phú sinh động dễ cảm thụ, dễ khơi gợi các cung bậc cảm xúc cho người tiếp nhận. Việc cảm thụ tốt các bài đọc hiểu thơ trữ tình sẽ làm nền tảng giúp các em biết cách cảm thụ các văn bản nghệ thuật khác vận dụng để làm các bài nghị luận về thơ văn, bày tỏ những tư tưởng tình cảm suy nghĩ của mình về một đoạn thơ, áng văn hay một hện tượng của đời sống xã hội. Song trên thực tế khi giảng dạy phần thơ hiện đại trữ tình trong môn Ngữ Văn lớp 9 ở trường TH&THCS Hoàng Châu nhiều năm, tôi nhận thấy phần lớn học sinh ngại học môn Ngữ văn, khả năng diễn đạt nói hay viết về một vấn đề còn lúng túng, đặc biệt kĩ năng cảm.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> thụ thơ văn của các em còn nhiều hạn chế nên chất lượng bộ môn chưa cao. Để nâng cao chất lượng bộ môn, giúp cho học sinh hứng thú hơn với môn học bên cạnh việc tích cực đổi mới phương pháp trong giảng dạy, giáo viên phải chú ý giúp học sinh biết cách cảm thụ môn Ngữ văn trong giảng dạy. Song bản thân tôi cũng như giáo viên dạy Ngữ văn 9 khác trong những năm qua, khi dạy các tiết đọc hiểu văn bản thơ trữ tình Ngữ văn 9 cũng mới chỉ dừng lại ở chỗ thông qua hệ thống câu hỏi, hướng dẫn học sinh phát hiện ra các yếu tố cần chú ý trong văn bản để khái quát nên nội dung, nghệ thuật cơ bản đặc sắc của tác phẩm mà chưa quan tâm nhiều đến việc rèn cho học sinh năng lực cảm thụ thơ văn do vậy việc nắm kiến thức của học sinh chưa sâu: khả năng vận dụng để cảm thụ, nhận xét phân tích, bình giá về cái hay cái đẹp của học sinh còn hạn chế . Xuất phát từ thực tế giảng dạy; trước yêu cầu đổi mới phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong học tập theo định hướng phát huy năng lực học sinh tôi thấy rất cần phải thay đổi cách dạy, đặc biệt là cách giúp cho học sinh lớp 9 có những kĩ năng để các em biết cách chủ động khai thác các tác phẩm thơ hiên đại cần tìm hiểu trong học tập môn Ngữ Văn 9. Trên cơ sở biện pháp đã vận dụng tại trường có hiệu quả, tôi xin mạnh dạn trao đổi chuyên đề “ Đổi mới biện pháp rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn góp phần nâng cao hiệu quả dạy học một số tiết đọc - hiểu thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9 Trường TH&THCS Hoàng Châu ” với mong muốn cùng chia sẻ trao đổi với đồng nghiệp, đồng thời muốn lĩnh hội thêm những giải pháp để tiếp tục phát huy tính tích cực của học sinh. II. Phạm vi, đối tượng của sáng kiến: “ Đổi mới biện pháp rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn góp phần nâng cao hiệu quả dạy học một số tiết đọc - hiểu thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9 trường TH&THCS Hoàng Châu” trong hai năm học từ 2012 – 2013 đến 2013 2014. Sáng kiến thuộc lĩnh vực giảng dạy Ngữ văn THCS III. Mục đích, nhiệm vụ của sáng kiến: Nghiên cứu vận dụng sáng kiến giúp người giáo viên giải quyết khó khăn, vướng mắc về năng lực cảm thụ văn học của học sinh (đây là một trong những nội dung quan trọng trong dạy học văn; giải quyết khó khăn này sẽ thúc đẩy việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên giúp học sinh biết cách cảm nhận, vận dụng kiến thức thực tiễn góp phần nâng cao chất lượng dạy học). Đồng thời, rút ra bài học kinh.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> nghiệm qua thực tế vận dụng, nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, đóng góp thêm về mặt lý luận qua thực tiễn công tác giảng dạy. Qua việc nghiên cứu và vận dụng sáng kiến, giúp giáo viên (GV), học sinh (HS) có ý thức và hứng thú hơn hơn trong việc dạy và học môn Ngữ văn. NỘI DUNG I. THỰC TRẠNG VIỆC CẢM THỤ THƠ VĂN PHẦN THƠ TRỮ TÌNH HIỆN ĐẠI CỦA HỌC SINH LỚP 9 TRƯỜNG TH & THCS HOÀNG CHÂU. 1. Đặc điểm tình hình: Trường TH&THCS Hoàng Châu là một trường gồm hai cấp học: Tiểu học, THCS với quy mô nhỏ, mỗi khối chỉ có một lớp. Số học sinh lớp 9 năm học 2012-2013: 23 học sinh; Số học sinh lớp 9 năm học 2013 -2014: 15 học sinh. Các em thuộc vùng khó khăn, xa trung tâm huyện. Phần lớn các em học sinh ngoan có ý thức trong học tập .Chất lượng dạy học văn các năm học trước được duy trì với tỷ lệ 45 % học sinh học lực khá. Tuy vậy khả năng, cảm thụ tìm ra cái hay, cái đẹp, biết nhận xét đánh giá, nói viết có cảm có cảm xúc trước những đoạn thơ, bài văn hay, biết diễn đạt mạch lạc, tự tin trước một vấn đề ở các em còn hạn chế. 2. Biện pháp đã làm: Để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ văn 9 nói chung, phần thơ trữ tình nói riêng, bản thân là một giáo viên dạy văn tôi cũng đã thực hiện một số biện pháp: 2.1 Hướng dẫn học sinh cảm thụ thơ văn qua việc đọc kĩ văn bản. Để giúp học sinh năm được những nội dung kiến thức cơ bản của bài học tôi chú ý khâu thiết kế bài giảng bám sát chuẩn kiến thức kỹ năng, đặc biệt chú ý xây dựng hệ thống câu hỏi tìm hiểu cho phù hợp với đối tượng. Để tạo hứng thú cho học sinh trong học tập, trong mỗi giờ dạy tôi đều chuẩn bị chu đáo đồ dùng dạy học phù hợp: qua tranh ảnh, tư liệu...giúp các em đẽ hình dung hơn về tác giả tác phẩm. 2.2. Vận dụng đổi mới phương pháp trong giảng dạy. Để phát huy tính tích cực học tập học sinh trong quá trình giảng dạy tôi đã vận dụng các phương pháp dạy học: đàm thoại, nêu.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> vấn đề, dùng bản đồ tư duy để khắc sâu kiến thức cho học sinh. Trong quá trình khai thác nôi dung kiến thức bài học tôi cũng bám sát vào đặc trưng bộ môn để vận dụng các phương pháp: sử dụng lời bình, từ ngữ liệu văn bản hướng dẫn học sinh phát hiện ra tri thức mới. 2.3. Vận dụng các kỹ thuật dạy học, tổ chức hình thức dạy học linh hoạt. Trong giờ học tôi đã linh hoạt vận dụng các kĩ thuật “Khăn phủ bàn”, “các mảnh ghép”, “động não” ... và các cách tổ chức dạy học mới: tổ chức cho học sinh đàm thoại thảo luận, tìm hiểu qua phiếu học tập, tổ chức trò chơi trong quá trình khởi động, củng cố bài học giúp các em tìm hiểu kiến thức một cách nhẹ nhàng, hứng thú, tích cực. Ưu điểm: Với việc vận dụng những biện pháp đó phần lớn học sinh đã biết cách đọc để tiếp nhận văn bản, cơ bản học sinh nắm được nội dung bài học về phương diện nội dung, nghệ thuật và đã diễn được theo ý hiểu của mình.Các em tích cực hứng thú hơn trong học tập. Tình trạng ngại học văn, viết văn đã được giảm đáng kể. Hạn chế, khó khăn: Tuy nhiên số học sinh thật sự say mê yêu thích môn học chưa nhiều; chất lượng bộ môn Ngữ văn chưa cao. Khả năng đọc diễn cảm để phát hiện ra cái hay, cái đẹp, các tầng ý nghĩa chứa trong văn bản các em chưa cảm nhận hết. Thời gian của tiết học ngắn, giờ học không đủ để giáo viên rèn được nhiều kĩ năng cảm thụ thơ văn . Một số học sinh vô cảm trong cách đọc. Phần lớn học sinh khi tiếp xúc văn bản chưa biết dựa vào những dấu hiệu nào để tìm ra kiến thức và kiến thức ấy nó thể hiện ý nghĩa gì. Giờ học mất nhiều thời gian dẫn đến đôi khi giáo viên phải nói thay, nói hộ ví học sinh không biết cách phát hiện ra kiến thức. Ngôn ngữ diễn đạt của học sinh khi nói và khi viết còn lủng củng, lúng túng, các em chưa biết cách để biểu đạt rõ cảm nhận, suy nghĩ của mình. Ý diễn đạt còn sơ sài, phần lớn chỉ nêu lên được ý cơ bản, khả năng tạo lập văn bản, cảm nhận vấn đề sâu rộng, biết liên tưởng so sánh với những vấn đề khác của tác phẩm khác còn hạn chế. Nguyên nhân: - Về phía học sinh : Các em chưa chăm đọc, chưa biết cách đọc để tiếp nhận văn bản. Phần lớn các em học sinh chỉ đọc bằng cách lia mắt lướt qua để. Việc chuẩn bị bài qua loa chiếu lệ, thậm chí một số em còn chép sách mẫu không cần suy nghĩ, miễn sao có đủ bài..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> + Học sinh nhầm lẫn biện pháp nghệ thuật và biện pháp tu từ, không biết tìm ra những tín hiệu nghệ thuật để phân tích; việc tìm ra giá trị của biện pháp nghệ thuật trong bài thơ còn hạn chế. + Học sinh chưa có kỹ năng để bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc, thái độ trên cơ sở kiến thức đã phát hiện. - Về phía giáo viên: Chưa dành nhiều thời gian để hướng dẫn một cách cụ thể cho các em kỹ năng như : đọc diễn cảm, việc dựa vào những tín hiệu để khai thác, cách sắp xếp ý diễn đạt để bày tỏ rõ ràng suy nghĩ của mình. 3. Đề xuất biện pháp mới Xuất phát từ thực tiễn và yêu cầu giảng dạy tôi thấy, bên cạnh tiếp tục thực hiện các phương pháp cũ rất cần thiết phải: “Đổi mới biện pháp rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn góp phần nâng cao hiệu quả dạy qua một số tiết đọc - hiểu thơ trữ tình hiện đại học cho học sinh lớp 9 Trường TH & THCS Hoàng Châu” với việc vận dụng các biện pháp sau: 3.1: Khơi gợi hứng thú và hướng dẫn cho học sinh kĩ năng đọc diễn cảm tác phẩm thơ trữ tình. 3.2: Giúp học sinh có kĩ năng phát hiện dấu hiệu nghệ thuật làm cơ sở cho sự cảm thụ và bình giá tác phẩm thơ. 3.3: Rèn kĩ năng trình bày, thể hiện cảm nhận của mình về văn bản thơ trữ tình. II. BIỆN PHÁP RÈN NĂNG LỰC CẢM THỤ THƠ VĂN GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢNG DẠY PHẦN THƠ TRỮ TÌNH HIỆN ĐẠI CHO HỌC SINH LỚP 9 TẠI TRƯỜNG TH&THCS HOÀNG CHÂU. 1. Khơi gợi hứng thú và hướng dẫn cho học sinh kĩ năng đọc diễn cảm tác phẩm thơ trữ tình. 1.1 Vai trò ý nghĩa: Đây là một trong những giải pháp quan trọng. Bởi lẽ để cảm thụ tốt tác phẩm thì khâu đầu tiên học sinh có hứng thú khi đọc và phải phải biết cách đọc diễn cảm để tiếp cận sâu tác phẩm. Khơi gợi hứng thú đọc sẽ góp phần cho người đọc có tâm thế cảm xúc tốt đồng điệu với tác giả để cảm nhận tác phẩm. Biết cách đọc sẽ giúp cho học sinh.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> cảm nhận được giọng điệu, cách ngắt nhịp, nhấn giọng, vần điệu tạo nên chất nhạc của tác phẩm. Những yếu tố rất cơ bản để cảm thụ được nội dung ý nghĩa của tác phẩm thơ. 1.2 Nội dung, phương pháp thực hiện: Để khơi gợi hứng thú đọc tác phẩm cho các em, trong khi nhắc các em chuẩn bị bài cũ hay hoặc khi tìm hiểu chú thích (dạy bài mới), tôi thường giới thiệu cho các em đôi điều sơ lược về hoàn cảnh ra đời hoặc là những giá trị cơ bản của bài ( được phổ nhạc hay được giải thưởng) hoặc một nội dung nào đó đặc biệt về chủ đề, hay yếu tố nghệ thuật khác để kích thích sự khám phá tò mò ở các em. Bên cạnh đó, tôi có những biện pháp khuyến khích động viên kịp thời: tuyên dương, thưởng điểm đối với những học sinh đọc đúng, đọc có tiến bộ, đọc hay, diễn cảm…, thi đua giữa các cá nhân, các tổ để khơi gợi sự hứng thú mong muốn được thể hiện giọng đọc của các em học sinh. Để rèn cho học sinh đọc sinh biết cách đọc diễn cảm tiếp nhận chiều sâu văn bản: Ngay từ khi tìm hiểu tác phẩm thơ đầu tiên, tôi hướng dẫn cho các em cách đọc để tìm hiểu văn bản ngay từ bước chuẩn bị bài: Trước tiên phải đọc thầm để hiểu một lượt nội dung văn bản. Sau đó các em phải phát hiện xem cách ngắt nhịp, gieo vần, và nhấn giọng ở bài thơ. Tiếp đến các em đọc to thành tiếng một cách chậm rãi, vừa đọc vừa ngẫm nghĩ phát hiện ra những tín hiệu nghệ thuật mà tác giả gửi gắm trong các dòng thơ. Tiếp đến là đọc nhanh, trôi chảy để cảm nhận giọng đọc chủ đạo, âm điệu toàn bài. Với cách đọc đó, tôi hướng dẫn các em rèn luyện ở nhà vì có nhiều thời gian. Trên lớp học, khi dạy tác phẩm thơ không bao giờ giáo viên bỏ qua bước: tổ chức cho học sinh đọc. Tôi chú ý đến các đối tượng học sinh để tổ chức khi đọc: có thể là giao cho các em đọc một vài câu, một đoạn thơ hoặc cả bài. Qua việc nghe học sinh đọc, giáo viên sẽ đánh giá được học sinh nào tích cực thực hiện cách đọc mà giáo viên đã hướng dẫn về nhà. Để phát huy năng lực học sinh, trên lớp học, tôi yêu cầu học sinh đề xuất cách đọc mà theo các em tự cảm nhận. Giáo viên cho học sinh trong lớp nhận xét về cách đọc của bạn và không quên động viên các em kịp thời nếu đọc hay, đọc đúng, đồng thời uốn nắn kịp thời khi học sinh đọc chưa tiến bộ. Ngoài ra tôi tham khảo thêm.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> băng đĩa ghi âm giọng đọc, giọng ngâm, bài hát được phổ nhạc trên nền bài thơ các em tìm hiểu để khơi gợi hứng thú , cảm xúc trong các em. Điểm mới và sáng tạo trong thực hiện biện pháp: thay vì hướng dẫn một cách qua loa, chiếu lệ không khơi gợi cảm xúc thì giáo viên hướng dẫn cụ thể, động viên khuyến khích kịp thời giúp cho học sinh biết cách tiếp cận tác phẩm một cách chủ động, tự tin và hứng thú đọc để tìm hiểu, cảm nhận, phát hiện ra những nét riêng từ tác phẩm. 1.3 Kết quả: Trên cơ sở quan tâm gợi hứng thú và rèn cho học sinh kỹ năng đọc tiếp nhận tác phẩm thơ trữ tình, qua một học kì khả năng đọc văn của các em đã có nhiều tiến bộ. Các em đã biết ngắt nhịp, đọc rõ ràng, có giọng điệu, số học sinh đọc diễn cảm tốt bài thơ được nâng lên. Các em hứng thú hơn với môn học, xung phong thể hiện giọng đọc của mình trên lớp. Chính vì đọc tốt tác phẩm thơ nên các em đã cảm nhận được một phần nội dung ý nghĩa của văn bản. Do vậy, khi tìm hiểu tác phẩm các em dễ dàng hơn trong cảm nhận nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của bài. 2.Giúp học sinh có kỹ năng phát hiện dấu hiệu nghệ thuật làm cơ sở cho sự cảm thụ và bình giá tác phẩm thơ. 2.1 Vai trò ý nghĩa: Để giúp cho học sinh có kỹ năng cảm thụ thơ văn, sau phần gợi hứng thú đọc để tiếp nhận chiều sâu văn bản thì việc giúp cho học sinh có kĩ năng phát hiện ra dấu hiệu nghệ thuật từ văn bản để làm nền tảng cho sự cảm thụ bình giá thơ không kém phần quan trọng. Vì đặc trưng của thơ văn là “ ý tại ngôn ngoaị”, ý thơ thể hiện qua các câu, chữ, hình ảnh, qua các biện pháp nghệ thuật. Nếu không biết cách khai thác từ những tín hiệu nghệ thuật đó thì học sinh sẽ không phát hiện được nội dung, ý nghĩa vấn đề mà tác giả truyền tải để từ đó có những cảm nhận, liên tưởng, cảm xúc thái độ phù hợp. Hơn thế nữa, khi học sinh có kĩ năng phát hiện ra các dấu hiệu nghệ thuật thì sẽ làm tiền đề cho việc bình giá tác phẩm thơ. Vì lời bình có vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh khám phá những đặc sắc nghệ thuật về nội dung của tác phẩm văn chương. Trong văn chương thường có những “ nhãn tự”, “mắt thơ” những yếu tố, những chi tiết soi sáng chủ đề tác phẩm, thể hiện tập trung sáng tạo của tác giả cho nên cảm thụ tác phẩm văn chương.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> không thể không khám phá những yếu tố đó. Những yếu tố đó thường là khó đối với các em học sinh, nhưng những nhận xét, lời bình mà các em cảm thụ được từ việc phát hiện ra các dấu hiệu nghệ thuật sẽ định hướng “tiếp sức” cho các em. 2.2 Nội dung, phương pháp thực hiện: Sau khi yêu cầu học sinh đọc kĩ những câu thơ, đoạn thơ cần tìm hiểu, cần phân tích. trong quá trình dạy – học, tôi thiết kế các câu hỏi để gợi dẫn cho các em phát hiện những tín hiệu nghệ thuật đặc biệt mà tác giả sử dụng trong bài thơ, từ đó để phát hiện ra nội dung, ý nghĩa của câu thơ mà tác giả gửi gắm. Trên cơ sở đó, các em sẽ bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc, thái độ của mình về : giọng thơ, cách ngắt nhịp, mắt thơ, các biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, điệp từ.... Để giúp các em có kĩ năng phát hiện ra các dấu hiệu nghệ thuật làm cơ sở cho sự cảm thụ và bình giá tác phẩm thơ, trước hết tôi yêu cầu học sinh phải nắm vững thể thơ, từ đó biết cách ngắt nhịp ( Ví dụ: Thơ hiện đại: 5 tiếng, 7 tiếng, 8 tiếng thường ngắt nhịp linh hoạt). Sau đó, tôi hướng dẫn học sinh nắm chắc cách gieo vần ( vần chân, vần lưng, vần liền, vần cách) để phát hiện ra giọng điệu bài thơ. Một yếu tố nghệ thuật cũng hàm chứa nội dung, ý nghĩa trong bài thơ đó là những từ ngữ gợi tả, gợi cảm, các biện pháp tu từ ( so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, điệp ngữ, chơi chữ, nói giảm nói tránh, nói quá) được tác giả sử dụng trong thơ. Để giúp học sinh phát hiện tốt điều này, khi dạy phần Tiếng Việt, tôi hướng dẫn học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản, để khi tìm hiểu vào bài thơ các em dễ xác định. Trên cơ sở nắm vững các tác dụng nghệ thuật của các biện pháp tu từ ( ví dụ: biện pháp điệp từ nhấn mạnh điều gì? So sánh là đối chiếu sự vật nào? Để làm nổi bật hình ảnh nào? Nhân hóa sự vật nhằm mục đích gì?...), học sinh sẽ dần phát hiện ra nội dung, ý nghĩa mà tác giả muốn thể hiện và gửi gắm trong dòng thơ, khổ thơ. Tôi luôn yêu cầu các em phải lưu ý: để tìm hiểu câu thơ, đoạn thơ thì ta phải đặt nội dung đó trong mối tương quan với cả bài thơ, với hoàn cảnh ra đời của văn bản đó xem tác giả muốn gửi gắm ý nghĩa, thông điệp gì? Trên cơ sở đó, các em bày tỏ cảm xúc, thái độ với vấn.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> đề, nội dung mà tác giả trữ tình muốn thể hiện và nghệ thuật mà tác giả gửi gắm để thể hiện nội dung, ý nghĩa của vấn đề đó trong bài thơ. Điểm mới và sáng tạo trong thực hiện biện pháp: Thiết kế hệ thống câu hỏi để hướng dẫn các em một cách cụ thể các kĩ năng phát hiện những tín hiệu nghệ thuật để làm cơ sở cho sự cảm thụ và bình giá các tác phẩm thơ. 2.3 Kết quả: Nhờ dành nhiều thời gian cho việc rèn kĩ năng phát hiện các dấu hiệu nghệ thuật như: nhịp điệu, hình ảnh, ngôn ngữ, các biện pháp nghệ thuật tu từ... Và nhờ việc thiết kế hệ thống câu hỏi vấn đáp, gợi tìm, suy luận... kết hợp với quá trình truyền cảm thụ của thầy và với tính tích cực, tự giác được phát huy của các em mà năng lực cảm thụ thơ trữ tình hiện đại ngày càng tốt hơn. Các em biết rung cảm trước cái đẹp, biết viết và cảm nhận, cảm thụ sâu sắc trước yêu cầu của thầy cô đưa ra. Các em tự nhận thức được việc học và rèn luyện kĩ năng cảm thụ cho mình để nói hay, viết đúng, viết tốt nên trong các buổi học trên lớp cũng như ở nhà đều nghiêm túc, tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo. 3. Rèn kĩ năng trình bày, thể hiện cảm nhận của mình về văn bản thơ trữ tình. 3.1 Vai trò ý nghĩa: Để có được một sự cảm nhận tinh tế sâu sắc thì việc rèn kĩ năng trình bày, thể hiện cảm nhận của mình về văn bản thơ trữ tình cũng không kém phần quan trọng. Bởi vì, sau khi dựa vào các tín hiệu nghệ thuật, phát hiện ra vấn đề mà việc sắp xếp ngôn từ không mạch lạc và không thể hiện hết được cảm nhận về văn bản đó thì việc diễn đạt, cảm thụ văn bản thơ để trình bày bài nói, bài viết sẽ không đạt hiệu quả cao . Vì thế kĩ năng trình bày, thể hiện cảm nhận của mình về văn bản thơ trữ tình cũng không kém phần quan trọng. Bởi nó đánh giá điểm số, hiệu quả, năng lực cảm thụ và kĩ năng nói, kĩ năng viết bài, viết đoạn của các em.. 3.2 Nội dung, phương pháp thực hiện:.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Thường thì học sinh không biết dựa vào đâu để thể hiện cảm nhận của mình. Tôi đã hướng dẫn học sinh một cách cụ thể sau mỗi bài học, tôi đưa ra những bài tập củng cố trên lớp và ở nhà để rèn luyện kĩ năng cảm thụ nói và viết cho học sinh, để các em tự trình bày những điều mà các em đã cảm nhận được. Tôi hướng dẫn học sinh cách sắp xếp khi nói, khi viết một cách cụ thể. Trước hết phải bám vào lô gíc của trình tự cảm nhận mà các em đã suy nghĩ, cảm thụ được trong quá trình tiếp nhận tác phẩm thơ. Sau đó các em xem đoạn thơ, bài thơ đó đã dùng những tín hiệu nghệ thuật nào để thể hiện nội dung, ý nghĩa. Trên cơ sở nội dung, ý nghĩa thể hiện, các em sẽ bày tỏ, tình cảm, thái độ , suy nghĩ của mình về đoạn thơ. Tiếp đến các em có thể lựa chọn cách viết, cách nói theo các cách mà học sinh đã được học khi viết đoạn văn theo lối diễn dịch, quy nạp, song hành hay tổng phân hợp. Tôi luôn quan tâm tới mọi đối tượng học sinh khi nói và viết, không giao quá sức cho các em. Tôi luôn yêu cầu học sinh nâng dần kĩ năng nói và viết qua từng bài, từng tiết ( nói viết từ 1 – 2 câu, cho đến nói viết cả đoạn, cả bài). Trong quá trình nói, viết tôi thường chú ý nghe, xem kĩ các em thể hiện. Tôi động viên khuyến khích và sửa chữa kịp thời cho các em. Thông thường, tôi cho các em làm bài tập củng cố ngay tại lớp viết và nói đoạn văn nhưng cũng có lúc tôi cho về nhà làm viết đoạn văn để thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của mình. Vì giao bài về nhà làm để các em có thời gian suy ngẫm, thưởng thức để “ thấm ”bài học. Các em sẽ nộp bài cho tôi ở tiết học sau. Sau khi chấm chữa xong, tôi cho các em viết tốt đọc đoạn văn trước lớp. Các bạn khác nhận xét. Tôi không quên tuyên dương kịp thời các em có kĩ năng viết tốt, viết hay với mục đích động viên kích lệ tinh thần học tập và lấy đó để làm gương sáng cho các bạn khác học hỏi, trau dồi kinh nghiệm viết văn. Ví dụ: Khi dạy xong bài thơ “ Đồng chí” của Chính Hữu, tôi yêu cầu các em làm bài tập cảm thụ. Bài tập 1: ( Cho học sinh đối tượng trung bình) Em có suy nghĩ gì về tình đồng chí, đồng đội qua bài thơ “ Đồng chí” của Chính Hữu ? Bài tập 2: ( Cho học sinh đối tượng khá, giỏi) Suy nghĩ của em về hình ảnh người lính qua hai bài thơ “ Đồng chí” của Chính Hữu và “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật ?.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Với cả hai bài tập, ba đối tượng sau khi đã đọc – hiểu bài thơ đều đã viết được những đoạn văn thể hiện cảm nhận của mình về người lính trong hai bài thơ thời chống Pháp và chống Mĩ. (Đó là những người lính mang trong mình tinh thần dũng cảm, lạc quan, yêu đời, tinh thần đồng đội gắn bó, vượt lên gian khổ hi sinh.) Điểm mới và sáng tạo trong thực hiện biện pháp: Rèn cho học sinh nắm vững từng bước trong quá trình thực hiện để học sinh nắm vững cách vận dụng vào bài tập viết đoạn văn, bài văn. 4.3 Kết quả: Nhờ rèn kĩ năng trình bày, thể hiện cảm nhận của mình về văn bản thơ trữ tình và nhờ sự nỗ lực trong học tập của các em mà năng lực cảm thụ thơ trữ tình hiện đại ngày một nâng cao. Các em rất tự tin khi viết những bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ hoặc những đoạn văn theo cách diễn dich, quy nạp hay tổng phân hợp một cách chắc chắn. Có bài văn, đoạn văn các em viết rất tốt, hành văn lưu loát, trôi chảy, mạch lạc. Câu văn có hình ảnh, ngôn ngữ trong sáng và đặc biệt thể hiện cá tính sâu sắc, cái tôi riêng biệt trong bài viết của bản thân. III. Hiệu quả của sáng kiến Với biện pháp, cách làm trên tôi đã áp dụng tại trường TH&THCS Hoàng Châu, trong hai năm học 2012 -2013; 2013-2014. Đối tượng cụ thể tham gia thực hiện là học sinh lớp 9 của trường. Qua thời gian thực hiện“Đổi mới biện pháp rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn góp phần nâng cao hiệu quả dạy học một số tiết đọc hiểu thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9”, tôi đã thu được những kết quả như sau. 1. Kĩ năng đọc diễn cảm: Cho đến nay học sinh hai lớp 9 của hai năm học 2012 – 2013; 2013 – 2014, tôi phụ trách đã đạt được những kết quả về kĩ năng đọc là:. Nội dung đọc. Lớp/Năm. Lớp 9. Lớp 9.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> 2012 – 2013 20/23(87%). - Đọc đúng( ngữ điệu, câu, nhịp thơ). 2013 – 2014 14/15(93%). 18/23(78% - Đọc thể hiện tình cảm, đọc sáng tạo. ). 13/15(87%). 2. Kĩ năng phát hiện, phân tích dấu hiệu nghệ thuật: Lớp 9 Nội dung. Lớp 9. Lớp/ Năm. - Biết phát hiện các hình ảnh.. 2012 –2013 2013– 2014 20/23(87%) 14/15(93%). - Biết nhận xét, đánh giá.. 18/23(78%). 13/15(87%). - Biết trình bày cảm nhận về đoạn thơ, bài thơ.. 17/23(74%). 13/15(87%). Bài TLV số 7: Nghị luận về đoạn thơ, bài thơ. - Kết quả bài kiểm tra: Lớp 9(2012 – 2013) TSHS 23. 0-<2 0( 0%). 0-<4. 5 - < 6,5. 0( 0%). 9( 39%). 6,5 - < 8. 8 - 10. 10( 44%). 4( 17%). - Kết quả bài kiểm tra: Lớp 9(2013 – 2014) TSHS 15. 0-<2 0( 0%). 0-<4 0( 0%). 5 - < 6,5 3( 20%). 6,5 - < 8. 8 - 10. 6( 40%). 6 ( 40%). Nhìn vào bảng so sánh cho ta thấy học sinh ngày một tích cực tham gia vào bài giảng. Với những em học sinh có năng lực học tập và ý thức học tập tốt tỏ ra hứng thú, tích cực hơn khi các em được trực tiếp trải nghiệm với các kiến thức trong bài. Nhất là tác phẩm văn chương, các em được bày tỏ bản thân và suy ngẫm của riêng mình. Một số em khác đã có sự.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> tiến bộ hơn khi thấy được sự hào hứng của các bạn, bước đầu hòa mình với không khí học tập của lớp. Người giáo viên cũng có sự chuẩn bị tích cực hơn trước mỗi giờ dạy, yêu cầu luôn sáng tạo, tránh nhàm chán, biết “ ẩn mình” cũng như xuất hiện đúng lúc để định hướng phù hợp. Nhờ thế giờ dạy tạo tâm thế thân thiện – gần gũi và khả năng hợp tác tăng lên giữa thầy và trò một cách rõ rệt. Từ việc “Rèn kỹ năng cảm thụ thơ văn cho học sinh lớp 9 của nhà trường qua một số tiết đọc - hiểu thơ trữ tình hiện đại” tôi đã mạnh dạn áp dụng trong các tiết học khác ở khối lớp 8 và đã nhận được phản hồi tốt từ đồng nghiệp cũng như học sinh. Đây là kết quả rất tự hào với cá nhân đã tiếp thêm quyết tâm rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn cho học sinh vào quá trình dạy – học. Qua quá trình dạy – học các tiết bài về tác phẩm thơ trữ tình, với những nội dung và biện pháp tổ chức thực hiện như trên, tôi đã đạt được kết quả cụ thể là: KẾT LUẬN 1. NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM. Việc rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn cho học sinh thông qua những bài thơ trữ tình, đặc biệt là những bài thơ hiện đại ở lớp 9 là rất cần thiết. Nhưng việc tổ chức biện pháp rèn luyện và nội dung rèn luyện là cả một quá trình đầy những khó khăn, nhất là với những bài chỉ dạy một tiết. Để việc rèn luyện có hiệu quả, khâu chuẩn bị bài học phải thật chu đáo. Khâu tiếp tiếp xúc với tác phẩm phải bằng nhiều con đường và tác động nhiều phía. Về nội dung công việc trong tiết dạy – học rèn luyện kĩ năng phải dựa trên cơ sở những nguyên tắc, phương pháp bộ môn. Người giáo viên cần khéo léo khơi gợi hứng thú, có hệ thống câu hỏi xoáy vào những yếu tố trọng tâm và đặt ra những yêu cầu vừa sức để học sinh từng bước cảm thụ tác phẩm. Điều quan trọng là mỗi cá nhân học sinh phải thật sự có ý thức, có tình yêu đối với tác phẩm và chủ động tìm hiểu thì việc rèn kĩ năng sẽ đạt được kết quả trọn vẹn hơn. Việc “Đổi mới biện pháp rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn qua một số tiết đọc - hiểu thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9 của nhà trường ” đã góp phần nâng cao hiệu quả giờ.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> dạy. Bản thân tôi tự rút ra một số kinh nghiệm từ quá trình rèn luyện kĩ năng cảm thụ thơ văn cho các em học sinh như sau: 1. Người giáo viên dạy thơ phải khơi gợi hứng thú và hướng dẫn cho học sinh kĩ năng đọc diễn cảm tác phẩm thơ trữ tình.. 2. Giúp học sinh có kĩ năng phát hiện dấu hiệu nghệ thuật để làm cơ sở cho sự cảm thụ và bình giá tác phẩm thơ. 3. Rèn kĩ năng trình bày, thể hiện cảm nhận của mình về văn bản thơ trữ tình. 4. Thời lượng quy định trên lớp là bắt buộc song rất ít, cần giành thời gian ngoại khóa hoặc lịch học các tiết bồi dưỡng vào buổi chiều để rèn kĩ năng cho các em. Rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn cho học sinh là việc làm không thể thiếu trong quá trình dạy học văn chương, nhất là dạy tác phẩm trữ tình. Bám sát đặc trưng bộ môn, quán triệt các nguyên tắc dạy học, vận dụng phương pháp đổi mới, tăng cường tính tích hợp, tích cực trong quá trình dạy học là những giải pháp thiết thực để thực hiện rèn kĩ năng. 2.Ý nghĩa của sáng kiến trong thực tiễn Thực hiện“Đổi mới biện pháp rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn góp phần nâng cao hiệu quả dạy học một số tiết đọc - hiểu thơ trữ tình hiện đại cho học sinh lớp 9 của nhà trường ” sẽ giúp giáo viên giải quyết được những khó khăn trong giảng dạy, tiết kiệm được thời gian, công sức và có điều kiện thuận lợi hơn trong việc thúc đẩy nâng cao chất lượng dạy và học mang lại giá trị về mặt kinh tế. Về mặt xã hội đề tài này đã mang lại cho các em học sinh những nhận thức, kĩ năng mới giúp các em tích cực, chủ động, mạnh dạn, tự tin khi bày tỏ những cảm xúc suy nghĩ của mình trước những áng thơ văn đồng thời nâng cao năng lực của học sinh trong giao tiếp cuộc sống. Đây là phẩm chất rất cần thiết của học sinh nhà trường nói riêng và của con người Việt Nam nói chung – nguồn nhân lực quan trọng trong công cuộc đổi mới đất nước, hội nhập quốc tế. Đồng thời qua việc thực hiện chuyên đề này đã giúp bản thân tôi thấy được những ưu khuyết điểm, thấy được uy tín, năng lực của mình trước học sinh, phụ huynh và tập thể.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> nhà trường. Chuyên đề đã góp phần giúp bản thân hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong năm học. Thành công của chuyên đề tạo động cơ để giáo viên giảng dạy bộ môn Ngữ văn tiếp tục phát huy vai trò, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục, khẳng định với phụ huynh, đồng nghiệp về chất lượng giảng dạy, tạo uy tín về sự phát triển của sự nghiệp giáo dục của nhà trường, địa phương nói riêng và của ngành Giáo dục nói chung, đóng góp vào sự phát triển kinh tế văn hóa xã hội của huyện đảo và thành phố. 3. Khả năng áp dụng và triển khai sáng kiến Có được kết quả dạy và học tốt, chất lượng, chắc chắn mỗi người giáo viên đứng lớp phải có những biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục của lớp mình phụ trách giảng dạy. Bản thân tôi đã nghiên cứu vận dụng cách làm này tại lớp 9 tại Trường TH & THCS Hoàng Châu và đã có kết quả nhất định. Tôi đã cùng trao đổi chia sẻ với đồng nghiệp trong quá trình công tác và qua các buổi sinh hoạt chuyên môn. Tôi thiết nghĩ những giải pháp đó không chỉ phù hợp với riêng lớp tôi mà sẽ phù hợp với các lớp khác. Việc đổi mới giáo dục là việc làm thường xuyên. Việc rèn luyện cho học sinh kĩ năng cảm thụ thơ văn có hiệu quả nhất định trong thời điểm hiện tại là rất cần thiết. Cần tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các biện pháp trong thời gian tới để nâng cao hiệu quả sáng kiến trên các lĩnh vực. Trên cơ sở học sinh cảm thụ thơ văn, tiếp tục phát huy để cảm thụ các tác phẩm tự sự để rèn kĩ năng cảm thụ các tác phẩm truyện cho học sinh lớp 9. Để đạt được mục đích giáo dục, ta cần phải biết chọn những giải pháp thích hợp với đặc điểm riêng của từng lớp, từng trường, từng học sinh... Kết quả của sáng kiến cũng dừng ở mức độ nhất định, chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế và đó cũng là khởi nguồn để bản thân tôi cùng đồng nghiệp tiếp tục suy nghĩ để tìm ra những giải pháp vận dụng hiệu quả hơn trong thời gian tới.. 4.ĐỀ XUẤT , KHUYẾN NGHỊ:. 1. Đối với BGH, tổ chuyên môn - Cần tổ chức các chuyên đề về rèn kỹ năng cảm thụ thơ văn cho học sinh. - Đầu tư cơ sở vật chất cho các hoạt động lớn thiết thực với học sinh..

<span class='text_page_counter'>(18)</span> 2. Đối với giáo viên dạy môn Ngữ văn - Nghiên cứu kĩ bài giảng, lựa chọn tìm hiểu, có kĩ năng phát hiện dấu hiệu nghệ thuật, phân tích bình giá thơ và phải có kế hoạch cụ thể để hướng dẫn cho các em. - Chuẩn bị chu đáo các thiết bị dạy học cần thiết để học sinh có trực quan theo dõi, các em dễ hiểu, dễ nhớ và có kĩ năng vận dụng tốt trong học tập. - Có tâm huyết với nghề dạy học, luôn yêu thương các em học sinh. Có trình độ năng lực, uy tín trước phụ huynh học sinh và đồng nghiệp trong công tác giảng dạy. Trên đây là những biện pháp : “Đổi mới rèn kĩ năng cảm thụ thơ văn góp phần nâng cao hiệu quả dạy học một số tiết đọc – hiểu thơ trữ tình hiện đại” mà tôi đã áp dụng tại lớp 9 tại Trường TH & THCS Hoàng Châu. Tôi coi đây là những bài học trong công tác giảng dạy bộ môn Ngữ văn của mình, xin mạnh dạn trao đổi cùng đồng nghiệp. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các đồng chí lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp.. Cát Hải ngày 22 tháng 10 năm 2014 Người viết Trần Thị Thu Hằng. VIII. PHỤ LỤC và minh chứng Của đè tài. GIÁO ÁN MINH HỌA Ngữ văn 9 - TIẾT 121 – ĐỌC HIỂU VĂN BẢN SANG THU.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> ( HỮU THỈNH ). I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : 1. Kiến thức : - Vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa và những suy nghĩ mang tính triết lí của tác giả. 2. Kĩ năng : - Đọc hiểu một văn bản thơ trữ tình hiện đại. - Thể hiện những suy nghĩ, cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm thơ. II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ - Giáo viên : Máy chiếu Projecter, videoclip, phiếu học tập - Học sinh : chuẩn bị theo nhóm những yêu cầu của giáo viên đã định hướng. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 1. Ổn định tổ chức : Ổn định trật tự và sĩ số lớp. 2. Kiểm tra bài cũ : - Mục tiêu : Kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh, rèn kĩ năng diễn đạt bằng lời cho học sinh. - Phương pháp : Vấn đáp tự luận nhỏ, trắc nghiệm. - Thời gian : 3 phút Câu hỏi kiểm tra Câu 1 : Đọc thuộc lòng khổ thơ em thích nhất trong bài thơ “Viếng lăng Bác” – Viễn Phương. Nói lên những cảm nhận của em về đoạn thơ đó. Câu 2 : Lựa chọn chữ cái duy nhất trước câu trả lời đúng : Nghệ thuật tiêu biểu nhất thể hiện lòng biết ơn và niềm kính yêu vô hạn của nhà thơ khi viếng Bác là A. Nhân hóa ( hàng tre ) B. Ẩn dụ ( mặt trời, tràng hoa..) C. Điệp ngữ ( ngày ngày, muốn làm ) D. Liệt kê ( con chim, cành hoa, cây tre ).

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Gợi ý : Câu 1 : Đọc thuộc lòng được 1 khổ thơ Nói được cái hay, cái đẹp của nội dung nghệ thuật của đoạn thơ từ đó bày tỏ lòng kính yêu và biết ơn sâu sắc tới bác Hồ - vị cha già muôn vàn kính yêu của dân tộc. Câu 2 : Đáp án B 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY. HOẠT ĐỘNG. NỘI DUNG CẦN ĐẠT. GHI CHÚ. CỦA TRÒ. HOẠT ĐỘNG 1 : TẠO TÂM THẾ - Mục tiêu : Tạo không khí hứng khởi thân thiện bắt đầu tiết học - Phương pháp : Vấn đáp nêu vấn đề, chia sẻ trải nghiệm - Thời gian 3 phút GV chiếu một số hình ảnh Học sinh quan và một số câu thơ về mùa sát thu của Đỗ Phủ, Nguyễn Khuyến và Xuân Diệu Em còn biết tác phẩm nào Tự bộc lộ. Một số tác phẩm đã học. viết về mùa thu nữa ? Từ phần trả lời của học sinh dẫn vào bài. GV dẫn vào bài : Qua bài học hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu vẻ đẹp khác của mùa thu thân thuộc của Bắc Bộ trong khoảnh khắc giao mùa nhẹ nhàng sâu lắng qua những vần thơ trong trẻo, nhẹ nhàng và đầy suy cảm của Hữu Thỉnh HOẠT ĐỘNG 1 : ĐỌC - CHÚ THÍCH - Mục tiêu : Giúp học sinh nắm được những nét sơ giản về tác giả Hữu Thỉnh, thể thơ và phương thức biểu đạt của văn bản từ đó nắm được mạch cảm xúc, bố cục của bài. Rèn kĩ năng đọc diễn cảm tác phẩm thơ. - Phương pháp : Vấn đáp, dạy học nêu vấn đề và trắc nghiệm.

<span class='text_page_counter'>(21)</span> - Kĩ thuật : Dạy học theo góc, khai thác kênh hình - Thời gian 7 phút Các em cùng quan sát hình Quan sát ảnh tác giả Hữu Thỉnh Chiếu chân dung tác giả Bằng việc chuẩn bị bài ở Suy nghĩ và trả nhà, cho biết đôi nét về lời cá nhân cuộc đời – con người và sự nghiệp của Hữu Thỉnh ? Những thông tin SGK cung cấp là những kiến thức cơ bản cần nhớ về Hữu Thỉnh. Từ sự chuẩn bị ở nhà và. - NguyÔn H÷u ThØnh sinh n¨m1942. - Quª qu¸n: huyÖn Tam Dương tØnh VÜnh Phóc - Lµ nhµ th¬ trưởng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng Mü. - HiÖn lµ chñ tÞch Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam.. thông tin sưu tầm được làm. . bài trắc nghiệm sau Đáng dấu (X) trước những thông tin đúng về tác giả Hữu Thỉnh là 1. Ông sinh trong gia đình nông dân có truyền thống Nho học. Đề tài chính là người lính và cảnh sắc nông thôn.  2. Sáng tác của ông mang nét sôi nổi, hồn nhiên, hóm hỉnh đầy chất lính.  3.Thơ ông mộc mạc, trong sáng , mang những nghĩ suy sâu lắng về cuộc đời.  4. Ông có nhiều đóng góp cho văn học Miền Nam buổi đầu. Thông tin đúng là 1, 3. Điều đó tác động sâu sắc tới những sáng tác của ông nhất là bài thơ “Sang thu” GV tổng kết.

<span class='text_page_counter'>(22)</span> Hữu Thỉnh là một trong những cây bút đương đại được nhiều bạn đọc yêu mến và tạo được dấu ấn riêng mình qua nhiều tác phẩm đặc sắc. Nhắc đến ông là nhắc đến một hồn thơ dung dị, mộc mạc mà luôn ẩn chứa nhiều lắng sâu và trải nghiệm. Nhiều giải thưởng thơ giàng cho các tác phẩm của ông đã ghi nhận những sáng tạo và cống hiến đó. Em hãy cho biết xuất xứ của Trả lời - Sáng tác : 1977 tác phẩm. - Trích từ tập : Từ chiến. hào đến thành phố Thời điểm ra đời của bài thơ Suy nghĩ và trả Đây không chỉ là mùa nói với người đọc điều gì ?. lời cá nhân. thu thanh bình mà còn là mùa thu độc lập, Hữu Thỉnh không chỉ cảm nhận thiên nhiên bằng tâm hồn nhà thơ mà bằng cả tâm thế của người lính trong những năm đầu. độc lập. Bài thơ được viết theo thể Suy nghĩ và trả Ngũ ngôn thơ nào ?. lời cá nhân. Có những tác phẩm nào đã. - Ông đồ, Đêm nay Bác không ngủ.... học viết cùng thể thơ ? Bài thơ có sự kết hợp những Suy nghĩ và trả - Biểu cảm kết hợp miêu phương thức biểu đạt nào ? lời cá nhân tả. Cần có giọng đọc như thế Suy nghĩ và trả - Đọc chậm thể hiện sâu nào cho phù hợp ?. lời cá nhân. lắng, nhấn mạnh những hình ảnh đẹp về mùa thu.. GV đọc mẫu. HS lắng nghe. Gọi HS đọc. HS đọc Nhận xét bạn đọc.

<span class='text_page_counter'>(23)</span> Bố cục bài thơ một cách tự nhiên chia làm 3 phần, chúng cùng tìm hiểu văn bản này. với bố cục như. vậy. HOẠT ĐỘNG 2 : TÌM HIỂU BÀI THƠ - Mục tiêu : Giúp học sinh nắm được vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của tác phẩm: bức tranh thiên nhiên sang thu và những thông điệp cuộc sống được gửi gắm qua những vân thơ tinh tế, dung dị và giàu sức lay động tâm hồn. - Phương pháp : Vấn đáp, dạy học nêu vấn đề, thuyết trình... - Kĩ thuật : Khăn phủ bàn, vấn đáp, nêu vấn đề, các mảnh ghép - Thời gian : 25 phút GV gọi học sinh đọc khổ Khi nói tới mùa thu ta. Đọc Suy nghĩ, trả. 1. Khổ 1 - Hương ổi. mường tượng tới những. lời. - Gió. hình ảnh nào ? Ở đây nhà. - Sương thu. thơ cảm nhân mùa thu về qua những tín hiệu nào ? Để gợi lên tín hiệu của mùa. Suy nghĩ trả lời - Vừa có nét quen thuộc :. thu có nhiều hình ảnh khác. cá nhân. Nhắc đến thu là nhắc đến. nhau, em có nhận xét gì khi. những cơn gió heo may. tác giả đưa vào thơ mình. và sương thu. những hình ảnh đó ?. - Vừa có nét mời mẻ : Cảm nhận mùa thu qua. Khi lựa chọn hương ổi để. hương trái ổi chín thơm. bào hiệu thu về, tác giả tạo. lừng. nên không khí riêng cho bài thơ ra sao ?. - Không khi thôn dã thân thuộc của làng quê..

<span class='text_page_counter'>(24)</span> Những sự vật ấy được miêu. Suy nghĩ trả lời - Hương ổi – phả. tả qua những hình ảnh thơ,. cá nhân. em hãy tìm ? Nhận xét cách dùng từ và. - Gió - se - Sương thu – chùng. chình Suy nghĩ trả lời - Từ ngữ gợi cảm, gợi. biện pháp nghệ thuật tác giả cá nhân. hình. sự dụng trong những hình. - Nhân hóa. ảnh đó ? Từ đó em có cảm nhận gì :. Tự bộc lộ cảm. - Hương ổi nồng làn, lan. + Về hương ổi nơi làng. nhận. tỏa trên diện rộng, bao. quê?. trùm lên làng quê ngõ. + Vẻ đẹp của làm sương. xóm.. thu?. - Sương thu chậm chạp lan tỏa như đang lắng đọng, lưu luyến, bịn rịn. Tác giả đã vẻ lên trước mắt. không muốn rời. Suy nghĩ trả lời - Bức tranh xinh xắn. chúng ta một bức tranh. cá nhân. thiện nhiên sang thu ra sao ?. chốn làng quê. - Có cả hình ảnh lẫn hương vị thân thuộc mà mới lạ tinh khôi. - Khung cảnh lãng mạn,. Trong cảnh có tình, cảm. nên thơ. Suy nghĩ trả lời - Bỗng. nhận của thi nhân hiện lên. cá nhân. qua từ ngữ nào ? Những từ ngữ đó cho người. Suy nghĩ trả lời - Bỗng : cảm xúc ngỡ. - Hình như. đọc hiểu gì về tâm trạng của cá nhân. ngàng, bất ngờ như một. Hữu Thỉnh lúc sang thu ?. tiêng reo vui..

<span class='text_page_counter'>(25)</span> - Hình như : bâng khuâng, mơ hồ chưa rõ Có thể thay thế từ hình như. nét. Suy nghĩ trả lời Từ hình như nói chính. băng từ ngữ khác được. cá nhân. xác những cảm nhận của. không ? Vì sao ?. người thi sĩ – tâm hồn. Vậy phải là người có tâm. tinh tế nhạy cảm, đây. hồn ra sao nhà thơ mới có. mới chỉ sang thu thôi nên. thể phát hiện và cảm nhận. cảm giác còn rất mơ hồ. về thiên nhiên sang thu như vậy? GV bình Lúc này nhà thơ như một lãng tử lạc bước ngao du giữa chốn làng quê bắt gặp mùa thu đã về. Cũng là hình ảnh người lính trước thu hòa bình, thu độc lập nên tất cả cảm xúc là niềm vui và phơi phới yêu đời. Chuyển sang khổ 2 Yêu cầu học sinh đọc thầm. 2. Khổ 2 Đọc thầm. lại khổ 2 ( chiếu khổ 2 ) Cảm nhận về thiên nhiên. + Âm điệu thơ : rộn rã. lúc giao mùa có gì khác với. tươi vui hơn. khổ 1. + Không gian : từ ngõ nhỏ làng quê mở rông bao la nhiều tầng bậc + Sự vận động của sự vật : sinh động, đa dạng hơn với đàn chim – dòng. Vẻ đẹp của khổ thơ toát lên. sông – đma mây - Dềnh dàng.

<span class='text_page_counter'>(26)</span> qua những tìn hiệu nghệ. - Vội vã. thuật và từ ngữ nào ?. - Vắt - Nghệ thuật đối và nhân. Suy nghĩ 2 phút. Thảo luận. hóa Gợi ý : - Sông mùa thu. Nói lên cái hay cáci đẹp của Trình bày. đã không còn những. hình ảnh thơ mà em thích. Nhận xét bài. ngày bão lũ nên đủng. nhất. bạn. đỉnh mơ màng, chậm chạp. - Đàn chim hối hả về phương Nam tránh rét - Đám mây thể hiện qua hình ảnh gợi cảm – vắt – như một nhịp cầu mềm mại uyển chuyển nối giữa hai mùa. - Thể hiện khả năng tưởng tượng tuyệt vời : bầu trời chia làm hai nửa – một nửa của mùa hạ, một nửa của. GV nhận xét câu trả lời của. mùa thu.. học sinh. - Nghệ thuật nhân hóa và đối. Những chuyển động trái chiều nhưng cùng thể hiện sự thay đổi của thiên nhiên lúc thu. về. Qua đó em khái quát sự Suy nghĩ trả lời - Khung cảnh bao la, chuyển. mình. của. thiên cá nhân. không gian giao mùa.

<span class='text_page_counter'>(27)</span> nhiên mùa thu ? Và những. tuyệt đẹp, chuyển động. cảm nhận của tác giả ?. đa chiều : có nhanh - có chậm - có chút tinh nghịch của đám mây mùa hạ. - Tình người là những cảm nhận tế thể hiện qua những hình ảnh độc đáo sáng tạo.. GV bình mở rộng Những cảm nhận về thời gian của Hữu Thỉnh thật thú vị, tâm hồn thi nhân như những sợi dây tơ vô hinh nắm bắt những biến chuyển tinh vi của tạo vật để rung lên, làm cụ thể hóa những cái tưởng như vô hình, mong manh nhất – thời gian. Yêu cầu học sinh đọc khổ 3 HS đọc 3. Khổ 3 Thiên nhiên sang thu hiện Suy nghĩ trả lời Mưa – Nắng – Sấm – lên qua những sự vật nào ? Làm việc các Hàng cây Nhận xét về ngôn từ tác giả nhân. Nhiều các phó từ diễn tả. sử dụng ?. sự hao với của sự vật mà. hạ nhạt dần. Tìm những hình ảnh thơ nói Suy nghĩ trả lời Nắng – còn bao nhiêu lên vẻ đẹp của những sự vật Làm việc các Mưa – Vơi dần ấy ?. nhân. Sấm – bớt bất ngờ. Hàng cây – đứng tuổi Hình ảnh nào đặc sắc nhất HS tự bộc lộ - Hình ảnh hàng cây- qua trong việc gợi tả mùa thu ?. suy nghĩ của đi mùa xuân và mùa hạ mình. hàng cây trưởng thành. Những hình ảnh mưa, sấm,. báo hiệu thu về. Tác giả lấy những hình. nắng có phải đặc trưng của. ảnh đặc trưng của mùa.

<span class='text_page_counter'>(28)</span> mùa thu không ?. hè để làm nổi bật vẻ đẹp. Dụng ý là gì khi tác giả lựa. của thiên nhiên giao mùa. chọn những hình ảnh đó thể. sang thu.. hiện qua những từ ngữ : vơi,. Mùa hạ nhạt dần – mùa. bớt, … thu rõ nét - Thiên nhiên mùa thu lúc sang mùa còn vương vấn lại những dấu tích của mùa hè nhưng tất cả dần trở nên êm dịu rất phù hợp với vẻ dịu dàng, tươi mát và mềm mại của mùa thu. Thảo luận 3’ Trao đổi thảo - Ý nghĩa tả thực hàng Nét riêng của thời điểm luận ( Kĩ thuật cây và tiếng sấm lúc giao mùa hạ - thu được khăn. phủ sang thu. Hữu Thỉnh thể hiện đặc sắc bàn ). - Tính ẩn dụ của hình. nhất qua hai câu thơ cuối, Viết ra phần ảnh : sấm là những vang em hiểu như thế nào về hai giấy của mình. động bất thường của. câu thơ đó :. ngoại cảnh, cuộc đời;. Sấm cũng bớt bất ngờ. hàng cây đứng tuổi con. Trên hàng cây đứng tuổi.. người đã từng trải. - Khi con người có nhiều kinh nghiệm sông họ không còn nao núng, bất ngờ trước những tác động bên ngoài. - sang thu không chỉ của thiên nhiên mà là sự chuyển giao của các giai đoạn trong cuộc đời.. GV bình kết luận Qua những hình ảnh dung dị gần với đời sống con người Hữu Thỉnh không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên lúc sang mùa mà còn thể.

<span class='text_page_counter'>(29)</span> hiện được những suy ngấm và trải nghiệm sâu sắc về cuộc đời, về con người. Mùa thu không chỉ là khoảng lặng của thiên nhiên, của thời giam mà còn là khoảng lặng của tâm hồn để ta chiêm nghiệm và nghĩ suy về cuộc sống. Qua những điều vừa tìm. - Thơ thu thường buồn. hiểu em thấy được những. – sang thu của Hữu. cảm xúc về mùa thu của. Thỉnh rất trong sang,. nhà thơ có gì mới mẻ, độc. tươi vui.. đáo so với thơ thu xưa và. - Từ mùa thu thiên. nay ?. nhiên nghĩ đến mùa thu cuộc đời. Tác giả thể hiện cái tôi đầy bản lĩnh vững vàng. Kết bài GV : Qua bài thơ em cảm nhận gì về mùa thu Bắc Bộ? Nhận xét về ngôn từ - nghệ thuật tác giả thể hiện trong tác phẩm GV chiếu bảng hệ thống. HS tự bộc lộ. trước mùa thu. Nghệ thuật : Nội dung :.

<span class='text_page_counter'>(30)</span> Từ đó em nói gì về tâm hồn Làm việc cá Tâm hồn nhạy cảm yêu nhà thơ Hữu Thỉnh?. nhân. thiên nhiên và có những. Suy nghĩ trả lời suy ngẫm sâu sắc về cuộc đời Em hãy khái quát lại nội học sinh trình III. Ghi nhớ dung, nghệ thuật và ý nghĩa bày khái quát 1. Nghệ thuật: văn bản?. được nội dung, - Khắc hoạ được hình nghệ thuật và ý ảnh thơ đẹp, gợi cảm, nghĩa văn bản.. đặc sắc về thời điểm giao mùa hạ- thu ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ - Sáng tạo trong việc sử dụng từ ngữ( bỗng, phả, hình như…), phép nhân hoá ( sương chùng chình, sông. được. lúc. dềnh. dàng…), phép ẩn dụ.

<span class='text_page_counter'>(31)</span> ( sấm, hàng cây đứng tuổi) 2. Nội dung: - Bài thơ thể hiện cảm nhận tinh tế và tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng của nhà thơ khi chợt nhận ra những tín hiệu báo thu sang. - Những suy ngẫm sâu sắc mang tính triết lí về con người và cuộc đời của tác giả lúc sang thu làm nên đặc điểm của cái tôi trữ tình sâu sắc trong bài thơ. 3. ý nghĩa văn bản: Bài thơ thể hiện nhưỡng cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa. HOẠT ĐỘNG IV : LUYỆN TẬP - Mục tiêu : Củng cố kiến thức đã học, học sinh biết vận dụng những kiến thức trong bài giải quyết các bài tập, rèn khả năng cảm thu của học sinh. - Phương pháp : Vấn đáp, bài tự luận - Kĩ thuật : Viết đoạn văn, dạy học theo góc. - Thời gian : 7 phút Bài tập 1. Bài tập 1. Bài tập 1.

<span class='text_page_counter'>(32)</span> Hướng dẫn học sinh tham gia trò chơi ô chữ. Câu hỏi. 1. T¸c gi¶ c¶m nhËn mïa thu b¾t ®Çu tõ h¬ng vÞ nµy 2. Đây là từ diễn tả tâm trạng của nhà thơ qua câu “Hình nh thu đã về” 3. Tõ bçng thÓ hiÖn tr¹ng th¸i c¶m xóc nµy 4. Biện pháp tu từ này đợc dùng nhiều nhất trong bài”Sang thu” 5. Đây là công việc mà Hữu Thỉnh từng làm trong quân đội. Bài tập 2 Bài tập :. Bài tập 2 Bài tập 2 Làm bài vào Viết đúng hình thức đoạn. Viết đoạn văn ngắn 5 – phần giấy của Nêu được cảm nhận về nội 7 câu nêu cảm nhận mình của em về bức tranh Trình bày thiên nhiên lúc chuyển Nhận xét bài mùa được tác giả thể bạn. dung và nghệ thuật của bài.

<span class='text_page_counter'>(33)</span> hiện trong bài “Sang thu” HOẠT ĐỘNG 5 : HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ Hướng dẫn học sinh. - Thời gian : 3 phút F Häc thuéc bµi th¬, n¾m ®Lắng nghe îc néi dung vµ nghÖ thuËt Ghi chép cña bµi. F ViÕt ®o¹n v¨n tr×nh bµy c¶m nhËn vÒ mét ®o¹n th¬ mµ em thÝch nhÊt. F So¹n bµi: Nãi víi con.. ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN TRƯỜNG TH&THCS HOÀNG CHÂU. Điểm thống nhất : …………….. điểm Xếp loại : Cát Hải, ngày …… tháng năm 2014 T/M HĐKH.

<span class='text_page_counter'>(34)</span> ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN HUYỆN CÁT HẢI. Điểm thống nhất : …………….. điểm Xếp loại : Cát Hải , ngày …… tháng ……. năm 20... T/M HĐKH. ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN THÀNH PHỐ. Điểm thống nhất : …………….. điểm Xếp loại : Hải Phòng, ngày …… tháng ……. năm 20... T/M HĐKH.

<span class='text_page_counter'>(35)</span>