Crimea – Vùng đất giữa những cuộc chiến

CRIMEA – VÙNG ĐẤT GIỮA NHỮNG CUỘC CHIẾN
SVTH: Phạm Thu Trang – 2N18
GVHD: ThS Đỗ Thị Hồng Nhung

Crimea là một bán đảo có lịch sử và vị trí địa lý hết sức quan trọng đối với Liên
bang Nga. Ngày 18/03/2019 nước Nga kỷ niệm một dấu mốc quan trọng – 5 năm
thống nhất Crimea vào lãnh thổ Liên bang Nga. Ngày nay, Cộng hòa Crimea và thành
phố Sevastopol là phần không thể tách rời trong không gian kinh tế - xã hội của Liên
bang Nga. Đặc biệt, từ khi sự sáp nhập trở nên chính thức, khơng chỉ nước Nga đạt
được nhiều lợi thế nhất định mà bản thân Crimea cũng phát triển theo hướng năng
động, tích cực và nâng cao chất lượng đời sống nhân dân sinh sống trên bán đảo.
Trong bài báo khoa học này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu Crimea là vùng đất như thế nào
và vị thế của nó đối với Liên bang Nga, đồng thời khai thác nguyên nhân vì sao bán
đảo này đã trở thành điểm nóng trong nhiều năm gần đây đối với cả Nga và các nước
phương Tây.
I. Crimea và bề dày lịch sử gian nan
1. Giới thiệu chung
Cho đến năm 2014, Crimea vẫn cịn là một cái tên ít người biết đến. Cộng hịa Crimea
ln là một điểm giao thoa văn hóa và cũng là nơi ẩn chứa nhiều mâu thuẫn. Bán đảo có
phong cảnh đẹp như tranh này là một vùng đất nhơ ra từ phía nam phần lục địa. Crimea
nằm tại bờ bắc biển Đen và bờ tây biển Azov, ngăn cách với Nga ở phía đơng bằng eo
biển hẹp Kerch [9]. Crimea nối liền với đất liền bởi eo đất Perekop. Phía bắc bán đảo giáp
với Ukraine, cịn mũi đơng là bán đảo Kerch nằm đối diện với bán đảo Taman của Nga.
Phần lớn bán đảo có khí hậu ơn đới lục địa và ít mưa, nhờ vậy mà dải bờ biển phía nam
Crimea là nơi thu hút nhiều du khách đến tắm biển và sưởi nắng [1].
2. Crimea – vùng đất khơng bình n
Từ thuở khai sinh lập địa, Crimea từng có hàng thế kỷ sống dưới chế độ thuộc địa
và bị các đế chế cũng như bộ tộc du mục xâm chiếm. Và có thời kỳ, Crimea khơng
phải là của ai, hầu như khơng có người ở. Bán đảo Crimea đã tồn tại từ những hơn một
nghìn năm trước cơng ngun và liên tục bị chiếm đóng trong lịch sử. Các sắc dân như
Kimmeri, Hy Lạp, Scythia, Goth, Hung, Bulgar, Khazar, quốc gia Rus Kiev, Đế quốc

Đông La Mã của người Hy Lạp, Kim Trướng hãn quốc của người Tatar và người
Mông Cổ đều từng có thời gian kiểm sốt Crimea. Vào thế kỷ XIII, Cộng hịa Venezia
và Cộng hịa Genova kiểm sốt một phần Crimea.
Từ thế kỉ XV đến thế kỉ XVIII, bán đảo này được kiểm sốt hồn tồn bởi Đế
quốc Ottoman hùng mạnh. Cuối thế kỉ XVIII, Đế quốc Nga đã đánh bại Đế quốc
Ottoman và năm 1783, Crimea lần đầu tiên được sáp nhập vào Nga và trở thành thực
116


thể của Nga từ đó cho đến năm 1954. Đây có thể coi là một dấu mốc quan trọng, đánh
dấu sự kết hợp của Crimea và Nga mà sau này trở thành một mốc son quan trọng trong
chính trị.
Ngày 19/02/1954, Đồn chủ tịch Xơ viết Tối cao Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Xô
viết Liên bang Nga ban hành sắc lệnh cắt tỉnh Crimea chuyển cho Cộng hòa Xã hội
chủ nghĩa Xô viết Ukraine. Việc chuyển giao này được miêu tả là một "món quà",
nhằm "củng cố và tăng cường mối quan hệ vĩ đại" giữa hai dân tộc Nga và Ukraine
nhân dịp kỉ niệm cột mốc 300 năm Ukraine trở thành một phần của Đế quốc Nga [2].
Tuy nhiên, sau khi Liên Xơ tan rã, chính quyền Ukraine do muốn sớm hịa nhập vào
khơng gian Châu Âu - Đại Tây Dương đã gạt bỏ "mối quan hệ vĩ đại" giữa hai dân tộc
Nga - Ukraine khiến cho Crimea như rơi vào cửa từ, bởi hơn 75% dân số tại bán đảo
này là người nói tiếng Nga [8].
3. Crimea trên con đường trở về đất mẹ Nga
Tình trạng pháp lý của Crimea thuộc Ukraine được Nga công nhận vào năm 1994,
theo đó Nga cam kết sẽ duy trì sự tồn vẹn lãnh thổ của Ukraine. Tuy nhiên, những
tiến triển sau đó ở Crimea đã khiến cho vấn đề về chủ quyền đất đai và mối quan hệ
Nga - Ukraine càng trở nên căng thẳng, do 65,3% trong 2 triệu dân số của Crimea là
người Nga. Cuộc đảo chính tại Ukraine diễn ra vào tháng 2/2014 dẫn đến đỉnh điểm là
cuộc lật đổ Tổng thống Ukraine Viktor Fedorovych Yanukovych và sự sụp đổ của
chính phủ Yanukovych. Và như vậy, đây cũng chính là nguyên do của cuộc khủng
hoảng Crimea 2014.

Vào đêm 22, rạng sáng ngày 23/02/2014, Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc
họp với những người đứng đầu các cơ quan an ninh Nga đã ra lệnh: "Chúng ta phải bắt
đầu việc thu hồi Crimea về cho nước Nga". Bốn ngày sau, những nhóm người có vũ trang
đã chiếm các tịa nhà chính quyền và quốc hội của Crimea và cắm quốc kỳ Nga trên các
tịa nhà này, thêm vào đó là hai sân bay của Crimea. Ngày 26/02, đã xuất hiện một cuộc
biểu tình đơng hàng ngàn người dân, khởi đầu "Mùa xuân Crimea" lịch sử.
Ngày 02/03, một số căn cứ quân sự Ukraine đã bị vây hãm hoặc bị tấn công do
kiến nghị của Tổng thống Nga Putin về việc đưa quân vào Ukraine hỗ trợ chính quyền
mới được cho phép. Sau đó Ukraine tuyên bố cảnh báo chiến đấu và ra lệnh tổng động
viên trên cả nước. Hành động của Nga đã vấp phải sự phản đối của các nước G7 (Hoa
Kỳ, Đức, Nhật Bản, Canada, Pháp, Ý và Vương quốc Anh). Họ lên án hành động của
Nga tại bán đảo Crimea, cho rằng Nga đã vi phạm chủ quyền, xâm phạm lãnh thổ của
Ukraine [5].
Ngày 16/03, một cuộc trưng cầu dân ý đã diễn ra trên bán đảo Crimea với 96,77%
dân số Crimea và hơn 83% cư dân Sevastopol bầu đồng ý thống nhất Crimea vào nước
Nga. Điều này cho thấy người dân trên đảo vốn đã coi việc sáp nhập với Nga là một
117


điều đúng đắn và đáng ủng hộ mạnh mẽ. Cuối cùng, vào ngày 18/03/2014, Tổng thống
Nga Putin và Thủ lĩnh Cộng hòa Crimea Aksjonow ký hiệp ước nhận bán đảo Crimea
là một phần của nước Nga. Trong thông điệp đặc biệt nhân sự kiện này, nhà lãnh đạo
Nga khẳng định cuộc trưng cầu dân ý về việc hợp nhất với Nga là “hợp pháp, có tầm
quan trọng lịch sử” [3]. Tuy thế giới vào thời điểm đó chưa cơng nhận đây là cuộc sáp
nhập hợp pháp, nhưng thời gian đã khẳng định sự sáp nhập này là một điều tất yếu và
hợp lý đối với bán đảo Crimea và nước Nga. Nói cách khác, Crimea đã trở về với đất
mẹ Nga sau hàng thập kỉ xa cách.
II. Crimea – mảnh đất trù phú và giàu lợi nhuận
Kể từ khi ông Vladimir Putin lên làm Tổng thống vào năm 2000, nước Nga đã có
những bước chuyển biến đáng kể trên mọi lĩnh vực. Vị thế của Nga ngày càng được

củng cố lớn mạnh, trở thành đối trọng chính của Mỹ và phương Tây trong nhiều vấn
đề hệ trọng. Vào năm 2014 khi Tổng thống Putin chính thức ký hiệp ước sáp nhập bán
đảo Crimea, nước Nga lại càng đứng lên mạnh mẽ và tự tin với những lợi thế nhất định
từ hịn đảo này. Việc Crimea liên tiếp bị chiếm đóng nhiều lần trong lịch sử là một
bằng chứng rõ rệt cho thấy đây là vùng đất có một tầm quan trọng đặc biệt không chỉ
đối với riêng nước Nga. Kể từ khi Nga lấy lại được Crimea, bán đảo này đã cho thấy
vai trị khơng hề nhỏ của mình đối với nước Nga, đặc biệt là trong lĩnh vực quân sự.
Khả năng tiếp cận biển của Nga vốn gặp khó khăn do bị hạn chế bởi vị trí địa lý.
Chính vì vậy, việc sáp nhập với Crimea đóng vai trị to lớn đối với quân sự của đất
nước này. Thành phố Sevastopol nằm trên bán đảo Crimea là một căn cứ có tầm quan
trọng chiến lược đối với hạm đội hải quân Nga. Ngày nay, hạm đội Biển Đen và căn
cứ Sevastopol là một sự bảo đảm cho an ninh biên giới phía nam của Nga, và là nơi để
hoạch định cho những kế hoạch trên Biển Đen và xa hơn là ra Địa Trung Hải. Trên
thực tế, Sevastopol chính là cảng tự nhiên tốt nhất tại Biển Đen, với một vịnh được che
chắn, cảng nước sâu, và mặt nước khơng bao giờ đóng băng [11].
Ra đời vào năm 1783 và trong suốt lịch sử của mình, hạm đội Biển Đen của Nga
ln đóng qn tại thành phố này. Nhờ đó, Sa hồng Nicholas I đã đánh bại đế chế
Ottoman và sau này, hạm đội đã phong tỏa Biển Đen trong cuộc chiến với Gruzia,
giúp Nga thực thi giải giáp kho vũ khí hóa học của Syria. Nhờ nắm giữ vị trí chiến
lược như vậy, Nga có thể kiểm sốt bán đảo Balkan, Bắc Trung Đông và Caucasus,
khống chế Địa Trung Hải. Bá tước Grigori Potemkin, "cha đẻ" của Hạm đội Biển Đen
đã mệnh danh Sevastopol là thủ đô thứ ba của nước Nga. Mảnh đất này đã chứng kiến
những thăng trầm lịch sử của nước Nga. Những địa danh Sevastopol, Balaklava, Yalta
không chỉ gợi nhớ đến những trận chiến chấn động lịch sử châu Âu, mà còn ghi lại
những quyết định làm thay đổi trật tự thế giới.
Không chỉ được kế thừa về vị trí địa chiến lược của Crimea, mà Nga cịn có khả

118

năng được kế thừa một số lượng rất lớn các trang bị quân sự ở đó. Tại đây tập trung
hầu như toàn bộ sức mạnh quân sự đặc biệt là hải quân của Ukraine. Sau khi Liên Xô
tan rã, Ukraine chính thức tiếp quản Nitka năm 1991. Tuy nhiên, sau khi Crimea được
sáp nhập, hiển nhiên là Nga sẽ tiếp tục sử dụng căn cứ này và tất cả trang thiết bị quân
sự ở bán đảo Crimea đều thuộc về Nga. Từ đó, Nga cũng sáp nhập nền cơng nghiệp
quốc phòng tiên tiến từ Ukraine. Crimea là nơi đặt trụ sở của 13 cơ sở trực thuộc công
ty công nghiệp quốc phịng Ukraine, nằm trong cơ cấu của Tập đồn cơng nghiệp quốc
phịng Nhà nước Ukraine. Các sản phẩm ngành đóng tàu của Crimea rất nổi tiếng và
phong phú bao gồm: tàu khu trục, tàu hộ vệ, tàu đổ bộ, tàu chở dầu, tàu vận tải… Bên
cạnh đó, nơi đây cũng nắm giữ những bí quyết cơng nghệ mang tính chiến lược như
động cơ tàu thủy, tàu đổ bộ đệm khí Zubr, tiêm kích hạm Su-33, cáp hãm đà,…
Trong bối cảnh trang thiết bị của Hạm đội biển Đen đều đã cũ kỹ, tình hình khu
vực Trung Đơng và Đơng Âu sau “Cách mạng màu” và “M a xuân Ả rập”, cùng với
đó là việc triển khai lá chắn phịng thủ tên lửa của Mỹ và sự mở rộng của EU, NATO
gây ra nhiều bất lợi đối với Nga thì việc hiện đại hóa, tăng cường lực lượng Hạm đội
Biển Đen là tối cần thiết. Giờ đây sự sáp nhập Crimea vào Nga sẽ giúp cho q trình
hiện đại hóa rất nhanh chóng được tiến hành [4].
III.

Crimea trong bối cảnh sáp nhập với nước Nga

Bất chấp lệnh cấm vận mà phương Tây áp đặt nhằm trừng phạt Nga, chính
phủ Nga và chính quyền bán đảo vẫn tiếp tục tiến hành cơng việc có hệ thống
theo kế hoạch để cải thiện chất lượng đời sống của cư dân, xây dựng cơ sở hạ
tầng sống hiện đại. Từ khi đại diện Cộng hòa Crimea độc lập ký Hiệp ước gia nhập
Liên bang Nga ngày 18/03/2014, hàng loạt cột mốc quan trọng đã được xác lập, đánh
dấu sự hồ nhập nhanh chóng của bán đảo chiến lược này vào không gian nước Nga.
Mỗi cột mốc được xác lập mang một ý nghĩa đặc biệt trong quá trình tái hợp giữa hai
thực thể bị "lạc trôi" hơn 60 năm cùng với những thăng trầm của lịch sử nước Nga
cũng như lịch sử thế giới thời hiện đại.

Quá trình hội nhập bắt đầu vào ngày 24/03/2014, khi đồng rúp được lưu thơng
chính thức trên bán đảo. Ngày 29/03/2014, đồng hồ ở Crimea đã được điều chỉnh theo
giờ Moskva. Ngày 31/03/2014, Thủ tướng Medvedev đã thông báo một loạt chương
trình nhằm nhanh chóng tạo ra bộ mặt mới cho kinh tế và cơ sở hạ tầng của Crimea.
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Nga đã ra tuyên bố, quy định cơng dân nước ngồi muốn
nhập cảnh Crimea phải xin visa của Nga. Ngày 12/10/2017 hình ảnh Crimea và những
di sản văn hoá cổ xưa tại bán đảo chiến lược này đã được chọn làm biểu tượng trên
đồng tiền mệnh giá 200 rúp mới, được Ngân hàng Trung ương Nga phát hành và lưu
thông trên thị trường tiền tệ. Ngày 18/03/2018, hơn 1,200 điểm bỏ phiếu tại Crimea đã
mở cửa từ lúc 8 giờ sáng theo giờ Moskva để chào đón 1,5 triệu cử tri tại Crimea lần
đầu tiên đi bầu Tổng thống Nga với tư cách là công dân của một nước Nga thống nhất
119


[6]. Ngoài ra, vào tháng 4/2018, nhà ga mới của cảng hàng khơng chính của Crimea sân bay "Simferopol" đã được khai trương. Đồng thời, trong những năm tới, việc xây
dựng đường cao tốc liên bang Tavrida với chiều dài khoảng 250 km cũng sẽ được
hoàn thành.
Ngày 15/05/2018, nước Nga khánh thành cây cầu nối thành phố Kerch (thuộc
Crimea) với vùng Krasnodar ở khu vực Bắc Caucasus, đánh dấu sự hồ nhập từ kinh tế
- chính trị, văn hố - xã hội đến địa chính trị, địa chiến lược của Crimea với Nga. Đây
là một sự kiện trọng đại của nước Nga cùng sự góp mặt của Tổng thống Vladimir
Putin. Với vốn đầu tư khoảng 228 tỷ rúp (3,69 tỷ USD), cơng trình này được xem là
một dự án có tính biểu tượng lớn đối với nước Nga, bên cạnh đó nó cịn giúp giảm
thiểu sự phụ thuộc vào đường hàng hải khi di chuyển giữa miền nam nước Nga với
Crimea. Đặc biệt, không chỉ được đánh giá là công trình độc đáo dưới góc độ cấu trúc
kỹ thuật, cầu Crimea (19km) đã phá vỡ kỷ lục về chiều dài của cây cầu Vasco da
Gama ở Bồ Đào Nha để trở thành cây cầu dài nhất châu Âu cho đến thời điểm này [7].
Kết luận
Trong phát biểu của mình ở buổi ký kết sáp nhập Crimea vào lãnh thổ Nga, Tổng
thống Putin đã khẳng định Crimea “đã luôn là một phần không thể tách rời của Nga”

[10]. Kể từ ngày hiệp ước sáp nhập chính thức được phê chuẩn, các nước phương Tây
đã đồng loạt phản đối và áp dụng lệnh trừng phạt dành cho đất nước này. Và mặc dù
chịu sự trừng phạt của phương Tây, nước Nga vẫn kiên cường với quyết định của
mình và tận dụng tối đa lợi ích từ Crimea, khoét sâu nỗi đau phương Tây, đồng thời
phát triển và hòa nhập vùng đất này một cách tích cực và hiệu quả. Những hình ảnh
người dân Crimea cầm cờ Nga và hàng trăm nghìn người dân Nga hân hoan đổ ra
đường chào đón Crimea quay trở lại đã đủ để thấy sự sáp nhập này tuy tạo ra nhiều
thách thức và khó khăn mới, nhưng ln có được sự ủng hộ của người Nga ở khắp nơi
trên toàn đất nước. Và kể từ giờ phút đó, Crimea và nước Nga ln cùng chung một
niềm tin rằng: Crimea đã, đang và sẽ mãi mãi là của Nga.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bán đảo Krym.
<URL: />2. Cộng hòa tự trị Krym.
<URL: />%B1_tr%E1%BB%8B_Krym>
3. Đức Vũ. Crimea và một năm hành trình về “đất mẹ.
<URL: />120


4. Hà Dũng. 4 “lợi ích quân sự sát sườn” Nga có được khi sáp nhập Crimea.
<URL: />5. Khủng hoảng Krym 2014.
<URL: />ym_2014>
6. Ngọc Việt. Crimea hòa nhập bầu tổng thống Nga, phương Tây càng uất nghẹn.
<URL: />7. Ngọc Việt. Khánh thành cầu Kerch, Nga đặt dấu chấm hết vấn đề Crimea!
<URL: />8. Ngọc Việt. Lịch sử Crimea về Nga năm 1783: Moscow nhắc nhở ai?
<URL: />9. Ninh Cơng Khốt (tổng hợp). Bán đảo Crưm: Những thăng trầm lịch sử.
<URL: />10.
Thanh Tùng (tổng hợp). Phương Tây tức tối trước hiệp ước sáp nhập
Crimea vào Nga.
<URL: />11.
Thanh Tùng (tổng hợp). Vì sao Crimea lại quan trọng với Nga?

<URL: />
121