Phản ứng oxi hoá khử

PHẢN ỨNG OXI HOÁ KHỬ

Nguồn: quynhonedu.com

I. Phản ứng oxi hoá - khử :
1.Định nghĩa :
*Chất khử ( chất bị oxi hoá ): là chất nhường electron hay là chất có số oxi hoá
tăng sau phản ứng.
*Chất oxi hoá ( chất bị khử ): là chất nhận electron hay là chất có số oxi hoá giảm
sau phản ứng.
*Sự khử : là quá trình làm cho chất đó nhận electron hay làm giảm số oxi hoá của
chất đó.
*Sự oxi hoá : là quá trình làm cho chất đó nhường electron hay làm tăng số oxi
hoá của chất đó.
Phản ứng oxi hoá khử là phản ứng hoá học trong đó có sự chuyển electron giữa
các chất phản ứng; hay còn gọi là phản ứng có sự thay đổi số oxi hóa của các
nguyên tố.
Chú ý :
*Khử thì cho, O ( oxi hoá ) thì nhận ( cho thì tăng, nhận thì giảm )
*Chất oxi hoá thì có quá trình khử ( sự khử ) , chất khử thì có sự oxi hoá .
*Chất oxi hoá và chất khử luôn có mặt ở vế trái của một phản ứng oxi hoá khử.
*Dấu hiệu để nhận ra phản ứng oxi hoá khử là có sự thay đổi số oxi hoá của một
hay một số nguyên tố nào đó.
2.Phân loại phản ứng :
a.Loại cơ bản :
+Chỉ có một quá trình oxi hoá và một quá trình khử .
+Chất khử và chất oxi hoá ở hai chất khác nhau.
+Không có sự tham gia của môi trường phản ứng.

VD: Fe + 2HCL -> FeCl2 + H2
Chỉ có một quá trình oxi hoá và một quá trình khử.

Quá trình oxi hoá: Fe -2e = Fe2+
Quá trình khử : 2H+2e=H2
b.Loại có sự tham gia của môi trường.
+Môi trường phản ứng có thể là chất oxi hoá :
vd: Cu +HNO3 -> Cu(NO3)2 + NO +H2O
Chất MT là HNO3 cũng đồng thời là chất oxi hoá.
+Môi trường chính là chất khử:
vd: HCl + KMnO4 -> KCl + MnCl2 + Cl2 + H2O
Chất MT là HCl cũng đông thời là chất khử.
+Môi trường chính là một chất khác:
vd:FeSO4 + K2Cr2O7 + H2SO4 -> Fe2(SO4)3 + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + H2O
Môi trường là H2SO4
c.Loại phản ứng oxi hoá nội phân tử : Chất oxi hoá và chất khử ở trong cùng
một chất . Chúng có thể là các nguyên tử, ion hay các nguyên tố khác nhau hoặc
các nguyên tử hay ion của cùng một nguyên tố nhưng có vai trò khác nhau trong
cùng một chất.
vd:
+Chất khử và chất oxi hoá ở trong cùng một chất nhưng là các nguyên tố khác
nhau :
KClO3 -> KCl + O2
+Chất khử và chất oxi hoá là cùng một nguyên tố nhưng có vai trò khác nhau
trong chất:NH4NO3 -> N2O + H2O
Nguyên tố đó là N
d.Loại phản ứng tự oxi hoá khử : ( Phân huỷ bất đối )
Chất khử và chất oxi hoá là cùng một nguyên tố trong chất đó
vd : KClO3 -> KCl + KCLO4 Nguyên tố này là Clo

e.Loại phức tạp.
Có nhiều quá trình oxi hoá và khử ( 3 quá trình trở lên ). Trong loại này cũng có
thể có sự tham gia của môi trường, phản ứng nội phân tử hay pu tự oxi hoá khử .

vd:
1. FeS2 + O2 -> Fe2O3 + SO2
Có 2 quá trình oxi hoá : _Fe2+ - 1e = Fe3+
S -5e =S+4
Có 1 quá trình khử : 2O -4e =2O(2-)
2. NH4NO3 -> N2 + O2 + H2O
Có 2 quá trình oxi hoá :2N-3 -6e =N2
2O2- -4e=O2
Có 1 quá trình khử : 2N+5 + 10e=N2
Phản ứng thuốc loại phản ứng oxi hoá khử nội phân tử phức tạp.
3.FeS + HNO3 -> Fe(NO3)3 + H2SO4 + NO + H2O
Có 2 quá trình oxi hoá : Fe2+ -1e =Fe3+
S2- -6e =S6+
Có 1 quá trình khử : N5+ +3e =N2+
Có sự tham gia của môi trường là HNO3