Tài liệu Luận văn "Tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân" ppt

Luận văn
"Tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách để thúc
đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân"


§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

1
LỜI NÓI ĐẦU
Trong những năm gần đây, thực hiện đường lối đổi mới, kinh tế tư nhân
gồm kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân đã phát triển rộng khắp
cả nước góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế, huy động các nguồn lực
vào sản xuất kinh doanh, tạo thêm nhiều việc làm, cải thiện đời sống nhân dân
tăng tích luỹ, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội.
Tuy vậy, kinh tế tư nhân hiện nay ở nước ta còn nhiều hạn chế, yếu kém:
quy mô, vốn ít, công nghệ lạc hậu, trình độ quản lý thấp, sức cạnh tranh
yếu…
Nghị quyết Đại hội IX của Đảng đã xác định: "Thực hiện nhất quán
chính sách phát triển nền kinh tế nhiều thành phần. Các thành phần kinh tế
kinh doanh theo pháp luật đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, cùng phát triển lâu dài, hợp tác và
cạnh tranh lành mạnh, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế
nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của
nền kinh tế quốc dân".
Chọn đề tài: "Tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách để thúc đẩy sự phát
triển của kinh tế tư nhân" em muốn góp thêm tiếng nói nhỏ của mình vào
việc nhận thức đúng vai trò và sự cần thiết của việc thúc đẩy phát triển kinh tế
tư nhân ở Việt Nam hiện nay.
Cuối cùng em xin chân thành cám ơn thầy giáo đã giúp đỡ em trong việc

hoàn thành đề tài này.
Hà Nội, ngày 20 tháng 12 năm 2003
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

2
PHẦN I
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÂN Ở VIỆT NAM ĐẾN
NHỮNG NĂM ĐẦU CỦA THỜI KỲ ĐỔI MỚI
I. KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÂN VIỆT NAM
Kinh tế tư nhân trên thực tế có sức sống mãnh liệt và đã có nhiều đóng
góp cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhưng có thời kỳ do nhận
thức sai lầm, nóng vội đã coi kinh tế tư nhân là đối tượng phải cải tạo không
được khuyến khích phát triển, không được pháp luật bảo vệ. Những người
hoạt động trong thành phần kinh tế này có địa vị chính trị thấp kém. Sản xuất
kinh doanh của họ bị trói buộc, kìm hãm, chèn ép. Ngay trong những điều
kiện đó, kinh tế tư nhân cá thể vẫn tồn tại và ngày càng khẳng định thế đứng
của mình. Nông nghiệp là nơi có phong trào hợp tác hoá mạnh nhất, triệt để
nhất, nhưng luôn luôn tồn tại kinh tế cá thể. Trong công nghiệp, lao động
trong thành phần kinh tế tư nhân ở miền Bắc trước ngày giải phóng miền Nam
vẫn thường xuyên chiếm một tỷ trọng lao động trên 15% với khoảng 50-80
nghìn người. Khi giải phóng miền Nam số người hoạt động trong thành phần
kinh tế này rất lớn.
1. Kinh tế tư nhân thời kỳ phục hồi kinh tế 1955-1957
Sau 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, tháng 7-1954 hoà bình lập
lại trên miền Bắc, nền kinh tế đứng trước những hậu quả nặng nề do chiến
tranh để lại, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương đã họp vào tháng 9-
1954 đề ra kế hoạch 3 năm (1955-1957) tập trung khôi phục kinh tế, hàn gắn
vết thương chiến tranh, tiếp tục hoàn thành cải cách ruộng đất, tạo cơ sở vững
chắc đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Thắng lợi của cuộc cải cách ruộng đất là đã chia 81 vạn ha ruộng và 74

nghìn con trâu bò cho 2,1 triệu hộ nông dân. Thủ tiêu chế độ sở hữu phong
kiến về ruộng đất, xoá bỏ phương thức bóc lột địa tô và quan hệ chủ đất và tá
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

3
điền. Nông dân thực hiện được mơ ước về làm chủ ruộng đất, đã tích cực sản
xuất nông nghiệp trên mảnh ruộng của mình đem lại hiệu quả sử dụng đất đai
tốt.
Song song với việc chia ruộng đất cho nông dân , tháng 5-1955 Chính
phủ đã ban hành 8 chính sách khuyến khích sản xuất bao gồm:
(1) Bảo đảm quyền sở hữu ruộng đất
(2) Bảo hộ tài sản nông dân và các tầng lớp khác.
(3) Khuyến khích khai hoang, phục hoá bằng miễn giảm thuế 3 năm cho
ruộng đất khai hoang. Không phải đóng thuế phần tăng vụ, tăng năng suất.
(4) Tự do thuê mướn nhân công, thuê mướn trâu bò, vay và cho vay;
(5) Khuyến khích phát triển tổ đổi công;
(6) Khuyến khích phát triển nghề phụ và nghề thủ công trong nông dân
và nông thôn;
(7) Bảo hộ và khuyến khích, khen thưởng những hộ nông dân làm ăn
giỏi;
(8) Nghiêm cấm phá hoại sản xuất;
Thời kỳ này lực lượng kinh tế ngoài quốc doanh còn nhỏ, kinh tế hợp tác
chưa phát triển, tham gia lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội chủ
yếu là kinh tế tư nhân, kinh tế cá thể.
Nhờ có những chính sách đúng đắn, sau ba năm khôi phục và phát triển
nông nghiệp, công nghiệp nhẹ, đồng thời củng cố và khôi phục các cơ sở công
nghiệp nặng cần thiết…, các ngành và các lĩnh vực kinh tế - xã hội miền Bắc
đều đạt được những kết quả quan trọng.
Nông nghiệp: 85% diện tích hoang hoá được đưa vào sử dụng; giá trị
tổng sản lượng nông nghiệp năm 1957 tăng 16,7% so với năm 1955; trong đó

trồng trọt tăng 14,7%, chăn nuôi tăng 27,7%. Sản lượng lương thực quy thóc
từ 3.759 nghìn tấn năm 1955 lên 4.293 nghìn tấn, năm 1957. Sản lượng hầu
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

4
hết các loại cây công nghiệp đều tăng khá so với năm 1955. Bông đạt 5,6
nghìn tấn, tăng 0,6%; chè búp khô 2,9 nghìn tấn, tăng 11,5%; Đậu tương 7,6
nghìn tấn, tăng 40,7%; lạc 21,1 nghìn ấn, tăng 75,8%; mía 422 nghìn tấn, tăng
gấp 2,4 lần; thuốc là 1,4 nghìn tấn, tăng gấp 2,3 lần; đay 4,9 nghìn tấn tăng
gấp 5,4 lần. Đàn trâu từ 1.052 nghìn con tăng lên 1.237 nghìn con.
Công nghiệp đạt tốc độ tăng bình quân năm là 64,1%. Trong đó công
nghiệp trung ương tăng 171,2%; công nghiệp địa phương tăng 50,4%; công
nghiệp sản xuất tư liệu sản xuất tăng 53,4%, công nghiệp sản xuất tư liệu tiêu
dùng tăng 67,7%.
Thành công của thời kỳ khôi phục kinh tế (1955 - 1957) không những
đem lại nhiều biến đổi sâu sắc trong đời sống kinh tế xã hội miền Bắc mà còn
để lại nhiều bài học quý giá đó là:
- Đặt nông nghiệp, nông thôn vào đúng vị trí, gắn được sức lao động với
tư liệu sản xuất cơ bản của nông dân là ruộng đất.
- Phát huy được sức mạnh tổng hợp của các thành phần kinh tế. Lúc này
kinh tế quốc doanh chiếm tỷ trọng nhỏ bé, nhưng nhơ phát triển được vai trò
của kinh tế tư nhân trên cơ sở chính sách của Nhà nước nên nền kinh tế phát
triển đúng hướng vơí tốc độ cao.
2. Kinh tế tư nhân thời kỳ cải tạo xã hội nền kinh tế (1958 - 1960) và tới
năm 1976.
Trên có sở thắng lợi của kỳ khôi phục và phát triển kinh tế (1955 -
1957), miền Bắc bước vào thực hiện kế hoạch 3 năm cải tạo xã hội chủ nghĩa
với các thành phần kinh tế ngoai quốc doanh. Tháng 4 - 1958 Quốc hội thông
qua kế hoạch 3 năm phát triển và cải tạo kinh tế, phát triển văn hoá (1958 -
1960).

Nội dung chủ yếu của công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa đặt ra trong
thời kỳ này là biến nền kinh tế nhiều thành phần thành nền kinh tế xã hội chủ
nghĩa.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

5
Nên kinh tế xã hội chủ nghĩa gồm hai hình thức sở hữu chủ yếu là quốc
doanh và tập thể. Kinh tế cá thể và kinh tế tư bản tư doanh là đối tượng trực
tiếp của công cuộc cải tạo này.
Nội dung đưa nông dân vào hợp tác xã coi là khâu chính. Cải tạo đối với
các hộ cá thể trong các ngành công nghiệp, thương nghiệp, giao thông vận tải,
xây dựng và các ngành khác cũng rất khẩn trương. Đối với công thương
nghiệp tư bản tư doanh với mục tiêu nhanh chóng xoá bỏ thành phần kinh tế
này được tiến hành bằng chính sách chuộc lại (trả dần) và áp dụng hình thức
công tư hợp doanh.
Kết quả đến năm 1960 đã có: 40,4 nghìn hợp tác xã nông nghiệp, chiếm
85,5% tổng số hộ nông dân và 68,1% tổng dienẹ tích canh tác; 2.760 hợp tác
xã tiểu thủ công nghiệp, 267 tổ sản xuất và 285 hợp tác xã nghề muối. Tính
chung đến năm 1960 số xã viên hợp tác xã chuyên sản xuất công nghiệp lên
72 nghìn người.
Về thương nghiệp đã có 65% trong số 185 nghìn tiểu thương tham gia
hợp tác xã. Hợp tác xã mua bán đã được thành lập ở hầu hết các xã phường
miền Bắc.
Đến cuối năm 1960 đã cải tạo xong toàn bộ 729 hộ tư bản công nghiệp,
trong đó 661 hộ theo hình thức công tư hợp doanh và 68 hộ theo hình thức xí
nghiệp hợp tác xã.
Toàn bộ lực lượng vận tải cơ giới tư nhân gồm 1.602 ôtô và 132 phương
tiện vận tải thuỷ đã chuyển thành 31 xí nghiệp công tư hợp doanh với tổng
sóo 2.610 công nhân.
Như vậy miền Bắc đến cuối năm 1960 đã hoàn thành cải tạo kinh tế

ngoài quốc doanh dưới hình thức hợp tác xã và công tư hợp doanh, hoặc các
đại lý, kinh tiêu của kinh tế nhà nước.
Tuy nhiên kinh tế tư nhân vẫn tồn tại dưới hình thức kinh tế cá thể. Tỷ
trọng lao động trong khu vực kinh tế tư nhân tuy đã giảm nhiều nhưng vẫn
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

6
còn chiếm giữ một tỷ lệ đáng kể. Năm 1960: 28,7%; năm 1970: 16,4%; năm
1975: 14,8%. Thường xuyên có khoảng 50 -80 nghìn người lao động trong
khu vực này. Năm 1971: 71,5 nghìn người; năm 1974: 66,4 nghìn người; năm
1975: 64,3 nghìn người. Cũng trong thời gian này số người buôn bán nhỏ và
kinh doanh dịch vụ cũng thường xuyên ở mức trên dưới 20 vạn người. Năm
1960 : 20 vạn người; năm 1965: 16,2 vạn người; năm 1973: 19,4 vạn người;
năm 1974: 20 vạn người; năm 1975: 19 vạn người.
Ở miền Nam, năm 1976 riêng ngành công nghiệp có tới 94.857 hộ tư
nhân, cá thể. Trong đó ngành chế biến lương thực và thực phẩm 29.530 hộ;
dệt 17.035 hộ; vật liệu xây dựng 5.964 hộ; hoá chất 2.413 hộ; cơ khí 23.312
hộ… Một số địa phương có số hộ tư như cá thể sản xuất công nghiệp lớn như
thành phố Hồ Chí Minh 31.922 hộ; Quảng Nam - Đà Nẵng 10.466 hộ; Phú
yên và Khánh Hoà 7.147 hộ; Ninh Thuận và Bình Thuận 7.904 hộ; Đồng Nai
6.142 hộ; Quảng Ngãi và Bình Định 5.925 hộ.
3. Kinh tế tư nhân thời kỳ 1976 - 1985
Đất nước thống nhất, công cuộc phát triển kinh tế và cải tạo quan hệ sản
xuất được thực hiện trên phạm vi cả nước. Kế hoạch 5 năm 1976 - 1980 ngoài
nhiệm vụ khắc phục hậu quả chiến tranh, tiến hành cải tạo kinh tế miền Nam
theo mô hình kinh tế miền Bắc. Tiếp tục cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với
những người sản xuất nỏ ở miềm Bắc, đồng thời triển khai mạnh mẽ ở miền
Nam.
Nhưng kinh tế tư nhân vẫn tồn tại, trong công nhgiệp vẫn có trên dưới 60
vạn người sản xuất cá thể năm 1980: 50,3 vạn; năm 1981: 55,1 vạn; năm

1982: 60,8 vạn; năm 1983: 66,6 vạn; năm 1984: 64 vạn; năm 1985: 59,3 vạn.
Số lao động hoạt động tỏng kinh tế tư nhân hàng năm vẫn chiếm trên
20% tổng số lao động ngành công nghiệp; năm 1980: 22,3%; năm 1984: 26%;
năm 1985: 23%; năm 1986: 23,2%.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

7
Giá trị sản lượng công nghiệp do khu vực kinh tế tư nhân tạo ra hàng
năm chiếm trên dưới 15% giá trị sản lượng toàn ngành công nghiệp.
Số lượng kinh doanh thương nghiệp những năm 1980 cũng ở mức 60
vạn. Năm 1980: 63,7 vạn; năm 1985: 63,7 vạn; năm 1986: 56,8 vạn.
Số người kinh doanh thương nghiệp những năm 1980 cũng ở mức 60
vạn. Năm 1980: 63,7 vạn; năm 1985: 63,7 vạn; năm 1986: 56,8 vạn.
Những số liệu trên cho thấy sức sống của kinh tế cá thể rất bền bỉ, sự
hiện diện của thành phần kinh tế này trong suốt thời gian dài như một tất yếu
khách quan, cần phải biết sử dụng mặt tích cực của nó làm cho dana giàu,
nước mạnh.
II. BƯỚC KHỞI ĐỘNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TƯ NHÂN.
1. Bước chuyển biến về nhận thức thực tiễn.
Công cuộc cải tạo quan hệ sản xuất về xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật
đạt kết quả không cao. Thêm vào đó những namư 1977 - 1978 nông nghiệp bị
thiên tai nặng, năm 1979 xảy ra chiến tranh biên giới Tây Nam và phía Bắc,
làm cho bức tranh kinh tế đất nước ngày càng xấu đi.
Trước tình hình trên, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 6
khoá IV họp tháng 9 - 1979 đưa ra Nghị quyết về tình hình và nhiệm vụ cấp
bách.
Nghị quyết là bước chuyển biến đầu tiên có ý nghĩa lớn đối với việc đưa
nền kinh tế từng bước thoát ra khỏi cơ chế quản lý kế hoạch hoá tập trung cao
độ, mở đường cho những cải cách kinh tế trong những năm sau này.
2. Kết quả phát triển của khu vực kinh tế tư nhân những năm đầu thời

kỳ đổi mới.
Nhờ có chính sách đổi mới kinh tế tư nhân được thừa nhận và tạo điều
kiện phát triển, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế của đất nước.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

8
Trong công nghiệp, tư nhân đã đầu tư thêm tiền vốn để mở rộng các cơ
sở hiện có, hoặc xây dựng thêm cơ sở mới. Năm 1988 khu vực này đầu tư
thêm 80 tỷ đồng, thành lập thêm 17.000 cơ sở, trong đó có 46 xí nghiệp tư
nhân; 1.100 cơ sở tiểu thủ công nghiệp và hơn 15.000 hộ cá thể. Năm 1989 số
vốn đầu tư tăng thêm 102 tỷ đồng, số xí nghiệp tư nhân tăng gấp 4 lần so với
năm 1988 (từ 318 xí nghiệp tăng lên 1.284 xí nghiệp); hộ tiểu thủ công nghiệp
và cá thể từ 31,85 vạn lên 33,33 vạn, tăng 4,6%. Trong hai năm 1990 - 1991
số vốn tăng thêm mỗi năm khoảng 100 tỷ đồng.
Năm 1989 thành phần kinh tế tư nhân thu hút thêm 39,5 nghìn lao động.
Năm 1991 so với năm 1990 tăng thêm 4.000 cơ sở và lao động tăng thêm 10
nghìn người.
Giá trị tổng sản lượng thành phần kinh tế này năm 1989 tăng thêm
34,5% so với năm 1998, trong đó xí nghiệp tư doanh tăng 51,9%; hộ tiểu thủ
công nghiệp và các thể tăng 34, 0%.
Tỷ trọng giá trị sản lượng công nghiệp khu vực tư nhân, cá thể chiếm
trong giá trị tổng sản lượng toàn ngành công nghiệp tăng khá đều đặn: năm
1986: 15,6%; năm 1987: 25,69%; năm 1998: 19,6%; năm 1989: 27,2%; năm
1990: 26,5%.
Trong thương nghiệp, lao động của thành phần kinh tế tư nhân phát triển
nhanh chóng: Năm 1968: 56,79 vạn người; năm 1987: 64 vạn người; năm
1988: 71,89 vạn người; năm 1989: 79,3 vạn người; năm 1990: 81,1 vạn
người. Ngoài ra còn có lực lượng thương nghiệp không chuyên tham gia hoạt
động, năm 1990 có khoảng 16 vạn nưgời.
III. PHẠM VI KINH TẾ TƯ NHÂN

1. Các lĩnh vực kinh tế tư nhân
Việt Nam hiện có các thành phần kinh tế:
- Kinh tế nhà nước
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

9
- Kinh tế tập thể
- Kinh tế cá thể, tiểu chủ
- Kinh tế tư bản tư nhân
- Kinh tế tư bản nhà nước
- Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài
- Nghị quyết Hội nghị lần thứ nam Ban chấp hành Trung ương (khoá IX)
về phát triển kinh tế tư nhân, đề cập đến kinh tế tư nhân bao gồm hai thành
phần kinh tế là kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân.
Kinh tế tư nhân hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể và các
loại hình doanh nghiệp tư nhân. Kinh tế tư nhân tham gia vào tất cả các lĩnh
vực nông nghiệp, công nghiệp, giao thông vận tải, thương nghiệp và các loại
hình dịch vụ khác.
2. Các loại hình tổ chức kinh doanh của kinh tế tư nhân
Loại hình tổ chức kinh doanh của kinh tế tư nhân rất đa dạng, phổ biến
nhất là hộ cá thể, tiểu chủ; loại hình công ty hiện nay chủ yếu là doanh nghiệp
nhỏ và và dưới hình thức: công ty tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công
ty cổ phần, công ty hợp danh.
Trong khu vực kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh cá thể có số lượng đông
đảo, sử dụng nhiều lao động xã hội, huy động nhiều vốn đầu tư, đóng góp tỷ
trọng lớn vào GDP. Hộ kinh doanh cá thể có tiền đề, là bước tập dượt và tích
luỹ cho bước phát triển cao hơn về hoạt động sản xuất kinh doanh là hình
thức doanh nghiệp tư nhân.
Các doanh nghiệp tư nhân đã góp phần sản xuất hàng hoá có chất lượng
cao, tham gia tích cực vào xuất khẩu hàng hoá, nhất là nông sản hàng hoá,

giúp nông dân tiêu thụ một khối lượng hàng hoá nông sản. Sự hoạt động sôi
động của doanh nghiệp tư nhân đã thúc đẩy nâng cao năng lực cạnh tranh của
nền kinh tế.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

10
Các chủ tư nhân hầu hết là các doanh nghiệp trưởng thành trong chế độ
mới, nhiều người trong số họ là cán bộ đảng viên, đã từng tham gia trong các
cơ quan, doanh nghiệp nhà nước và có một số đã trải qua thời kỳ tham gia lực
lượng vũ trang, có nguyện vọng muốn đem tài năng, trí tuệ của mình vào phát
triển kinh tế đất nước, làm giàu cho tổ quốc.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

11
PHẦN II
NHỮNG VẤN ĐỀ CỦA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN HIỆN NAY
I. THỰC TRẠNG KINH TẾ TƯ NHÂN
Trong những năm qua kinh tế tư nhân tăng nhanh về số lượng, vốn kinh
doanh, thu hút lao động, nhất là loại hình doanh nghiệp, công ty.
Kinh tế tư nhân phát triển rộng khắp trong các ngành nghề mà pháp luật
không cấm. Số cơ sở nhiều nhất mà pháp luật không cấm. Số cơ sở nhiều nhất
là trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ, xâ dựng, tiếp đến là công nghiêp, tiểu
thủ công nghiệp.
Kinh tế tư nhân phát triển rộng rãi trong cả nước, nhưng tập trung cao ở
các đô thị, những địa phương có nhiều điều kiện thuận lợi, được chính quyền
quan tâm khuyến khích, hỗ trợ.
1. Tình hình tăng trưởng doanh nghiệp
Trong giai đoạn 1996-2000, số lượng đơn vị sản xuất, kinh doanh hoạt
động trong khu vực kinh tế tư nhân tăng lên đáng kể, số hộ kinh doanh cá thể
tăng 6,02%, số doanh nghiệp tăng 45,61%, nhưng không đều qua các năm (số

hộ kinh doanh cá thể năm 1997 giảm, số doanh nghiệp năm 1998 giảm và
tăng mạnh từ năm 2000 khi có Luật doanh nghiệp).
Trong cơ cấu các hình thức tổ chức kinh doanh của khu vực kinh tế tư
nhân, các hộ cá thể chiếm số lượng rất lớn, đến cuối năm 2000 có 2.137.731
hộ và 29.548 doanh nghiệp.
Trong các loại hình doanh nghiệp, doanh nghiệp tư nhân chiếm số lượng
lớn nhất, tiếp đến là công ty trách nhiệm hữu hạn, sau đó là công ty cổ phần,
công ty hợp danh chiếm số lượng không đáng kể.
1.1. Đối với hộ kinh doanh cá thể
Hộ kinh doanh cá thể có số lượng lớn, phát triển rộng rãi nhiều năm nay.
Số hộ kinh doanh cá thể phi nông nghiệp từ 1.498.611 hộ năm 1992 tăng lên
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

12
2.016.259 hộ năm 1996. Tốc độ tăng bình quân 7,68%/năm, mỗi năm tăng
bình quân 129.412 hộ.
Từ năm 1996 đến năm 2000 số lượng hộ kinh doanh cá thể tăng chậm,
đến năm 2000 mới có 2.137.731 hộ, bình quân tăng 1,47%/năm, mỗi năm
tăng 30.300 hộ cá thể phi nông nghiệp. Hộ nông nghiệp ngoài hợp tác xã năm
2000 có 7.656.165 hộ. Tổng cộng năm 2000 có 9.793.787 hộ kinh doanh cá
thể.
Quy mô của hộ kinh doanh cá thể nói chung rất nhỏ, sử dụng lao động
trong gia đình là chính, trung bình mỗi hộ có 1-2 lao động. Vốn kinh doanh ít.
Ngoại lệ, qua khảo sát thực tế ở các thành phố lớn, có nhiều hộ kinh doanh cá
thể thuê đến hàng chục thậm chí hàng trăm lao động như cơ sở Đức Phát (cơ
sở làm bánh ngọt ở thành phố Hồ Chí Minh) thuê tới 900 lao động.
1.2. Đối với doanh nghiệp tư nhân
* Đăng ký doanh nghiệp
Doanh nghiệp tư nhân thực hiện đăng ký kinh doanh từ khi có Luật công
ty và Luật doanh nghiệp tư nhân tăng rất nhanh. Tính chung thời kỳ 1991-

2000, số doanh nghiệp đăng ký kinh doanh tăng bình quân là 96,24%/năm. Từ
132 doanh nghiệp năm 1991 đến hết năm 1996 có 30.897 doanh nghiệp đăng
ký doanh nghiệp. Các năm 1997-1999 số lượng doanh nghiệp đăng ký kinh
doanh giảm. Từ năm 2000 đến nay khi Luật doanh nghiệp được thực hiện, số
lượng doanh nghiệp đăng ký kinh doanh tăng rất nhanh. Sau 2 năm thực hiện
Luật doanh nghiệp đến ngày 31-12-2001 cả nước đã có 35-440 doanh nghiệp
mới đăng ký hoạt động. Năm 2000 có 14.400 doanh nghiệp mới đăng ký bằng
250% so với năm 1999. Năm 2001 có 21.040 doanh nghiệp mới đăng ký bằng
140% so với năm 2000. Nếu tính từ khi Luật doanh nghiệp có hiệu lực thi
hành đến tháng 4.2002 cả nước đã có trên 41.000 doanh nghiệp mới thành
lập. Như vậy cả nước có khoảng 97.900 doanh nghiệp.
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

13
Bảng 1: Doanh nghiệp đăng ký kinh doanh từ 1991 đến hết 9 tháng
đầu năm 2001
Đơn vị: doanh nghiệp
Năm Tổng số Tăng số
năm trước
(%)
Doanh
nghiệp tư
nhân
Công ty
TNHH
Công ty
cổ phần
Công ty
hợp danh
1991 132 76 49 7

1992 7.241 3112,87 3.034 1.144 63
1993 7.183 84,22 5.516 2.256 41
1994 7.460 -5,52 5.493 1.943 24
1995 5.729 -23,21 3.731 1.864 34
1996 5.522 -3,91 3.679 1.801 42
1997 3.760 -17 2.617 1.117 26
1998 3.121 47,86 1.998 1.044 79
1999 4.615 212,84 2.038 2.361 216
2000 14.438 - 6.468 7.244 726 3
9 tháng
2001
9.946 - 4.589 4.912 445 -
Tổng số 39.239 25.835 1.703 3
Nguồn: Báo cáo tổng hợp tình hình và phương hướng giải pháp phát
triển kinh tế tư nhân, Ban Kinh tế Trung ương, ngày 26-11-2001.
* Về số doanh nghiệp thực tế hoạt động
Tính đến ngày 31-12-2000, cả nước có 56.834 doanh nghiệp đăng ký
kinh doanh, nhưng số doanh nghiệp thực tế hoạt động là 29-548 doanh nghiệp
(51,99%), các doanh nghiệp chưa hoạt động 9.581 doanh nghiệp (16,85%), số
doanh nghiệp giải thể chuyển sang loại hình thức khác 18.887 doanh nghiệp
(24,44%), doanh nghiệp chưa tìm thấy là 3.818 doanh nghiệp (6,72%).
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

14
Số lượng doanh nghiệp thực tế hoạt động tập trung cao ở ngành thương
mại, dịch vụ: 17.506 doanh nghiệp chiếm 59,3%; công nghiệp 6.979 doanh
nghiệp chiếm 23,6%; các ngành khác 5.034 doanh nghiệp chiếm 17,05% (số
liệu đến ngày 31-12-2000) (xem bảng 2).
Bảng 2: Số lượng cơ sở sản xuất, kinh doanh khu vực kinh tế tư
nhân đang hoạt động

Cơ sở kinh doanh Đơn vị Năm
1996
Năm
1997
Năm
1998
Năm
1999
Năm
2000
Năm
2001/1996 (%)
Hộ cá thể Hộ 2.016.529 1.949.836 1981.306 1.981.306 2.054.178 145,61
Tỷ trọng trong hộ % 100 100 100 100 100 100
- Công nghiệp hộ 616.855 608.250 583.352 583.352 608.314 104,69
Tỷ trọng trong hộ % 30,6 31,2 29,4 29,4 29,6
- Thương mại, dịch vụ hộ 1.102.619 1.022.385 1.058.385 1.058.542 1.088.606 100,61
Tỷ trọng trong hộ % 54,7 52,4 52,4 53,5 53,0
- Các ngành khác hộ 296.785 319.201 319.201 339.412 357.258 128,92
Tỷ trọng trong hộ % 14,7 16,4 16,4 17,1 17,4
Doanh nghiệp của tư
nhân
DN 20.272 21.032 21.032 20.578 22.767 145,61
Tỷ trọng trong DN % 100 100 100 100 100 100
- Công nghiệp DN 5.832 6.073 6.073 5.927 6.049 119,66
Tỷ trọng trong DN % 30,6 31,2 31,2 29,4 29,6
- Thương mại DV DN 12.695 13.010 13.010 12.494 14.234 138,67
Tỷ trọng trong DN % 54,7 52,5 52,5 53,5 53,1
- Ngành khác DN 1.745 1.949 1.949 2.157 2.484 288,48
Tỷ trọng trong DN % 14,7 16,3 17,1 17,3 17,9

2. Vốn đầu tư của kinh tế tư nhân
2.1. Vốn của hộ kinh doanh cá thể
§Ò tµi Ph¸t triÓn KT TN ë ViÖt Nam

15
Tổng vốn đầu tư phát triển của các hộ kinh doanh cá thể năm 2000 là
29.267 tỷ đồng tăng 12,93% so với năm 1999. Vốn đầu tư của hộ kinh doanh
cá thể năm 2000 chiếm 81,54% trong tổng số vốn đầu tư của khu vực kinh tế
tư nhân và chiếm 19,82% vốn đầu tư xã hội.
Bảng 3: Vốn đầu tư phát triển toàn xã hội năm 1999-2000
Đơn vị: doanh nghiệp
TT Chỉ tiêu Đơn vị Năm
1999
Năm
2000
Tăng so
1 Tổng số vốn đầu tư phát triển xã hội Tỷ đồng 131.171 147.633 12,5
2 Khu vực kinh tế tư nhân Tỷ đồng 31.542 35.894 13,8
Trong tổng số toàn xã hội % 24.05 24,31
- Doanh nghiệp của tư nhân Tỷ đồng 5.628 6.627 17,7
+ Tỷ trọng trong toàn xã hội % 4,29 4,49
+ Tỷ trọng trong khu vực tư nhân % 17,84 18,46
- Hộ kinh doanh cá thể Tỷ đồng 25.914 29.267 12,93
+ Tỷ trọng trong toàn xã hội % 19,76 19,82
+ Tỷ trọng trong khu vực kinh tế tư nhân % 82,16 81,54
Nguồn: Báo cáo tổng hợp tình hình và phương hướng, giải pháp phát
triển kinh tế tư nhân, Ban Kinh tế Trung ương, ngày 26-11-2001.
Tổng vốn dùng vào sản xuất kinh doanh của hộ kinh doanh cá thể là
63.668 tỷ đồng, chiếm 36,61% trong tổng số vốn dùng vào sản xuất kinh
doanh của khu vực kinh tế tư nhân (tính đến ngày 31-12-2000).

2.2. Vốn của doanh nghiệp tư nhân.
Vốn của doanh nghiệp tăng nhanh cả về vốn đăng ký kinh doanh, tổng
vốn thực tế sử dụng vốn đầu tư phát triển.
Trong vốn đăng ký của các loại hình doanh nghiệp tư nhân, công ty
trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần từ năm 1991 đến hết tháng 9 - 2001 đạt