Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ tại các cơ quan bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố hồ chí minh

CƠNG TRÌNH ĐƯỢC HỒN THÀNH
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN TẤT THÀNH
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự hướng
dẫn khoa học của Giảng viên hướng dẫn – TS. Thái Hồng Thụy Khánh. Các nội
dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa cơng bố bất kỳ
hình thức nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho mục đích
phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có
ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo.
Ngồi ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu
của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc.

Nếu phát hiện bất kỳ sự gian lận nào tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về
nội dung luận văn của mình. Trường đại học Nguyễn Tất Thành không liên quan
đến những vi phạm tác quyền, bản quyền do tơi gây ra trong q trình thực hiện
(nếu có).
Tp. Hồ Chí Minh, ngày

tháng

năm 2020

Tác giả

Hồ Hải Luận

TS. Thái Hồng Thụy Khánh


iv

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Tăng cường sự hữu hiệu của hệ thống KSNB góp phần nâng cao hiệu quả
quản lý cũng như hiệu quả hoạt động của các cơ quan BHXH trên địa bàn Tp. Hồ
Chí Minh. Việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống
KSNB và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, qua đó đề xuất các giải pháp thích
hợp để góp phần tăng cường sự hữu hiệu của hệ thống KSNB trong các cơ quan
BHXH là một yêu cầu bức thiết và là mục tiêu chính của nghiên cứu này.
Dựa trên nền tảng cơ sở lý thuyết về KSNB theo hướng dẫn của INTOSAI
năm 2013 kết hợp với việc hệ thống hóa các cơng trình có liên quan đến đề tài, luận
văn đã làm rõ hơn các vấn đề lý luận về KSNB, sự hữu hiệu của HTKSNB trong
các cơ quan BHXH, phân tích các nhân tố ảnh hưởng và tiêu chí đo lường.
Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng và định tính, tổng
hợp, thống kê và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống
KSNB và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đó tới sự hữu hiệu của hệ
thống KSNB trong các cơ quan BHXH trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. Kết quả của
nghiên cứu là cơ sở để tác giả đề xuất cho việc định hướng và các giải pháp để tăng
cường sự hữu hiệu của hệ thống KSNB trong các cơ quan BHXH trong bối cảnh hội
nhập kinh tế quốc tế sâu rộng.
Tuy nhiên kết quả nghiên cứu chỉ mới giải thích được 52,6% biến thiên sự
ảnh hưởng của các yếu tố cấu thành hệ thống KSNB đến sự hữu hiệu của hệ thống
KSNB. Điều này có nghĩa là cịn 47,4% biến thiên bị ảnh hưởng bởi các nhân tố
khác mà luận văn này chưa xem xét tới. Nghiên cứu cũng còn một số hạn chế về
phạm vi, không gian và thời gian nghiên cứu. Những hạn chế này cũng là những gợi
ý cho các hướng nghiên cứu tiếp theo sau này.
Ngày nay với xu thế hội nhập kinh tế thế giới cơ quan BHXH cần có sự cải
tiến trong mọi hoạt động và đánh giá rủi ro một cách hữu hiệu nhằm đảm bảo cho
ngành BHXH phát triển. Với sự quyết tâm của toàn bộ hệ thống chính trị, sự hỗ trợ
của các tổ chức nghề nghiệp, sự đồng lịng chung sức của tồn bộ đội ngũ nhân viên


v

trong ngành BHXH, hy vọng trong thời gian tới sẽ có những bước đột phá và khơng
ngừng lớn mạnh cả về chất và lượng nhằm khẳng định vị thế của mình trong tiến
trình hội nhập kinh tế quốc tế.


vii

MỤC LỤC
TRANG BÌA PHỤ............................................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN.................................................................................................................................... ii
LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................................... iii
TÓM TẮT LUẬN VĂN …………………………………………………….iv
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................xi
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................xii
DANH MỤC CÁC HÌNH.............................................................................xiii
PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1
1. Giới thiệu đề tài............................................................................................1
1.1 Đặt vấn đề...................................................................................................1
1.2 Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................2
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài.....................................................................4
2.1 Câu hỏi nghiên cứu.................................................................................... 5
3. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………..5
4. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………………….5
5. Ý nghĩa khoa học ………………………………………………………….6
6. Kết cấu của đề tài ………………………………………………………….7
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN NHỮNG NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN VÀ
NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU......................................8
1.1. Tổng quan các nghiên cứu ngoài nước......................................................8
1.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nước....................................................11

1.2.1. Các nghiên cứu về hệ thống KSNB................................................... 11
1.2.2. Các nghiên cứu về nhân tố tác động đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB
14

1.3.Nhận xét về các nghiên cứu trước và xác định vấn đề cần nghiên cứu....20
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1...............................................................................22
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ.. 23
2.1. Tổng quan về Kiểm soát nội bộ............................................................23
2.1.1. Lịch sử ra đời và phát triển của KSNB trong lĩnh vực công................23
2.1.2. Khái niệm và mục tiêu của KSNB theo INTOSAI...............................24


viii

2.1.3. Ý nghĩa KSNB trong tổ chức hành chính cơng....................................25
2.1.4. Đặc điểm tổ chức hệ thống KSNB trong lĩnh vực công.......................26
2.2. Các yếu tố cấu thành nên hệ thống KSNB khu vực cơng....................27
2.2.1. Mơi trường kiểm sốt...........................................................................28
2.2.2. Đánh giá rủi ro......................................................................................29
2.2.3. Hoạt động kiểm sốt.............................................................................31
2.2.4. Thơng tin và truyền thơng.................................................................... 33
2.2.5. Giám sát................................................................................................34
2.3. Tính hữu hiệu của KSNB..................................................................... 34
2.4.

Hệ thống KSNB trong hoạt động Bảo hiểm xã hội..............................36

2.4.1. Mục tiêu KSNB trong hoạt động Bảo hiểm xã hội............................... 36
2.4.2. Các yếu tố cơ bản của hệ thống KSNB trong hoạt động BHXH..........37
2.5.

Lý thuyết nền.......................................................................................42

2.5.1. Lý thuyết ủy nhiệm...............................................................................42
2.5.2. Lý thuyết thông tin bất cân xứng..........................................................43
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2...............................................................................45
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT NỘI BỘTẠI BẢO

HIỂM XÃ HỘI QUẬN, HUYỆN……………………………………………47
3.1. Khái quát về tình hình tổ chức và hoạt động của ngành Bảo hiểm xã
hội thành phố Hồ Chí..................................................................................... 46
3.1.1. Sơ lược q trình hình thành, phát triển của BHXH TP.HCM.............46
3.1.2. Cơ cấu hệ thống tổ chức BHXH Tp. Hồ Chí Minh..............................47
3.1.3.Tình hình, kết quả thực hiện cơng tác thu chi BHXH của cơ quan BHXH
Tp. Hồ Chí Minh năm 2018........................................................................... 51
3.1.3.1. Công tác quản lý thu BHXH............................................................. 51
3.1.3.2. Cơng tác quản lý chi BHXH..............................................................54
3.2. Quy trình nghiên cứu luận văn................................................................56
3.3. Thiết kế nghiên cứu.................................................................................58
3.3.1. Xây dựng mô hình nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu..............58
3.3.1.1. Mơ hình nghiên cứu các yếu tố cấu thành hệ thống KSNB tác động đến
tính hữu hiệu của hệ thống KSNB trong cơ quan BHXH.............................. 58


ix

3.3.1.2. Các giả thuyết nghiên cứu................................................................. 59
3.3.2. Xây dựng thang đo............................................................................... 63
3.3.2.1. Thang đo cho các yếu tố của hệ thống KSNB...................................63
3.3.2.2. Thang đo tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.....................................65

3.3.3. Phương trình hồi quy tuyến tính đề xuất.............................................. 66
3.4. Quy trình phương pháp nghiên cứu định lượng......................................66
3.4.1. Xây dựng bảng câu hỏi khảo sát...........................................................66
3.4.2. Chọn mẫu khảo sát và thu thập dữ liệu................................................ 67
3.4.3. Phương pháp xử lý dữ liệu................................................................... 68
3.5. Kết quả nghiên cứu................................................................................. 69
3.5.1. Thống kê mô tả mẫu.............................................................................69
3.5.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo......................................................... 71
3.5.2.1. Đánh giá độ tin cậy thang đo các yếu tố của hệ thống KSNB...........71
3.5.2.2. Đánh giá độ tin cậy thang đo “Tính hữu hiệu của hệ thống KSNB” .....
76
3.5.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA......................................................... 76
3.5.3.1. Thang đo các yếu tố của hệ thống KSNB..........................................78
3.5.3.2. Thang đo tính hữu hiệu của hệ thống KSNB.....................................82
3.5.4. Phân tích thống kê mơ tả......................................................................84
3.5.5.Phân tích hồi quy đa biến...................................................................... 86
3.5.5.1. Kiểm định tương quan.......................................................................86
3.5.5.2. Phân tích mơ hình hồi quy và kiểm định giả thuyết..........................88
3.6 Bàn luận kết quả nghiên cứu....................................................................94
3.7 Kinh nghiệm quản lý thu BHXH ở một số nước trên thế giới và bài học rút
ra cho quản lý thu BHXH ở Việt Nam......................................................... 100
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.............................................................................104
CHƯƠNG 4: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN HỆ
THỐNG KSNB BẢO HIỂM XÃ HỘI QUẬN HUYỆN TẠI TP. HỒ CHÍ
MINH........................................................................................................... 107

4.1 Quan điểm hồn thiện............................................................................ 107
4.2.1. Hồn thiện Mơi trường kiểm sốt.......................................................109
4.2.2. Hồn thiện cơ chế đánh giá rủi ro.......................................................111

x

4.2.3. Hoàn thiện cơ chế Giám sát................................................................112
4.2.4. Hoàn thiện hoạt động kiểm sốt.........................................................113
4.2.5. Hồn thiện hệ thống thơng tin và truyền thông.................................. 114
KẾT LUẬN CHƯƠNG 4.............................................................................105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................... 118
PHỤ LỤC 1..................................................................................................121
PHỤ LỤC 2..................................................................................................121
PHỤ LỤC 3..................................................................................................131


xi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Ký hiệu

Nguyên nghĩa

BHXH

Bảo hiểm xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

KSNB

KSNB

INTOSAI

The International Organisation of Supreme Audit
Institutions
(Tổ chức Quốc tế các cơ quan Kiểm toán tối cao)

COSO

The Committee of Sponsoring Organizations of the
Treadway Commission
( Uỷ ban thuộc Hội đồng quốc gia Hoa Kỳ về việc
chống gian lận trên báo cáo tài chính

EFA

Exploratory Factor Analysis
(Phân tích nhân tố khám phá)

SDLĐ

Sử dụng lao động

NLĐ

Người lao động


xii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1: Tổng hợp kết quả của các nghiên cứu trước về tính hữu hiệu của KSNB
177
Bảng 3.2: Các chỉ tiêu về Thu BHXH năm 2017 – 2018.................................................. 51
Bảng 3.3: Các chỉ tiêu về Chi BHXH, BHYT, BHTN năm 2017-2018...................... 55
Bảng 3.6: Thống kê mẫu khảo sát định lượng.......70Error! Bookmark not defined.
Bảng 3.7: Đánh giá độ tin cậy thang đo “Mơi trường kiểm sốt”...........................71
Bảng 3.8: Đánh giá độ tin cậy thang đo “Đánh giá rủi ro”.....................................72
Bảng 3.9: Đánh giá độ tin cậy thang đo “Hoạt động kiểm sốt”.............................73
Bảng 3.10: Đánh giá độ tin cậy thang đo “Thơng tin và truyền thông”................744
Bảng 3.11: Đánh giá độ tin cậy thang đo “Giám sát”...........................................755
Bảng 3.12: Đánh giá độ tin cậy thang đo “KSNB hữu hiệu”................................765
Bảng 3.13: Hệ số KMO và kiểm định Bartlett các thành phần.............................788
Bảng 3.14: Bảng phương sai trích........................................................................798
Bảng 3.15: Bảng ma trận nhân tố sau khi xoay....................................................... 80
Bảng 3.16: Kết quả thực hiện EFA của biến phụ thuộc........................................... 82
Bảng 3.17: Thống kê mô tả các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của hệ thống
KSNB.................................................................................................................8483
Bảng 3.18: Thống kê mơ tả giá trị trung bình các nhân tố ảnh hưởng đến tính hữu
hiệu của hệ thống KSNB................................................................................................................ 84
Bảng 3.19: Thống kê mơ tả biến quan sát tính hữu hiệu của hệ thống KSNB........85
Bảng 3.20: Bảng thống kê hệ số tương quan Pearson...........................................877
Bảng 3.21: Kiểm định tính phù hợp của mơ hình................................................................. 89
Bảng 3.22: Bảng phân tích Anova.............................................................................................. 89
Bảng 3.23: Bảng kết quả các trọng số hồi quy....................................................................... 90
Bảng 3.24: Bảng kết quả kiểm định các giả thuyết................................................. 91
Bảng 3.25: Bảng sắp xếp thứ tự quan trọng theo hệ số Beta của các yếu tố..............92
Bảng 3.26: Bảng kết quả kiểm định các giả thuyết ……………………………….94
Bảng 4.1: Bảng sắp xếp thứ tự quan trọng theo hệ số Beta của các yếu tố ….……107

xiii

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1: Cơ cấu tổ chức của BHXH Tp. Hồ Chí Minh.................................................... 51
Hình 3.4: Khung nghiên cứu luận văn....................................................................................... 59
Hình 3.5: Mơ hình nghiên cứu đề xuất...................................................................................... 60
Hình 3.23: Biểu đồ tần số Histogram KSNB hữu hiệu...........................................92
Hình 3.24: Đồ thị phân tán của phần dư.................................................................93


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu đề tài
1.1 Đặt vấn đề
Hiện nay, với sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường tồn cầu, áp lực suy
thối và những khó khăn nhiều chiều từ nền kinh tế, các doanh nghiệp đòi hỏi để
ngăn chặn gian lận, giảm thiểu sai sót, khuyến khích hiệu quả hoạt động và nhằm
đạt được sự tuân thủ các chính sách và quy trình thiết lập thì Doanh nghiệp ngày
càng quan tâm nhiều hơn đến hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) nhằm giúp tổ chức
hạn chế tối đa những sự cố, mất mát, thiệt hại, gian lận đảm bảo số liệu kế tốn, báo
cáo tài chính được chính xác và tăng hiệu quả hoạt động của tổ chức. Sử dụng tối
ưu các nguồn lực nhằm đạt được mực tiêu đề ra vì vậy việc thiết lập cho Doanh
nghiệp một hệ thống KSNB thích hợp với quy mơ, đặc điểm của đơn vị và phù hợp
đảm bảo có hiệu quả và điểm quan trọng là hệ thống KSNB phải hữu hiệu góp phần
duy trì cơng tác quản trị của đơn vị đạt hiệu quả .
Tuy nhiên, khi đề cập đến hệ thống KSNB, mỗi tổ chức lại hiểu khác nhau;
việc triển khai hệ thống KSNB trong các tổ chức cũng theo những cách thức khác

nhau và thường theo kinh nghiệm tích lũy được.
Do đó việc thiết lập hệ thống KSNB là xác lập một cơ chế giám sát mà ở đó
quản lý khơng bằng lịng tin, kinh nghiệm mà bằng những quy định rõ ràng, nhất là
hiện nay kinh tế nước ta đang dần hội nhập với thế giới thì địi hỏi phải xây dựng hệ
thống KSNB theo chuẩn quốc tế là vô cùng bức bách và tối quan trọng cho mọi tổ
chức. Tuy nhiên, hệ thống KSNB bao gồm những thành phần gì, phương pháp xây
dựng ra sao, phương pháp nào để đánh giá tính khả thi của hệ thống KSNB, phương
pháp nào để cải tiến hệ thống KSNB, v.v… vẫn còn là thắc mắc của rất nhiều tổ
chức.
Một số tổ chức còn mơ hồ về hệ thống kiểm soát nội bộ. Một số khác nhầm
lẫn về mặt chức năng giữa KSNB và kiểm toán nội bộ. Nhiều tổ chức
Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


2

mơ hồ về phương pháp tiến hành xây dựng hệ thống KSNB. Nhiều tổ chức không
hiểu rõ sự tương quan của hệ thống KSNB và hệ thống phòng ban chức năng và quy
trình hoạt động của tổ chức. Nhiều tổ chức gọi tên và nhiệm vụ của KSNB bằng
những tên gọi khác và mang những ý nghĩa khác… Tất cả các vấn đề trên cần phải
được giải quyết thông qua việc hiểu rõ và nhận thức đầy đủ về hệ thống KSNB, các
thành phần, phương pháp xây dựng, phương pháp đánh giá và hoàn thiện ,… một
cách bài bản và hệ thống.
Hệ thống KSNB là nhu cầu tất yếu nhằm tăng khả năng cạnh tranh và là
công cụ không thể thiếu của mọi tổ chức là phương tiện sống còn của Doanh
nghiệp. Do đó Năm 1992, tại Hoa Kỳ, Ủy ban Treadway về việc chống gian lận trên
Báo cáo tài chính (COSO) đã cho ra đời báo cáo đầu tiên về hệ thống KSNB, tạo nên

một khởi đầu và tiếng nói chung cho các doanh nghiệp và tổ chức. Đồng thời Chính
phủ Hoa Kỳ cũng ban hành Đạo luật Sarbox (Sarbanes – Oxley) năm 2002 là Đạo
luật căn bản của nghề Kế toán Kiểm toán, quy định triển khai hệ thống KSNB cho
tất cả các công ty niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán, làm mở màn cho giai
đoạn phát triển hệ thống KSNB tại quốc gia này và lan truyền trên thế giới. COSO
1992 đã trở thành chuẩn mực được công nhận và áp dụng rộng rãi trên tồn thế giới.
1.2 Tính cấp thiết của đề tài
Tại các quốc gia trên thế giới, chính sách BHXH, BHYT là nền tảng cơ bản cho
an sinh xã hội là một trong những chính sách lớn góp phần bảo đảm ổn định đời
sống cho người lao động, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự
nghiệp xây dựng đất nước, bảo vệ tổ quốc. Chính sách BHXH đang là một vấn đề
bức thiết trong điều kiêṇ phát triển nền kinh tế thị trường hiện nay. Trong xã hội, sự
phân hóa giàu nghèo đang có sự chênh lệch khá lớn, do đó, người lao động cần có
sự tương trợ của cộng đồng, phát huy vai trò của cộng đồng để giảm bớt những khó
khăn trong cuộc sống do các rủi ro mang lại. Với nhu cầu này, chính sách BHXH
hướng tới mục tiêu vì cuộc sống tốt đẹp của con người và văn minh của toàn xã hội.

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


3

Xác định đúng vị trí và vai trị của chính sách bảo hiểm xã hội trong công cuộc
đổi mới, ngày 29/6/2006 Quốc hội đã ban hành Luật Bảo hiểm xã hội số
71/2006/QH11 (có hiệu lực thi hành từ 01/01/2007) và ngày 24/11/2014 Quốc hội
đã ban hành Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 (có hiệu lực thi hành từ
01/01/2016) nhằm thực hiện thống nhất chính sách BHXH trong phạm vi cả nước, ở
mọi thành phần kinh tế. Từ khi ra đời đến nay, BHXH ln phát huy tác dụng tích

cực của mình, thể hiện bản chất nhân văn sâu sắc, và từng bước khẳng định đây là
biện pháp hỗ trợ cho người lao động một cách tốt nhất nhằm ổn định cuộc sống khi
có những rủi ro xảy đến, khi mất nguồn thu nhập, ốm đau, về già…
Việc tổ chức thực hiện các chế độ BHXH theo quy định của Luật BHXH của cơ
quan BHXH các cấp đã có nhiều cố gắng, quản lý quỹ BHXH chặt chẽ, có hiệu quả,
giải quyết kịp thời, đúng chế độ, chính sách quy định, cải cách thủ tục hành chính, ứng
dụng cơng nghệ thông tin và chuyển đổi tác phong phục vụ tốt hơn đối với người lao
động. Tuy nhiên, tình trạng lạm dụng Quỹ BHXH vẫn còn xảy ra, tập trung thể hiện ở
các vấn đề như: lập hồ sơ khống, khai man, sửa chữa, tẩy xoá sổ BHXH, mua, bán làm
giả sổ BHXH, hồ sơ tham gia BHXH và hưởng các chế độ BHXH; khai báo, xác nhận
không đúng thực tế; “Cò mồi” nhận “uỷ quyền” “làm hộ” để trục lợi; tư vấn “lách”
luật, “lách” các quy định của BHXH Việt Nam để tham gia BHXH và hưởng các chế
độ BHXH; một số thủ đoạn tinh vi khác...Nguyên nhân là do một số quy định của pháp
luật chưa chặt chẽ, hệ thống, nhiều lần sửa đổi, bổ sung hết sức phức tạp có kẻ hở dẫn
tới việc lạm dụng; Cơng tác quản lý lao động, tiền lương, thu nhập của người lao động
của một số cơ quan, đơn vị chưa chặt chẽ, ngành BHXH chưa quản lý được cơ sở dữ
liệu tập trung; khủng hoảng kinh tế, sản xuất kinh doanh gặp khó khăn, việc tuân thủ
pháp luật của chủ sử dụng lao động, người lao động chưa tốt, chế tài xử phạt còn quá
nhẹ chưa đủ sức răn đe, cơ quan BHXH chưa được giao thẩm quyền thanh tra, xử phạt
vi phạm pháp luật về BHXH; Công tác kiểm tra, giám sát, kiểm toán nội bộ chưa đáp
ứng yêu cầu quản lý…Tình trạng lạm dụng quỹ BHXH đã gây hậu quả nghiêm trọng,
không chỉ ảnh hưởng đến quỹ BHXH, BHYT, BHTN (sau đây gọi chung là BHXH) mà
còn xâm hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người lao

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


4

động, làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật và mục tiêu chính sách an sinh xã
hội của Đảng và Nhà nước. Do vậy, với nhiệm vụ quản lý một nguồn quỹ to lớn,
ảnh hưởng đến an sinh xã hội của đại bộ phận người lao động trên cả nước địi hỏi
cơ quan BHXH phải có hệ thống KSNB hữu hiệu để nâng cao năng lực quản lý,
phòng tránh rủi ro tại BHXH.
Vốn là một trong những thành phố lớn của Việt Nam, thành phố Hồ Chí Minh là
đơn vị có mức đóng góp cao nhất, là địa bàn có diện tích rộng lớn, có nhiều thành
phần kinh tế tập trung, số lao động lớn với nhiều khu công nghiệp, cơng ty nước
ngồi, cơng ty liên doanh, cơng ty trách nhiệm hữu hạn, khối cơ quan nhà nước, văn
phòng đại diện…Do vậy khối lượng cơng tác thực hiện các chính sách BHXH rất
lớn và phức tạp, nhất là trong việc thu BHXH và chi các chế độ BHXH. Tuy nhiên,
cơ quan BHXH tại thành phố Hồ Chí Minh ln nỗ lực trong công tác nâng cao chất
lượng công việc, luôn đi đầu trong công tác cải cách các thủ tục trong thực hiện
nghiệp vụ chuyên môn BHXH, ứng dụng công nghệ thông tin vào các khâu nghiệp
vụ quản lý chuyên môn của ngành. Một trong những biện pháp nhằm thực hiện tốt
nhiệm vụ là duy trì hoạt động của hệ thống KSNB một cách hữu hiệu và hiệu quả
nhằm giúp ngăn ngừa, phát hiện các sai phạm và yếu kém để nâng cao hiệu quả hơn
nữa trong việc quản lý tình hình thực hiện chế độ chính sách BHXH, kiểm sốt tình
trạng lạm dụng quỹ BHXH của các cơ quan BHXH tại thành phố Hồ Chí Minh.
Với mong muốn tìm hiểu, đánh giá thực trạng của hệ thống KSNB tại cơ
quan BHXH và đề ra các giải pháp nhằm nâng cao tính hữu hiệu và hiệu quả của hệ
thống KSNB góp phần giúp BHXH đạt được những mục tiêu đề ra, tác giả đã lựa
chọn nghiên cứu đề tài “Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát
nội bộ tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh –
Thực trạng và giải pháp”
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài.
- Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu
của hệ thống KSNB tại các cơ quan BHXH quận, huyện thuộc Tp. Hồ Chí Minh. Từ
Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ

tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


5

các kết quả nghiên cứu trên sẽ đưa ra kiến nghị và đề xuất các giải pháp hoàn thiện
tổ chức hoạt động hệ thống kiểm soát nội bộ trong thời gian tới cho Bảo Hiểm Xã
Hội các quận, huyện.
2.1 Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt được các mục tiêu nói trên, các câu hỏi nghiên cứu được đặt ra như sau:
- Thực trạng của Hệ thống KSNB tại các cơ quan BHXH quận huyện hiện nay
hoạt động như thế nào?
- Mức độ tác động của các yếu tố cấu thành đến tính hữu hiệu của hệ thống
KSNB tại các cơ quan BHXH như thế nào?
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
- Đối tượng nghiên cứu: hệ thống KSNB tại các cơ quan BHXH quận huyện.
- Phạm vi nghiên cứu: 24 cơ quan BHXH cấp quận huyện trên địa bàn Tp. Hồ
Chí Minh trực thuộc BHXH Tp. Hồ Chí Minh
- Về thời gian: thực hiện khảo sát lấy số liệu từ tháng 09 năm 2019 đến tháng 11
năm 2019.
4. Phương pháp nghiên cứu.
Để tìm hiểu thực trạng hoạt động KSNB trong cơ quan BHXH, tác giả đã sử
dụng phần mềm SPSS 20, phần mềm Excel cùng với phương pháp định lượng và
định tính, tổng hợp, thống kê và phân tích thực hiện qua 2 giai đoạn như sau:
Nghiên cứu sơ bộ:
- Vận dụng lý luận về KSNB theo hướng dẫn về KSNB của INTOSAI năm

2013 và các văn bản hướng dẫn về KSNB trong hoạt động công tại Việt Nam.
- Gửi bảng câu hỏi hoặc phỏng vấn trực tiếp đến các cá nhân gồm giáo viên hướng

dẫn, Ban lãnh đạo, nhân viên đang công tác nhằm thu thập thông tin về nhận thức và

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


6

sự đánh giá của họ đối với các yếu tố của hệ thống KSNB. Từ đó, tác giả điều chỉnh
thang đo và xây dựng bảng câu hỏi hoàn chỉnh cho phần nghiên cứu chính thức.
Nghiên cứu chính thức:
Phiếu khảo sát chính thức được gửi cho các cá nhân là Ban Giám đốc, kế toán
trưởng, tổ trưởng bộ phận nghiệp vụ, kế tốn, nhân viên đang cơng tác tại 24 cơ
quan BHXH quận huyện trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh. Tác giả sử dụng phương
pháp nghiên cứu định lượng để đo lường các yếu tố cấu thành hệ thống KSNB tại
các cơ quan BHXH trong Tp. Hồ Chí Minh, cụ thể:
-

Phương pháp khảo sát: sử dụng phương pháp này nhằm để thu thập dữ liệu sơ

cấp thông qua Bảng câu hỏi khảo sát về các nhân tố cấu thành KSNB đến tính hữu
hiệu của hệ thống KSNB trong các cơ quan BHXH tại Tp. Hồ Chí Minh.
-

Phân tích nhân tố khám phá EFA: mục đích sử dụng cơng cụ này nhằm khám

phá trong 5 yếu tố cấu thành hệ thống KSNB hiện nay theo lý thuyết Intosai thì có
vận dụng đầy đủ trong thực tế tại cơ quan BHXH tại Tp. Hồ Chí Minh. Để thực hiện
khám phá nhân tố, tác giả xử lý Bảng câu hỏi khảo sát bằng cách lọc sạch dữ liệu.

Sau đó ứng dụng hệ số Cronbach Alpha để đánh giá độ tin cậy thang đo trước khi
phân tích nhân tố khám phá.
- Phân tích mơ hình hồi quy đa biến để đánh giá mối quan hệ nhân quả giữa các
yếu tố nói trên với tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các cơ quan BHXH quận,
huyện tại Tp. Hồ Chí Minh.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.
- Đánh giá tình hình thực trạng hệ thống KSNB tại các BHXH quận huyện trên
địa bàn Tp. Hồ Chí Minh.
- Đo lường được mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố cấu thành nên hệ thống
KSNB với tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các cơ quan BHXH.

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


7

- Đưa ra một số kiến nghị nâng cao tính hữu hiệu của KSNB tại BHXH quận
huyện thuộc Tp. Hồ Chí Minh.
6. Kết cấu của đề tài: gồm 04 chương
Chương 1: Tổng quan những nghiên cứu liên quan và những vấn đề cần tiếp
tục nghiên cứu.
Kết luận chương 1
Chương 2: Cơ sở lý luận về hệ thống kiểm soát nội bộ tại BHXH quận huyện

Kết luận chương 2
Chương 3: Thực trạng hoạt động kiểm soát nội bộ tại BHXH quận huyện
Kết luận chương 3
Chương 4: Quan điểm, giải pháp và kiến nghị hoàn thiện hệ thống KSNB tại

BHXH quận huyện
Kết luận chương 4

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


8

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN NHỮNG NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN VÀ
NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU
Trên thế giới cũng như ở Việt Nam, đã có nhiều tác giả nghiên cứu về hệ thống
KSNB, sự hữu hiệu của KSNB cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến tính hữu hiệu của
KSNB. Sau đây tác giả thực hiện đánh giá, phân tích một số nghiên cứu đã cơng bố.
Qua đó xác định khe hổng nghiên cứu và đưa ra định hướng nghiên cứu cho luận văn.

1.1. Tổng quan các nghiên cứu ngoài nước
Trong năm 2014, bài báo “Internal Control System Deficiency and Capital
Project Mis management in the Nigerian Public Sector ” của nhóm tác giả Shakirat
Adepeju Babatunde và Kabiru Isa Dandago (Procedia-Social and Behavioral Sciences).
Mục đích của nghiên cứu này là để phân tích những ảnh hưởng của thiếu hụt hệ thống
KSNB đối với quản lý dự án vốn trong khu vực công của Nigeria. Nghiên cứu này cho
thấy rằng thiếu hụt hệ thống hệ thống KSNB có tác động tiêu cực đáng kể về quản lý
dự án vốn trong khu vưc công ở Nigeria. Mức độ thiếu KSNB trong quản lý dự án vốn
lớn, ở mức 0.52, điều đáng lo ngại. Ngoài ra, những phát hiện cho biết thiếu KSNB
trong lĩnh vực phức tạp về tài chính. Đây là bằng chứng cho các cơ quan tài trợ và
chính phủ sử dụng trong q trình ra quyết định tài chính. Nghiên cứu này phần lớn đã
đạt được mục tiêu và mục tiêu của nó. Nó đã cung cấp bằng chứng thực nghiệm để hỗ

trợ sự cần thiết của hiệu quả hệ thống KSNB đối với việc cải thiện quản lý dự án vốn
trong khu vực công của Nigeria. Nghiên cứu này đã xác định một lĩnh vực để tìm giải
pháp cho vấn đề đói nghèo, dựa trên các vấn đề cơ sở hạ tầng liên quan đến quản lý yếu
kém trong ngành ngân hàng cơng ở Nigeria. Nghiên cứu này đã góp phần nâng cao
kiến thức, trong lĩnh vực cải cách lâu dài của bộ máy quản trị bằng cách áp dụng một
hệ thống KSNB để cải tiến cơ chế quản lý dự án vốn.

Cũng trong năm này, bài nghiên cứu “A Proposed Reaserch Framework:
Effectiveness of Internal Control System in State Commercial Banks in Sri Lanka”
Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


9

của tác giả Gamage và cộng sự được đăng trên tạp chí International Journal of
Scientific Research and Innovative Technology, đã tiến hành nghiên cứu sự hữu
hiệu của HTKSNB trong 2 NHTM nhà nước và 64 chi nhánh của 2 ngân hàng này
tại Srilanka. Dựa trên mơ hình nghiên cứu thực nghiệm của các tác giả Sultana và
Haque (2011) phát triển từ khuôn khổ về KSNB theo báo cáo COSO gồm: Các biến
độc lập là các thành phần của KSNB : mơi trường kiểm sốt, đánh giá rủi ro, hệ
thống thơng tin truyền thơng, các hoạt động kiểm sốt, giám sát; Biến phụ thuộc: Sự
hữu hiệu của hệ thống KSNB; Biến điều tiết: Ủy quyền, mối quan hệ cộng tác, tác
giả đã sử dụng mơ hình nghiên cứunhư trên nhưng bỏ qua các biến điều tiết. Kết
quả của nghiên cứu của tác giả chỉ ra rằng, có sự tác động cùng chiều của các biến
độc lập bao gồm: Môi trường kiểm sốt, đánh giá rủi ro, thơng tin truyền thơng, các
hoạt động kiểm soát, giám sát đến biến phụ thuộc là sự hữu hiệu của hệ thống
KSNB. Từ kết quả nghiên cứu, sẽ hỗ trợ các ngân hàng thương mại nhà nước đưa ra
các hoạt động quản lý hàng ngày cho việc bảo vệ tài sản, phòng ngừa và phát hiện

gian lận, sai sót và bất thường. Kết quả nghiên cứu sẽ hỗ trợ xác định lỗ hổng trong
hệ thống KSNB tại ngân hàng thương mại nhà nước, đồng thời tăng cường kiến
thức về KSNB và sự hữu hiệu của nó trong lĩnh vực ngân hàng.
Trong lĩnh vực bán lẻ, có bài nghiên cứu của tác giả Anthony Wood, Natalya
Brathwaite “Internal Controls in the Retail Sector : A Case Study of a Leading
Supermarketin Barbados” đăng trên tạp chí International Journal of Arts and
Commerce tháng 12/2013. Mục đích nghiên cứu là kiểm tra tính đầy đủ, phát hiện và
phịng ngừa gian lận của KSNB tại siêu thị hàng đầu của Barbadian có liên quan đến
hoạt động tiền mặt của công ty. Bằng phương pháp thu thập thông tin thông qua Bảng
câu hỏi, được thực hiện bởi kế toán trưởng vào tháng 3/2012. Kết quả nghiên cứu cho
thấy rằng các thủ tục KSNB được sử dụng trong kinh doanh có hiệu quả trong việc bảo
vệ tiền mặt, việc phát hiện và ngăn chặn gian lận của nhân viên. Tuy nhiên trong tương
lai, siêu thị cần tăng cường hệ thống KSNB với cơ chế và chương trình hỗ trợ nhân
viên. Hơn nữa, cơ chế thưởng cho nhân viên có đạo đức của cơng ty để thúc đẩy tinh
thần của người lao động và mang đến lòng trung thành lớn hơn. Tuy nhiên bài

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


10

báo chỉ nghiên cứu trong hoạt động tiền mặt của công ty, chưa nghiên cứu được hết
các hoạt động như hàng hóa, tài sản…
Năm 2012, bài báo “Impacts of Internal Control Strategy on Efficiency
Operation of Organization of Thai listed firms” của nhóm tác giả Mongkolsamai,
Varipin, Ussahawanitchakit, Phapruke đăng trên tạp chí International Academy of
Business and Economics. Mục tiêu của nghiên cứu này là để kiểm tra tác động của
chiến lược KSNB đối với hoạt động hiệu quả của việc tổ chức các công ty niêm yết

tại Thái Lan. Chiến lược KSNB bao gồm mơi trường kiểm sốt, đánh giá rủi ro, các
hoạt động kiểm sốt, thơng tin và truyền thơng, và giám sát. Trong nghiên cứu này,
120 công ty niêm yết của Thái Lan là mẫu nghiên cứu. Kết quả cho thấy mơi trường
kiểm sốt, đánh giá rủi ro, thơng tin và truyền thơng có tác động tích cực đáng kể đến
hiệu quả hoạt động của tổ chức. Hơn nữa, tầm nhìn điều hành minh bạch, kiến thức của
nhân viên, đa dạng giao dịch kinh doanh và người tham gia cũng cần có một tác

động tích cực vào chiến lược KSNB.
Angella Amudo và Eno L. Inanga (2009) với nghiên cứu “Evaluation of internal
control systems: A case study from Uganda”, đăng trên tạp chí International Research
Journal of Finance and Economics. Mục tiêu nghiên cứu là đưa ra mơ hình lý thuyết
nhằm đánh giá hệ thống KSNB trong những dự án khu vực cơng ở Uganda mà được hỗ
trợ tài chính bởi Ngân hàng Phát triển Châu Phi. Mơ hình thực nghiệm được tác giả
phát triển dựa vào khuôn khổ KSNB của COSO và COBIT. Trong mơ hình này, các
biến độc lập bao gồm các biến độc lập chính (mơi trường kiểm sốt, đánh giá rủi ro, các
hoạt động kiểm sốt, thơng tin và truyền thông, và giám sát, công nghệ thông tin) và 12
biến độc lập phụ (được dùng để đo lường từng biến độc lập chính). Biến phụ thuộc là
sự hiệu quả của KSNB và được đo lường trong mối quan hệ với mục tiêu của tổ chức
(sự hiệu quả và hiệu suất của hoạt động; sự tin cậy và chính xác của báo cáo tài chính;
tương thích với luật, chính sách). Biến điều tiết là Ủy quyền và Mối quan hệ công tác.
Bài nghiên cứu đã thiết lập được mơ hình lý thuyết về mối quan hệ của các nhân tố tác
động đến tính hữu hiệu hệ thống KSNB. Tuy nhiên, bài nghiên cứu thực hiện bằng các
hình thức quan sát, phân tích tài liệu, xếp hạng, chưa

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


11

có sự phân tích định lượng về các con số thống kê để đưa ra kết luận mức độ ảnh
hưởng của các nhân tố. Từ đó, có thể nhận biết được những chỗ yếu kém để hoàn
thiện và nâng cao trong hệ thống KSNB, hỗ trợ việc quản lý ngân sách trong khu
vực công tốt hơn.
1.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nước
1.2.1. Các nghiên cứu về hệ thống KSNB
❖
Trong khu vực công
Trên nền tảng nghiên cứu hiện nay về KSNB có rất nhiều bài viết nghiên cứu
về lĩnh vực công được đề cập đến trường học, các cơ quan hành chính như bài báo
Khảo sát hệ thống KSNB tại các cơ quan hành chính của Thạc sĩ Lê Đồn Minh
Đức, Hà Hữu Phước, Nguyễn Cao Ngọc Thảo được đăng trên Tạp chí Tài chính kỳ
I, số tháng 8/2016 (trang 79-81). Dựa trên hướng dẫn của Tổ chức Quốc tế các cơ
quan kiểm toán tối cao (INTOSAI) về hệ thống KSNB (KSNB) cho khu vực cơng,
nhóm tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu Archival Research
(Malcolm Smith, 2003) để nghiên cứu văn bản pháp luật, quy chế tại các đơn vị,
báo cáo được công khai của cơ quan hành chính năm 2014-2016; tham khảo ý kiến
chuyên gia và thống kê mô tả kết quả khảo sát của 120 người làm tại các cơ hành
chính trong tỉnh Bình Dương nhằm nhận diện một cách có hệ thống về KSNB trong
các cơ quan hành chính. Kết quả là 5 thành phần trong hệ thống KSNB (mơi trường
kiểm sốt, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm sốt, truyền thơng và thông tin, giám sát)
cũng đang tồn tại trong cơ chế hoạt động tại các cơ quan hành chính nhưng chưa
được hệ thống lại, cũng như chưa được ban hành bằng văn bản cụ thể.
Từ những nhận định trên, bài báo đưa ra những kiến nghị mang tính định
hướng góp phần cho cơng việc tại các cơ quan hành chính có sự phối hợp, hoạt
động hiệu quả, hữu hiệu và có kỷ cương; sử dụng hiệu quả và bảo vệ các nguồn lực;
góp phần hồn thành tốt nhiệm vụ nhà nước giao và tuân thủ đúng quy định quản lý
tài chính.
Với mục tiêu nghiên cứu là xác định các yếu tố của hệ thống KSNB ảnh hưởng

tới hoạt động thu thuế tại Chi Cục Thuế Quận 9, luận văn thạc sỹ “Các yếu tố của hệ

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


12

thống KSNB ảnh hưởng tới hoạt động thu thuế tại Chi cục thuế Quận 9” (2015) của tác
giả Nguyễn Thị Thanh Huyền đã kế thừa các nghiên cứu khảo sát trước, hỏi ý kiến
chuyên gia để rút ra 5 yếu tố của hệ thống KSNB ảnh hưởng tới hoạt động thu thuế là
mơi trường kiểm sốt, đánh giá độ rủi ro, hoạt động kiểm sốt, thơng tin truyền thơng
và giám sát kiểm tra. Từ đó xây dựng bảng câu hỏi khảo sát để phỏng vấn cán bộ viên
chức của Chi cục Thuế, xây dựng mơ hình nghiên cứu phù hợp với điều kiện của Chi
cục Thuế, xác định yếu tố nào của hệ thống KSNB có ảnh hưởng lớn nhất tới hoạt động
thu thuế. Trên cơ sở đó, đề xuất một số kiến nghị hoàn nhằm hoàn thiện hệ thống
KSNB trong hoat động thu thuế tại Chi cục Thuế Quận 9 trong thời gian tới.

Luận văn thạc sỹ của tác giả Tiêu Thị Thu Hiền “Hoàn thiện hệ thống KSNB
về hoạt động BHXH tại BHXH thành phố Hồ Chí Minh” (2014) tiến hành nghiên
cứu thực trạng về hệ thống KSNB và các thành tố cấu thành hệ thống KSNB của
BHXH thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2013. Kết quả
phân tích cho thấy BHXH thành phố Hồ Chí Minh cịn thiếu chủ động trong cơng
tác KSNB của đơn vị do cịn phụ thuộc nhiều vào văn bản, quy định của pháp luật
và Ngành. Hệ thống văn bản rườm rà, chồng chéo khiến cho BHXH thành phố Hồ
Chí Minh chưa ban hành quy trình chi tiết cũng như công việc cụ thể, rõ ràng cho
cán bộ, viên chức có thể áp dụng trong cơng việc. Việc phân tích, đánh giá rủi ro
cịn mang tính chủ quan, cảm tính, ứng dụng cơng nghệ thơng tin chưa hiệu quả…
Từ đó tác giả đưa ra những giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của hệ

thống KSNB phục vụ cho công tác quản lý tại BHXH thành phố Hồ Chí Minh, với
nhiệm vụ thực hiện chính sách an sinh xã hội cho nhân dân, thực hiện chính sách
bảo hiểm cho người lao động.
Lê Thị Thanh Tâm (2014), Hồn thiện cơng tác KSNB các khoản thu BHXH tại
BHXH thành phố Bà Rịa, Luận văn thạc sỹ kế toán, Trường Đại học Lạc Hồng, tiến
hành nghiên cứu thực trạng về KSNB các khoản thu BHXH tại BHXH thành phố Bà
Rịa trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2013. Kết quả phân tích cho thấy KSNB các
khoản thu tại BHXH thành phố Bà Rịa còn tồn tại nhiều hạn chế : quy trình quản lý thu
chưa hợp lý; cán bộ thu chưa hiểu rõ trách nhiệm và công việc của mình; cơng

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


13

tác quản lý, khai thác nguồn thu nhất là quản lý đối tượng tham gia BHXH cịn yếu
kém; cơng tác tuyên truyền, vận động, tập huấn cho người lao động về Luật Lao
động và Luật BHXH chưa đi vào chiều sâu, vẫn cịn mang tính lý thuyết, chưa có
giải pháp cụ thể; chưa có chế tài đủ mạnh nhằm răn đe các đối tượng sử dụng lao
động có biểu hiện tiêu cực, không thực hiện đúng quy định về nộp BHXH cũng như
các hành động khai không đúng sự thật về quỹ lương và số đối tượng tham gia
BHXH tại doanh nghiệp.Từ đó, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện
hệ thống KSNB các khoản thu BHXH tại BHXH thành phố Bà Rịa, đồng thời kiến
nghị với chính quyền địa phương phối hợp, hỗ trợ với cơ quan BHXH trong công
tác kiểm tra, đối chiếu liên ngành các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp có
vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp liên doanh về thực hiện Luật BHXH.
❖

Trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh

Với mục tiêu xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố cấu thành đến chất
lượng quản lý của hệ thống kiểm soát rủi ro tại các doanh nghiệp xây dựng ở TP.HCM,
từ đó đưa ra các kiến nghị phù hợp nhằm nâng cao chất lượng quản lý của hệ thống
kiểm soát rủi ro tại các doanh nghiệp xây dựng. Tác giả Nguyễn Thị Mai Sang đã thực
hiện đề tài: “Đánh giá các yếu tố cấu thành ảnh hưởng đến chất lượng quản lý của hệ
thống kiểm soát rủi ro tại các doanh nghiệp xây dựng ở thành phố Hồ Chí Minh”
(2015). Dựa trên lý thuyết về Báo cáo COSO năm 2004, tác giả đã xây dựng một mơ
hình nghiên cứu gồm 08 yếu tố tác động đến chất lượng quản lý kiểm soát rủi ro của
doanh nghiệp xây dựng (bao gồm: mơi trường kiểm sốt; thiết lập mục tiêu, nhận dạng
sự kiện tiềm tàng, đánh giá rủi ro, phản ứng với rủi ro, hoạt động kiểm sốt, thơng tin &
truyền thơng, giám sát). Sau đó, tác giả đã áp dụng của phương pháp phân tích dữ liệu
như Cronbach’s Alpha, EFA và phân tích mơ hình hồi quy đa biến để phân tích dữ liệu
thu thập được từ 130 phiếu khảo sát hợp lệ. Kết quả cho thấy cả 8 yếu tố trong mơ hình
mà tác giả xây dựng ban đầu đều có ảnh hưởng và biến thiên cùng chiều với chất lượng
quản lý kiểm sốt rủi ro, trong đó yếu tố tác động mạnh nhất là mơi trường kiểm sốt,
tiếp theo lần lượt là thiết lập mục tiêu, đánh giá rủi ro, phản ứng rủi ro, nhận dạng sự
kiện tiềm tàng, hoạt động kiểm soát, giám

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp


14

sát và ảnh hưởng thấp nhất là thông tin và truyền thơng. Cuối cùng, căn cứ vào kết
quả phân tích được, tác giả cũng đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng
quản lý kiểm soát rủi ro tại doanh nghiệp theo báo cáo COSO năm 2004 cho các

doanh nghiệp xây dựng ở TP.HCM.
1.2.2. Các nghiên cứu về nhân tố tác động đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB
Cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật tiên tiến, sự gia tăng
chuyên môn hóa ngành y tế với việc triển khai các kỹ thuật y tế tinh vi đã chuyển bệnh
viện thành một tổ chức hoạt động khá phức tạp, đòi hỏi phải có cơ chế và phương pháp
tổ chức quản lý phù hợp, hiệu quả. Hiện nay môi trường và cơ chế hoạt động của bệnh
viện đã thay đổi, cơ chế thị trường đã tác động mạnh mẽ đến hoạt động của bệnh viện
vì vậy hầu hết các quốc gia đề phải chú trọng vào kỹ thuật quản lý bệnh viện, đảm bảo
quản lý có chất lượng mọi mặt hoạt động của bệnh viện. Do đó, để có thể nâng cao hiệu
quả quản lý hoạt động trong các đơn vị sự nghiệp cơng lập nói chung, và các bệnh viện
cơng lập nói riêng thì việc xây dựng một hệ thống KSNB vững mạnh là một điều rất
cần thiết. Nó sẽ giúp ngăn ngừa và phát hiện những sai phạm, yếu kém, giảm thiểu tổn
thất, nâng cao hiệu quả hoạt động giúp đơn vị hoàn thành nhiệm vụ được giao. Tác giả
Trần Trịnh Như Quỳnh đã thực hiện đề tài “Đánh giá sự tác động của các yếu tố cấu
thành đến tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các bệnh viện công lập tỉnh Phú Yên”
(2017). Dựa trên lý thuyết về INTOSAI 2013 và kế thừa các nghiên cứu khảo sát trước,
tác giả đã xây dựng một mơ hình nghiên cứu gồm 05 yếu tố tác động đến tính hữu hiệu
của hệ thống KSNB (bao gồm: mơi trường kiểm sốt, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm
sốt, thơng tin và truyền thơng, giám sát), xây dựng bảng cây hỏi khảo sát để phỏng
vấn cán bộ công chức của 14 bệnh viện công lập tại tỉnh Phú Yên. Sau đó, tác giả đã áp
dụng của phương pháp phân tích dữ liệu như Cronbach’sAlpha, EFA và phân tích mơ
hình hồi quy đa biến để phân tích dữ liệu thu thập được từ 163 phiếu khảo sát hợp lệ.
Kết quả cho thấy cả
5 yếu tố trong mơ hình mà tác giả xây dựng ban đầu đều có ảnh hưởng và biến thiên
cùng chiều với tính hữu hiệu của hệ thống KSNB, trong đó yếu tố tác động mạnh nhất

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp

15

là đánh giá rủi ro, tiếp theo lần lượt là thơng tin và truyền thơng, giám sát, mơi
trường kiểm sốt và ảnh hưởng thấp nhất là hoạt động kiểm soát. Cuối cùng, căn cứ
vào kết quả phân tích được, tác giả cũng đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao
tính hữu hiệu của hệ thống KSNB tại các bệnh viện công lập tỉnh Phú Yên.
Trong bối cảnh các ngân hàng thương mại hoạt động khó khăn, liên tục để nợ
xấu tăng cao, hiệu quả sử dụng đồng vốn thấp. Để có thể tồn tại và phát triển, bản thân
mỗi một NHTM cần có những giải pháp để quản trị ngân hàng của mình đảm bảo hiệu
quả hoạt động. Trong những giải pháp để hệ thống ngân hàng đảm bảo hiệu quả, phát
triển ổn định và bền vững thì tăng cường sự hữu hiệu của hệ thống KSNB (HTKSNB)
trong các NHTM được các nhà quản lý đặc biệt quan tâm.Vì vậy, tác giả Hồ Tuấn Vũ
đã thực hiện luận án tiến sĩ “Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hữu hiệu của hệ thống
KSNB trong các ngân hàng thương mại Việt Nam”(2016) với mục đích là xác định các
nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống KSNB ở các ngân hàng thương mại tại
Việt Nam. Dựa trên lý thuyết của hệ thống KSNB theo Coso và tổ chức Basel, tác giả
tiến hành phỏng vấn, thu thập ý kiến các chuyên gia (bao gồm cả Bộ Tài chính, Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam) về các nhân tố ảnh hưởng
đến hiệu quả của hệ thống KSNB, tác giả đã phát triển, điều chỉnh và sắp xếp lại các
câu hỏi để thiết lập một bảng câu hỏi chính thức để khảo sát 37 ngân hàng thương mại
trong quý 4 năm 2015 tại Việt Nam. Tác giả đã sử dụng các kỹ thuật Cronbach Alpha
để kiểm tra các yếu tố quy mơ sau đó sử dụng phân tích kỹ thuật khám phá nhân tố
(EFA) để làm giảm các biến quan sát, thay đổi tên biến và mơ hình rút ngắn; cuối cùng
đã chạy mơ hình hồi quy thơng qua các kỹ thuật phân tích hồi quy để đánh giá kết luận
cuối cùng về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả KSNB trong các ngân thương mại của
Việt Nam. Dựa trên các kết quả nghiên cứu, tác giả đã đưa ra những nhân tố quan trọng
có ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống KSNB là: mơi trường kiểm sốt; đánh giá rủi
ro; các hoạt động kiểm sốt; thơng tin và truyền thơng; giám sát; thể chế chính trị; lợi
ích nhóm. Phát hiện là rất quan trọng để đưa ra giải pháp hợp lý qua đó nâng cao hiệu

quả của hệ thống KSNB trong các ngân hàng thương mại ở Việt Nam trong thời gian
tới, nâng cao năng lực quản lý của

Tên đề tài LVThS: Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kiểm soát nội bộ
tại các cơ quan Bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng
và giải pháp