Phong cách nhàn đàm của hoàng phủ ngọc tường

1

2

Cơng trình đư c hồn thành t i

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O
Đ I H C ĐÀ N NG

Đ I H C ĐÀ N NG

Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. PHAN NG C THU
VŨ TR N PHƯƠNG TH O
Ph n bi n 1: PGS.TS. NGUY N PHONG NAM

PHONG CÁCH NHÀN ĐÀM
C A HOÀNG PH NG C TƯ NG
Ph n bi n 2: TS. HÀ NG C HÒA
Chuyên ngành: VĂN H C VI T NAM
Mã s : 60.22.34

Lu n văn ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m Lu n văn t t
nghi p th c s Khoa h c Xã h i và Nhân văn h p t i Đ i h c Đà
N ng vào ngày 02 tháng 06 năm 2012

TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ
KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN

Có th tìm lu n văn t i:
- Trung tâm Thơng tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng
- Thư vi n trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i hoc Đà N ng

Đà N ng, Năm 2012


3

M

4

Đ U

Đó là nh ng lý do khi n chúng tơi đi sâu l a ch n nghiên c u ñ tài

1. LÝ DO CH N Đ TÀI

này.

Nhàn ñàm là m t th lo i sáng tác mà tên g i còn khá m i m v i

2. L CH S

V NĐ

nhi u ngư i; hình như ch m i xu t hi n t gi a nh ng năm 90. Nơi khai

Hoàng Ph Ng c Tư ng là m t trong nh ng nhà văn quen thu c

sinh c a th lo i văn h c này là m t chuyên m c cùng tên do nhà văn Hoàng

v i b n ñ c c nư c và gi i phê bình, nghiên c u cũng r t quan tâm tìm

Ph Ng c Tư ng làm ch bút trên báo Thanh Niên. Tính v t m vóc và tu i

hi u. Nhi u bài vi t v ký c a Hồng Ph đã xu t hi n khá nhi u, ñư c ñăng

ñ i, nhàn ñàm qu là nh bé và sinh sau ñ mu n, nhưng, ñi u kỳ l là qua

nhi u trên các báo và t p chí. Tác ph m c a ơng cũng đã ñư c l y làm ñ tài

g n 20 năm xu t hi n và đ nh hình, t kh i s b i ngịi bút Hồng Ph Ng c

cho nhi u khóa lu n, lu n văn, lu n án

Tư ng, nhàn ñàm ñã tr nên quen thu c và ngày càng có nhi u nh ng cây

nghiên c u. Dư i đây, chúng tơi ch đi m l i m t s bài vi t có liên quan

bút vi t nhàn đàm trên các báo, t p chí trong th i gian g n ñây.

tr c ti p ñ n ñ tài.

các trư ng ñ i h c và các vi n

nh ng bài vi t tư ng ch ng như t n m n, nhàn ñàm ñã ñư c

Năm 1980, ngay sau khi t p truy n và ký R t nhi u ánh l a c a

Hoàng Ph Ng c Tư ng t p h p in thành sách, tr thành nh ng tác ph m

Hoàng Ph Ng c Tư ng ra ñ i và ñư c gi i thư ng c a H i Nhà văn Vi t

văn h c th c s h p d n. V i th lo i này Hoàng Ph Ng c Tư ng đã có

Nam, trên tu n báo Văn ngh s 25 (ngày 21-6-1980), nhà văn Nguy n Tuân

ñư c nh ng trang văn ñ c s c c a “ngư i ham chơi” tư ng như r t nh

là ngư i đ u tiên có bài vi t v i m t nh n xét n i b t “Ký Hồng Ph Ng c

nhàng, nhưng đã đ c p đ n đư c khơng ít nh ng v n ñ th i s ñang di n ra

Tư ng có r t nhi u ánh l a”.

T

trong cu c s ng. Đ ng th i qua đó cịn th hi n cái nhìn và t m lịng c a m t
nhà văn ln mu n tìm hi u, khám phá s ki n

chi u sâu v ñ p văn hóa -

Tr n Đình S trong bài vi t “Ai đã đ t tên cho dịng sơng - bút ký s
thi c a Hoàng Ph Ng c Tư ng” ñã phân tích m t cách c th hơn:

l ch s . Vì v y, tìm hi u phong cách nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng

Bút ký c a Hoàng Ph Ng c Tư ng là m t cu c đi tìm c i

khơng ch đ hi u thêm ñ c trưng c a m t th lo i văn h c m i m , mà qua

ngu n, m t s phát hi n b dày văn hóa và l ch s c a các hi n

đó cịn nh n di n sâu s c hơn th gi i ngh thu t ña d ng, phong phú c a

tư ng ñ i s ng… Văn anh giàu nh ng tư li u l y t s sách, tri

m t trong nh ng nhà văn vi t ký hay nh t trong n n văn xuôi hi n ñ i nư c

th c khoa h c, huy n tho i và ký c cá nhân làm cho hình

ta.

tư ng lóe lên nh ng ánh sáng b t ng .
G n đây, Hồng Ph Ng c Tư ng cũng là m t trong nh ng tác gi có

tác ph m đư c đưa vào d y h c trong trư ng ph thông v i bút ký n i ti ng

Trong Chân dung văn h c Qu ng Bình, Qu ng Tr , Th a Thiên
sau 1975, nhà phê bình văn h c Ph m Xuân Nguyên ñã nêu c m nh n:

Ai ñã ñ t tên cho dịng sơng. Có th khác nhau v th lo i, v cách vi t,

B t c vi t v cái gì và vi t v nơi đâu, tơi th m nghĩ, Hoàng

nhưng nh ng hi u bi t thêm v phong cách nhàn ñàm c a nhà văn cũng s là

Ph Ng c Tư ng ch ñ t bút xu ng trang vi t khi đã tìm đư c

m t ngu n tài li u tham kh o b ích, giúp cho vi c d y h c t t hơn.

m ch liên tư ng c a nơi này v i nơi kia, hôm nay và ngàn xưa,
nh t th i và mn thu và khi đã quy t ñư c v i mình là t


5

6

nh ng trang vi t đó kh dĩ có đư c m t chút gì đ y cịn l i v i

Ng c Tư ng “thu c v quá kh , b ám nh b i quá kh mà anh có can d

ngư i, v i đ i cho dù s ki n ñã vĩnh vi n b vùi l p trong dòng

vào và may m n là ngư i tr v sau chi n tranh v i m c c m ln th y mình

th i gian. B i v y mà “ký c a Hoàng Ph Ng c Tư ng là t

có l i v i nh ng ngư i đã khu t”. Cũng t đó, Ph m Phú Phong cho r ng,

th c t thoát ra kh i th c t , sau khi ñã ngo nh vào l ch s văn

nhà văn này không s d ng bút ký như m t th lo i ph n ánh hi n th c l ch

hóa hi n tr ra đ i.

s mà: “Thơng qua nh ng s ki n nhân v t ñư c miêu t m t cách s c g n,

T p sách Tác gi văn h c Vi t nam, t p II (tuy n ch n và gi i thi u
90 chân dung nhà văn Vi t Nam hi n ñ i, do Nguy n Đăng M nh - ch

ông cung c p cho ngư i ñ c nh ng ki n th c sâu xa dư i góc nhìn c a m t
nhà văn hóa v nh ng v n đ l ch s cu c s ng”.

biên), khi gi i thi u đ n Hồng Ph Ng c Tư ng đã kh ng đ nh:

Cũng trong t p chí này, tác gi Lê Th Hư ng trong bài vi t “Xin

Trong s khơng nhi u nhà văn đã dành g n như tồn b lao

đư c nói v Hồng Ph Ng c Tư ng như m t thi sĩ c a thiên nhiên” ñã c m

ñ ng ngh thu t c a mình cho th ký hi n nay, Hồng Ph

nh n nh ng nét ñ c s c c a v đ p thiên nhiên trong ký c a Hồng Ph Ng c

Ng c Tư ng là m t cây bút ñ c s c và s nh y bén trong vi c

Tư ng và qua đó đã cho r ng“Ch t Hu bàng b c trên t ng câu ch ” t o nên

n m b t hi n th c cu c s ng và nhanh chóng l y ra nh ng v n

“nh ng trang thơ văn xi”, là đ c đi m n i b t c a ký Hồng Ph Ng c

đ đáng quan tâm, ñáng bình lu n là m t ngu n g c t o nên

Tư ng.

thành công

Cùng m ch ý tư ng đó, đ o di n Đ ng Nh t Minh v i bài vi t “Hoàng

các trang ký c a nhà văn.

Hoàng Cát, trên báo Văn ngh s 12, ra ngày 18/3/2000, nhân ñ c

Ph Ng c Tư ng - M t tâm h n Hu ” trên T p chí Sơng Hương s 163,

cu n Ng n núi o nh - m t t p bút ký c a Hoàng Ph Ng c Tư ng, cũng

tháng 9/2002, cũng ñã nói thêm:“Cái làm nên giá tr văn chương c a Hoàng

nh n xét r ng: “Th m nh c a ông là tri th c tri t h c, văn h c, l ch s sâu

Ph Ng c Tư ng theo tôi nghĩ l i không n m trong nh ng ki n th c văn hóa

và r ng g n như ñ ng ñ n v n ñ gì,

uyên thâm y mà n m trong cái ch t Hu c a con ngư i anh”.

th i ñi m nào và

đâu thì ơng v n có

th tung hồnh tho i mái ngịi bút đư c”.
T p chí Sơng Hương cũng ñã dành ñăng nhi u bài vi t v ký c a
Hoàng Ph Ng c Tư ng:
Nhà văn Tr n Thùy Mai ñã t th gi i c nh v t, con ngư i, trong
bài vi t “Ký văn hóa c a Hồng Ph Ng c Tư ng” đã khái qt đi u mà
Hồng Ph mu n đ t t i là “d ng l i m t di n m o tâm h n c a Hu xưa”

Nhà phê bình văn h c Đ ng Ti n, t nư c ngồi, nhân đ c Tuy n t p
Hồng Ph Ng c Tư ng cũng ñã kh ng ñ nh:“Đ c đi m trong tác ph m
Hồng Ph Ng c Tư ng là ch t trí tu , d a trên ki n th c sâu r ng v ñ a lý,
l ch s , văn h c, k t h p v i lý lu n s c bén đư c phơ di n trong hành văn
súc tích, say đ m và hào hoa”.
Ngơ Minh Hi n, trong lu n văn th c sĩ và ti n sĩ cũng đã khám phá

và “tìm cho ra dịng ch y c a s s ng n i li n nh ng con ngư i Vi t Nam t

thêm tác ph m c a Hoàng Ph Ng c Tư ng t góc nhìn văn hóa và đi đ n

xa xưa cho ñ n bây gi ”.

nh n xét: “

Ph m Phú Phong có bài vi t “Hồng Ph Ng c Tư ng - Ngư i k
chuy n c tích chi n tranh”. Theo ông, th gi i tâm h n c a Hoàng Ph

tác ph m c a Hoàng Ph Ng c Tư ng … thiên nhiên trong s

hịa đi u v i tâm h n con ngư i không ch là bài ca cu c s ng mà hơn h t t t
c nó cịn là s chiêm nghi m các giá tr cu c ñ i”.


7

8

Riêng nh n xét v nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng, trong bài

Th y. Hoa

vi t “Chuy n đ i xưa trong Nhàn đàm Hồng Ph ” in trên t p chí Sơng

đây màu đ vì “r ng hoa là trí nh c a đ t, và đ t

này thì tư i nhi u máu nên n hoa màu đ .

Hương, tác gi Đơng Hà cho r ng:

Nhìn chung, nh ng bài vi t riêng v nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c

“…N u trong thơ, Hoàng Ph làm thơ như th vi t di chúc đ

Tư ng v n cịn ít i. Có l vì trong ý th c và quan ni m c a nhi u ngư i,

mà ch t theo nh n xét c a Nguy n Tr ng T o, vi t tuỳ bút như

b n thân nhàn ñàm cũng là m t d ng c a th lo i ký. Tuy v y, chính t

đ “tr m” c gương m t mình vào đ t th n kinh như l i c a Tô

nh ng ý ki n c m nh n v tác ph m c a Hoàng Ph Ng c Tư ng như đã

Hồi thì trong nhàn đàm anh l i bình tĩnh “l y” lên t ng h t cát

ñi m l i trên ñây là tài li u b ích giúp chúng tơi có cơ s ñ ti p c n và tìm

c a cu c ñ i ñ chiêm nghi m, tr trăn. Nh ng bài nhàn ñàm

hi u sâu hơn nét riêng c a phong cách ngh thu t c a nhà văn này qua

nh bé, xinh, giàu ch t suy tư trăn tr v i cu c ñ i phù sinh.

nh ng tác ph m nhàn đàm.

Đơi khi ch là m t đi u r t gi n đơn nhưng Hồng Ph đã khi n

3. Đ I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U

ngư i ñ c ph i gi t mình ng m ng i. Và hình như đ đ t ñư c

3.1. Đ i tư ng nghiên c u

cái “v vai” ñ y thâm h u y, th p thoáng trong nh ng trang

Lu n văn t p trung nghiên c u phát hi n nh ng ñ c ñi m n i b t trong

vi t c a mình, nhà văn rút t a nh ng ch t li u có t kh i thu xa

phong cách ngh thu t nhàn đàm c a Hồng Ph ng c Tư ng trong m i

xưa ñ nh c nh con ngư i ngày nay, đó là ch t li u ñã hàng

quan h v i các tác ph m thu c th lo i khác c a nhà văn.

nghìn năm tích t t kho văn h c c Trung Qu c ...”.

3.2. Ph m vi nghiên c u

Do ñi u ki n th i gian có h n, lu n văn ch d ng l i kh o sát 3 tác

Trong Tuy n t p Hoàng Ph Ng c Tư ng (t p 1), khi nói v các tác
ph m nhàn đàm, Hồng Sĩ Ngun đã th t lên r ng: “Tơi b cu n hút ngay

ph m nhàn đàm sau ñây:

vào nh ng con ch màu huy t d c a máu con chim y n nh ra xây t ” và

- Nhàn ñàm, Nhà xu t b n Tr , Tp H Chí Minh, 1997.

đánh giá các tác ph m nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng “Như m t cây

- Ngư i ham chơi, NXB Thu n Hóa, 1998.

ăng ten c c nh y, bi t thu lư m t t c nh ng âm thanh nh nh t trong cu c

- Mi n gái đ p, NXB Thu n Hóa, 2001.

s ng đ r i chiêm nghi m, suy ng m và phát sáng”. Và cu i cùng:

Ngồi ra, chúng tơi cũng tham kh o thêm m t s tác ph m nhàn đàm

Hóa ra, nhàn đàm mà khơng nhàn chút nào c . M t cu c ñ i lăn

ñư c in r i rác trên các sách, báo nh ng năm sau này, khi nhà văn b b o

l n v i ngh nghi p, đóng góp c nhi t huy t c a mình cho đ t

b nh, khơng cịn ti p t c vi t ñư c thư ng xuyên như trư c.

nư c; m t cu c ñ i gi n d , yêu m n nhân dân, th y chung v i

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

ñ ng chí c khi n m trên giư ng b nh v n chưa d t tr trăn
trách nhi m. C m ơn Hồng Ph Ng c Tư ng đã ñưa ñ n cho
b n ñ c m t lư ng thơng tin d i dào, q hi m. Đó chính là
nh ng bơng hoa ngũ s c màu đ mà tác gi đã nhìn th y

H i

Trong lu n văn này, chúng tơi đã s d ng các phương pháp nghiên c u
sau:


9

10

Chương 1. Hoàng Ph Ng c Tư ng và th lo i nhàn ñàm.

4.1 Phương pháp nghiên c u lo i hình: nh m t p trung phát hi n
nh ng nét riêng c a th lo i t n văn, bút ký, tùy bút và ký (bao g m ký văn

Chương 2. Tính th i s , chân xác và v đ p tr tình - trí tu trong

h c và ký báo chí), qua nhàm đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng.

nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng.

Chương 3. S k t h p các phương th c th hi n trong nhàn ñàm c a

4.2 Phương pháp l ch s : nh m tìm hi u nh ng d u n l ch s - xã
h ic a th i ñ i ñư c ghi nh n trong các tác ph m, là ngu n tư li u quý giá

Hoàng Ph Ng c Tư ng

đ nhà văn có th vi t v nh ng “ngư i th t, vi c th t” - m t đ c trưng cơ
b n có th nh n th y c a nhàn ñàm.

Chương 1

4.3 Phương pháp h th ng - c u trúc: ngư i vi t kh o sát nhàn đàm

HỒNG PH NG C TƯ NG VÀ TH LO I NHÀN ĐÀM

Hoàng Ph Ng c Tư ng trên tinh th n k t h p các y u t tương ñ ng v n i

1.1.

Hồng Ph Ng c Tư ng – Cu c đ i và hành trình sáng tác

dung, ngh thu t, đ ng th i xem xét chúng trong m i quan h ch t ch v i

1.1.1.

Cu c ñ i

các h th ng khác như văn hóa, l ch s , ngh thu t, tri t h c… đ t đó rút
ra nh n ñ nh ñánh giá tác ph m.

Nhà văn Hoàng Ph Ng c Tư ng sinh ngày 9 tháng 9 năm 1937 t i
TP Hu , nhưng quê g c c a ơng

làng Bích Khê, xã Tri u Long, huy n

4.4 Phương pháp so sánh ñ i chi u: ñ t tác ph m c a nhà văn trong

Tri u Phong, t nh Qu ng Tr . L n lên t i Hu , sau khi t t nghi p ban Vi t

m i quan h ñ ng ñ i và l ch ñ i ñ v n ñ ñư c xem xét, ñánh giá khách

Hán, Đ i h c Sư ph m Sài Gịn, ơng tr v Hu làm th y giáo d y trư ng

quan hơn.

Qu c h c Hu (1960 - 1966). Trong quãng th i gian này, v a d y h c, ông

4.5 Phương pháp phân tích - t ng h p: đư c s d ng trong quá trình

v a tranh th theo ñu i ti p t c h c thêm khoa Tri t t i Đ i h c Văn khoa

kh o sát các tác ph m nhàn ñàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng đ làm sáng t

Hu (1960 - 1964). Năm 1966, ông tham gia phong trào yêu nư c c a h c

v n ñ c n nghiên c u, tìm hi u.

sinh, sinh viên và trí th c Hu , ch ng M - ng y địi th ng nh t T qu c, v i

5. ĐÓNG GÓP C A LU N VĂN

tư cách là T ng thư ký T ng h i sinh viên Hu . Sau đó, ơng đã quy t đ nh

- Lu n văn t p trung tìm hi u các tác ph m thu c th tài nhàn ñàm trong

r i b c gi ng ñ “lên xanh” tr c ti p tham gia cu c kháng chi n .

s nghi p sáng tác c a Hoàng Ph Ng c Tư ng đ có m t cái nhìn bao quát
trên hai phương di n n i dung c m h ng và phương th c bi u hi n.
- Hy v ng góp thêm ti ng nói kh ng ñ nh giá tr c a nh ng trang nhàn
ñàm cũng như nh ng đóng góp c a nhà văn ñ i v i s phát tri n, ña d ng v
th tài c a văn h c Vi t Nam ñương ñ i.
6. B

C C C A LU N VĂN

Ngồi ph n M đ u, K t lu n và Tài li u tham kh o, lu n văn g m
3 chương:

Sau ngày ñ t nư c th ng nh t, Hoàng Ph Ng c Tư ng tr v Hu
sinh s ng, v a sáng tác v a tham gia công tác

các H i Văn h c Ngh thu t

Th a Thiên Hu , H i Văn h c Ngh thu t Bình Tr Thiên. Ơng t ng là Ch
t ch H i Văn h c Ngh thu t Qu ng Tr , T ng biên t p t p chí C a Vi t.
Năm 1991, thơi cơng tác

Qu ng Tr , ơng đã vào Hu và Thành ph

H Chí Minh c ng tác v i báo Thanh niên, ti p t c nh ng chuy n ñi và sáng
tác. Đang

đ chín c a tài năng v i nhi u d đ nh, thì ơng b t ng b tai

bi n m ch máu não. Căn b nh quái ác này khi n đơi chân lãng du, rong ru i


11

12

trên kh p n o ñư ng ñ t nư c quê hương ph i mãi g n bó v i giư ng b nh.

Cũng có quan ni m cho r ng nhàn ñàm ph ng ph t hơi th c a th

M c dù khơng c m đư c bút nhưng ñi u kỳ l là trong th i gian đ i m t v i

lo i bình lu n. Đi u đó khơng ph i là khơng có lý! Đ i chi u trong nhàn

b o b nh, ông v n vư t lên b ng t t c ngh l c đ ti p t c tìm m i cách đ

đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng như: Nghĩ thêm v bãi gi xe trong Tơn

đư c lao đ ng ngh thu t.

Nhơn Ph , Sao anh không v chơi thôn V , Vương tri u Nguy n trên

1.1.2 Hành trình sáng tác

đư ng ph Hu …, ngư i ñ c cũng th y rõ c y u t bình lu n này.

Sau Nguy n Tn, Hồng Ph Ng c Tư ng đư c ngư i ñ c bi t ñ n

Theo th i gian, nhàn ñàm xu t hi n ngày càng nhi u hơn trên báo chí

như m t trong nh ng nhà văn vi t ký tài hoa, giàu s c h p d n trong n n văn

và ñư c nhân r ng. Ngồi vi c xu t hi n đ nh kỳ trên s báo Thanh Niên

xi hi n đ i Vi t Nam. Theo Hoàng Ph Ng c Tư ng nh l i, truy n ng n

Ch nh t, th lo i này cũng b t ñ u ñư c ghi nh n và phát tri n

ñ u tay c a ơng có tên là Vư n c ng yên, in

báo và t p chí khác, như báo Văn ngh …

báo Mai Sài Gòn, vi t

trư c khi lên r ng (1963). Nhưng ph i ñ n năm năm 1972, khi t p bút ký
Ngơi sao trên đ nh Phu Văn Lâu đư c NXB Gi i phóng n hành, ơng m i
th c s coi đó là cái m c kh i nghi p văn chương c a mình. T

y đ n nay

ơng đã có đư c 16 tác ph m g m: Ký, truy n và chính lu n, nhàn đàm, thơ.
Hồng Ph Ng c Tư ng ñư c t ng thư ng văn h c c a

y ban toàn

m ts t

1.2.2…Đ n khái ni m
Trư c h t, ph i nói r ng, cho đ n lúc Hồng Ph Ng c Tư ng đ t tên
chun m c Nhàn ñàm và vi t nhàn ñàm, trong các sách t ñi n thu t ng
văn h c

nư c ta chưa có m c t này. T đi n Văn h c b m i c a nhi u

tác gi do Đ Đ c Hi u, Nguy n Hu Chi, Phùng Văn T u, Tr n H u Tá

qu c Liên hi p các H i Văn h c Ngh thu t Vi t Nam 1999. Gi i A, gi i

làm ch biên, NXB Th gi i, năm 2004,

thư ng văn h c c đơ - 5 năm c a U ban Nhân dân t nh Th a Thiên Hu và

có. Có l , khái ni m và tên g i th tài m i này là do chính Hồng Ph Ng c

H i Liên hi p Văn h c Ngh thu t Th a Thiên Hu . Gi i thư ng Nhà nư c

Tư ng ñ t ra.

v Văn h c Ngh thu t năm 2007.

m c tra c u thu t ng cũng không

Trong Năm bài gi ng v th lo i, nhà nghiên c u lý lu n phê bình

1.2. Nhàn đàm – T quan ni m đ n khái ni m

Hồng Ng c Hi n, sau khi đã phân tích k lư ng nh ng ñ c ñi m cơ b n c a

1.2.1. T quan ni m…

th lo i t n văn (essai), ñ i chi u, so sánh v i các cây bút hi n đ i khác, ơng

Có th nói, Hồng Ph Ng c Tư ng là ngư i d t tay nhàn đàm đ n

đã kh ng đ nh: “Hồng Ph Ng c Tư ng là ngư i vi t essai”, đ ng th i ơng

v i văn đàn hi n ñ i b ng chuyên m c cùng tên trên báo Thanh Niên. Có

đưa ra m t k t lu n có tính ch t d báo: “Essai là m t ti u lo i c a ký quan

th nói, nhàn đàm mang hơi th c a th lo i ký báo chí b i d u n c a cái tơi

tr ng hơn nhi u nhưng chưa đư c ý th c ñ y ñ , ngay c trong gi i văn

tr n thu t. Các chi ti t trong nhàn ñàm v s vi c, di n bi n, nơi ch n, th i

h c”. T đó, nhi u ý ki n ñã th ng nh t r ng ba t p nhàn ñàm c a nhà văn

gian… thư ng đư c thơng tin khá chính xác, c th . Nh ng bài vi t c a nhà

Hồng Ph Ng c Tư ng g m: Nhàn đàm, Ngư i ham chơi, Mi n gái đ p

văn Hồng Ph v Tr n Qu c Vư ng, Lê Minh Ng c, Ni cơ Minh Tú…, cái

chính là essai. N u căn c vào ñ c ñi m c a t n văn (essai) đ đi đ n nh n

tơi tr n thu t xu t hi n cùng v i bút pháp giàu ch t văn h c th hi n ñ m nét

ñ nh cho r ng nhàn đàm chính là th lo i essai qu khơng ph i là khơng có

đ c đi m c a m t bài ký chân dung.


13

cơ s . Xét

14

góc đ nào đó, nhàn đàm có nhi u ñi m khá tương ñ ng v i

nhàn ñàm - s th nghi m m i c a nhà văn trong 20 năm tr l i đây, ơng l i
“bình tĩnh “l y” lên t ng h t cát c a cu c ñ i ñ chiêm nghi m, tr trăn”.

essai.
V i mình, Hồng Ph Ng c Tư ng coi nhàn ñàm là m t lo i “Bút ký

Chính cái ch t tr m tư suy ng m cùng v i kh i ki n th c uyên thâm

c c ng n” và cịn gi i thích thêm:“nhàn ñàm g n li n v i ñôi m t nhìn cu c

đư c tích lũy

đ i c a nhà báo, cu c s ng đi t i đâu thì nhàn đàm t i đó. Nó cũng gi ng

Ph Ng c Tư ng l a ch n nhàn ñàm. Đ tài c a nhàn đàm khơng nh t thi t

như bút ký g n li n v i đơi chân xê d ch c a nhà văn”.

ph i là nh ng gì quá l n lao, to tát mà ch là nh ng ñi u r t nh nh t ta th y

Có th th y, trong b n thân tên g i c a mình, nhàn đàm đã l rõ tính
h n dung v th lo i.

m t đ t nư c có l ch s báo chí tương ñ i ng n và

m t con ngư i có chi u sâu văn hóa l ch s đã khi n Hoàng

thư ng ngày, là “ch t mu i” c a cu c s ng. M t ñ c ñi m th y rõ là

nhàn

đàm, Hồng Ph Ng c Tư ng thư ng đi vào khai thác nh ng gì thu c v

l i có s g n bó ch t ch gi a văn h c và báo chí như nư c ta, s hình thành

đ ng sau c a s ki n, nhưng v n ñ m b o tính nóng h i, th i s c a thông

m t s th lo i giao thoa văn ngh – báo chí là m t đ c đi m có nh hư ng

tin. Đó là cái hi n th c ñã l ng l i t l ch s c a cu c s ng, t chính b n

khơng nh t i đ i s ng báo chí, văn h c. Q trình giao thoa đó đư c th

thân nh ng gì ơng đã g n bó và tr i nghi m. Nói cách khác, cái hi n th c, s

hi n b ng các tác ph m mà trong th c t r t khó phân bi t đư c r ch rịi

ki n mà ơng ghi chép khơng đơn thu n là cái ph n ánh, cái ghi chép t c thì

nh ng tính ch t c a các th lo i. Trư c nhàn ñàm, chúng ta ñã t ng th y

mà

xu t hi n nh ng bi n th này v i: ti u ph m, t p văn, t n văn, câu chuy n

nhà văn. Chính vì v y, nhàn đàm khơng th c s ñơn gi n như cách g i c a

truy n thanh, câu chuy n truy n hình… V i ý ki n ch quan c a mình,

nhà văn. Nhàn ñàm nhưng tâm không nhàn!

chúng tôi cho r ng nhàn ñàm là m t ti u lo i m i trong gia đình ký mà

đó,

nh ng s ki n, v n ñ c a cu c s ng ñư c đàm lu n b ng ngơn ng văn
chương; đó là m t th lo i ký tinh ch t, g n nh nhưng l i mang tính ch t
t ng h p, n m

đư ng biên gi a báo chí và văn h c.

Ch ng phát tri n sau này, dư ng như nhàn đàm đã có s chuy n d ch

trong bút pháp sáng t o. D u sao, s k t c và phát tri n c a nhàn đàm m i
ch d ng l i

đó đã có s nghi n ng m, chiêm nghi m qua lăng kính cu c đ i c a

nh ng th nghi m còn khá khiêm t n và v n chưa có gương

Chương 2
TÍNH TH I S , CHÂN XÁC VÀ V Đ P TRÍ TU - TR

TÌNH

TRONG NHÀN ĐÀM C A HỒNG PH NG C TƯ NG
2.1. Tính th i s , chân xác c a báo chí
2.1.1 Tính th i s
Cái ch t th i s nóng h i là y u t tiên quy t không th thi u c a báo
chí mà b t c ngư i vi t báo nào cũng ph i hi u rõ. N m b t ñi u này, nhà

m t th t s có phong cách đ c đáo – ngo i tr Hoàng Ph Ng c Tư ng.

văn Hoàng Ph Ng c Tư ng t ng xác ñ nh: nhàn ñàm ph i luôn “g n li n

1.2.3. Nhàn ñàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng

v i đơi m t nhìn cu c đ i c a nhà báo, cu c s ng đi t i đâu thì nhàn đàm đi

N u trong thơ, Hồng Ph Ng c Tư ng làm thơ như th “vi t di chúc ñ

t i ñó”. Đi u thú v là nhi u v n đ cu c s ng đư c ơng mang ra nhàn ñàm

mà ch t” theo nh n xét c a Nguy n Tr ng T o, vi t tùy bút như ñ “tr m”

dù ñã cách ñây hơn ch c năm nhưng đ n bây gi , tính th i s v n cịn nóng

c gương m t mình vào đ t th n kinh như l i c a nhà văn Tơ Hồi thì trong

h i. Đi u này th hi n t m tư tư ng, ch t trí tu hơn ngư i c a m t nhà văn
vi t báo mà không ph i ai cũng ñ t ñ n ñư c.


15

Tính th i s

nhàn đàm đư c b t đ u t nh ng s vi c nơi x Hu

16

Đ c bút ký cũng như nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng, ñ ng

v n tư ng như n bình, thơ m ng q hương ơng. Khơng ch d ng l i

sau nh ng s vi c, con ngư i bao gi cũng b t g p nh ng ki n th c tri t

vi c ph n ánh thông tin, s ki n th i s nóng h i như các th lo i báo chí,

h c, văn hóa, l ch s Đơng Tây, kim c ñư c nhà văn v n d ng và lý gi i r t

trong các bài nhàn ñàm c a mình, Hồng Ph Ng c Tư ng đã nâng v n ñ

nhu n nhuy n dư i s c nghĩ c a ngòi bút khi n các trang vi t c a ông l p

lên t m cao hơn khi ñưa “cái tôi” quan ñi m, ki n th c và chính ki n c a

lánh v đ p trí tu uyên bác mà không ph i nhà văn nào cũng đ t đư c.

mình ra đ m r ng, ñào sâu cũng như ñ xu t ý tư ng. Như m t cây ăng ten

* Tích h p ki n th c tri t h c Đông – Tây: Các h c thuy t tư tư ng

c c nh y, trư c m i s ki n th i s , v n đ nóng b ng c a ñ i s ng, dù c

phương Đông như Nho, Ph t, Lão ñã chi ph i khá nhi u ñ n th gi i quan,

trong l n ngoài nư c, ông ñ u cho ra ñ i nh ng bài nhàn ñàm v a c p nh t

nhân sinh quan c a ngư i ngh s này. T nh ng ñi u thu lư m, tr i nghi m

thông tin mà thâm tr m sâu l ng, g i g m nhi u ý t , bài h c nhân sinh.

trong cu c s ng, Hoàng Ph Ng c Tư ng ñã ch t l c ra cho ñ i nh ng tri t

2.1.2. Tính chân xác c a báo chí và nh ng trăn tr đ y trách nhi m c a ý

lý nhân sinh, nh ng suy nghĩ, chiêm nghi m đ y nhân b n, ơng như con t m

th c công dân và thiên ch c c a nhà văn

nh nh ng s tơ lóng lánh cho ñ i v i nh ng l i c nh t nh sâu s c: không

Trư c h t, m i s vi c ñư c nhà văn, nhà báo y nói lên trong m i

nên ký sinh vào uy l c c a k khác (Mèo tìm b n) mà hãy là chính mình

bài vi t c a mình khơng ch b ng nh ng c m xúc, suy nghĩ th t lòng mà

(Chim bách thanh), trong cu c s ng c a mình. Ơng đã lĩnh h i tâm đ c

ln g n v i đ a ñi m, s li u c th , chính xác. Qua nh ng trang nhàn ñàm

tri t lý “tri s chi” c a ngư i xưa ñ nh c nh : bi t ch d ng, ñâu ch là

giàu ch t li u hi n th c, ngư i ñ c b t g p m t Hoàng Ph Ng c Tư ng

“bi t ñ u ñúng ch c a mình” (Chim huy n h c), nó cịn là “bi t rút lui

“ngư i ham chơi” nhưng kỳ th c là m t nhà báo v i v i nh ng trăn tr ñ y

ñúng lúc bi t con ngư i có h n và bi t như ng vinh quang cho th h tr ”

ý th c trách nhi m cơng dân, khơng ch là ngư i đưa tin, mà cịn là ngư i

(Sân c cu c đ i). Đó m i là l i hành x làm nên nhân cách c a mình. Đ c

như ai đó “su t đ i đi tìm cái đ p” và góp ph n b o v , gìn gi cái đ p.

nhàn đàm Hồng Ph Ng c Tư ng, có th th y ngay c khi nhà văn t ra

Trư c m i v n đ , ơng ngồi trình bày, phân tích, lý gi i, tìm ngun nhân

bu n đau hay ph n n , cũng là bu n ñau và ph n n vì cái ti n b , cái hồn

và tìm cách kh c ph c ho c ñưa ra nh ng ki n ngh chính ñáng v i m t thái

thi n c a th c t i. T đó, nhà văn ng m nghĩ v trách nhi m c a b n thân

ñ ñ y trách nhi m, kèm theo đó là m t n i lo âu, trăn tr , m t ni m ñau,

v i cu c ñ i r ng: “Đ i ngư i v n cịn đ y nh ng b t tr c khôn lư ng, ph i

m t s ph n n , m t ni m ti c nu i khơn ngi. Đó chính là “nh ng l i trăn

bi t nghiêm c n gi mình đ ng bao gi t buông th trong o tư ng v m t

tr , nh ng l i th nh c u sâu đ m ý th c cơng dân và thiên ch c c a ngư i trí

cu c h cánh an toàn”.

th c - nhà văn” Hoàng Ph Ng c Tư ng.
2.2. V đ p trí tu - tr

tình trong nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c

* Chi u sâu văn hóa: Khi nhìn nh n các v n ñ , ông thư ng ñ t
chúng trong chi u sâu văn hóa – l ch s , khám phá

đó nh ng giá tr văn

Tư ng

hóa b ng năng l c n i c m c a chính b n thân mình. T cách phân tích, lý

2.2.1. V đ p trí tu

gi i khơi m v n đ đ n vi c đánh giá và k t lu n, ơng ñ u l y văn hóa làm
thư c ño giá tr . Ch n hư ng ti p c n này, Hồng Ph Ng c Tư ng đã


17

18

ch ng t m t t m nhìn r ng m , khái quát, m t t m cao nh n th c thốt kh i

tơi tài t Nguy n Tn, ln nhìn l ch s trong th đ i m t v i nh ng cu c

nh ng gi i h n nh h p c a m t cá nhân, m t ñ i ngư i, nhưng ñ ng th i

chi n sinh t ñ ng i ca ph m ch t kiên cư ng, anh dũng c a nhân dân,

hư ng đi đó cũng địi h i m t b n lĩnh văn hoá

ngư i c m bút. B n lĩnh y

Hoàng Ph Ng c Tư ng thư ng mô t l ch s trong ti n trình b n v ng, liên

đư c hình thành t n n t ng văn hoá dân t c, văn hoá nhân lo i và văn hoá

t c t quá kh ñ n hi n t i và quan tr ng hơn, nó đư c l ng đ ng, l c r a

tâm linh.

qua n i tâm v i nh ng nghi n ng m ñ m ch t tri t lý: “tôi v n thư ng ti p

Xuyên su t các trang nhàn ñàm c a nhà văn, chúng ta th y n i b t lên

c n l ch s b ng văn hóa tâm c m” (X Th m Thình). Cho nên, nh ng s

ba v n đ văn hóa mà ơng thư ng hay đ c p là: văn hóa m th c, văn hóa

ki n c a l ch s dân t c ñ u hi n h u trong m i quan h th ng nh t, liên k t

chơi và văn hóa tâm linh.

cùng nhau b i ti ng nói v a đ i di n l ch s , v a ñ i di n cho cái tôi nhà

B n lĩnh văn hố gi a m t xã h i đang hàng ngày bi n ñ i, m i th

văn. Đi u này ñã khi n nh ng trang vi t nhàn ñàm c a Hoàng Ph Ng c

chu n m c dư ng như ít đư c đ ý, nhi u lu ng văn hố khác nhau tràn

Tư ng khơng q n ng n , khô khan, kinh vi n c a tính ch t nghiên c u,

ng p cùng v i hàng hoá và s giao lưu th trư ng ñ y ph c t p, qu là m t

nhưng ñ ng th i cũng không quá bay b ng thốt li th c t .

đi u đáng trân tr ng, đáng q. Nh v y, Hồng Ph Ng c Tư ng đã có

hi n đư c tính khách quan c n thi t uy n chuy n trong l i vi t tài hoa c a

nh ng ki n gi i ñúng ñ n trong nh ng quan h v i l ch s , v i quê hương

m t nhà nghiên c u, và lãng ñãng ch t thơ, lung linh trong ánh l a tinh th n

v i nhân dân, v i t nhiên, v i ngh thu t..., không b cu n theo nh ng ch

c s mà dung d ch Tình!

đ nh c a dư lu n, c a thói quen đ hư ng t i nh ng giá tr lâu b n, hư ng v

2.2.2. V đ p tr tình giàu b n s c Hu

đây v n bi u

s cơng b ng, nh t là công b ng v i l ch s . B n lĩnh văn hố đã giúp nhà

Khi nghiên c u t p bút ký Ai ñã ñ t tên cho dịng sơng c a Hồng

văn vư t lên con ngư i c a m t th i, vươn t i b n ch t ngư i mn đ i và

Ph Ng c Tư ng, GS.Tr n Đình S ñã ch ra nét phong cách riêng c a nhà

tính nhân văn m i con ngư i c n hư ng t i và c n ph i có.

văn, đó là

* S c nghĩ c a m t ngòi bút uyên bác và l ch s qua cái nhìn c a
“văn hóa tâm c m”: Sáng tác c a Hồng Ph Ng c Tư ng bi u hi n m t

ơng có m t cái nhìn sâu l ng c a con ngư i x Hu và có m t

tâm h n Hu thi t tha... Đi u này ñúng v i toàn b các sáng tác c a Hoàng
Ph Ng c Tư ng - m t ngư i con c a Hu .

ch th r t am hi u các lĩnh v c khác nhau c a ñ i s ng như l ch s , ñ a lý,

D u n Hu trong nhàn đàm Hồng Ph Ng c Tư ng t n t i

tri t h c, thơ văn, âm nh c, h i ho , t nhiên h c, văn hố h c, đ c bi t là v

m ng: văn hóa v t th và văn hóa phi v t th . Văn hóa v t th là nh ng v n

l ch s - văn hóa... Chính vì v y, m t trong nh ng y u t quan tr ng t o nên

ñ th i s v quy ho ch Hu ñang di n ra t ng ngày (Nghĩ thêm v bãi xe

v ñ p trí tu c a nhàn đàm cịn là do s c nghĩ c a ngịi bút.

Tơn Nhơ Ph , Sao anh không v chơi thông V ), là s lai căng thú v n a

B ng s c m nh trí tu c a c m xúc và liên tư ng, ông không d ng l i
hi n tư ng, mà ln tìm hi u rõ đ i tư ng trong m i quan h l ch s c a

hai

Tây, n a Ta dám bén m ng t i nơi lăng t m tôn nghiêm (Chuy n lai rai
lăng Kh i Đ nh), câu chuy n trùng tu di tích theo cách làm c a Hu

nó, và quan tr ng hơn, ơng đã ti p c n, lý gi i, phát hi n nh ng chân lý b t

(Chuy n nh cu i năm). Bên c nh đó, văn hóa phi v t th bi u hi n sâu s c

ng , m i m , mang ñ n nh ng nh n th c thú v cho ngư i đ c. Khác v i cái

tư tư ng, tình c m c a con ngư i c đơ, t cái ñ p c a ñ n ñài, lăng t m


19

(Chuy n lai rai

lăng Kh i Đ nh, Di tích và con ngư i) ñ n n i ni m c a

20

đáo c a nhàn đàm Hồng Ph Ng c Tư ng.

ñây, các s ki n ñ i s ng

trung tâm văn hóa dân t c lâu đ i đang ñ ng trư c tình tr ng ñe d a nghiêm

khơng d ng l i là đích thơng báo c a tác ph m mà ch đóng vai trị làm ñi m

tr ng mà khái ni m “Thành ph l ch s ” là c u cánh ñ nhà nư c c u vãn và

t a cho nh ng suy lu n, c m xúc c a tác gi v các v n đ mà ơng đ t ra.

làm s ng l i nh ng giá tr ki n trúc và văn hóa truy n th ng c a dân t c

Đ tìm hi u rõ hơn v l i k t c u ñ c ñáo này, cũng như có cơ s

(“Thành ph l ch s ” m t cơ may c u vãn Hu ). D u n y hi n lên c

v ng ch c hơn cho các l p lu n mà mình đã đưa ra, chúng tơi đã th ti n

trong tâm th c tu i thơ c a nh ng phiên ch quê, trò chơi dân gian bình d

hành ch n m t t p nhàn đàm c a nhà văn Hồng Ph Ng c Tư ng ñ kh o

(Con gà ñ t c a tơi) hay ch là lồi hoa g n v i ký c tu i thơ (Bông ngũ

sát, th ng kê. Theo đó, trong s 48 bài vi t đư c in trong t p sách cùng tên

s c), hay s c ám nh c a văn hóa m th c c a tô cơm h n mà b t c ngư i

Nhàn đàm, có đ n 24 bài vi t s d ng l i k t c u ñan xen gi a s vi c và

Hu vào ñi xa nh l i thèm t i ñ t s i tóc (Chuy n cơm h n). Vi t v Hu ,

c m xúc, tương ñương t l 50%. Theo quan đi m c a mình, chúng tơi th y

nhà văn khơng c t l y ph n hồn m nh t mà có khi b t đ u t m t m nh

r ng đây khơng ch là s l hóa mà th c s là l i k t c u phù h p nh t v i

v a nào đ y. Ngịi bút c a ơng v ra t ng m ng ñ ñi ñ n s giao c m trong

nhàn ñàm.

t ng nh p ñ p trái tim c a m t ngư i dân Hu .

vi c b c l ý tư ng sáng t o c a nhà văn, ñ ng th i, ch m đ n vùng tư duy

đó, k t c u trên khơng ch tác đ ng tr c ti p và hi u qu ñ n

Trong dung lư ng ch t h p c a m t bài nhàn ñàm, b n s c Hu hi n

trong tâm th c ngư i ñ c làm b t lên nh ng nghĩ suy, đ ng sáng t o. Tác

lên qua ngịi bút nhà văn Hồng Ph Ng c Tư ng khơng nhi u c u t dàn

ph m nhàn ñàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng vì th đã vư t ra kh i khuôn

tr i, sâu r ng v i m t lâu ñài ng nghĩa ñ y ñ ñư ng nét như th ký mà nó

kh h n h p c a m t báo mà hun hút v các mi n không gian, th i gian xa

có đã đư c ch t l c, đi sâu vào t ng lát c t c a cu c s ng. Nhưng khơng

th m, ch m đ n nh ng v n đ có ý nghĩa l n lao, vĩnh h ng c a ñ i s ng.

ph i vì th mà cái âm s c Hu trong các bài nhàn đàm tr nên nh t nhịa hơn

Đây là m t trong nh ng nét ñ c s c c a nhàn ñàm xét t phương th c k t

mà ngư c l i, nó th hi n s tinh t , ñ m ñ c v tư duy trong chi u sâu nh n

c u, đã góp ph n quan tr ng t o ra cho nhàn ñàm m t th ngôn ng riêng,

th c – tâm th c c a cái ch t Hu ñã ñư c rút ra b i s chiêm nghi m và ng

k t h p gi a ngơn ng báo chí v i ngôn ng văn h c, thơ, k ch.. mà chúng

giác t chính cu c đ i và con ngư i ơng.

tơi s đi vào chi ti t

Chương 3
S

K T H P CÁC PHƯƠNG TH C NGH THU T TH HI N
TRONG NHÀN ĐÀM C A HOÀNG PH NG C TƯ NG

nh ng ph n sau.

3.1.2. K t ñan xen hi n t i và h i c
K t c u tác ph m d a trên nh ng liên tư ng theo tr c th i gian là lo i
k t c u mà nhi u nhà văn vi t ký v n hay dùng. Đ t ñ i tư ng

hai tr c th i

3.1. K t c u

gian quá kh - hi n t i, hi n t i - h i c, nhà văn mu n th hi n nh ng bi n

3.1.1. K t c u ñan xen s vi c và c m xúc

ñ i vô thư ng c a cu c s ng.

Cái l i xâu chu i, t p h p các s v t, hi n tư ng, s vi c trong đ i

nhàn đàm, th lo i có hình th c t do nhưng

b h n ch v i dung lư ng h n h p c a m t bài báo, nhà văn v n phát huy s

b ng logic suy nghi m ñ c ñáo, b t ng , ñan xen

trư ng này c a mình b ng cái ch t li u t o nên s s c s o chính là vi c đan

v i c m xúc, l ng ghép cái tôi th m m c a nhà văn ñã tr thành k t c u ñ c

xen nh ng m ng h i c, h i tư ng v i hi n t i ñư c l ng ghép trong cách

s ng thành m t ch nh th


21

22

k t c u, t ch c. Ngoài vi c ghi l i hình nh con ngư i và s ki n c th , có

nhưng đơi lúc khơng tránh kh i kênh ki u, còn

th c trong cu c s ng, ngoài nh ng c m xúc, suy tư và nh n th c c a tác gi

vi c s d ng ngôn ng l i thiên v nh ng l p t ch c m xúc, tâm tr ng, đ

v con ngư i hi n t i thì trong tác ph m cịn là nh ng nhìn nh n, suy tư v

m t m t miêu t hi n th c cu c s ng, m t khác di n t ñư c nh ng tr ng

con ngư i và cu c s ng c a quá kh , c nh ng ư c mơ, khát v ng vào tương

thái bi n ñ i tinh t trong th gi i n i tâm, t o nên s tương h p kỳ di u

lai. Cái h i c đó chính là cách quay v v i quá kh , nhưng ñ ng th i cũng

gi a th gi i hi n h u bên ngoài v i nh ng suy tư ti m n trong tâm linh nhà

là s ng v i cái hi n t i c a quá kh trong hi n t i. Vì v y khơng ch riêng

văn. Đ c bi t, đ t o s khách quan, tơn tr ng b n đ c, cũng là phù h p v i

v i ký mà c v i nhàn đàm, ngư i đ c ln có c m giác mình đang đ ng

n i dung tên g i nhàn đàm, Hồng Ph Ng c Tư ng hay s d ng nh ng t

hành cùng Hoàng Ph Ng c Tư ng trong hành trình xi ngư c ký c.

ng có tính ch t gi đ nh, như: “Tơi nghĩa r ng”, “có l ”, “có th ” “nên chi”,

3.2. Ngôn ng

“theo tôi”, “không l … hay sao”, “hình như”… khi đưa ra ra ý ki n c a

3.2.1. Ngơn ng báo chí

mình bàn lu n v m t v n ñ . V i các ki u ngôn ng này m t m t th hi n

Hồng Ph Ng c Tư ng,

Tính th i s c a thông tin trong n i dung bài vi t d a trên k t c u ñan

ch ý, b n lĩnh c a m t nhà văn, m t khác th hi n thái đ tơn tr ng đ c gi ,

xen gi a s vi c và c m xúc ñã chi ph i quan tr ng ñ n ngôn ng c a nhàn

khơi g i s suy ng m, tìm tịi. Tác ph m nh th dù r t ng n nhưng sâu s c

ñàm. Trong các bài vi t c a mình, tác gi đưa ra nh ng s li u, thơng tin

và đ t đ n ñ k t tinh cao, bi u hi n l i nói th n tr ng và đ y b n lĩnh trong

chính xác đ làm cơ s thuy t ph c ngư i ñ c.

tư duy c a ngư i vi t nhàn ñàm.

Bên c nh nh ng câu văn n ng tính ch t tr n thu t, ph n ánh v i m t

Hoàng Ph Ng c Tư ng là nhà văn bi t t ch c nh ng câu văn linh

chu i các s li u th ng kê, các chi ti t c p nh t, có th th y trong đ c trưng

ho t, ñ c ñáo phù h p v i ñ c trưng báo chí – văn h c c a nhàn đàm. Ngơn

ngơn ng báo chí c a nhàn đàm cịn th hi n

ng đ i tho i, đ c tho i v n là th m nh c a k ch, ti u thuy t cũng thư ng

nh ng câu văn mang tính

xuyên xu t hi n trong nhàn ñàm Hoàng Ph Ng c Tư ng, giúp tác ph m tr

ch t thông báo.
Khác v i vi c s d ng các câu văn dài thư ng có trong văn h c,

báo

nên linh ho t, sinh đ ng.

chí, các câu văn ng n, linh ho t, rõ ràng là m t th m nh thư ng ñư c s

3.3. Gi ng đi u

d ng. Trong nhàn đàm, Hồng Ph Ng c Tư ng ñã khéo léo v n d ng ñi u

3.3.1. Gi ng ñ i thư ng – lu n đàm

này, có tác d ng như nh ng v ch n i g n k t các s ki n, hình nh, chi ti t

Có th nói, gi ng ñ i thư ng – lu n ñàm là y u t ngh thu t ñ c

trong m t t ng th chi ti t. Tuy nhiên, các câu văn ng n c a ơng đã vư t ra

trưng, b n s c c a các tác ph m nhàn đàm. Nó g n li n v i tính th i s

kh i tính ch t khơ khan c a thơng tin, gi m t v trí quan tr ng trong ngơn

khách quan c a báo chí cùng tinh th n dân ch trong th i ñ i m i cho phép

ng ngh thu t c a tác ph m nhàn đàm.

nhà văn có th t do nói lên chính ki n c a mình. Khác v i các cây bút khác,

3.2.2. Ngôn ng văn h c
N u như Nguy n Tuân thư ng s d ng nhi u ñ ng t k t h p v i l i
ví von, đ c đáo, b t ng khi n ngơn ng c a ơng sinh đ ng, nhi u s c màu,

Hoàng Ph Ng c Tư ng, ch t gi ng ñ i thư ng gi n d , g n gũi cùng ch t
lu n đàm khơng h gay g t, n ào mà c nh n nha, t t n bàn h t chuy n


23

24

này sang vi c khác. M t trong nh ng y u t làm nên s c h p d n cho gi ng

K T LU N

ñi u này là nhà văn thư ng bàn v nh ng v n ñ gây c m h ng b t ng .
3.3.2. Gi ng tâm s - giãi bày
Hoàng Ph Ng c Tư ng, ơng thư ng tr i lịng mình trên t ng trang

Nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng là s k th a và phát tri n b t
ng , ñ y sáng t o t th lo i ký,

đó, nhà văn đã dung hịa đư c hai nét ñ c

trưng cơ b n gi a báo chí và văn h c đ làm thành cái ch t riêng c a m t th

vi t b ng l i hành văn ch m rãi, l i di n ñ t nh n nha mà theo nhà nghiên

lo i m i. Đó là m t thái đ dũng c m, m t tư duy sáng t o ñáng trân tr ng

c u Tr n Đình S , ñó là ñi u Slow r t Hu trong văn xuôi!

và m t khát v ng vươn t i khám phá nh ng cái m i, cái ñ p ti m n trong

Đi đơi v i ch t gi ng tr tình này, Hồng Ph Ng c Tư ng thư ng s

cu c s ng di u kỳ; là nh ng trang ñ i ch t l c mà trư c khi ch y qua ñ u

d ng nh ng câu văn dài, mư t mà, đ y tính nh c khi n nhàn ñàm giàu ch t

ng n bút thì đã ch y qua tim c a nhà văn. Qua kh o sát các tác ph m nhàn

thơ. Nhi u lúc dư ng như khơng nén đư c c m xúc và ý nghĩ, Hồng Ph đã

đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng, chúng tơi rút ra ñư c m t s nét ñ c s c

dùng nhi u câu c m thán. Đôi khi là nh ng l i ñ i tho i. Nhưng ngay trong

th hi n phong cách nhàn ñàm c a nhà văn, ñó là:

cách ñ i th ai y ta ñã b t g p s hòa quy n c a nhi u tri th c và gi ng ñi u.

1. Gi a cu c s ng n ào l m bon chen, ngư i đ c tìm đ n nhàn đàm

Chính s hịa quy n làm cho nhàn đàm tr nên linh ho t và h p d n, giàu

như tìm ñ n nh ng phút l ng d u trong tâm h n.

s c cu n hút ngư i ñ c. B i l v y mà nhi u ngư i đã nói đ n ch t văn

đàm c a Hồng Ph Ng c Tư ng khơng h r i xa cu c s ng mà ln nóng

trong thơ Hồng Ph Ng c Tư ng và ch t thơ trong ký và nhàn ñàm c a

h i ch t th i s và ý nghĩa xã h i c a m t tác ph m báo chí, nhưng nghiêng

ơng, m t nét đ c s c mà khơng ph i tác ph m báo chí nào cũng có th có

v nh ng khía c nh bình d c a cu c s ng, v i nh ng góc suy tư chiêm

ñư c.

nghi m sâu s c ña chi u c a con ngư i, cùng nh ng cái nhìn m i m trong

3.3.3. Gi ng tri t lý – chiêm nghi m

tư duy, nh n th c. Đ c nh ng giãi bày c a Hoàng Ph Ng c Tư ng, ñi u mà

N i dài m ng ñ tài

th ký, trong nhàn ñàm, các v n ñ , s ki n v

chúng ta không c m th y n ng n chính là

đó, các trang vi t nhàn

cách nêu v n ñ và gi i quy t

l ch s , văn hóa cũng đư c nhà văn đ c p ñ n thư ng xuyên. Song, n u như

v n đ h p tình, h p lý c a tác gi xu t phát t nh ng trăn tr c a con ngư i

th ký n i b t v i ch t s thi hào hùng làm nên âm đi u chính c a gi ng

nh p th sôi n i. Không như ngư i v ch lá tìm sâu, bao gi ơng cũng nêu ra

đi u thì

nhàn ñàm, gi ng ñi u y ñã l ng l i thành nh ng chiêm nghi m

nh ng vư ng m c, b t c p ñi kèm v i nh ng ñ xu t, ki n gi i, xây d ng th

mang tính tri t lu n thâm tr m. S sâu l ng, thâm tr m c a l p tr m tích v

hi n quan đi m, chính ki n c a mình. Đó chính là cái tâm, là v đ p nhân

văn hóa, tri t lu n đ y trí tu đã khi n nh ng câu văn c a ơng qu có kh

b n trong các tác ph m nhàn đàm phóng chi u t m lòng m n yêu da di t văn

năng “ghim” trong trí nh ngư i đ c đ r i khơng ít ngư i trong chúng ta

hóa dân t c, yêu quê hương ñ t nư c c a nhà văn, c a m t trái tim ln cùng

đ c ñ n ñây mu n gi s tay ra mà sung sư ng chép l i, nâng niu c t gi .

nh p ñ p v i nhân dân, nhân lo i ñư c t a chi u t m t b óc minh m n.

Đây chính là th m nh c a Hoàng Ph Ng c Tư ng, m t nét phong cách ñ c

2. Ti p c n cu c s ng t góc nhìn l ch s - văn hóa, Hồng Ph Ng c Tư ng

các nhà văn tr , nh ng ngư i vi t nhàn đàm sau này khó mà đ t

ln có cách nhìn m i m v l ch s , v hi n th c. Có khi, đó là nh ng lo

trưng mà
ñ n ñư c.

l ng, th c th m c a m t nhà văn hóa trư c v đ p mong manh có nguy cơ b


25

26

ñánh m t, là nh ng thao th c trư c s th ơ, vô c m c a ngư i đ i nhưng

4. Bư c đ u tìm hi u phong cách nhàn đàm c a Hồng Ph Ng c

đ ng th i, đó cịn là cái hi n th c ñã t lâu l ng l i trong tâm h n nhà văn,

Tư ng, chúng tôi m i d ng l i

cái l ch s ñư c soi chi u b ng văn hóa tâm c m c a ngư i vi t. Ngư i ñ c

b n gi a th lo i này trong m i tương quan v i các th lo i khác c a văn

vì v y mà th c s b thuy t ph c b i l i tư duy s c s o, cách ti p c n khi n

h c, báo chí; đ c trưng phong cách gi a nhàn ñàm Hoàng Ph Ng c Tư ng

cu c s ng - l ch s đư c nhìn nh n đa chi u hơn, có b r ng và c b sâu c a

v i nhàn ñàm hi n ñ i, xen l n nh ng so sánh, ñ i chi u v i th lo i ký, tùy

tâm h n. Nhi u v n đ l ch s mà ơng l t l i, soi chi u nh ng tư ng đã cũ

bút c a chính nhà văn cũng như c a m t s nhà văn khác. Ngoài ra, ñ có cái

nhưng v i quan ñi m m i m , đư c l c r a, nhìn nh n qua s chiêm nghi m

nhìn sâu hơn v nhàn ñàm cũng như ti n trình phát tri n th c t c a nó,

c a b n thân, đã làm m i l i nh ng v n ñ ñã cũ, lóe sáng nh ng nh n th c

chúng tơi đã c g ng thu th p nhi u thông tin, ghi nh n nh ng ý ki n khách

b t ng ñ gi i ñáp cho h u sinh, khơng ch có ý nghĩa hi n t i mà cịn đ ng

quan, xác đáng c a nh ng ngư i có kinh nghi m, g n bó v i nhàn đàm

v ng đ n tương lai. Đó là nh ng v a t ng ñ c ñáo mà trư c đó, bút ký chưa

báo Thanh Niên (nơi khai sinh c a nó) và g n bó v i con ngư i, tác ph m

có d p khám phá, ñ ng th i, th hi n b n lĩnh tài hoa và s uyên thâm trí tu

c a nhà văn Hồng Ph Ng c Tư ng. Nhìn r ng ra, n u có đi u ki n, có th

c a Hoàng Ph Ng c Tư ng, t o nên v đ p trí tu đ c trưng c a nhàn ñàm.

so sánh nhàn ñàm v i các cây bút khác trên th gi i đ tìm ra nh ng nét

3. Đ m đ c tính th i s - s ki n c a báo chí hịa cùng t m áo l p lánh

vi c tìm ra nh ng ñ c trưng phong cách cơ

tương ñ ng và d bi t. Đó là mong mu n mà trong kh năng và ñi u ki n,

c a văn chương, nhàn ñàm ñ l i n tư ng ñ m nét trong phương th c ngh

chưa cho phép lu n văn cịn h n ch chưa đ t t i. Hi v ng nhàn ñàm m t th

thu t c a mình, góp ph n bi u hi n phong cách ñ c trưng riêng c a nhàn

lo i v a báo chí v a văn h c, v a mang nét ñ p truy n th ng, v a mang ñ c

ñàm Hoàng Ph Ng c Tư ng. K t c u ñan xen gi a s vi c - c m xúc, hi n

trưng c a văn h c báo chí th i h i nh p, v n g n bó v i Hồng Ph Ng c

t i - h i c khi n các s ki n, chi ti t ñư c liên k t v i nhau không theo m t

Tư ng và báo Thanh Niên s cịn đư c ti p t c là đ tài c a nhi u cơng trình

logic thơng thư ng mà theo ki u c u trúc c a trò chơi “Rubic”, xoay hư ng

nghiên c u khác.

nào cũng lóe sáng nh ng giá tr b t ng . Tương ng v i l i k t c u trên là
ki u ngơn ng h p th chính xác, khách quan c a báo chí cùng v đ p m m
m i, giàu ch t thơ, tri t lý c a văn chương ñã t o nên cho nhàn ñàm gi ng
ñi u ñ i thư ng - lu n ñàm riêng bi t, nhưng v n bàng b c ch t văn chương,
khơng l n vào đâu đư c. B ng các phương th c bi u hi n ñ c trưng này, qua
các tác ph m nhàn ñàm, ngư i đ c th y

Hồng Ph Ng c Tư ng m t con

ngư i nh p th v i n i trăn tr , lo âu trách nhi m v i cu c ñ i trong khát
v ng gi gìn b n ch t văn hóa, nhân văn
c a th i ñ i.

con ngư i trư c nh ng bi n ñ ng

***