Ứng dụng phương pháp phân tích lợi ích chi phí trong đánh giá thẩm định dự án thủy điện sông bung 4

1

2

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

Cơng trình đư c hoàn thành t i

Đ I H C ĐÀ N NG

Đ I H C ĐÀ N NG

NGUY N BÁ TH
Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. Lê Th Kim Oanh

NG D NG PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH L I ÍCH
CHI PHÍ TRONG ĐÁNH GIÁ TH M Đ NH D ÁN
TH Y ĐI N SÔNG BUNG 4

Ph n bi n 1: PGS.TS Tr n Cát

Ph n bi n 2: TS. Nguy n Văn Minh
Chuyên ngành: Xây d ng công trình th y
Mã s : 60.58.40
Lu n văn đư c b o v trư c H i ñ ng ch m Lu n văn t t nghi p
th c sĩ k thu t h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 19 tháng 10
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ K THU T

năm 2012.

Có th tìm hi u lu n văn t i:

Đà N ng - Năm 2012

- Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng
- Trung tâm H c li u, Đ i h c Đà N ng


3

M

Đ U

1. Cơ s hình thành đ tài:
Th c tr ng trong nh ng năm g n ñây ñ t nư c ta thư ng
xuyên ph i c t, gi m ñi n luân phiên do thi u ñi n. Nhu c u v đi n
năng Vi t Nam ln phát tri n m c cao (kho ng 15-16%/năm)
hàng lo t các nhà máy ñi n ñã ñư c kh i cơng nh m đáp ng đ
ngu n đi n năng cho n n kinh t qu c dân trong tương lai, ñ c bi t là
m c tiêu nư c ta cơ b n tr thành m t nư c cơng nghi p theo hư ng
hi n đ i vào năm 2020 như Ngh quy t c a Đ i h i Đ ng l n th 11
ñã kh ng ñ nh.
M t d án th y ñi n ngồi m c đích phát đi n cịn m t s
m c tiêu t ng h p khác như: c p nư c, phòng ch ng lũ, du l ch…,
thêm vào đó, th y đi n cịn góp ph n quan tr ng vào vi c phát tri n
kinh t xã h i nh ng vùng mi n núi, xa hơi, h o lánh.
D án th y đi n Sơng Bung 4 đã đư c cơ quan có th m
quy n ch p thu n ch trương ñ u tư và ñang giai ño n th c hi n
ñ u tư. Đ đánh giá tồn di n l i ích, chi phí c a vi c đ u tư cho lĩnh
v c th y đi n cũng như cơng tác b o v mơi trư ng, ngư i ta đã s
d ng nhi u phương pháp phân tích đánh giá khác nhau, m t trong

nh ng phương pháp ñang ñư c s d ng r ng rãi đó là phân tích chi
phí – l i ích (CBA – Cost and benefit analysis). CBA đư c đánh giá
là m t cơng c h u hi u nh t cho chúng ta m t cách nhìn tồn di n
v l a ch n phương án hi u qu nh t như ñ nh hư ng ñã ñ ra.
V i t t c nh ng lý do nêu trên, ñ xem xét hi u qu th c t
c a d án t phân tích, đánh giá m t cách đ y đ tồn di n hơn n a
v kinh t , xã h i, môi trư ng b ng cách áp d ng lý thuy t l i ích –
chi phí trong phân tích th m đ nh d án đ u tư, t đó đ tài “ ng
d ng phương pháp phân tích l i ích – chi phí trong đánh giá th m
đ nh d án th y đi n Sơng bung 4” đư c hình thành.

4

Qua đây hy v ng r ng v i hư ng nghiên c u này s bư c
ñ u ñ t ra m t hư ng d n, chu n m c trong phân tích th m ñ nh d
án th y ñi n sau này.
2. M c đích nghiên c u
Hi n nay, vi c ñ u tư xây d ng các d án th y đi n khơng
cịn thu hút các nhà đ u tư do do nhi u nguyên nhân khác nhau, như
d án th y đi n có v n đ u tư l n, xây d ng trong th i gian dài, giá
bán ñi n b kh ng ch b i nhà nư c do chưa hình thành cơ ch th
trư ng ñi n, ñ c bi t trong th i gian g n đây thì lĩnh v c mơi trư ng
ñư c ñ cao nên khi th m ñ nh các d án th y ñi n các cơ quan th m
ñ nh thư ng ñánh giá r t cao v m c ñ nh hư ng c a th y đi n đ n
mơi trư ng, t đó có nhi u d án đã khơng đư c phê duy t.
Trong khi đó thì đ t nư c ta v n ñang thi u ñi n tr m tr ng
vào mùa khô và các ngu n năng lư ng s ch thì chưa theo k p đư c đà
tăng trư ng c a n n kinh t vì v y v n ñ ñ t ra chúng ta v n ph i
xây d ng các d án th y ñi n ñ ñáp ng ñ ñi n cho n n kinh t
qu c dân. Tuy nhiên, chúng ta cũng khơng xây d ng th y đi n b ng

m i giá n u như l i ích c a d án đem l i khơng bù đ p đư c nh ng
thi t h i khi th c hi n d án. Vì v y, đ tài này đi vào nghiên c u
ng d ng phương pháp phân tích chi phí - l i ích, đánh giá v kinh
t , xã h i, môi trư ng c a m t d án c th là d án th y ñi n Sông
Bung 4 giai ño n th c hi n đ u tư và có th áp d ng cho các d án
th y ñi n tương t trong tương lai đ t đó có cơ ch , chính sách h p
lý thu hút các nhà ñ u tư.
3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u
Đ i tư ng nghiên c u c a ñ tài là phân tích l i ích và chi
phí khi th c hi n d án. Nh ng nh hư ng tích c c, tiêu c c c a d
án trong giai ño n xây d ng cũng như v n hành sau này.
Đ tài phân tích l i ích chi phí d án th y đi n Sơng Bung 4
trong giai ño n th c hi n ñ u tư. Đ tài phân tích, đánh giá t các s


5

6

li u s li u do Công ty CP Tư v n Xây d ng Đi n 3, Công ty CP Tư
v n Xây d ng Đi n 1 ñã kh o sát trong giai ño n l p d án ñ u tư và
l p thi t k k thu t, và các s li u thu th p ñư c t Ban QLDA th y
ñi n Sông Bung 4 (ñơn v qu n lý d án) trên cơ s đó thu th p tính
tốn và ti n hành phân tích chí phí – l i ích c a d án.
4. Phương pháp nghiên c u
D a trên phương pháp thu th p s li u t nhi u ngu n khác
nhau:
• Phương pháp tr c ti p:
- Thu th p tài li u t Ban QLDA th y đi n Sơng Bung 4
trong q trình th c hi n đ u tư xây d ng.

• Phương pháp gián ti p
- Nh ng s li u gián ti p là nh ng s li u thu th p t nh ng
ngu n khác nhau như s li u c a các ñơn v tư v n, các cơ quan
nghiên c u và tài li u liên quan khác.
Trên cơ s các s li u thu th p đó s d ng phương pháp phân
tích l i ích - chi phí đ tính tốn các ch tiêu kinh t ph c v cho m c
đích nghiên c u.
5. K t c u lu n văn
Lu n văn g m ph n m ñ u, k t lu n, tài li u tham kh o, ph
l c và các chương như sau :
Chương 1. Phân tích l i ích – chi phí trong đánh giá th m
đ nh các d án th y ñi n
Chương 2. Gi i thi u t ng quan v d án th y đi n Sơng
Bung 4
Chương 3. ng d ng phương pháp phân tích l i ích chi phí
đ i v i d án th y đi n Sơng Bung 4.

CHƯƠNG 1
PHÂN TÍCH L I ÍCH - CHI PHÍ TRONG ĐÁNH GIÁ TH M
Đ NH CÁC D ÁN TH Y ĐI N
1.1 Cơ s lý lu n v phân tích l i ích – chi phí
Phương pháp phân tích l i ích - chi phí (Cost benefit analysis) là m t
cơng c c a chính sách, là cơ s cho các nhà qu n lý ñưa ra nh ng
chính sách h p lý v s d ng lâu b n các ngu n tài nguyên thiên
nhiên khan hi m, làm gi m ho c lo i b nh ng nh hư ng tiêu c c
phát sinh trong các chương trình, k ho ch phát tri n kinh t - xã h i
1.1.1 Gi i thi u v phân tích l i ích – chi phí
1.1.1.1 S phát tri n c a CBA và m c ñích c a vi c s d ng CBA.
a) S phát tri n c a CBA
Khái ni m CBA ñư c ñưa ra l n ñ u tiên vào gi a th k XIX và ñ n

nh ng năm 90 c a th k trư c thì phân tích l i ích – chi phí khơng
ng ng đư c hồn thi n c châu Âu và nư c M , ñư c s d ng
nhi u lĩnh v c khác nhau.
b) M c đích c a vi c s d ng CBA.
Đ i v i các nhà ho ch ñ nh chính sách, CBA là cơng c thi t th c h
tr cho vi c ra quy t ñ nh có tính xã h i, t đó quy t đ nh phân b
ngu n l c m t cách h p lý, và chính xác hơn.
Phương pháp CBA có nhi u quan ñi m ti p c n khác nhau, có th
giai đo n hình thành (Ex ante CBA), giai ño n gi a (Middle CBA)
ho c giai ño n cu i (Ex post CBA) c a d án.
1.1.1.2 So sánh phân tích l i ích – chi phí và Phân tích tài chính.
Phân tích tài chính đư c s d ng ch y u trong khu v c tư nhân ñ
xác ñ nh xem k t qu nào t t `nh t theo quan đi m tư nhân.
Phân tích l i ích – chi phí đư c dùng cho vi c đánh giá các d án
cơng, và k t qu c a d án ln ln đư c đánh giá trên cơ s m i
quan tâm công c ng.


7

1.1.2 Các phương pháp s d ng trong CBA.
1.1.2.1 Phương pháp phân tích b ng bi u đ , đ th
Ngư i ta s d ng hình th c th hi n tr c quan ñ phát tri n chi phí và
l i ích trên cơ s đó giúp cho các nhà qu n lý, các nhà theo dõi và
v n hành d án có th n m b t nhanh ti n trình bi n đ i trong chi phí
qua các năm.
1.1.2.2 Phương pháp phân tích b ng các ch tiêu giá tr
a) Giá tr hi n t i ròng (Net present value - NPV)
Giá tr hi n t i rịng c a m t d án đ u tư nghĩa là tồn b thu nh p
và chi phí c a d án trong su t th i kỳ phân tích đư c quy đ i thành

m t giá tr tương ñương hi n t i ñư c chi t kh u b ng t su t sinh
l i c n thi t.

V i tiêu chí giá tr hi n t i rịng, d án đư c xem là có ý nghĩa kinh
t n u NPV > 0, d án b t ch i n u NPV < 0 và tiêu chu n hi u qu
là NPV → Max.
b) H s hoàn v n n i t i (IRR – Internal Rate of Return).
H s hoàn v n n i t i IRR ñư c ñ nh nghĩa như là h s mà qua đó
giá tr hi n th i c a l i ích và chi phí là b ng nhau

M t d án ñư c xem là ñáng giá v m t kinh t khi t su t sinh l i
n i t i c a d án l n hơn ho c b ng su t thu l i h p d n t i thi u
ch p nh n ñư c: IRR ≥ MARR
Đ i v i các phương án lo i tr nhau, tiêu chu n hi u qu là IRR ≥
MARR và IRR → Max.
c) T su t l i ích – chi phí. (B/C)

8

T l này so sánh l i ích và chi phí đã đư c chi t kh u. Thơng qua
ch tiêu này ngư i ta xác ñ nh m t ñ ng v n b ra so v i l i ích thu
v chi m t l là bao nhiêu.
M t d án ñư c xem là ñáng giá theo tiêu chí B/C là: B/C > 1
Tiêu chu n hi u qu là: B/C → Max
1.2 Các bư c ti n hành phân tích CBA
Có 8 bư c phan tích CBA như sau:
Bư c 1: Nh n d ng v n ñ
Bư c 2: Xác ñ nh các phương án gi i quy t.
Bư c 3: Nh n d ng các l i ích và chi phí
Bư c 4: Lư ng hóa các l i ích và chi phí c a d án

Bư c 5: Qui gia giá tr b ng ti n các l i ích và chi phí
Bư c 6: Chi t kh u các l i ích và chi phí ñ ñưa v giá tr tương
ñương hi n t i.
Bư c 7: Th c hi n phân tích r i ro.
Bư c 8: Đ xu t d a trên k t qu phân tích
1.3 V n d ng CBA vào ñánh giá hi u qu ñ u tư các d án th y
ñi n.
1.3.1 Nh n d ng v n ñ
Đ nh n d ng v n ñ khi ñ u tư m t d án th y đi n thì đi u
đ u tiên ph i xác ñ nh ñư c ñ i tư ng hư ng l i và b h i c a d án.
Đ i tư ng hư ng l i tr c ti p c a d án th y ñi n là ch ñ u
tư do bán ñi n và ngư i dân có đ đi n đ s d ng do nư c ta v n
trong tình tr ng thi u đi n. Ngồi ra cịn có nh ng l i ích gián ti p
nhi khi đ u tư d án th y ñi n s làm thay ñ i cơ c u c a vùng d án
(tăng thêm ni tr ng th y s n trong lịng h th y ñi n, d ch v d
l ch…), thay ñ i cơ s h t ng c a d án


9

10

Đ i tư ng b h i chính c a d án th y đi n là tài ngun, mơi
trư ng r ng, do d án th y ñi n ph i chuy n ñ i ph n l n di n tích
r ng thành lịng h th y đi n. Ngồi ra cịn có h sinh thai th y sinh,
ngư i dân b nh hư ng ph i di d i tái đ nh cư

1.3.6.1 Phân tích đ nh y
Phân tích đ nh y là phương pháp kh o sát l n lư t s thay ñ i c a
t ng y u t ñ u vào như s n lư ng ñi n, v n ñ u tư lên k t qu d án

thơng qua s thay đ i các giá tr ch tiêu ñánh giá d án.
1.3.6.2 Phân tích tình hu ng
Khác v i phân tích đ nh y, trong phân tích tình hu ng xem xét s
bi n ñ i ñ ng th i c a các s li u ñ u vào lên k t qu c a ch tiêu
ñánh giá hi u qu d án. M t s tình hu ng thư ng đư c phân tích là
tình hu ng t t nh t, tình hu ng thư ng x y ra và tình hu ng x u nh t.
Trong m i tình hu ng s xác ñ nh t h p các bi n đ u vào.
1.3.6.3 Phân tích r i ro b ng mơ ph ng
Trong hai phương pháp phân tích đ nh y và phân tích tình hu ng,
khi mơ t s thay ñ i giá tr bi n ñ u vào ñ u d a trên m c ñ thay
ñ i cho trư c. Trong th c t , bi n ñ u vào thư ng là các bi n ng u
nhiên do đó mơ ph ng k t qu ñ u ra dư i d ng bi n ng u nhiên là
h p lý hơn. Phân tích r i ro b ng mô ph ng Monte Carlo là m t s
m r ng t nhiên c a phân tích đ nh y và phân tích tình hu ng.

1.3.2 Xác ñ nh các phương án
Đ i v i d án th y đi n có r t nhi u phương án thi t k ñ
l a ch n tùy thu c vào các tiêu chí đ i v i m t d án c th , thơng
thư ng thì m t d án th y đi n có th d a vào các tiêu chí như th i
gian th c hi n d án, m c đích chính c a d án, nguyen v t li u
chính đ thi cơng d án, qui mô d án...và th c gi m tác đ ng mơi
trư ng
1.3.3 Nh n d ng các l i ích và chi phí
1.3.3.1 Nh n d ng l i ích
L i ích tr c ti p c a m t d án ñi n là doanh thu bán đi n.
Ngồi ra cịn có các l i ích t ng h p khác như l i ích ni tr ng th y
s n, l i ích do s d ng năng lư ng s ch, v ñ p c nh quan..
1.3.3.2 Nh n d ng chi phí
a) Chi phí đ u tư ban đ u
b) Chi phí ho t đ ng hàng năm

c) Chi phí ngo i tác
d) Chi phí ngo i tác khác: chi phí s a các tuy n ñư ng vào d án.
1.3.4. Lư ng hóa và qui ra giá tr b ng ti n l i ích, chi phí
ng d ng lý thuy t phân tích l i ích chi phí trong phân tích kinh t
các ho t ñ ng ñ u tư ñ lư ng hóa và qui ra giá tr b ng ti n các l i
ích, chi phí.
1.3.5. Chi t kh u l i ích, chi phí
S d ng các ch tiêu giá tr NPV, IRR, B/C ñ xác ñ nh l i ích rịng
c a d án.
1.3.6 Phân tích r i ro c a d án

1.4. Dòng ti n trong phân tích CBA và s khác nhau gi a phân
tích CBA và phân tích kinh t , tài chính
1.4.1 Dịng ti n trong phân tích CBA
Dịng ti n trong phân tích CBA đư c tính tốn như sau:
L i ích rịng h ng năm = T ng l i ích (B) – T ng chi phí (C)
Trong phân tích l i ích chi phí thì dịng chi phí lo i b các kho n
chuy n giao như thu , tr lãi và hồn tr g c vì đây ch là kho n
chuy n giao t quy n ki m soát ngu n l c t nhóm này sang nhóm
khác trong xã h i.
1.4.2 S khác nhau gi a dòng ti n trong phân CBA và dịng ti n
trong phân tích kinh t , tài chính.


11

12

B ng 1.3: S khác nhau gi a dòng ti n trong phân tích CBA và phân
tích kinh t , tài chính.

1.5.2 Vai trị c a cơng tác phân tích chi phí l i ích trong đánh giá

Phân tích
tài chính

Phân tích
kinh t

Phân tích
CBA

Giá tài
chính

Giá tài
chính

Giá kinh t

Có

Có

Có

- Doanh thu t ni tr ng
th y s n

Khơng

Khơng

Có

- Doanh thu t du l ch

Khơng

Khơng

Có

- Chi phí đ u tư ban đ u

Có

Có

Có

- Chi phí v n hành h ng
năm

Có

Có

Có

- Phí tài ngun

Có

Có

Có

- Chi phí ngo i tác (d ch
v mơi trư ng r ng, chi
phí mơi trư ng...)

Khơng

Khơng

Có

- Các kho n chuy n giao
(thu , lãi vay, tr n g c)

có

Khơng

Khơng

N i dung
Giá phân tích

th m đ nh các d án th y ñi n.
Trong các n i dung th m ñ nh d án thì t i kho n 1 Đi u 11 Ngh
đ nh s 12/2009/NĐ-CP ngày 10/2/2009 có n i dung th m ñ nh các
y u t b o ñ m hi u qu c a d án, trong đó có th m đ nh phân tích
tài chính, t ng m c ñ u tư, hi u qu kinh t xã h i c a d án.

Dòng l i ích (B)
- Doanh thu bán đi n

Dịng chi phí (C)

1.5 Vai trị c a phân tích l i ích – chi phí trong đánh giá th m
đ nh các d án
1.5.1 Yêu c u n i dung th m ñ nh d án ñ u tư xây d ng cơng
trình.
Đi u 11 ngh đ nh s 12/2009/NĐ-CP ngày 10/2/2009 c a Chính ph
v qu n lý d án đ u tư xây d ng cơng trình qui đ nh v n i dung
th m ñ nh d án ñ u tư xây d ng cơng trình.

CHƯƠNG 2
GI I THI U T NG QUAN V D ÁN TH Y ĐI N
SÔNG BUNG 4
2.1 T ng quan v D án
D án th y đi n Sơng Bung 4 n m trong b c thang th y đi n h
th ng sơng Vu Gia – Thu B n. V trí c a tuy n cơng trình n m trên
đ a bàn xã Tà BHing và xã ZuôiH thu c huy n Nam Giang t nh
Qu ng Nam.
D án th y ñi n Sơng Bung 4 đư c Th tư ng Chính ph thông qua
báo cáo nghiên c u ti n kh thi t i văn b n s s 465/TTg-CN ngày
21/04/2005. D án đ u tư đư c cơng ty c ph n tư v n xây d ng ñi n

3 l p và ñư c EVN phê duy t d án t i quy t ñ nh s 660/QĐ-EVNHĐQT ngày 7/8/2007.
2.1.1 Các thơng s chính theo quy t đ nh đ u tư
- Đi n lư ng bình quân năm
: 623,8 tri u Kwh
- T ng m c ñ u tư (c ñư ng dây)
: 4.254,61 t ñ ng
- Ch tiêu kinh t tài chính
+ Các ch tiêu kinh t :
- B/C: 1,11
- EIRR: 11,17%
- NPV: 328,65. 109 VND
+ Các ch tiêu tài chính:


13

-

14

B/C: 1,082
FIRR: 12,86%
NPV: 241,96. 109 VND

2.5 nh hư ng vê kinh t -xã h i-môi trư ng c a d án

2.1.2 Các thơng s chính theo thi t k k thu t.
- Đi n lư ng bình quân năm
: 586,25 tri u Kwh
- T ng m c ñ u tư (khơng đư ng dây)

: 4.932,32 t đ ng
- Ch tiêu kinh t tài chính
+ Các ch tiêu kinh t :
- B/C: 1,33
- EIRR: 17%
- NPV: 1095,41. 109 VND
+ Các ch tiêu tài chính:
- B/C: 1,09
- FIRR: 12,11%
- NPV: 242,781. 109 VND
2.2. Các h ng m c cơng trình chính c a d án:
- Tuy n ñ u m i: Đ p dâng, ñ p tràn x lũ, c ng d n dòng,
- Tuy n năng lư ng: C a l y nư c, ñư ng h m d n nư c, tháp ñi u
áp; nhà máy th y ñi n và kênh x , tr m phân ph i 220kV và ñ u n i
v i h th ng ñi n.
2.3 Ti n ñ tri n khai th c hi n.
- Kh i cơng cơng trình
- Phát đi n thương m i t máy s 1
- Phát ñi n thương m i t máy s 2
- Ti n đ hồn thành d án

:
:
:
:

25/06/2010
02/09/2014.
02/10/2014.
30/10/2014.

2.4 Ngu n v n th c hi n d án.
- V n c a ch ñ u tư: 832,78 t ñ ng VN (chi m 16,88%)
- V n vay ADB: 3.446,29 t ñ ng (chi m 69,87%)
- V n vay VDB: 653,26 t ñ ng VN (chi m 13,24%)

2.5.1 Giai ño n chu n b xây d ng và xây d ng
2.5.1.1 Thay ñ i m c ñích s d ng ñ t
2.5.1.2 Tác ñ ng ñ n môi trư ng xã h i
V i phương án MND là 222,5m thì s có 5 thơn (4 thơn
trong lịng h và 1 thơn b ánh hư ng gián ti p do di dân) ph i tái
ñ nh cư. Theo k t qu ñi u tra chi tr b i thư ng c a Ban QLDA
th y ñi n Sơng Bung 4 vào tháng 12 năm 2011 thì s h ph i di d i
là 196 h , g m 1.013 kh u.
2.5.2 Giai ño n v n hành
2.5.2.1 Tác đ ng tích c c đ n kinh t - xã h i c a ñ a phương
Là ñ a bàn vùng núi cao, s n xu t nông - lâm nghi p chi m t
tr ng chính, cơng nghi p h u như chưa phát tri n thì vi c ñ u tư xây
d ng d án th y đi n sơng Bung 4 s làm thay đ i cơ c u kinh t đ a
phương. T đó góp ph n thúc đ y q trình cơng nghi p hố, hi n
đ i hố nơng nghi p và nơng thơn khu v c d án.
2.5.2.2 Các tác đ ng tiêu c c ñ n kinh t - xã h i c a ñ a phương
L c lư ng lao ñ ng ñ n xây d ng d án cùng v i m t s
lư ng dân di dư t nơi khác đ n đây tìm ki m cơ h i làm ăn s làm
thay ñ i thành ph n dân cư, gia tăng dân s ñ a phương.
2.5.2.3 V n ñ y t và s c kh e c ng đ ng
D án th y đi n sơng Bung 4 n m trong vùng khí h u nhi t
ñ i v i lư ng mưa khá l n kéo dài t tháng 4 đ n tháng 12, mơi
trư ng d lan truy n b nh truy n nhi m. Vi c t p trung l c lư ng
nhân công l n trong th i gian dài, kéo theo các ho t đ ng d ch v

n u khơng ñư c ki m soát s d n ñ n tình tr ng v sinh kém. Tình
tr ng ơ nhi m rác th i và nư c th i cũng ngày càng tr m tr ng hơn


15

16

CHƯƠNG 3

thu bán đi n trong phân tích l i ích chi phí. K t qu xác ñ nh giá tài
chính đi n là 4,2 cent/kwh và giá kinh t ñi n là 5,34 cent/kwh.
3.3.1.2 L i ích thu v do tăng năng su t nuôi tr ng th y s n trong
lịng h .
Di n tích m t h th y đi n Sơng Bung 4 ng v i m c nư c DANG
binh thư ng là 15,65km2 . Các d án th y ñi n tương t trên ñ a bàn
t nh cũng như các th y ñi n khác trên c nư c ñã s d ng m t h đ
gia tăng ni tr ng th y s n. Tuy nhiên do th i gian có h n tác gi
khơng đ đi u ki n đ đi u tra s li u t các d án tương t t i t nh
Qu ng Nam v nuôi tr ng th y s n. Tác gi ch tính tốn l i ích t
kh năng cho thuê m t nư c c a h th y đi n Sơng Bung 4.
3.3.1.3 L i ích thu v do mua bán ch ng ch gi m phát th i (CERs).
D án th y ñi n s d ng năng lư ng tái t o do đó d án có th nh n
đư c ch ng ch phát th i (CERs- M t ch ng ch phát th i tương
ñương 1 t n khí CO2) khi đăng ký d án CDM.
Trong trư ng h p khơng có ho t đ ng d án th y đi n Sơng Bung 4,
thì ngu n đi n phát ra t nhà máy d ki n s ñư c cung c p b i các
d án nhi t ñi n ho c b ng cách gia tăng s n lư ng ngu n phát ra t
h th ng lư i ñi n hi n t i. Theo tính tốn c a ơng Vinay Deodhar Chun gia v CDM/Năng lư ng s ch thu c -B ph n Năng lư ng,
Giao thông & Ngu n nư c - Ngân hàng phát tri n Châu Á thì d án

d tính s mang hi u qu làm gi m m c phát th i CO2 là
223.096t/CO2 hàng năm ñ ng th i làm gi m nh ng v n ñ gây ơ
nhi m khác liên quan đ n vi c phát ñi n d a trên vi c s d ng nhiên
li u hóa th ch.
Ch ng ch phát th i c a d án s có hi u l c trong 7 năm k t khi
phát ñi n. Hi n nay giá CERs giao d ch trên th trư ng qu c t là
2,11 euro/CER. V i ñơn giá này thì h ng năm d án thu đư c 12,3 t
đ ng.

NG D NG PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH L I ÍCH
- CHI PHÍ Đ I V I D ÁN TH Y ĐI N SÔNG BUNG 4
3.1 Nh n d ng v n ñ v ñ u tư d án th y đi n Sơng Bung 4
Đ i tư ng hư ng l i tr c ti p c a d án th y đi n Sơng
Bung 4 là ch ñ u tư (EVN) do bán ñi n. Ngư i dân các thơn tái đ nh
cư và chính quy n huy n Nam Giang s ñư c ñ u tư cơ s h t ng..
Ngồi ra cịn có nh ng l i ích gián ti p như thay đ i cơ c u kinh t
c a vùng d án …
Đ i tư ng b h i chính c a d án th y đi n là tài ngun, mơi
trư ng r ng. Ngồi ra khi xây d ng đ p dâng thì nh hư ng đ n h
sinh thái th y sinh do dòng ch y t nhiên b ch n l i. Ngồi nh ng
tác đ ng tiêu c c như trên thì các d án th y đi n Sông bung 4 cũng
nh hư ng và di d i ñ n ñ n 196 h dân, 1013 nhân kh u.
3.2 Xác ñ nh các phương án ñ u tư d án.
Theo h sơ d án ñ u tư thì ng v i m i phương án đ u tư phân tích
kinh t l a ch n phương án t i ưu nh t ñ quy t ñ nh ñ u tư. Hi n
nay tác gi ti p c n d án giai ño n gi a (Middle CBA), do đó tác
gi đã thu th p s li u th c t c a d án t Ban QLDA th y đi n
Sơng Bung 4 (đ i di n ch ñ u tư) ñ n th i ñi m 30/6/2012 đ phân
tích s li u.
3.3 Nh n d ng các l i ích và chi phí, lư ng hóa và qui ra giá tr

b ng ti n c a l i ích và chi phí
3.3.1 Nh n d ng l i ích, lư ng hóa và qui ra giá tr b ng ti n.
3.3.1.1 L i ích thu v do bán ñi n.
Hi n nay giá ñi n v n b ki m sốt b i Chính ph và giá đi n năng
khơng ph n ánh đúng giá s n lịng tr c a ngư i dung đi n. Do đó tác
gi phân tích xác đ nh giá tài chính đi n đ tính doanh thu bán đi n
trong phân tích tài chính và xác đ nh giá kinh t đi n đ tính doanh


17

18

3.3.1.4 L i ích khơng lư ng hố đư c b ng ti n: L i ích thu v do v
ñ p c nh quan c a h ch a, cơng trình.
Vi c ti p c n lịng h r t d dàng do h ch a th y ñi n Sơng Bung 4
đư c bao b c b i 2 tuy n ñư ng là ñư ng vào khu tái ñ nh cư Pa
păng dài kho ng 20km chay d c theo b h và qu c l 14D. M t
ph n lòng h ti p giám v i khu b o t n thiên nhiên Sơng Thanh, nơi
có nhi u ña d ng sinh h c s thu hút ñư c lư ng khách du l ch nh t
ñ nh ñ n thăm quan h ng năm. Tác gi tính tốn d a theo s li u c a
h th y l i Phú Ninh, huy n Phú Ninh t nh Qu ng Nam.

- Chi phí s a ch a qu c l 14D do các phương ti n giao thông cho
Theo báo cáo c a S Giao thơng v n t i Qu ng Nam thì do vi c v n
chuy n nguyên v t li u, thi t b c a các d án th y ñi n ñã làm
ñư ng qu c l 14D xu ng c p nghiêm tr ng.
- Do ñ c thù c a d án th y đi n Sơng Bung 4 là bán ñi n t i thanh
cái c a tr m bi n áp 500KV Th nh M cách d án kho ng 15km.
Tuy nhiên vi c ñ u tư xây d ng ñư ng dây 220KV truy n t i l i

ñư c tách ra thành m t d án đ c l p do T ng cơng ty truy n t i ñi n
qu c gia làm ch đ u tư, do đó đây là chi phí gián ti p c a d án

3.3.2 Nh n d ng chi phí, lư ng hóa và qui ra giá tr b ng ti n.
3.3.2.1 Chi phí đ u tư ban đ u.
Chi phí đ u tư ban đ u chính cũng chính là chi phí t ng m c ñ u tư
c a d án. T ng m c ñ u tư d án sau thu là 4.932,324 t ñ ng.
3.3.3.2 Chi phí ho t ñ ng hàng năm
Chi phí ho t đ ng hành h ng năm g m chi phí v n hành và b o
dư ng, các lo i thu ph i n p h ng năm.
3.3.3.3 Các chi phí ngo i tác
- Chi phí mơi trư ng và d ch v môi trư ng r ng: Khi th c hi n d
án ñã ph i chuy n đ i m c đích r ng t ng di n tích r ng b m t khi
đ u tư d án là 452,9 ha, bao g m:128,5 ha r ng ñ c d ng thu c khu
b o t n thiên nhiên Sông Thanh, 141,5 ha r ng phòng h và 182,9 ha
r ng s n xu t. Khi di n tích r ng b m t ñi thì t ng giá tr kinh t
r ng cũng nh hư ng. T ng giá tr kinh t r ng ñư c xác ñ nh theo
các giá tr sau:
(i) Giá tr phịng h đ u ngu n
(ii) Giá tr b o t n ña d ng sinh h c
(iii) Giá tr h p th các bon và ñi u hịa khí h u
(iv) Giá tr l a ch n và t n t i
(v) Giá tr d ch v môi trư ng r ng

3.4 Chi t kh u các l i ích và chi phí, tính hi n giá rịng NPV
3.4.1 Phân tích tài chính.
3.4.1.1 Phân tích s li u
3.4.1.2 Xác ñ nh t su t chi c kh u tài chính
3.4.1.3 K t qu phân tích theo quan ñi m c a ch ñ u tư.
B ng 3.7: K t qu tính tốn các ch tiêu tài chính theo quan ñi m ch

ñ u tư
Các ch tiêu
Giá tr
NPV (109 VND)
$1.027,02
IRR
15,69%
B/C
1,39
Thv ( năm)
16,82
K t qu trên cho th y d án kh thi v m t tài chính theo quan ñi m
ch ñ u tư.
3.4.1.4 K t qu phân tích theo quan đi m t ng đ u tư.
B ng 3.8: K t qu tính tốn các ch tiêu tài chính theo quan đi m
t ng đ u tư
Các ch tiêu
9

NPV (10 VND)

Giá tr
$175,22

IRR

8,00%

B/C

1,05


19

20

K t qu trên cho th y d án kh thi v m t tài chính theo quan đi m
t ng đ u đ u tư.
3.4.2 Phân tích l i ích – chi phí
3.4.2.1 Phân tích s li u
3.4.2.2 Xác ñ nh dòng ti n kinh t c a d án
L i ích rịng h ng năm = T ng l i ích (B) – T ng chi phí (C)
T ng l i ích bao g m doanh thu bán ñi n, doanh thu t nuôi
tr ng th y s n, doanh thu t s d ng năng lư ng s ch (CDM) và
doanh thu t d ch v du l ch.
T ng chi phí bao g m các chi phí đ u tư ban đ u, chi phí v n
hành, chi phí s a ch a thay th , các chi phí ngo i tác như chi phí mơi
trư ng và d ch v môi trư ng r ng, các chi phí ngo i tác khác như
s a ch a làm đư ng qu c l 14D, chi phí đư ng dây 220KV.
3.4.2.3 K t qu tính tốn.
B ng 3.10 K t qu phân tích l i ích – chi phí theo phương pháp
tr c ti p
Các ch tiêu

Giá tr

NPV (109 VND)

11,64%

B/C

2,27

T l thay ñ i v n ñ u tư

Ch tiêu

-10%

0

10%

4.078,90

4.532,12

4.985,33

B/C

2,50

2,27

2,09

EIRR

12,72%

11,64%

10,70%

760,62

493,99

227,36

B/C

1,49

1,39

1,25

FIRR

17,80%

15,69%

12,13%

1.224,42

1.027,02

724,25

B/C

1,13

1,05

0,96

FIRR

8,75%

8,00%

7,11%

406,46

175,22

-147,01

V n ñ u tư (t ñ ng)
Ch tiêu l i ích chi phí

9

NPV.10 VND
Ch tiêu tài chính (CĐT)

9

NPV.10 VND
Ch tiêu tài chính (TĐT)

9

NPV.10 VND

493,992

IRR

B ng 3.11: K t qu phân tích đ nh y v i theo bi n theo v n ñ u tư

3.5.2.2 K t qu phân tích đ nh y theo s n lư ng đi n
B ng 3.12: K t qu phân tích ñ nh y v i theo bi n s n lư ng ñi n
S n lư ng ñi n

Ch tiêu
T k t qu tính tốn trên ta th y r ng d án kh thi ñ i v i xã h i.
3.5 Th c hi n phân tích tích r i ro.
3.5.1 Xác ñ nh bi n r i ro
Các bi n r i ro xác ñ nh là s n lư ng ñi n và v n ñ u tư ban đ u.
Tính tốn v i biên đ là ±10%

3.5.2 K t qu phân tích đ nh y
3.5.2.1 K t qu phân tích đ nh y theo v n ñ u tư

S n lư ng ñi n (t
ñ ng)

-10%

0

10%

524,99

583,32

641,65

B/C

1,97

2,27

2,40

EIRR

10,13%

11,64%

12,21%

NPV.109 VND

37,74

493,99

676,83

Ch tiêu l i ích chi phí

Ch tiêu tài chính (CĐT)


21

22

S n lư ng ñi n

Ch tiêu
S n lư ng ñi n (t
ñ ng)

-10%

0

10%

524,99

583,32

641,65

B/C

1,24

1,39

1,51

FIRR

13,06%

15,69%

18,10%

673,35

1.380,70

1.380,70

B/C

0,96

1,05

1,14

FIRR

7,12%

8,00%

8,85%

NPV.109 VND

-130,32

175,22

Nh n xét: Khi các bi n ñ u vào thay ñ i cùng m t lúc thì v i tình
hu ng x u nh t thì d án khơng hi u qu trên quan đi m c a n n
kinh t cũng như c a ch đ u tư, t ng đ u tư vì NPV nh hơn khơng.
V i tình hu ng x u thì d án cũng ch hi u qu trên quan ñi m c a
ch ñ u tư.

480,76

9

NPV.10 VND
Ch tiêu tài chính (TĐT)

3.5.3 Phân tích tình hu ng
B ng 3.13: K t qu phân tích tình hu ng

3.5.4 Phân tích r i ro b ng mơ ph ng
3.5.4.1 Xác đ nh bi n ñ u vào và các phân ph i xác su t
B ng 3.14 Xác ñ nh các bi n r i ro
TT

1

1

S n lư ng
ñi n (106
kW/h)
V n ñ u tư (
t ñ ng)
K t qu
NPV CĐT
(t ñ ng)
IRR
B/C
NPV TĐT
(t ñ ng)

IRR
B/C

3

4

5

2

TH x u
nh t

TH x u

TH cơ
s

TH t t

TH t t
nh t

3

±10%

Phân tích
tình hu ng

2

±5%

0

±5%

±10%

4

D ng
phân
ph i

Min

Trung
bình

Max

t VNĐ

Tam giác

4.078,95

4.532,17

4.985,39

tr. kWh

Tam giác

527,63

586,25

644,88

USD/kWh

Tam giác

3,78

4,2

4,62

%/năm

Tam giác

1,00%

1,39%

10%

%/năm

Tam giác

6,00%

11,40%

18%

Đơn v

Bi n r i ro
V nñ u
tư
S n lư ng
ñi n
Giá bán
ñi n
Lãi su t
Nư c
ngoài
Trong
nư c

524,99

554,15

583,32

612,49

641,65

4.985,3
8

4.758,77

4.532,1
7

4.305,5
6

4.078,9
5

370,57

674,47

9,92%
1,13

12,26%
1,24

1.027,0
2
15,69%
1,39

1.272,5
0
17,68%
1,51

1.541,6
4
19,77%
1,63

NPV (>0)
IRR
(> 8%)

-452,55

-306,54

175,22

420,86

712,00

B/C(>1)

6,29%
0,91

6,65%
0,91

8,00%
1,05

8,73%
1,12

9,65%
1,22

Mi n giá tr

3.5.4.2 K t qu mô ph ng
B ng 3.15 K t qu phân tích mơ ph ng theo quan đi m Ch ñ u tư
Ch tiêu

Xác
su t

Kỳ
v ng

Phương
sai

Đ l ch
chu n

Min

Max

96,70%

674,43

121.247

348,21

-686,55

1.849,00

96,70%

12,61%

0,08%

2,88%

3,94%

23,88%

96,70%

1,24

0,02

0,13

0,82

1,78


23

24

Phân tích mơ ph ng cho th y NPV, IRR, B/C ñ u ñ t ch tiêu yêu c u
v i xác xu t là 96,70%. T k t qu phân tích mơ ph ng cho th y m c
đ c r i ro ñ i v i d án là r t th p.

Hình 3.6 K t qu ch y mơ ph ng ch tiêu NPV theo quan đi m t ng
đ u tư
Hình 3.3 K t qu ch y mơ ph ng ch tiêu NPV theo quan đi m ch
ñ u tư

B ng 3.16 K t qu phân tích mơ ph ng theo quan đi m T ng ñ u tư
Ch tiêu

Xác
su t

Kỳ
v ng

Phương
sai

Đ l ch
chu n

Min

Max

990,96

NPV
(>0)

79,35%

175,46

43.911,4

209,55

578,71

IRR (>
7,5%)

79,35%

8,01% 0,0037%

0,61%

5,87% 10,47%

B/C(>1)

79,35%

1,05

0,0037

0,06

0,84

1,30

3.6. Đ xu t d a trên k t qu NPV và phân tích đ nh y

Tóm l i, sau khi phân tích r i ro d a trên các tác ñ ng trong các bi n
s như s n lư ng ñi n, v n ñ u tư, giá bán đi n, lãi su t (ADB,
VDB) thì k t qu tài chính c a d án nh y c m v i các bi n s s n
lư ng ñi n, giá ñi n, v n ñ u tư, lãi su t ADB. K t qu phân tích mô
ph ng Monte Carlo cho th y kh năng d án khơng đ t u c u v
hi u qu tài chính xét trên quan đi m t ng đ u tư là 20,65%. Đây là
m c r i ro ch p nh n ñư c. Tuy nhiên theo quan ñi m c a Ch ñ u
tư thì hi u qu tài chính c a d án đ t xác su t r t cao, vì d án đư c
tài tr tư ng ngu n v n vay ADB có lãi su t th p.


25

26

K T LU N VÀ KI N NGH

2. Ki n ngh
Vi c ñánh giá th m ñ nh l i ích chi phí ñ i v i m t d án
th y ñi n ñ ng trên quan ñi m xã h i r t ph c t p và ph i t ng h p
t nhi u ngu n thơng tin có cơ s khoa h c các u t nh hư ng b i
d án ñ ñưa vào phân tích, c th như nh hư ng v văn hóa, giáo
d c, y t … Hiên nay các nghiên c u này chưa nhi u, do đó vi c ñánh
giá, th m ñ nh l i ích chi phí d án v n cịn g p nhi u khó khăn do
thi u thông tin. Do v y ki n ngh các cơ quan, vi n nghiên u có
nhi u cơng trình khoa h c liên quan đ n văn hóa, giáo d c, y t ..mơi
trư ng r ng, tài ngun nư c, khống s n đ c bi t là nghiên c u nh
hư ng c a vi c di dân tái ñ nh cư các d án đ u tư xây d ng nói
chung và các cơng trình th y đi n nói riêng đ làm cơ s khoa h c
khi ñánh giá th m ñ nh m t d án th y ñi n.

1. K t lu n
Qua k t qu phân tích l i ích chi phí c a d án đ u tư th y
đi n Sơng Bung 4 đư c trình bày trong ñ tài, các k t lu n ñư c rút
ra như sau:
Sau khi th c hi n ñ u tư ñư c 5 năm, t ng m c ñ u tư và
t ng ti n đ thi cơng đã ph i hi u ch nh so v i quy t ñ nh ban ñ u.
V i các s li u th c t c a d án tính đ n th i đi m hi n nay thì d
án cho th y r ng các tiêu chí tài chính trên quan ñi m t ng ñ u tư,
ch ñ u tư, ñã ñư c ch ng minh là d án có kh thi v m t tài chính
đ ng th i các ch tiêu trong phân tích l i ích chi phí cho th y d án
hồn tồn kh thi v m t kinh t xã h i, môi trư ng m c dù ñã ñi u
ch nh t ng m c và ti n đ thi cơng.
Vi c đ u tư d án th y đi n Sơng Bung 4 trên h th ng Sông
Vu Gia – Thu B n là phù h p v i chi n lư c phát tri n ngành đi n
nư c ta. Cơng trình đáp ng m c tiêu lâu dài c a ngành ñi n là phát
tri n b n v ng, khai thác hi u qu ngu n tài nguyên thiên nhiên.
V phương di n th trư ng ñi n, n n kinh t nư c ta ñang
phát tri n, quá trình cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa ngày càng m nh
m , địi h i ph i có ngu n đi n năng d i dào đ ph c v s n xu t,
kinh doanh. Nhu c u ñi n ngày càng tăng, trong khi s n lư ng s n
xu t khơng th đáp ng đ , vì v y c n ph i đ u tư nhi u hơn n a các
nhà máy năng lư ng m i. D án th y đi n Sơng Bung 4 ra đ i thì
ngu n đi n s nhanh chóng đư c cung c p cho th trư ng, nh t là v i
phương án cung c p đi n vào mùa khơ,khi mà tình hình thi u ñi n
ngày càng tr nên gay g t.