Sáng kiến kinh nghiệm xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở trong đọc hiểu tác phẩm chiếc thuyền ngoài xa của nguyễn minh châu

XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Văn bản văn chương là văn bản nghệ thuật, nghệ thuật nào cũng lấy cái
đẹp làm tơn chỉ mục đích. Dạy văn là khám phá cái hay cái đẹp trong văn bản
nghệ thuật, nên trước hết nó phải là một nghệ thuật, nghệ thuật cảm thụ và phô
diễn cái đẹp. Đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn là vấn đề mang tính thời
sự, là nỗi băn khoăn, trăn trở cho người dạy và người học dù nó đã được phổ
biến trong nhà trường suốt những năm gần đây. Cốt lõi của việc đổi mới dạy học
Văn là phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh (HS); bồi
dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn;
tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui và hứng thú khám phá kho tàng tri thức
cho người học.
Mang l■i tr■ nghi■m m■i m■ cho ng■■i dùng, công ngh■ hi■n th■ hi■n ■■i, b■n online khơng khác gì so v■i b■n g■c. B■n có th■ phóng to, thu nh■ tùy ý.

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

Môn Ngữ Văn có tầm quan trọng đặc biệt trong nhà trường nhưng dạy
Văn không giống bất kỳ một môn học nào khác. Nếu như dạy Lịch sử cần quan
tâm đến sự kiện và con số, dạy Địa lý quan tâm đến các yếu tố tự nhiên và xã
hội, dạy toán chú ý đến các con số…thì dạy Văn khơng chỉ cần đến kiến thức là
đủ mà còn đòi hỏi nhu cầu cảm xúc, tình cảm, sự rung động của con tim, cái
xuất thần của tâm hồn, cần đến cái khơng khí văn, chất văn trong lớp học, trong
mỗi cá nhân thầy và trị. Chính vì vậy, địi hỏi ở mỗi người giáo viên Văn ln
phải có sự sáng tạo, đổi mới trong phương pháp giảng dạy đặc biệt là chú trọng
đến mục đích truyền thụ cảm hứng văn chương. Với đặc trưng là một bộ môn
khoa học nghệ thuật- nhạy cảm, đổi mới phương pháp dạy học Văn đòi hỏi giáo
viên (GV) phải kích thích sự tìm tịi phát hiện, hướng dẫn cách cảm thụ và lối tư
duy cho HS để từ những hình tượng nghệ thuật trong Văn học; HS khám phá ra
giá trị của Chân, Thiện, Mĩ; góp phần hồn thiện phẩm chất và nhân cách ở các
em. Chính vì thế, nhiều phương pháp dạy học mới đã được đưa ra và áp dụng
trong việc đọc – hiểu tác phẩm văn học. Để khắc phục lối học tập thụ động, lệ
thuộc quá mức vào các tài liệu tràn lan trên thị trường, ỷ lại vào hoạt động của
giáo viên, chờ đợi những kết quả mà người khác cảm nghĩ hộ ở HS; phương
pháp dạy học gợi mở thông qua việc xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở trong

dạy đọc – hiểu tác phẩm văn học có vai trị rất quan trọng. Nó chính là q trình
tác động vào tư duy, phương pháp chìa khóa mở cửa tâm hồn các em, giúp các
em có khả năng tự mình thâm nhập vào thế giới nghệ thuật của tác phẩm văn
chương để nói lên những cảm nhận, rung động của chính bộ óc, con tim mình
bằng chính lời lẽ của mình.
Cái đẹp của văn chương không chỉ thể hiện ở bề mặt ngơn từ mà cịn chìm
sâu vào nhiều tầng lớp nghĩa của văn bản, của thế giới hình tượng, bởi vậy đòi
hỏi người dạy văn phải biết cách gợi mở vấn đề để HS cảm nhận được chiều sâu
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

123doc
Xu■t
Sau
Nhi■u
h■n
phát
event
s■
m■t
t■
h■u
thú
ýn■m
t■■ng
m■t
v■,raevent
kho
■■i,
t■oth■
c■ng

ki■m
123doc
vi■n
■■ng
ti■n
kh■ng
■ãthi■t
t■ng
ki■m
l■
th■c.
b■■c
v■i
ti■nh■n
123doc
online
kh■ng
2.000.000
b■ng
ln
■■nh
ln
tàitài
v■
li■u
t■o
li■u
tríhi■u
c■
c■a

■ t■t
h■i
qu■
mình
c■
gianh■t,
trong
l■nh
t■nguy
v■c:
l■nh
thu
tínnh■p
tài
v■c
cao
chính
nh■t.
tài
online
li■u
tínMong
cho
d■ng,
và kinh
t■t
mu■n
cơng
c■
doanh

các
mang
ngh■
online.
thành
l■i
thơng
cho
viên
Tính
tin,
c■ng
c■a
■■n
ngo■i
website.
■■ng
th■i
ng■,...Khách
■i■m
xã h■itháng
m■thàng
ngu■n
5/2014;
có th■
tài
123doc
ngun
d■ dàng
v■■t

tri tra
th■c
m■c
c■u
q
100.000
tàibáu,
li■uphong
m■t
l■■t cách
truy
phú,c■p
chính
■am■i
d■ng,
xác,
ngày,
nhanh
giàus■
giá
chóng.
h■u
tr■ 2.000.000
■■ng th■ithành
mongviên
mu■n
■■ng
t■oký,
■i■u
l■t ki■n

vào top
cho200
chocác
cácwebsite
users cóph■
thêm
bi■n
thunh■t
nh■p.
t■iChính
Vi■t Nam,
vì v■yt■123doc.net
l■ tìm ki■m
ra thu■c
■■i nh■m
top 3■áp
Google.
■ng Nh■n
nhu c■u
■■■c
chiadanh
s■ tài
hi■u
li■udo
ch■t
c■ng
l■■ng
■■ng
vàbình
ki■mch■n

ti■n là
online.
website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Nhi■u
123doc
Sau
Th■a
khi
thu■n
event
s■
cam
nh■n
h■u
k■t
s■
thú
xác
m■t
d■ng
v■,
s■
nh■n
mang
event
kho
1. t■
th■
l■i
ki■m

■■ng
CH■P
vi■n
nh■ng
ti■n
h■
kh■ng
NH■N
quy■n
th■ng
thi■tl■
CÁC
th■c.
s■
l■i
v■ichuy■n
■I■U
t■t
h■n
123doc
nh■t
2.000.000
KHO■N
sang
ln
cho ng■■i
ph■n
ln
TH■A
tàit■o

li■u
thơng
dùng.
THU■N
c■
■ tin
t■t
h■i
Khixác
c■
khách
giaminh
l■nh
t■ng
Chào
hàng
tài
v■c:
thu
m■ng
kho■n
tr■
nh■p
tài thành
b■n
chính
email
online
■■n
thành

tínb■n
cho
d■ng,
v■i
viên
■ã
t■t
123doc.
123doc.net!
cơng
■■ng
c■a
c■ các
ngh■
123doc
kýthành
v■i
Chúng
thơng
và
123doc.netLink
viên
n■p
tơi
tin,
c■a
cung
ti■n
ngo■i
website.

vào
c■p
ng■,...Khách
xác
tài
D■ch
kho■n
th■c
V■
s■
c■a
(nh■
hàng
■■■c
123doc,
■■■c
cóg■i
th■v■
mơ
b■n
d■■■a
t■
dàng
s■
d■■i
■■■c
ch■
tra■ây)
email
c■u

h■■ng
cho
tài
b■n
li■u
b■n,
nh■ng
■ã
m■t
tùy
■■ng
quy■n
cách
thu■c
ky,
chính
l■i
b■n
vàosau
xác,
các
vuin■p
lịng
“■i■u
nhanh
ti■n
■■ng
Kho■n
chóng.
trên

nh■p
website
Th■a
email
Thu■n
c■a v■
mình
S■vàD■ng
click D■ch
vào link
V■”
123doc
sau ■ây
■ã (sau
g■i ■ây ■■■c g■i t■t T■i t■ng th■i ■i■m, chúng tơi có th■ c■p nh■t ■KTTSDDV theo quy■t ...
Nhi■u
Mang
Ln
123doc
Th■a
Xu■t
Sau
khi
h■n
h■■ng
phát
thu■n
l■i
event
s■

cam
nh■n
m■t
tr■
t■
h■u
k■t
s■
thú
nghi■m
t■i
ýxác
n■m
t■■ng
m■t
d■ng
v■,
là
s■
nh■n
website
ra
mang
event
kho
m■i
■■i,
1.
t■o
t■

th■
m■
l■i
c■ng
ki■m
■■ng
d■n
123doc
CH■P
vi■n
nh■ng
cho
■■u
■■ng
ti■n
h■
kh■ng
ng■■i
NH■N
■ã
quy■n
th■ng
thi■t
chia
t■ng
ki■m
dùng,
l■
CÁC
s■

th■c.
s■
l■i
b■■c
v■i
ti■n
vàchuy■n
■I■U
t■t
cơng
h■n
mua
123doc
online
kh■ng
nh■t
2.000.000
ngh■
bán
KHO■N
sang
b■ng
ln
cho
tài
■■nh
hi■n
ng■■i
li■u
ph■n

ln
tài
TH■A
tài
v■
th■
li■u
hàng
t■o
li■u
thơng
dùng.
tríhi■n
THU■N
hi■u
c■
c■a
■■u
■ tin
t■t
h■i
Khi
■■i,
qu■
mình
Vi■t
xác
c■
khách
gia

b■n
nh■t,
minh
trong
l■nh
Nam.
t■ng
Chào
online
hàng
uy
tài
v■c:
l■nh
thu
Tác
m■ng
tín
kho■n
tr■
nh■p
khơng
tài
phong
v■c
cao
thành
b■n
chính
email

nh■t.
tài
online
khác
chun
■■n
li■u
thành
tínb■n
Mong
gì
cho
d■ng,
và
v■i
so
nghi■p,
viên
kinh
■ã
t■t
123doc.
123doc.net!
v■i
mu■n
cơng
■■ng
c■a
c■
doanh

b■n
các
hồn
mang
ngh■
123doc
ký
g■c.
online.
thành
v■i
h■o,
Chúng
l■i
thơng
B■n
và
123doc.netLink
cho
viên
Tính
■■
n■p
có
tơi
tin,
c■ng
c■a
cao
th■

■■n
cung
ti■n
ngo■i
tính
website.
phóng
■■ng
th■i
vào
c■p
ng■,...Khách
trách
xác
tài
■i■m
D■ch
xã
to,kho■n
th■c
nhi■m
h■i
thutháng
V■
nh■
m■t
s■
c■a
(nh■
■■i

hàng
■■■c
tùy
ngu■n
5/2014;
123doc,
v■i
■■■c
ý.
cóg■i
t■ng
th■
tài
123doc
v■
mơ
ngun
b■n
d■
ng■■i
■■a
t■
dàng
s■
v■■t
d■■i
tri
dùng.
■■■c
ch■

tra
th■c
m■c
■ây)
email
c■u
M■c
h■■ng
q
100.000
cho
tài
b■n
tiêu
báu,
li■u
b■n,
nh■ng
■ã
hàng
phong
m■t
l■■t
tùy
■■ng
■■u
quy■n
cách
truy
thu■c

phú,
ky,
c■a
c■p
chính
■a
l■i
b■n
vào
123doc.net
m■i
d■ng,
sau
xác,
các
vuingày,
n■p
lịng
“■i■u
nhanh
giàu
ti■n
s■
■■ng
tr■
giá
Kho■n
chóng.
h■u
trên

thành
tr■
nh■p
2.000.000
website
■■ng
Th■a
th■
email
vi■n
th■i
Thu■n
c■a
thành
mong
tài v■
li■u
mình
viên
mu■n
S■
online
và
■■ng
D■ng
click
t■o
l■n
ký,
D■ch

■i■u
vào
nh■t
l■t
link
ki■n
V■”
vào
Vi■t
123doc
top
sau
cho
Nam,
200
■ây
cho
■ã
cung
các
các
(sau
g■iwebsite
c■p
users
■âynh■ng
■■■c
cóph■
thêm
tài

bi■n
g■i
thu
li■u
t■t
nh■t
nh■p.
■■c
T■it■i
khơng
t■ng
Chính
Vi■tth■i
th■
Nam,
vì v■y
■i■m,
tìm
t■123doc.net
th■y
l■chúng
tìm
trên
ki■m
tơi
th■
racóthu■c
■■i
tr■■ng
th■nh■m

c■p
top
ngo■i
3nh■t
■áp
Google.
tr■
■KTTSDDV
■ng
123doc.net.
Nh■n
nhu c■u
■■■c
theo
chiaquy■t
danh
s■ tài
hi■u
...li■udo
ch■t
c■ng
l■■ng
■■ng
vàbình
ki■mch■n
ti■n là
online.
website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Mangh■n
Ln

123doc
Th■a
Xu■t
Sau
Nhi■u
khi
h■■ng
phát
thu■n
l■i
event
s■
cam
nh■n
m■t
tr■
t■
h■u
k■t
s■
thú
nghi■m
t■i
ýxác
n■m
t■■ng
m■t
d■ng
v■,
là

s■
nh■n
website
ra
mang
event
kho
m■i
■■i,
1.
t■o
t■
th■
m■
l■i
c■ng
ki■m
■■ng
d■n
123doc
CH■P
vi■n
nh■ng
cho
■■u
■■ng
ti■n
h■
kh■ng
ng■■i

NH■N
■ã
quy■n
th■ng
thi■t
chia
t■ng
ki■m
dùng,
l■
CÁC
s■
th■c.
s■
l■i
b■■c
v■i
ti■n
vàchuy■n
■I■U
t■t
cơng
h■n
mua
123doc
online
kh■ng
nh■t
2.000.000
ngh■

bán
KHO■N
sang
b■ng
ln
cho
tài
■■nh
hi■n
ng■■i
li■u
ph■n
ln
tài
TH■A
tài
v■
th■
li■u
hàng
t■o
li■u
thơng
dùng.
tríhi■n
THU■N
hi■u
c■
c■a
■■u

■ tin
t■t
h■i
Khi
■■i,
qu■
mình
Vi■t
xác
c■
khách
gia
b■n
nh■t,
minh
trong
l■nh
Nam.
t■ng
Chào
online
hàng
uy
tài
v■c:
l■nh
thu
Tác
m■ng
tín

kho■n
tr■
nh■p
khơng
tài
phong
v■c
cao
thành
b■n
chính
email
nh■t.
tài
online
khác
chun
■■n
li■u
thành
tínb■n
Mong
gì
cho
d■ng,
và
v■i
so
nghi■p,
viên

kinh
■ã
t■t
123doc.
123doc.net!
v■i
mu■n
cơng
■■ng
c■a
c■
doanh
b■n
các
hồn
mang
ngh■
123doc
ký
g■c.
online.
thành
v■i
h■o,
Chúng
l■i
thơng
B■n
và
123doc.netLink

cho
viên
Tính
■■
n■p
có
tơi
tin,
c■ng
c■a
cao
th■
■■n
cung
ti■n
ngo■i
tính
website.
phóng
■■ng
th■i
vào
c■p
ng■,...Khách
trách
xác
tài
■i■m
D■ch
xã

to,kho■n
th■c
nhi■m
h■i
thutháng
V■
nh■
m■t
s■
c■a
(nh■
■■i
hàng
■■■c
tùy
ngu■n
5/2014;
123doc,
v■i
■■■c
ý.
cóg■i
t■ng
th■
tài
123doc
v■
mơ
ngun
b■n

d■
ng■■i
■■a
t■
dàng
s■
v■■t
d■■i
tri
dùng.
■■■c
ch■
tra
th■c
m■c
■ây)
email
c■u
M■c
h■■ng
q
100.000
cho
tài
b■n
tiêu
báu,
li■u
b■n,
nh■ng

■ã
hàng
phong
m■t
l■■t
tùy
■■ng
■■u
quy■n
cách
truy
thu■c
phú,
ky,
c■a
c■p
chính
■a
l■i
b■n
vào
123doc.net
m■i
d■ng,
sau
xác,
các
vuingày,
n■p
lịng

“■i■u
nhanh
giàu
ti■n
s■
■■ng
tr■
giá
Kho■n
chóng.
h■u
trên
thành
tr■
nh■p
2.000.000
website
■■ng
Th■a
th■
email
vi■n
th■i
Thu■n
c■a
thành
mong
tài v■
li■u
mình

viên
mu■n
S■
online
và
■■ng
D■ng
click
t■o
l■n
ký,
D■ch
■i■u
vào
nh■t
l■t
link
ki■n
V■”
vào
Vi■t
123doc
top
sau
cho
Nam,
200
■ây
cho
■ã

cung
các
các
(sau
g■iwebsite
c■p
users
■âynh■ng
■■■c
cóph■
thêm
tài
bi■n
g■i
thu
li■u
t■t
nh■t
nh■p.
■■c
T■it■i
khơng
t■ng
Chính
Vi■tth■i
th■
Nam,
vì v■y
■i■m,
tìm

t■123doc.net
th■y
l■chúng
tìm
trên
ki■m
tơi
th■
racóthu■c
■■i
tr■■ng
th■nh■m
c■p
top
ngo■i
3nh■t
■áp
Google.
tr■
■KTTSDDV
■ng
123doc.net.
Nh■n
nhu c■u
■■■c
theo
chiaquy■t
danh
s■ tài
hi■u

...li■udo
ch■t
c■ng
l■■ng
■■ng
vàbình
ki■mch■n
ti■n là
online.
website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Lnh■n
123doc
Th■a
Xu■t
Sau
khi
h■■ng
phát
thu■n
cam
nh■n
m■t
t■k■t
s■
t■i
ýxác
n■m
t■■ng
d■ng
là

s■
nh■n
website
ra
mang
■■i,
1.
t■o
t■l■i
c■ng
■■ng
d■n
123doc
CH■P
nh■ng
■■u
■■ng
h■
NH■N
■ã
quy■n
th■ng
chia
t■ng
ki■m
CÁC
s■s■
l■i
b■■c
ti■n

vàchuy■n
■I■U
t■t
mua
online
kh■ng
nh■t
bán
KHO■N
sang
b■ng
cho
tài
■■nh
ng■■i
li■u
ph■n
tài
TH■A
v■
li■u
hàng
thơng
dùng.
tríTHU■N
hi■u
c■a
■■u
tin
Khi

qu■
mình
Vi■t
xác
khách
nh■t,
minh
trong
Nam.
Chào
hàng
uy
tài
l■nh
Tác
m■ng
tín
kho■n
tr■
phong
v■c
cao
thành
b■n
email
nh■t.
tàichun
■■n
li■u
thành

b■n
Mong
và
v■i
nghi■p,
viên
kinh
■ã
123doc.
123doc.net!
mu■n
■■ng
c■a
doanh
hồn
mang
123doc
kýonline.
v■i
h■o,
Chúng
l■ivà
123doc.netLink
cho
Tính
■■
n■p
tơi
c■ng
cao

■■n
cung
ti■n
tính
■■ng
th■i
vào
c■p
trách
xác
tài
■i■m
D■ch
xãkho■n
th■c
nhi■m
h■itháng
V■
m■t
s■
c■a
(nh■
■■i
■■■c
ngu■n
5/2014;
123doc,
v■i
■■■c
g■i

t■ng
tài
123doc
v■
mơ
ngun
b■n
ng■■i
■■a
t■s■
v■■t
d■■i
tri
dùng.
■■■c
ch■
th■c
m■c
■ây)
email
M■c
h■■ng
q
100.000
cho
b■n
tiêu
báu,
b■n,
nh■ng

■ã
hàng
phong
l■■t
tùy
■■ng
■■u
quy■n
truy
thu■c
phú,
ky,
c■a
c■p
■a
l■i
b■n
vào
123doc.net
m■i
d■ng,
sau
các
vuingày,
n■p
lịng
“■i■u
giàu
ti■n
s■

■■ng
tr■
giá
Kho■n
h■u
trên
thành
tr■
nh■p
2.000.000
website
■■ng
Th■a
th■
email
vi■n
th■i
Thu■n
c■a
thành
mong
tài v■
li■u
mình
viên
mu■n
S■
online
và
■■ng

D■ng
click
t■o
l■n
ký,
D■ch
■i■u
vào
nh■t
l■t
link
ki■n
V■”
vào
Vi■t
123doc
top
sau
cho
Nam,
200
■ây
cho
■ã
cung
các
các
(sau
g■iwebsite
c■p

users
■âynh■ng
■■■c
cóph■
thêm
tài
bi■n
g■i
thu
li■u
t■t
nh■t
nh■p.
■■c
T■it■i
khơng
t■ng
Chính
Vi■tth■i
th■
Nam,
vì v■y
■i■m,
tìm
t■123doc.net
th■y
l■chúng
tìm
trên
ki■m

tơi
th■
racóthu■c
■■i
tr■■ng
th■nh■m
c■p
top
ngo■i
3nh■t
■áp
Google.
tr■
■KTTSDDV
■ng
123doc.net.
Nh■n
nhu c■u
■■■c
theo
chiaquy■t
danh
s■ tài
hi■u
...li■udo
ch■t
c■ng
l■■ng
■■ng
vàbình

ki■mch■n
ti■n là
online.
website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
Lnh■n
Th■a
Xu■t
Sau
Nhi■u
123doc
Mang
khi
h■■ng
phát
thu■n
l■i
event
cam
s■
nh■n
m■t
tr■
t■
h■u
k■t
s■
thú
nghi■m
t■i
ýxác

n■m
t■■ng
m■t
d■ng
v■,
là
s■
nh■n
website
ra
mang
event
kho
m■i
■■i,
1.
t■o
t■
th■
m■
l■i
c■ng
ki■m
■■ng
d■n
123doc
CH■P
vi■n
nh■ng
cho

■■u
■■ng
ti■n
h■
kh■ng
ng■■i
NH■N
■ã
quy■n
th■ng
thi■t
chia
t■ng
ki■m
dùng,
l■
CÁC
s■
th■c.
s■
l■i
b■■c
v■i
ti■n
vàchuy■n
■I■U
t■t
cơng
h■n
mua

123doc
online
kh■ng
nh■t
2.000.000
ngh■
bán
KHO■N
sang
b■ng
ln
cho
tài
■■nh
hi■n
ng■■i
li■u
ph■n
ln
tài
TH■A
tài
v■
th■
li■u
hàng
t■o
li■u
thơng
dùng.

tríhi■n
THU■N
hi■u
c■
c■a
■■u
■ tin
t■t
h■i
Khi
■■i,
qu■
mình
Vi■t
xác
c■
khách
gia
b■n
nh■t,
minh
trong
l■nh
Nam.
t■ng
Chào
online
hàng
uy
tài

v■c:
l■nh
thu
Tác
m■ng
tín
kho■n
tr■
nh■p
khơng
tài
phong
v■c
cao
thành
b■n
chính
email
nh■t.
tài
online
khác
chun
■■n
li■u
thành
tínb■n
Mong
gì
cho

d■ng,
và
v■i
so
nghi■p,
viên
kinh
■ã
t■t
123doc.
123doc.net!
v■i
mu■n
cơng
■■ng
c■a
c■
doanh
b■n
các
hồn
mang
ngh■
123doc
ký
g■c.
online.
thành
v■i
h■o,

Chúng
l■i
thơng
B■n
và
123doc.netLink
cho
viên
Tính
■■
n■p
có
tơi
tin,
c■ng
c■a
cao
th■
■■n
cung
ti■n
ngo■i
tính
website.
phóng
■■ng
th■i
vào
c■p
ng■,...Khách

trách
xác
tài
■i■m
D■ch
xã
to,kho■n
th■c
nhi■m
h■i
thutháng
V■
nh■
m■t
s■
c■a
(nh■
■■i
hàng
■■■c
tùy
ngu■n
5/2014;
123doc,
v■i
■■■c
ý.
cóg■i
t■ng
th■

tài
123doc
v■
mơ
ngun
b■n
d■
ng■■i
■■a
t■
dàng
s■
v■■t
d■■i
tri
dùng.
■■■c
ch■
tra
th■c
m■c
■ây)
email
c■u
M■c
h■■ng
q
100.000
cho
tài

b■n
tiêu
báu,
li■u
b■n,
nh■ng
■ã
hàng
phong
m■t
l■■t
tùy
■■ng
■■u
quy■n
cách
truy
thu■c
phú,
ky,
c■a
c■p
chính
■a
l■i
b■n
vào
123doc.net
m■i
d■ng,

sau
xác,
các
vuingày,
n■p
lịng
“■i■u
nhanh
giàu
ti■n
s■
■■ng
tr■
giá
Kho■n
chóng.
h■u
trên
thành
tr■
nh■p
2.000.000
website
■■ng
Th■a
th■
email
vi■n
th■i
Thu■n

c■a
thành
mong
tài v■
li■u
mình
viên
mu■n
S■
online
và
■■ng
D■ng
click
t■o
l■n
ký,
D■ch
■i■u
vào
nh■t
l■t
link
ki■n
V■”
vào
Vi■t
123doc
top
sau

cho
Nam,
200
■ây
cho
■ã
cung
các
các
(sau
g■iwebsite
c■p
users
■âynh■ng
■■■c
cóph■
thêm
tài
bi■n
g■i
thu
li■u
t■t
nh■t
nh■p.
■■c
T■it■i
khơng
t■ng
Chính

Vi■tth■i
th■
Nam,
vì v■y
■i■m,
tìm
t■123doc.net
th■y
l■chúng
tìm
trên
ki■m
tơi
th■
racóthu■c
■■i
tr■■ng
th■nh■m
c■p
top
ngo■i
3nh■t
■áp
Google.
tr■
■KTTSDDV
■ng
123doc.net.
Nh■n
nhu c■u

■■■c
theo
chiaquy■t
danh
s■ tài
hi■u
...li■udo
ch■t
c■ng
l■■ng
■■ng
vàbình
ki■mch■n
ti■n là
online.
website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.
u■t phát
Nhi■u
Mang
Ln
123doc
Th■a
Xu■t
Sau
khi
h■n
h■■ng
phát
thu■n
l■i

event
s■
cam
nh■n
t■
m■t
tr■
t■
h■u
ýk■t
s■
thú
nghi■m
t■i
ýt■■ng
xác
n■m
t■■ng
m■t
d■ng
v■,
là
s■
nh■n
website
ra
mang
event
t■o
kho

m■i
■■i,
1.
t■o
t■
c■ng
th■
m■
l■i
c■ng
ki■m
■■ng
d■n
123doc
CH■P
vi■n
nh■ng
cho
■■ng
■■u
■■ng
ti■n
h■
kh■ng
ng■■i
NH■N
■ã
quy■n
th■ng
thi■t

chia
ki■m
t■ng
ki■m
dùng,
l■
CÁC
s■
th■c.
ti■n
s■
l■i
b■■c
v■i
ti■n
vàchuy■n
■I■U
t■t
cơng
online
h■n
mua
123doc
online
kh■ng
nh■t
2.000.000
ngh■
bán
KHO■N

b■ng
sang
b■ng
ln
cho
tài
■■nh
hi■n
tài
ng■■i
li■u
ph■n
ln
tài
TH■A
li■u
tài
v■
th■
li■u
hàng
t■o
li■u
thơng
dùng.
trí
hi■u
hi■n
THU■N
hi■u

c■
c■a
■■u
■ tin
qu■
t■t
h■i
Khi
■■i,
qu■
mình
Vi■t
xác
c■
khách
gia
nh■t,
b■n
nh■t,
minh
trong
l■nh
Nam.
t■ng
Chào
online
uy
hàng
uy
tài

v■c:
l■nh
thu
Tác
tín
m■ng
tín
kho■n
tr■
cao
nh■p
khơng
tài
phong
v■c
cao
thành
b■n
chính
nh■t.
email
nh■t.
tài
online
khác
chun
■■n
li■u
thành
tín

Mong
b■n
Mong
gì
cho
d■ng,
và
v■i
so
nghi■p,
viên
kinh
■ã
mu■n
t■t
123doc.
123doc.net!
v■i
mu■n
cơng
■■ng
c■a
c■
doanh
b■n
mang
các
hồn
mang
ngh■

123doc
ký
g■c.
online.
thành
v■i
l■i
h■o,
Chúng
l■i
thơng
B■n
cho
và
123doc.netLink
cho
viên
Tính
■■
n■p
có
c■ng
tơi
tin,
c■ng
c■a
cao
th■
■■n
cung

ti■n
ngo■i
■■ng
tính
website.
phóng
■■ng
th■i
vào
c■p
ng■,...Khách
trách
xác
xã
tài
■i■m
D■ch
xã
to,h■i
kho■n
th■c
nhi■m
h■i
thum■t
tháng
V■
nh■
m■t
s■
c■a

(nh■
■■i
hàng
ngu■n
■■■c
tùy
ngu■n
5/2014;
123doc,
v■i
■■■c
ý.
cótài
g■i
t■ng
th■
tài
123doc
ngun
v■
mơ
ngun
b■n
d■
ng■■i
■■a
t■
dàng
s■
v■■t

tri
d■■i
tri
dùng.
■■■c
ch■
th■c
tra
th■c
m■c
■ây)
email
c■u
q
M■c
h■■ng
q
100.000
cho
tài
báu,
b■n
tiêu
báu,
li■u
b■n,
nh■ng
phong
■ã
hàng

phong
m■t
l■■t
tùy
■■ng
■■u
phú,
quy■n
cách
truy
thu■c
phú,
ky,
c■a
c■p
■a
chính
■a
l■i
b■n
vào
d■ng,
123doc.net
m■i
d■ng,
sau
xác,
các
vuingày,
n■p

giàu
lịng
“■i■u
nhanh
giàu
ti■n
giá
s■
■■ng
tr■
giá
Kho■n
chóng.
h■u
tr■
trên
thành
tr■
nh■p
■■ng
2.000.000
website
■■ng
Th■a
th■
email
th■i
vi■n
th■i
Thu■n

mong
c■a
thành
mong
tài v■
li■u
mình
mu■n
viên
mu■n
S■
online
và
■■ng
D■ng
t■o
click
t■o
l■n
■i■u
ký,
D■ch
■i■u
vào
nh■t
l■t
link
ki■n
ki■n
V■”

vào
Vi■t
123doc
cho
top
sau
cho
Nam,
cho
200
■ây
cho
■ã
cung
các
các
các
(sau
g■i
users
website
c■p
users
■âynh■ng
có
■■■c
cóph■
thêm
thêm
tài

bi■n
g■i
thu
thu
li■u
t■t
nh■p.
nh■t
nh■p.
■■c
T■it■i
Chính
khơng
t■ng
Chính
Vi■tth■i
vìth■
Nam,
vìv■y
v■y
■i■m,
tìm
123doc.net
t■123doc.net
th■y
l■chúng
tìm
trên
ki■m
tơi

ra
th■
racó
■■i
thu■c
■■i
tr■■ng
th■
nh■m
nh■m
c■p
top
ngo■i
■áp
3nh■t
■áp
Google.
■ng
tr■
■KTTSDDV
■ng
123doc.net.
nhu
Nh■n
nhuc■u
c■u
■■■c
chia
theo
chias■

quy■t
danh
s■tàitài
hi■u
li■u
...li■uch■t
do
ch■t
c■ng
l■■ng
l■■ng
■■ng
vàvàki■m
bình
ki■mch■n
ti■n
ti■nonline.
là
online.
website ki■m ti■n online hi■u qu■ và uy tín nh■t.

1

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

của vấn đề. Cả hai quá trình truyền thụ và lĩnh hội kiến thức, việc xây dựng và

giải quyết các câu hỏi gợi mở để mở được cánh cửa tri thức thực sự là vơ cùng
quan trọng. Nó đóng vai trò tiên quyết trong việc tạo cơ sở nền tảng cho hành
trình khám phá và chinh phục kiến thức. Vì thế, nghiên cứu để xây dựng hệ
thống câu hỏi gợi mở trong mỗi tác phẩm Văn học là kỹ năng và thao tác cần
làm của người GV đối với bộ môn Ngữ Văn.

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Một thực tế có thể dễ dàng nhận thấy trong chương trình Ngữ văn 12 có
nhiều văn bản có dung lượng lớn nhưng thời lượng cho tiết dạy lại ít nên chúng
ta thường phải dạy chạy bài nếu không muốn "cháy giáo án". Thế nên nhiều tiết
dạy đã không đạt được yêu cầu như mong muốn. Những trăn trở trên thật đáng
trân trọng bởi đối với GV Ngữ văn, tơi thiết nghĩ, khơng có một mục đích nào
khác là mong muốn cho HS tiếp nhận và cảm thụ tác phẩm một cách trọn vẹn.
Và cũng chính bởi tâm huyết ấy mà khơng ít người thầy đã cố gắng cung cấp
cho HS thật nhiều thông tin về tác giả, tác phẩm và lẽ dĩ nhiên như thế thì đã
thiếu giờ lại càng trở nên cháy giờ hơn. Trong khơng khí chung của cơng cuộc
đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay, một trong những điều mà mọi người
đang quan tâm đó là làm thế nào để khơi dậy tiềm lực nội tại của mỗi HS trong
quá trình học tập, tạo điều kiện tích cực nhất để các em có thể tự học, tự tiếp cận
tri thức một cách chủ động nhất. Đây là xu hướng giáo dục tích cực đang được
đặc biệt chú trọng. Vậy nên, trong quá trình giảng dạy, yêu cầu chuẩn bị bài một
cách nghiêm túc đã trở thành một công việc thật sự cần thiết và hữu ích cho q
trình học tập của mỗi HS. Với môn Ngữ văn, yêu cầu này càng trở nên cấp thiết
hơn bởi lẽ để tiếp cận một tác phẩm văn học cần phải hội tụ nhiều kỹ năng, phải
có sự tiếp cận bề mặt văn bản trên cơ sở đó cảm nhận những giá trị thẫm mỹ ẩn
chứa sau từng con chữ. Việc HS chuẩn bị tốt bài ở nhà làcông đoạn hết sức quan
trọng giúp việc tiếp cận tốt bề mặt văn bản. Đây có thể nói là yếu tố "nền" để khi
lên lớp kết hợp với những tri thức của GV cung cấp, HS sẽ có một cái nhìn
tương đối trọn vẹn về tác phẩm văn học.
Qua thực tế bài dạy ở trên lớp, tôi nhận thấy những câu hỏi hướng dẫn
học bài trong sách giáo khoa có tính chất định hướng tìm hiểu kiến thức chính,
song cịn chung chung, nhiều câu hỏi khó, dài, chứa dung lượng kiến thức nhiều,
chưa phân hóa đối tượng người học, HS chưa thể cảm nhận sâu sắc văn bản. Mặt
khác, một thực trạng chung là học viên thường chép lại sách học tốt soạn theo hệ

thống câu hỏi trong sách giáo khoa. Vì thế, việc xây dựng hệ thống câu hỏi hợp
lí, khoa học, mang tính nghệ thuật và sư phạm của GV có hiệu quả lớn trong
hướng dẫn, định hướng học viên đọc hiểu tốt tác phẩm văn học trong mỗi giờ
học Văn. Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu là truyện ngắn hiện đại,
xoay quanh những vấn đề thế sự, cuộc sống gia đình, đặc biệt là những hoàn
cảnh trớ trêu, kém may mắn vì thế khá nhạy cảm đối với lứa tuổi học trò. Đồng
thời, hướng tiếp cận khai thác cốt truyện cũng có nhiều phương thức khác nhau.
Sức hấp dẫn của tác phẩm này chính là giá trị nhân đạo, là vẻ đẹp tiềm ẩn bên
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

trong người phũ nữ hàng chài có dáng hình đối lập với tấm lòng quảng đại bao
dung. Vậy làm sao để HS cảm nhận được điều mới mẻ ở loại truyện ngắn xã hội
thiên về đời sống thực, khám phá được sự tinh tế trong bút pháp và những nét
đặc sắc trong tư tưởng của nhà văn cũng là cả quá trình nỗ lực và chọn lọc của
người Thầy trong giảng dạy.
Sau tám năm trực tiếp giảng dạy chương trình sách giáo khoa lớp 12 đổi
mới kể từ năm 2006, tôi rút ra được một số kinh nghiệm về phương pháp giảng
dạy, cách thiết kế bài học, cách thức và trình tự lên lớp tác phẩm. Chính vì vậy
mà tơi đã chọn đề tài: “Xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở trong đọc – hiểu
tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu” (Sách Ngữ văn 12cơ bản) với hy vọng nhỏ góp phần xây dựng và nâng cao chất lượng của việc đổi
mới dạy văn – học văn trong chương trình dạy học Ngữ văn của chúng ta.

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki

nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

2. NỘI DUNG, BIỆN PHÁP THỰC HIỆN VÀ CÁC GIẢI PHÁP
CỦA ĐỀ TÀI
- Lịch sử của vấn đề: Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa là một truyện ngắn
đặc sắc, tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu. Tác phẩm
này đã được đưa vào giảng dạy trong nhà trường nhiều năm nay và được giới

thiệu trong chương trình sách giáo khoa Ngữ văn 12 mới ở cả hai bộ sách: Cơ
bản và Nâng cao. Vì là một tác phẩm hay, được tiếp cận qua thời gian nên đã có
rất nhiều bài viết bàn luận về vấn đề này. Cụ thể như: Sáng kiến kinh nghiệm
“Hướng dẫn học sinh tiếp cận Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu
qua phương thức nêu vấn đề” – Nguyễn Thị Mai Lan. “Chiếc thuyền ngồi xa
và thơng điệp niệm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu” - Đoàn Đức Phương.
“Quan niệm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu trong truyện ngắn Chiếc thuyền
ngoài xa”. “Sự đổi mới trong nghệ thuật trần thuật của Nguyễn Minh Châu”Nguyễn Thế Lượng.“Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu”- Chế
Diễm Châu, Báo Văn nghệ Quân đội. Trong đổi mới dạy học văn, khi lấy HS
làm trung tâm của hoạt động, để các em đối diện với văn bản và xem đó là
khung trời rộng mở để phát huy mọi cá tính, sở thích, hình dung tưởng tượng
của cá nhân thì việc xây dựng hệ thống câu hỏi khoa học, sáng tạo, hệ thống
trong đọc hiểu tác phẩm văn học đã được rất nhiều người qua tâm và bàn luận:
TS. Phạm Hưng Bình (2004), Phương pháp dạy học tác phẩm văn học, ĐHSP
Đà Nẵng. Trần Đình Sử (2007), Đọc hiểu văn bản là thế nào?, Tạp chí Văn học
và tuổi trẻ, số tháng 11, Hà Nội. Trên đây là những bài viết có sự phân tích khá
sâu về việc cảm nhận tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa và là những bài viết có sự
đầu tư trong nghiên cứu vấn đề xây dựng hệ thống câu hỏi trong đọc hiểu tác
phẩm văn học. Tuy nhiên, những bài viết đó chưa làm nổi bật cách thức tổ chức
triển khai, xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở trong đọc hiểu tác phẩm này theo
đúng tinh thần một bài đọc hiểu trong chương trình phổ thơng. Trên cơ sở tiếp
thu những ưu điểm của các tài liệu nói trên và kinh nghiệm của bản thân qua quá
trình áp dụng thực tiễn giảng dạy, đề tài này sẽ đi sâu vào cách thức xây dựng hệ
thống câu hỏi gợi mở trong đọc hiểu truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của
Nguyễn Minh Châu.
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

3

NGUYỄN THỊ HUYỀN

XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

- Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tôi sử dụng một
số phương pháp sau:
Phương pháp tiếp cận có hệ thống
Phương pháp so sánh, đối chiếu
Phương pháp phân tích, tổng hợp
Phương pháp thống kê, phân loại
- Nơi dung: Nghiên cứu, tìm hiểu, phân tích hiệu quả của việc xây dựng hệ
thống câu hỏi gợi mở trong đọc- hiểu tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của
Nguyễn Minh Châu, một truyện ngắn hiện đại.

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh

em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

2.1. PHƯƠNG PHÁP GỢI MỞ VÀ VIỆC XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU
HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC HIỂU TÁC PHẨM VĂN HỌC
2.1.1. Phương pháp gợi mở
- Khái niệm: Phương pháp gợi mở (hay đàm thoại gợi mở) là cách thức hoạt
động song phương của thầy và trò bằng con đường hoạt động trực tiếp với tác
phẩm nhằm tạo khơng khí tự do tư tưởng, tự do bộc lộ để từng bước dẫn dắt HS
chiếm lĩnh tác phẩm văn học một cách sâu sắc về cả tâm hồn lẫn trí tuệ.
- Nội dung: Gợi mở là một phương pháp dạy học lấy sự cảm nhận của HS trong
giờ học làm hoạt động trung tâm của giờ dạy học. Trung tâm của q trình
khơng phải là tác phẩm văn học mà là tâm trí của học sinh khi gặp gỡ cuốn sách
(Alain Richard Beach). HS là chủ thể, thầy giáo là chủ đạo của quá trình tiếp
nhận. Thầy làm nhiệm vụ thiết kế, trị thi cơng.
Phương pháp này thể nghiệm hai tính chất cơ bản trong cảm nhận tác
phẩm văn học: gợi mở và gợi tìm.
- Gợi tiềm năng vốn có trong văn bản, trong tư duy, tình cảm HS.
- Tìm tịi phát hiện cái mới trong cách tiếp nhận tác phẩm và trong cách tư duy,
lĩnh hội của người học.
- Mục đích của việc xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở:
- Tích cực hóa hoạt động tích cực của HS: chủ động, tích cực, sáng tạo.
- Giúp GV nắm vững trình độ HS và biết cách điều tiết quá trình truyền thụ kiến

thức của mình sao cho ngày một hồn thiện.
2.1.2. Xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở trong đọc- hiểu tác phẩm văn học
- Căn cứ khoa học
Lấy lí luận dạy học làm xuất phát điểm
+ HS là trung tâm của quá trình dạy học, GV chỉ tổ chức hướng dẫn
+ Phát huy vai trị tích cực chủ động của HS, HS là chủ thể
Lấy thành tựu tâm lí học hiện đại làm căn cứ
+ Xuất phát từ quan điểm chủ yếu của tâm lí học hiện đại: Tâm lí của con người
chỉ hình thành trong quá trình hoạt động.
+ Phát huy hết sức mạnh sáng tạo của các hoạt động tâm lí: tưởng tượng, liên
tưởng, suy tưởng...phù hợp với lứa tuổi HS.
Lấy đặc trưng văn học, hoạt động tiếp nhận, phương pháp tiếp cận là căn cứ cho
hệ thống câu hỏi.
+ Đặc trưng khoa học và nghệ thuật
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

4

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh

sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

+ Vai trò người đọc trong tiếp nhận hiện đại
+ Phương pháp tiếp cận đồng bộ
Lấy nội dung các loại câu hỏi phân tích cảm thụ làm căn cứ
Lấy mục tiêu của bài dạy, trọng tâm kiến thức kĩ năng của bài đọc văn làm căn
cứ.
2.1.3. Yêu cầu của hệ thống câu hỏi gợi mở
- Phát huy hoạt động song phương của thầy và trò để từng bước đi vào tác
phẩm.
- Phải chính xác, rõ ràng, khoa học, linh hoạt, sáng tạo, mang tính sư phạm và
tính nghệ thuật.
- Vừa sức HS, đúng lúc, phù hợp khuôn khổ giờ dạy, có khả năng nêu vấn đề,

khơi gợi HS suy nghĩ, tìm tịi, khám phá nhằm rèn luyện kĩ năng cảm thụ và tư
duy lôgic.
- Hướng trọng tâm vào khai thác những giá trị nội dung, nghệ thuật độc đáo, thể
hiện được những đặc trưng cơ bản của tác phẩm văn học.
- Phải xây dựng thành một hệ thống chặt chẽ từng bước giúp HS đi sâu vào tác
phẩm như một chỉnh thể. Kết hợp giữa câu hỏi cụ thể, câu hỏi tổng hợp, khái
quát, câu hỏi diễn dịch, quy nạp giúp HS nắm chắc hệ thống kiến thức.
2.1.4. Phân loại
Trong quá trình nghiên cứu hệ thống câu hỏi gợi mở, chúng ta cần bám
sát cấu trúc của một bài đọc- hiểu gồm bốn hoạt động nhận thức- trả lời bốn câu
hỏi: Cái gì, như thế nào, vì sao, để làm gì và dựa trên trình tự ba cấp độ đọc
hiểu văn bản: đọc – nhận biết; đọc – khám phá, chiếm lĩnh văn bản; đọc – tổng
kết, ứng dụng (từ tiếp cận, nhận biết qua cắt nghĩa- đánh giá đến tổng hợp), tôi
phân chia thành các loại nhỏ theo bảng phân loại sau đây:
BẢNG PHÂN LOẠI HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ
TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM VĂN HỌC
Loại câu hỏi

Mục đích

Dạng, mơ hình
hóa
- Nêu...?
- Trình bày...?
- Tóm tắt...?
- Chỉ ra...?

- Nhắc lại kiến thức
1. Câu hỏi tái có sẵn trong sách
giáo khoa hoặc

hiện
kiến thức đã học,
đã biết.
- Thường được sử
dụng trong phần
tìm hiểu tiểu dẫn,
tác giả, xuất xứ,
hoàn cảnh ra đời
của tác phẩm
- HS tự bộc lộ trực - Cảm nhận ban
2. Câu hỏi về ấn cảm, cảm xúc đầu (chung) về...?
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

5

Ví dụ
- Trình bày những
nét chính về cuộc
đời của tác giả
Nguyễn
Minh
Châu?

- Cảm nhận ban
đầu của em về

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM

CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

chung, ấn tượng
chung về tồn bộ
thế giới hình tượng
của tác phẩm như
một chính thể.
- Tuy là nhận thức
bằng trực cảm
nhưng đóng vai trị
chỉ
đạo,
định
hướng cho những
bước tiếp theo.
- Bám sát văn bản,
3.Câu hỏi gợi chỉ ra được những
mở, tìm tịi, phát tín hiệu thẩm mĩ
trong văn bản, phát
hiện
hiện cái hay, cái
đẹp của văn bản
chính xác, có sức
thuyết phục ở từ
ngữ, hình ảnh, âm
thanh, màu sắc,
khơng gian, thời
gian, hình tượng
nghệ thuật, biện
pháp tu từ...

- Ấn tượng của em truyện ngắn Chiếc
về...?
thuyền ngoài xa?
- Đọc từ đầu đến
- Đọc tác phẩm cuối truyện ngắn,
này, em có cảm em ấn tượng nhất
nhận chung như với những chi tiết
thế nào?
nào, hình ảnh nào?
Vì sao?

- Tìm những chi
tiết, hình ảnh...?
- Phát hiện biện
pháp nghệ thuật...?
- Nhận xét về...?

- Tìm những hình
ảnh mang tính
biểu tượng trong
đoạn đầu bài thơ
Đàn ghi ta của
Lorca của Thanh
Thảo? Nhận xét về
ý nghĩa của các
hình ảnh biểu
tượng đó?

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

tượng thẩm mĩ

- Giúp HS khám - Phân tích...?
4. Câu hỏi phân phá vẻ đẹp nội - ....như thế nào?
dung và nghệ thuật - Tại sao...?
tích nêu vấn đề

của tác phẩm thơng
qua thao tác phân
tích những chi tiết
có vai trị đầu mối
của chỉnh thể.
- Đặt ra tình huống
mới có vấn đề, kích
thích sự sáng tạo,
tư duy của HS để
giải quyêt vấn đề
bằng một phương
thức, có lời giải
mới.

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

6

- Vội vàng – Xuân
Diệu:
+ Khi miêu tả vẻ
đẹp tháng giêng,
tác giả có cái nhìn
mới mẻ và độc
đáo như thế nào?
Phân tích các hình
ảnh thể hiện cái
nhìn đó?
+ Theo em câu thơ
nào là độc đáo,

hiện đại nhất? Vì
sao?
- Chí Phèo- Nam
Cao:
Vì sao Chí Phèo
lại đến nhà Bá

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

Kiến, giết Bá Kiến
và tự sát?
- Chữ người tủ tù Nguyễn
Tuân:
Theo em, Huấn
Cao tặng viên
quản ngục chữ gì?
Vì sao?
- So sánh hai đám
tang trong hai tác
phẩm: Đoạn trích
Hạnh phúc của
một tang gia (Số
đỏ - Vũ Trọng
Phụng) với đoạn
trích Đám tang lão
Gôrio ( Lão Gôrio

- Ban dắc)

- So sánh (đối
chiếu) A với B?
+ A, B: các yếu tố
nội dung, nghệ
thuật trong cùng
một tác phẩm hoặc
trong các tác phẩm
khác nhau.
- ...gợi em liên
tưởng đến hình
ảnh, chi tiết, nhân
vật, câu thơ... nào - Tiếng khóc nức
đã học?
nở của Hộ trong
= Đời thừa gợi nhớ
tiếng khóc của
nhân vật nào trong
tác phẩm của Nam
Cao mà ta đã học?
- So sánh câu thơ
cuối bài Tràng
giang của Huy
Cận với ý thơ của
Thôi Hiệu?

- HS tự bộc lộ
6. Câu hỏi khái những cảm nhận,
những nhận thức

quát, tổng hợp
riêng của mình và
tự nói lên những
thu hoạch khái qt
của mình về văn
bản
-Thể
hiện
sự
chuyển hóa của văn
bản vào sự tiếp
nhận tinh thần của

- Đặc sắc nghệ
thuật, ý nghĩa tư
tưởng của tác
phẩm?
- Nhận định, đánh
giá khái quát ?
Nhận
xét
chung...?

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng

sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem

sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

- Ôn lại kiến thức
5. Câu hỏi so cũ, khắc sâu kiến
thức mới.
sánh, liên hệ
- Cảm nhận cái đặc
sắc, riêng biệt ở
từng văn bản, từng
tác giả làm cho
việc tiếp thu kiến
thức vừa sâu sắc,
vừa có hệ thống.
- Tạo trường liên

tưởng phong phú
để trí tưởng tượng
các em phát huy,
nhập hồn vào tác
phẩm.

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

7

- Khái quát về giá
trị nội dung và đặc
sắc nghệ thuật của
bài thơ Bài ca
ngất ngưỡng của
Nguyễn
Công
Trứ?

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

Từ
vấn
đề....trong
tác
phẩm em có suy

nghĩ gì?
- Liên hệ cuộc
sống bản thân em?
- Rút ra bài học, ý
nghĩa...?

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

người đọc.
- Thường được sử
dụng ở phần tổng
kết
- Phát huy khả
7. Câu hỏi liên năng liên hệ qua lại
với những gì đọc
hệ, ứng dụng
hiểu được với bản
thân HS.
- Phát triển trường
hiểu biết và vận
dụng sáng tạo trong
thực tiễn.

- Sau khi đọc hiểu
truyện ngắn Chí
Phèo của Nam
Cao em có suy
nghĩ gì về số phận
của người nông
dân trước cách
mạng tháng Tám?
- Từ văn bản
Chiếu cầu hiền
của Ngơ Thì
Nhậm, trình bày
suy nghĩ của em
về vai trò của

người hiền tài
trong thời đại hiện
nay? Ý thức trách
nhiệm của em như
thế nào trước vấn
đề này?

2.2. XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU
TÁC PHẨM CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU
2.2.1. Phương pháp giảng dạy, hướng khai thác truyện ngắn Chiếc thuyền
ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.
- Dự kiến thời gian lên lớp
Tiết 1:
Hướng dẫn HS tìm hiểu phần tiểu dẫn sách giáo khoa, GV lưu ý về phong cách
nghệ thuật và những cống hiến của Nguyễn Minh Châu sau giải phóng 1975.
Hướng dẫn HS đọc văn bản, yêu cầu các em chia bố cục, tìm hiểu hồn cảnh sáng
tác và trình bày cảm nhận chung về câu chuyện.
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

8

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

Tiết 2: Hướng dẫn HS đọc – tìm ý đoạn 1 và 2, tìm hiểu ý nghĩa nhan đề và tình
huống truyện thơng qua hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng
Tiết 3: Hướng dẫn HS đọc – hiểu đoạn còn lại, tìm hiểu câu chuyện của người

đàn bà ở tịa án huyện và bài học về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống.
Hướng dẫn HS hiểu được chân dung và ý nghĩa của các nhân vật trong truyện.
Mỗi nhân vật là một giá trị nội dung.
Hướng dẫn HS tổng kết nghệ thuật và nội dung, rút ra ý nghĩa và bài học nhận
thức từ văn bản.
- Hướng khai thác tác phẩm: Trong cấu tạo chương trình Ngữ văn 12, Chiếc
thuyền ngoài xa được phân bố trong cụm thể loại truyện ngắn, liền sau các truyện
ngắn thuộc giai đoạn văn học 1945 - 1975 và được phân phối ở tiết 72,73,74
(chương trình cơ bản). Chiếc thuyền ngồi xa tiêu biểu cho hướng tiếp cận đời
sống từ góc độ thế sự của nhà văn ở giai đoạn sáng tác thứ hai. Cái nhìn hiện thực
sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem

nh ng hi
ng hiemem
hi
em

đa chiều đã giúp ông nhận ra đời sống con người bao gồm cả những quy luật tất
yếu lẫn những ngẫu nhiên may rủi khó bề lường hết. Ơng day dứt về việc con
người phải chấp nhận những nghịch lý khơng đáng có. Gánh nặng mưu sinh đè
trĩu trên đôi vai cặp vợ chồng hàng chài, giam hãm họ trong cảnh tăm tối, đói
khổ, bấp bênh. Người chồng tha hóa trở thành kẻ vũ phu, thơ bạo. Người vợ vì
thương con nên chịu sự ngược đãi của chồng mà không biết rằng đã làm tổn
thương tâm hồn đứa con thơ dại. Đứa bé yêu mẹ, bênh vực mẹ thành ra thù địch
với cha và ai biết liệu trong tương lai cậu có thể sống khác cha mình? Phía sau
câu chuyện buồn này, trái tim nhân hậu của Nguyễn Minh Châu vẫn ấm áp
niềm tin yêu, trân trọng trước vẻ đẹp tuổi thơ, tình mẫu tử, sự can đảm và bao
dung của người phụ nữ. Đó khơng phải kiểu vẻ đẹp chói sáng, hào hùng mà là
những hạt ngọc lẩn khuất trong cái lấm láp, lam lũ của đời thường. Theo ơng, tình
u ở người nghệ sĩ “vừa là một niềm hân hoan say mê, vừa là một nỗi đau đớn,
khắc khoải, một mối quan hoài thường trực về số phận, hạnh phúc của những
người xung quanh mình”. Có lẽ vì thế, Chiếc thuyền ngoài xa là kiểu truyện
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

9

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

ngắn mở ra tình huống nhận thức, được tổ chức xung quanh một tình huống hết
sức đặc biệt mà ở đó hai nhân vật Phùng và Đẩu đã trải qua biết bao những thăng
trầm trong tư duy và cảm xúc. Từ hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh ở bãi
biển đến câu chuyện của người đàn bà ở tồ án huyện là cả q trình nhận thức
của con người về cách nhìn cuộc sống, về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc
đời. Dẫn dắt để thâm nhập tác phẩm: Năm 1983, khi Chiếc thuyền ngoài xa ra
đời, đất nước vẫn chưa thoát khỏi dư chấn của chiến tranh, đời sống nhân dân vơ
cùng khó khăn. Số phận cá nhân nằm im dưới lớp băng hà của “giấc mơ đại tự
sự”. Với những dự cảm thời cuộc sắc bén và tài năng nghệ thuật của mình,
Nguyễn Minh Châu đã giúp lớp băng hà kia có những vết nứt cần thiết. Là truyện
ngắn in đậm phong cách tự sự - triết lí của Nguyễn Minh Châu. Với ngơn từ dung
dị đời thường, truyện kể lại chuyến đi thực tế của một nghệ sĩ nhiếp ảnh và những
chiêm nghiệm sâu sắc của ông về nghệ thuật và cuộc đời. Bằng tài năng của một
cây bút giàu bản lĩnh cùng với trái tim nhân hậu, qua tác phẩm Chiếc thuyền
sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em

ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

ngồi xa, Nguyễn Minh Châu đã thể hiện tình yêu tha thiết đối với những cảnh
đời, với những thân phận trớ trêu của con người và gửi gắm những chiêm nghiệm
sâu sắc của mình về nghệ thuật. Nghệ thuật chân chính phải ln ln gắn với
cuộc đời và vì cuộc đời; người nghệ sĩ khơng thể nhìn đời một cách giản đơn, cần
phải nhìn nhận cuộc sống và con người một cách đa diện, nhiều chiều. Nguyễn
Minh Châu là một trong số những nhà văn đầu tiên của thờ kì đổi mới đã đi sâu
khám phá sự thật đời sống ở bình diện đạo đức thế sự. Tâm điểm những khám phá
nghệ thuật của ơng là hình ảnh con người trong cuộc mưu sinh, trong hành trình
nhọc nhằn tìm kiếm hạnh phúc và hồn thiện nhân cách.
Có thể thấy cảm hứng chủ đạo bao trùm trong tác phẩm Nguyễn Minh
Châu trước năm 1975 là cảm hứng anh hùng cách mạng, còn sau năm 1975 là
cảm hứng về nhân cách con người, là hành trình “khám phá con người bên trong
con người” (Bakhtin). Chiếc thuyền ngoài xa được viết theo xu hướng chung của
văn học thời kì đổi mới: hướng nội, khai thác sâu sắc số phận cá nhân và thân
phận con người đời thường. Theo mạch cảm hứng ấy, năm 1982 Nguyễn Minh
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

10

NGUYỄN THỊ HUYỀN

XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

Châu viết truyện ngắn Bức tranh; trong ý nghĩ tự phán xét, nhân vật hoạ sĩ đã vẽ
một bức chân dung tự hoạ nhằm thể hiện “khuôn mặt bên trong của chính mình”.
Đáng lưu ý là, nếu trong truyện Bức tranh, Nguyễn Minh Châu hướng cái nhìn
nghệ thuật vào thế giới nội tâm thì trong truyện Chiếc thuyền ngồi xa, Nguyễn
Minh Châu lại hướng cái nhìn nghệ thuật ra thế giới bên ngoài, ra cuộc sống đời
thường. Nếu truyện Bức tranh là sự “Tự nhận thức, tự phê phán” của con người
dưới ánh sáng của lương tâm, đạo đức, thì truyện Chiếc thuyền ngoài xa là
sự nhận thức và phê phán cái xấu, cái ác trong cuộc sống thường ngày. Cả hai tác
phẩm đều được viết dưới sự chỉ đạo của quan điểm nghệ thuật: chỉ ra mặt xấu,
mặt tối để góp phần hồn thiện nhân cách con người, làm cho cuộc sống ngày
càng tốt đẹp hơn. Đặc biệt, truyện Chiếc thuyền ngoài xa mang đến một bài học
đúng đắn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người: một cách nhìn đa diện,
nhiều chiều, phát hiện ra bản chất thực sự sau vẻ ngoài đẹp đẽ của hiện tượng, thật
đúng như Nguyễn Minh Châu từng khẳng định: “Nhà văn khơng có quyền nhìn
sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

sự vật một cách đơn giản, và nhà văn cần phấn đấu để đào xới bản chất con
người vào các tầng sâu lịch sử”.

Từ cảm hứng nghệ thuật, cần xác định bố cục của truyện ngắn một cách rõ
ràng, lô gic để làm rõ sự chuyển biến hai phát hiện của Phùng từ chiếc thuyền
ngoài xa cho đến chiếc thuyền khi lại gần. Từ đó, tạo tiền đề cho học sinh đi sâu
khám phá nhằm chiếm lĩnh nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Tiếp theo,
hướng dẫn HS đọc – hiểu theo đặc trưng của một truyện ngắn hiện đại mang đậm
dấu ấn phong cách Nguyễn Minh châu (tính chân thực, đời thường, nghệ thuật
miêu tả, phân tích diễn biến tâm lý và sự chuyển biến tâm lý phức tạp của nhân
vật trước những phức tạp của cuộc sống. Câu chuyện vừa đậm đà yếu tố hiện thực
ở đoạn chính và cuối truyện lại vừa phảng phất chất lãng mạn, chất thơ ở đầu
truyện...). Cùng với thao tác đọc phát hiện, GV hướng dẫn HS đọc kĩ từng cảnh
theo bố cục đã tìm được, cố gắng phát hiện, gạch chân chân các cứ liệu mà các em
cho là tiêu biểu, quan trọng. Từ đó, GV cần hướng dẫn HS rút ra ý nghĩa của văn
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

11

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

bản sau khi tổng kết nghệ thuật và nội dung. Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa
mang giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Đó cũng là bài học nhân sinh về cách
nhìn nhận cuộc sống vốn phức tạp này. Qua đó, Nguyễn Minh Châu gửi gắm
thơng điệp q báu: hãy nhìn cuộc đời bằng cái nhìn đa diện nhiều chiều để phát
hieenh đúng bản chất vốn có của sự vật, hiện tượng cũng như con người.
2. 2.2. Xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở trong đọc – hiểu tác phẩm
Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.
2.2.2.1. Hệ thống câu hỏi theo trình tự bài đọc hiểu: Với truyện ngắn
Chiếc thuyền ngồi xa thì có thể nói có rất nhiều cách đọc– hiểu, phân tích nhưng
dễ rơi vụn vặt, rườm rà, thiếu lơgic vì đây là loại truyện đương đại, rất gần với
cuộc sống của con người nhưng lại cũng dễ gây ra những nhận thức lệch hướng.
Trên cơ sở cảm nhận tác phẩm này trong quá trình nghiên cứu và giảng dạy, tơi đề
xuất hệ thống câu hỏi gợi mở nhằm đọc - hiểu có hiệu quả truyện Chiếc thuyền
sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

ngoài xa và phát huy tốt tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học viên như sau:

Dàn ý nội dung cần đạt

Hệ thống câu hỏi gợi mở
HOẠT ĐỘNG 1
TÌM HIỂU TIỂU DẪN

I. Tiểu dẫn

Thao tác 1: Tìm hiểu tác giả
1. Tác giả
GV hướng dẫn HS tìm hiểu, khai
thác những nội dung khái quát về

tác phẩm để tạo tiền đề cho tiết
dạy.
1. Trình bày những nét chính về - Cuộc đời
cuộc đời của nhà văn Nguyễn
Minh Châu?
2. Trình bày về đặc điểm nổi bật - Sự nghiệp thơ văn
trong sáng tác của nhà văn? Giới
thiệu tên các tác phẩm? So sánh
đề tài sáng tác của nhà văn trước - Cảm hứng truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa.
và sau CMT8?
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

12

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

3. Cảm hứng của truyện ngắn
Chiếc thuyền ngoài xa xuất phát từ

2. Tác phẩm

đâu?
Thao tác 2: Tìm hiểu tác phẩm
4. Trình bày xuất xứ của truyện
ngắn Chiếc thuyền ngồi xa?

- Xuất xứ

- Bố cục: 3 đoạn

5. Tình huống nhận thức của nhân
vật Phùng được sắp xếp theo trình
tự như thế nào? Hãy chia bố cục
truyện theo trình tự đó và cho biết
nội dung mỗi đoạn là gì?
II. Đọc – hiểu văn bản

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em

ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

HOẠT ĐỘNG 2
ĐỌC -HIỂU VĂN BẢN
HGV hướng dẫn HS tìm hiểu ý
nghĩa nhan đề và tình huống
truyện
GV dẫn dắt và đặt những câu hỏi
nhẹ nhàng nhưng có giá trị gợi,
thiên về cảm nhận chung của HS:

- Định hướng khai thác:
6. Tiếp cận với truyện ngắn Chiếc
thuyền ngoài xa, đọng lại cảm xúc
trong em như thế nào?
Thao tác 1: GV hướng dẫn HS
nắm được ý nghĩa nhan đề và
thâu tóm được tình huống
truyện thơng qua hai phát hiện
của người nghệ sĩ
7. Quan phần đọc, hãy cho biết ý 1. Ý nghĩa nhan đề
nghĩa nhan đề của tác phẩm?
8. Ở truyện ngắn này, tình huống 2. Tình huống truyện
a. Phát hiện thứ nhất của nghệ sĩ Phùng
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

13

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

truyện xoay quanh hai phát hiện - Từ khung cảnh, ánh sáng, đường nét đều hài
trên bãi biển của người nghệ sĩ hoà => Là một bức tranh nghệ thuật tồn bích.
nhiếp ảnh Phùng. Vậy phát hiện
thứ nhất là gì?

- Anh cảm thấy: Ngỡ ngàng, bối rối, tim bị bóp
thắt, tâm hồn được thanh lọc => niềm hạnh
9. Cảm nhận của người nghệ sĩ phúc của người nghệ sĩ chính là sự khám phá và
trước bức tranh đẹp tồn bích ấy sáng tạo cái đẹp.
như thế nào?
10. Phát hiện thứ hai của Phùng a. Phát hiện thứ hai của nghệ sĩ Phùng: tình
huống nhận thức.
được nảy sinh trong hồn cảnh như

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

thế nào? Đó là phát hiện gì về cuộc - Từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ bước ra:
+ Một lão đàn ông thô kệch, độc dữ đánh vợ
sống?
dã man để giải tỏa những uất ức và khổ đau.
+ Người đàn bà cam chịu nhẫn nhục, không
kêu ca, không chống trả.
+ Đứa con đánh lại cha để che chở cho mẹ.
+ Trên dưới mười con người nheo nhóc trên
thuyền => Cảnh bạo lực gia đình.
11. Người nghệ sĩ đã có những - Phản ứng của người nghệ sĩ: kinh ngạc, hụt
chuyển biến cảm xúc như thế nào ? hẫng cực độ => những cảm xúc thăng hoa của
Và phản ứng ra sao trước tình người nghệ sĩ đã bị tan biến.
huống đó?

12. Sự đối lập giữa “cái đẹp => Ý nghĩa, bài học nhận thức về nghệ thuật
tuyệt đỉnh của ngoại cảnh” mà trong mối quan hệ với cuộc sống.
phóng viên Phùng vừa thu vào
ống kính với hiện thực cuộc
sống nhọc nhằn, cơ cực của
người dân chài nói lên điều gì về
mối quan hệ giữa nghệ thuật và
cuộc đời?
13. Em có nhận xét gì về hai bức
tranh: bức tranh chiếc thuyền
ngoài khơi xa và bức tranh cuộc
sống của gia đình làng chài khi
chiếc thuyền vào bờ ?
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

14

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

14. Như vậy, đặt hai cảnh tượng
trái ngược liền kề nhau, tác giả

=> Nhận thức và thông điệp của nhà văn:
muốn người đọc nhận thức gì về cuộc sống khơng đơn giản mà chứa nhiều
mối quan hệ giữa nghệ thuật và nghịch lí. Cần nhìn cuộc sống bằng cái nhìn
đa diện nhiều chiều.

cuộc sống?
Thao tác 2
GV hướng dẫn HS tìm hiểu về
câu chuyện ở tòa án

2. Câu chuyện của người đàn bà ở toà án
huyện

sa

16. Câu chuyện của người đàn bà
ở tồ án huyện diễn ra như thế
nào? Em có nhận xét chung gì về
khơng khí trong buổi trao đổi đó?

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem

en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

15. Theo lời kể của người đàn bà
hàng chài thì nguyên nhân nào
dẫn đến việc người chồng thường
xun đánh vợ?

17. CHT luận: Em có nhận xét gì - Chánh án Đẩu và Phùng: khuyên chị bỏ chồng
về cách giải quyết của vị Chánh để tránh cảnh đau thương => Cách giải quyết
án? Nếu là em, em sẽ chọn cách cịn hời hợt, tạm bợ, chưa thấu tình đạt lý.
giải quyết như thế nào?
18. CHT luận: Em suy nghĩ gì
về nạn bạo lực gia đình trong xã
hội hiện nay? Theo em, ngăn chặn
được nạn BLGĐ sẽ mang lại
những ý nghĩa gì cho cuộc sống?
- Người đàn bà kiên quyết xin khơng bỏ người
19. Vậy người đàn bà có chấp chồng vũ phu, vì:
thuận bỏ chồng để giải thốt khổ
đau cho bản thân hay không?
+ Nghề chài trên biển cần có người đàn ơng để
20. Hãy tìm những lí do khiến đàn chèo chống bão táp phong ba.
bà không muốn từ bỏ ơng chồng- + Muốn con được có một gia đình với những
bữa cơm no.

dù ơng ta là kẻ vũ phu?
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

15

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em

ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

=> Là người mẹ giàu đức hy sinh, góp nhặt
21. Quyết định đó nói lên được niềm tin để sống cho con; trân trọng hạnh
phẩm chất gì nơi người đàn bà phúc nhỏ nhoi để tạo nên giá trị cuộc sống.
hàng chài?
- Chuyển biến tâm lý mạnh mẽ:
22. Tâm lí của người đàn bà lúc + Lúc mới đến tịa: Sợ sệt, rón rén ngồi vào
mới đến tòa và phản ứng khi nghe mép ghế, chắp tay vái xin tòa đừng bắt chị bỏ
lời khuyên của Đẩu khác nhau chồng.
như thế nào? Chuyển biến ra sao? + Sau đó: phản ứng dữ dội, đưa ra lí lẽ sắc sảo
bảo vệ cho việc muốn đoàn tụ
23. Cho biết những biện pháp → Không hề cam chịu một cách vơ lí, khơng
nghệ thuật mà tác giả sử dụng để nông nổi một cách ngờ nghệch mà rất sâu sắc
làm nổi bật tính cách của người và thấu hiểu lẽ đời.
đàn bà hàng chài? Miêu tả tâm lí
đặc sắc.
- Nhận thức của Phùng và Đẩu qua câu chuyện
24. Phùng và Đẩu nhận thức được của người đàn bà:
ý nghĩa gì trong công việc pháp lý + Nhận thức về công lí: thơng hiểu pháp luật
và trong cuộc sống qua câu nhưng chưa thâm nhập thực tế cuộc sống.
chuyện của người đàn bà hàng + Nhận thức mới mẻ về người dân quê: họ quê
mùa, thất học nhưng đã thật sâu sắc và thấu
chài?
hiểu lẽ đời.
=> Bài học nhận thức về cuộc sống: Cuộc

sống luôn chứa đựng nhiều nghịch lý và phức
25. Từ đó, chúng ta rút ra được
tạp chứ khơng đơn giản một chiều. Phải nhìn
bài học như thế nào về việc nhìn
nhận đánh giá con người và cuộc đời bằng đơi mắt thiện chí, bao dung để thấy
được đúng bản chất và ý nghĩa của nó.
đời?
Thao tác 3: GV hướng dẫn HS
tìm hiểu các nhân vật khác
trong truyện.
26. Hãy tìm những chi tiết miêu tả
về ngoại hình của người đàn bà
hàng chài? Từ ngoại hình đó gợi
ra được hồn cảnh mưu sinh như
thế nào?

3. Về các nhân vật khác
- Về người đàn bà vùng biển:
+ Ngồi 40, thơ kệch, mặt rỗ, "khuôn mặt mệt
mỏi" -> gợi ấn tượng về một cuộc đời nhọc
nhằn, lam lũ, nhiều đắng cay.
+Âm thầm lặng chịu mọi đau đớn khi bị chồng
đánh -> không kêu một tiếng, không chống trả.
+ Một sự cam chịu đáng chia sẻ, cảm thơng.

27. Hình ảnh và phẩm chất của => Thấp thoáng trong người đàn bà ấy là
người đàn bà hàng chài đã khái bóng dáng người phụ nữ Việt Nam nhân hậu,
quát được gì về người phụ nữ Việt bao dung, giàu lịng vị tha.
Nam nói chung?
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

16

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

28. Hãy xâu chuỗi những tình tiết
về tính cách và bản chất thực của
người đàn ông hàng chài từ quá
khứ đến hiện tại?

- Về người đàn ông hàng chài:
+ Quá khứ là người hiền lành, chịu khó.
+ Hiện tại: "mái tóc đổ quạ", "chân chữ bát",
hai con mắt đầy vẻ độc dữ, đánh đập vợ con.

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

29. Khi khái quát và xâu chuỗi các => Lão vừa là nạn nhân vừa là thủ phạm của
sự kiện từ đầu đến cuối tác phẩm, cuộc sống nghèo khó sau chiến tranh.
em có cảm nhận sâu sắc gì về
chân dung người đàn ơng hàng
chài? Có điều gì đáng báo động ở
đây khơng?
- Chị em thằng Phác:
30. Hình ảnh chị em thằng Phác + Chị thằng Phác: yếu ớt mà can đảm, đã hành
được tác giả miêu tả và nhấn động đúng đắn, chăm sóc,lo toan gia đình => là
mạnh ở những điểm gì? Có phải điểm tựa vững chắc của người mẹ đáng thương.
chúng vừa là nạn nhân cũng vừa
là thủ phạm của nạn bạo hành gia
đình hay khơng? Vì sao?
+ Thằng Phác thương mẹ, muốn chống lại cái
31. Hình ảnh hai chị em gợi cảm ác => Hình ảnh chị em thằng Phác khiến
xúc và dư âm gì cho tác phẩm?

người đọc cảm động bởi tình thương mẹ dạt
dào.
32. Qua diễn biến của cốt truyện, - Người nghệ sĩ nhiếp ảnh:
nghệ sĩ Phùng đã có những phản + Căm ghét mọi sự áp bức, bất công, sẵn sàng
ứng dữ dội về những sự kiện gì? làm tất cả vì điều thiện, vì lẽ cơng bằng.
Tại sao anh lại phản ứng như vậy?
33.Từ những phản ứng của Phùng,
hãy rút ra quan niệm của người
nghệ sĩ về cách nhìn nghệ thuật và
cuộc sống?
34. Qua tất cả những sự kiện trên,
em có nhận xét chung gì về người
nghệ sĩ nhiếp ảnh ấy?

+ Phùng hiểu rõ: trước khi là một nghệ sĩ rung
động trước cái đẹp hãy là một người biết yêu
ghét, vui buồn trước mọi lẽ đời thường tình,
biết hành động để có một cuộc sống xứng đáng
với con người.
=> Là người nghệ sĩ chân chính với những
khát vọng cao đẹp, đáng trân trọng.

=> Khát vọng tìm đến cái đẹp để
mong muốn làm cho con người
đẹp lên là rất đáng quý nhưng
người nghệ sĩ phải tỉnh táo để
nhận ra cái thực tế phũ phàng của
đời sống.
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

17

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

Thao tác 4: Khai thác giá trị
nghệ thuật
35. Tình huống truyện trong tác
phẩm này có ý nghĩa như thế nào?
36. Em có nhận xét như thế nào về
ngơn ngữ kể chuyện trong tác
phẩm? Ngơn ngữ kể như thế có
tác dụng như thế nào đối với
người đọc?

4. Nghệ thuật
- Xây dựng tình huống truyện éo le, tạo bất ngờ.
- Xây dựng cốt truyện độc đáo, lạ.
- Ngôn ngữ người kể chuyện khách quan, chân
thật, giàu sức thuyết phục.
- Ngôn ngữ nhân vật: phù hợp với đặc điểm tính
cách của từng người.
=> Giúp câu truyện hấp dẫn, sinh động, để lại
nhiều bài học và dấu ấn sâu sắc.

37. Những thủ pháp nghệ thuật nêu
trên đã tạo được hiệu quả như thế

nào cho truyện ngắn?

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en

ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

5. Chủ đề: Bằng tài năng của một cây bút giàu
bản lĩnh, qua tác phẩm, Nguyễn Minh Châu đã
HOẠT ĐỘNG 3

thể hiện tình yêu tha thiết đối với những cảnh
Chủ đề
38. Qua tìm hiểu về tác phẩm, hãy đời, thân phận trớ trêu của con người và gửi
khái quát chủ đề? Nhà văn đã gửi gắm, chiêm nghiệm sâu sắc của mình về nghệ
gắm thơng điệp gì qua chủ đề đó? thuật. Nghệ thuật chân chính phải ln ln gắn
với cuộc đời và vì cuộc đời; khơng thể nhìn đời
một cách giản đơn, cần phải nhìn nhận cuộc
sống và con người một cách đa diện, nhiều
chiều.
HOẠT ĐỘNG 4
III. Tổng kết
TỔNG KẾT
39. Đánh giá khái quát về nội
dung và nghệ thuật của truyện
ngắn?
40. Sau khi học xong tác phẩm,
em có ấn tượng sâu sắc nhất với
nhân vật nào, với chi tiết nghệ
thuật nào? Vì sao?
HOẠT ĐỘNG 5
IV. Luyện tập- củng cố
LUYỆN TẬP- CỦNG CỐ
GV đặt một số câu hỏi gợi mở để
khơi sâu cảm thụ và nhận thức của
HS sau khi học xong truyện ngắn.
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

18

NGUYỄN THỊ HUYỀN

XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

sa

42. Đọc xong tác phẩm, em thấy
nổi bật lên những nghịch lý gì của
cuộc đời?
43. Trong chương trình Ngữ Văn
lớp 11, chúng ta đã được học một
tác phẩm kịch mà nội dung hướng
tới quan niệm về nghệ thuật thuần
túy rời xa cuộc sống, dẫn đến cái
chết đau thương và bi kịch của
người nghệ sĩ kiến trúc tài ba. Hãy
trình bày suy nghĩ của nhóm bạn
về ý nghĩa và giá trị của vở kịch
ấy?

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

41. G.XANG nói “Nghệ thuật
khơng phải là sự mơ tả thực tại có
thực mà là sự tìm tịi chân lý, lý
tưởng”. Quan điểm nghệ thuật của
G.XANG có điểm gì khác biệt so
với Nguyễn Minh Châu và Nam
Cao?

44. Từ sự lựa chọn của người đàn
bà hàng chài về sự quyết tâm gắn
bó với cuộc sống gia đình dù cho
mọi người chỉ muốn chị li hơn,
bạn có liên tưởng đến một tình
huống khác mà đã gặp ngồi cuộc
đời?
Ghi chú: Đây là hệ thống câu hỏi gợi mở mà tôi xác định sẽ hướng dẫn HS làm

việc theo đúng tinh thần đổi mới phương pháp dạy học. Với thời lượng yêu cầu
của phân phối chương trình là ba tiết, GV có thể linh hoạt áp dụng tùy theo đối
tượng HS, khả năng tiếp nhận...để bài dạy đạt hiệu quả cao.
2.2.2.2. Thống kê, phân loại
Dựa trên bảng phân loại trong xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở cho một bài
đọc – hiểu nói chung, tơi sắp xếp 44 câu hỏi gợi mở trong phần đọc - hiểu một
tác phẩm cụ thể là truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa theo trình tự ba cấp độ
đọc – hiểu như sau:
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

19

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

LOẠI CÂU
HỎI GỢI
MỞ

CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG
TRUYỆN NGẮN Chiếc thuyền
ngoài xa
(Giữ nguyên số thứ tự câu hỏi giống
như số thứ tự trong bài đọc – hiểu
trên)

VỊ TRÍ

CÂU HỎI
TRONG
BÀI ĐỌC
HIỂU

3

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi

em

1. Trình bày những nét chính về cuộc Phần I. Tiểu
1. Câu hỏi tái đời của nhà văn Nguyễn Minh Châu? dẫn
2. Trình bày về đặc điểm nổi bật trong
hiện
sáng tác của nhà văn? Giới thiệu tên
các tác phẩm? Trình bày về đặc điểm
nổi bật trong sáng tác của nhà văn?
Giới thiệu tên các tác phẩm? So sánh
đề tài sáng tác của nhà văn trước và
sau CMT8?
4. Trình bày xuất của truyện ngắn
Chiếc thuyền ngoài xa?

SỐ
LƯỢNG

6. Tiếp cận với truyện ngắn Chiếc
2. Câu hỏi về thuyền ngoài xa, cảm xúc trong em
ấn
tượng như thế nào?
12. Sự đối lập giữa “cái đẹp tuyệt
thẩm mĩ
đỉnh của ngoại cảnh” mà phóng viên
Phùng vừa thu vào ống kính với
hiện thực cuộc sống nhọc nhằn, cay
cực của người dân chài nói lên điều gì
về mối quan hệ giữa nghệ thuật và
cuộc đời?

31. Hình ảnh hai chị em gợi cảm xúc
và dư âm gì cho tác phẩm?
40. Sau khi học xong tác phẩm, em có
ấn tượng sâu sắc nhất với nhân vật
nào, với chi tiết nghệ thuật nào?Vì
sao?

Đầu phần
II.
Đọc–
hiểu và đầu
phần
III.
Tổng kết

4

5. Tình huống nhận thức của nhân vật Phần
II.
3. Câu hỏi gợi Phùng được sắp xếp theo trình tự như Đọc hiểu
mở, tìm tịi, thế nào? Hãy chia bố cục truyện theo
trình tự đó và cho biết nội dung mỗi
phát hiện

15

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

20

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

đoạn là gì?
7. Quan phần đọc, hãy cho biết ý nghĩa
nhan đề của tác phẩm?
8. Ở truyện ngắn này, tình huống
truyện xoay quanh hai phát hiện trên
bãi biển của người nghệ sĩ nhiếp ảnh
Phùng. Vậy phát hiện thứ nhất là gì?
9. Cảm nhận của người nghệ sĩ trước
bức tranh đẹp tồn bích ấy như thế
nào?
10. Phát hiện thứ hai của Phùng được
nảy sinh trong hồn cảnh như thế nào?
Đó là phát hiện gì về cuộc sống?

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

15. Theo lời kể của người đàn bà hàng
chài thì nguyên nhân nào dẫn đến việc
người chồng thường xuyên đánh vợ?
16. Câu chuyện của người đàn bà ở
toà án huyện diễn ra như thế nào? Em
có nhận xét chung gì về khơng khí
trong buổi trao đổi đó?
19. Vậy người đàn bà có chấp thuận
bỏ chồng để giải thoát khổ đau cho
bản thân hay khơng?
22. Tâm lí của người đàn bà lúc mới
đến tòa và phản ứng khi nghe lời
khuyên của Đẩu khác nhau như thế
nào? Chuyển biến ra sao?
23. Cho biết những biện pháp nghệ

thuật mà tác giả sử dụng để làm nổi
bật tính cách của người đàn bà hàng
chài?
26. Hãy tìm những chi tiết miêu tả về
ngoại hình của người đàn bà hàng
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

21

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

chài? Từ ngoại hình đó gợi ra được
hồn cảnh mưu sinh như thế nào?
28. Hãy xâu chuỗi những tình tiết về
tính cách và bản chất thực của người
đàn ơng hàng chài từ quá khứ đến
hiện tại?
30. Hình ảnh chị em thằng Phác được
tác giả miêu tả và nhấn mạnh ở những
điểm gì? Có phải chúng vừa là nạn
nhân cũng vừa là thủ phạm của nạn
bạo hành gia đình hay khơng? Vì sao?
32. Qua diễn biến của cốt truyện,
nghệ sĩ Phùng đã có những phản ứng
dữ dội về những sự kiện gì? Tại sao
anh lại phản ứng như vậy?

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki

sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

35. Tình huống truyện trong tác phẩm
này có ý nghĩa như thế nào?
3. Cảm hứng của truyện ngắn
4. Câu hỏi

Chiếc thuyền ngồi xa xuất phát từ
phân tích, nêu
đâu?
vấn đề

Phần I. Tiểu
dẫn
Phần
II.
Đọc hiểu

12

11. Người nghệ sĩ đã có những chuyển
biến cảm xúc như thế nào ? Và phản
ứng ra sao trước tình huống đó?
12. Sự đối lập giữa “cái đẹp tuyệt
đỉnh của ngoại cảnh” mà phóng viên
Phùng vừa thu vào ống kính với
hiện thực cuộc sống nhọc nhằn, cơ
cực của người dân chài nói lên điều gì
về mối quan hệ giữa nghệ thuật và
cuộc đời?
13. Em có nhận xét gì về hai bức
tranh: bức tranh chiếc thuyền ngoài
khơi xa và bức tranh cuộc sống của
gia đình làng chài khi chiếc thuyền
vào bờ ?
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

22

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

14. Như vậy, đặt hai cảnh tượng trái
ngược liền kề nhau, tác giả muốn
người đọc nhận thức gì về mối quan
hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống?
17. CHT luận: Em có nhận xét gì về
cách giải quyết của vị Chánh án? Nếu
là em, em sẽ chọn cách giải quyết như
thế nào?
20. Hãy tìm những lí do khiến đàn bà
khơng muốn từ bỏ ông chồng- dù ông
ta là kẻ vũ phu?
21. Quyết định đó nói lên được phẩm
chất gì nơi người đàn bà hàng chài?

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em

sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

24. Phùng và Đẩu nhận thức được ý
nghĩa gì trong cơng việc pháp lý và
trong cuộc sống qua câu chuyện của
người đàn bà hàng chài?
27. Hình ảnh và phẩm chất của người
đàn bà hàng chài đã khái quát được gì
về người phụ nữ Việt Nam nói chung?
29. Khi khái quát và xâu chuỗi các sự
kiện từ đầu đến cuối tác phẩm, em có
cảm nhận sâu sắc gì về chân dung
người đàn ơng hàng chài? Có điều gì
đáng báo động ở đây khơng?
31. Hình ảnh hai chị em gợi cảm xúc

và dư âm gì cho tác phẩm?
41. G.XANG nói “Nghệ thuật khơng Phần II
5. Câu hỏi so phải là sự mơ tả thực tại có thực mà phần IV
sánh, liên hệ là sự tìm tịi chân lý, lý tưởng”. Quan
điểm nghệ thuật của G.XANG có
điểm gì khác biệt so với Nguyễn Minh
Châu và Nam Cao?
43. Trong chương trình Ngữ Văn lớp
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

23

2

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

11, chúng ta đã được học tác phẩm
kịch Vũ Như Tô của Nguyễn Huy
Tưởng mà nội dung hướng tới quan
niệm về nghệ thuật thuần túy rời xa
cuộc sống, dẫn đến cái chết đau
thương và bi kịch của người nghệ sĩ
kiến trúc tài ba. Hãy trình bày suy
nghĩ của nhóm bạn về ý nghĩa và giá
trị của vở kịch ấy?
34. Qua tất cả những sự kiện trên, em Phần II

6. Câu hỏi có nhận xét chung gì về người nghệ sĩ Phần III
khái
quát, nhiếp ảnh ấy?
36. Em có nhận xét như thế nào về
tổng hợp
ngôn ngữ kể chuyện trong tác phẩm?
Ngôn ngữ kể như thế có tác dụng thế
nào đến người đọc?

2

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em

ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

37. Những thủ pháp nghệ thuật nêu
trên đã tạo được hiệu quả như thế nào
cho truyện ngắn?
7. Câu hỏi
liên hệ, ứng
dụng vào đời
sống

Phần II, IV

4

18. CHT luận: Em suy nghĩ gì về nạn
bạo lực gia đình trong xã hội hiện
nay? Theo em, ngăn chặn được nạn
BLGĐ sẽ mang lại những ý nghĩa gì
cho cuộc sống?
25. Từ đó, chúng ta rút ra được bài
học như thế nào về việc nhìn nhận
đánh giá con người và cuộc đời?
33. Từ những phản ứng của Phùng,
hãy rút ra quan niệ m của người nghệ
sĩ về cách nhìn nghệ thuật và cuộc
sống?

44. Từ sự lựa chọn của người đàn bà
hàng chài về sự quyết tâm gắn bó với
cuộc sống gia đình dù cho mọi người
chỉ muốn chị li hơn, bạn có liên tưởng
đến một tình huống khác mà đã gặp
ngồi cuộc đời?

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

24

NGUYỄN THỊ HUYỀN


XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI GỢI MỞ TRONG ĐỌC – HIỂU TÁC PHẨM
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA CỦA NGUYỄN MINH CHÂU

2.2.2.3. Thống kê và phân tích về kết quả thống kê
Số lượng loại câu hỏi được sử dụng trong bài đọc hiểu Chiếc thuyền ngoài xa
xếp theo thứ tự sử dụng giảm dần như sau:
THỨ TỰ
1
2
3
4
5
6
7

LOẠI CÂU HỎI

Câu hỏi so sánh, liên hệ
Câu hỏi khái quát, tổng hợp
Câu hỏi tái hiện
Câu hỏi về ấn tượng thẩm mĩ
Câu hỏi liên hệ, ứng dụng vào đời sống
Câu hỏi phân tích, nêu vấn đề
Câu hỏi gợi mở, tìm tịi, phát hiện

SỐ LƯỢNG
2
2
3
4
4
12
15

sa

sa ng
sa ng ki
sa ng ki en
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng
sa ng ki en kinh
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh

em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
en
ki
sa ng ki
nh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh ng hi em
sa ng ki en kinh
em
sa ng ki en kinh ng nghi hiem
sa ng ki en kinh
em

sa ng ki en kinh ng nghi hiem
ng ki en kinh
em
ki en kinh ng nghi hiem
en ki
em
ki nh ng hiem
nh ng hi
ng hiemem
hi
em

* Phân tích:
Như vậy trong bài đọc - hiểu tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, số lượng
câu hỏi phân tích nêu vấn đề và câu hỏi gợi mở, tìm tòi, phát hiện chiếm đa
số (12 và 15 câu hỏi); đặc biệt là loại câu hỏi gợi mở, tìm tịi, phát hiện chiếm
đến gần một nửa số lượng câu hỏi (15). Như vậy có thể khẳng định đây là loại
câu hỏi trọng tâm trong đọc - hiểu văn bản. Hai loại câu hỏi này bổ sung, hỗ trợ
cho nhau để giúp HS khám phá và chiếm lĩnh hầu hết nội dung, nghệ thuật của
tác phẩm. Chúng thường đan xen, hòa trộn trong cả bài học nên sự phân biệt
rạch ròi, chính xác chỉ mang tính tương đối. Hai loại câu hỏi này dành cho tất cả
các đối tượng, từ yếu, trung bình cho đến khá giỏi. Tất nhiên, mỗi dạng đối
tượng khá hay yếu sẽ có những câu hỏi cụ thể để gợi, để mở ra cánh cửa tri thức
cho các em. Tuy nhiên, phần nhiều những câu hỏi nêu vấn đề khó hơn cần chú ý
vào HS khá giỏi.
Loại câu hỏi về ấn tượng thẩm mĩ và câu hỏi và liên hệ, ứng dụng
vào đời sống mỗi loại chiếm khoảng bốn câu. Trong mỗi bài dạy đọc hiểu
thường loại câu hỏi này khơng nhiều, bởi vai trị của dạng câu hỏi này nhằm đào
sâu kiến thức nhằm gợi những cảm xúc thẩm mĩ về tác phẩm. Với truyện ngắn
Chiếc thuyền ngoài xa, cảm xúc thẩm mĩ cần truyền thụ đến người đọc chính là

vẻ đẹp nghệ thuật của bức tranh tồn bích sơn thủy hữu tình. Vẻ đẹp nghệ thuật
ấy sẽ lan tỏa và trở thành mục tiêu vươn tới của chúng ta. Ngoài ra, vẻ đẹp của
tác phẩm còn thể hiện ở chân dung và phẩm chất của người đàn bà hàng chài- vẻ
đẹp giản dị, tần tảo, hy sinh, giàu tình yêu thương con cái. Cuối tác phẩm khép
lại là sự cảm thụ hài hòa giữa nghệ thuật và cuộc đời. Cuộc đời dù hiện thực đớn
đau hay lung linh huyền ảo cũng đều chính là nghệ thuật, nghệ thuật ấy gắn chặt
với đời sống. Vẻ đẹp hài hòa ấy tạo nên giá trị sâu bền cho truyện ngắn này. Với
bốn câu hỏi liên hệ, ứng dụng vào đời sống cũng đã được lồng ghép vào câu hỏi
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

25

NGUYỄN THỊ HUYỀN