Mẫu 01/BCSK
CỘNG HỊA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Thị trấn, ngày 17 tháng 4 năm 2020
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
Tên sáng kiến: Một số biện pháp dạy tốt mơn Mĩ thuật Tiểu học.
Họ và tên: Lê Duy Thanh
Đơn vị cơng tác: Trường Tiểu học Phan Ngọc Hiển
Cá nhân, tổ chức phối hợp (đối với sáng kiến có nhiều thành viên tham gia)
Thời gian đã được triển khai thực hiện: Từ năm 2018 2019 đến nay.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Tên sáng kiến: Một số biện pháp dạy tốt mơn Mĩ thuật Tiểu học.
2. Lý do nghiên cứu:
Để đáp ứng nhu cầu dạy và học ở cấp Tiểu học nói chung, trường Tiểu học
Phan Ngọc Hiển nói riêng, thể hiện tư duy sáng tạo, thẩm mĩ về lĩnh vực nghệ thuật
thì bộ mơn Mĩ thuật nhằm thực hiện nhiêm vụ chủ yếu là Giáo dục thẩm mĩ cho học
sinh. Học sinh có được những kiến thức ban đầu về mĩ thuật, hình thành các kĩ năng
cần thiết để hồn thành được bài tập theo chương trình, đồng thời tạo điều kiện cho
các em học tốt hơn các mơn học khác.
Để phát huy tính tích cực chủ động và sáng tạo của học sinh, lấy học sinh làm
trung tâm, kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức. “Mục tiêu
giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức,
sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp…. Hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm
chất và năng lực của cơng dân, đáp ứng u cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc”.
Bởi con người ta ln có khát vọng vươn tới cái đẹp, mà muốn cho mỗi người
trong đó có trẻ em tiếp cận và cảm thụ một cách đầy đủ về cái đẹp nói chung và
thẩm mĩ nói riêng thì việc rèn luyện kĩ năng vẽ cho học sinh tiểu học là một việc làm
hết sức cần thiết, có năng khiếu và u thích mơn vẽ nhưng phải có kĩ năng chuẩn
mực để vẽ đẹp, hợp lí và sáng tạo. Chính vì vậy cần phải đổi mới phương pháp dạy
và học, đối với bậc tiểu học là lứa tuổi cần có sự uốn nắn, rèn luyện ngay từ đầu.
Hiểu được các mục tiêu trên và nắm bắt tình hình thực tế địa phương, xác định được
trách nhiệm, u cầu của mơn học đó chính là lí do để tơi nghiên cứu “ Một số biện
pháp dạy tốt môn Mĩ Thuật Tiểu học”.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN:
1
1. Cơ sở lý luận:
Trong chương trình giáo dục mới, mơn Mĩ thuật được xem như là một phương
tiện giáo dục quan trọng trong việc giáo dục thẩm mĩ cho học sinh, ngồi việc cung
cấp cho học sinh một số kiến thức Mĩ thuật cơ bản cịn giúp các em hiểu biết về cái
đẹp, hồn thành các bài tập của chương trình, đồng thời cịn tạo điều kiện để học tốt
các mơn học khác.
Mơn Mĩ thuật rèn luyện cho học sinh cách quan sát, khả năng tìm tịi, tư duy,
sáng tạo để góp phần hình thành phẩm chất của người lao động mới phù hợp với
thời đại mới.
Phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động của học sinh
trong hoạt động học tập thì phương pháp dạy học được xem như là cách thức hoạt
động của giáo viên trong việc chỉ đạo, tổ chức các hoạt động học tập nhằm giúp học
sinh chủ động đạt được các mục tiêu dạy học.
Với mục tiêu chung và chương trình cụ thể, dạy học Mĩ thuật ở trường Tiểu
học Phan Ngọc Hiển khơng chỉ là vẽ mà lấy hoạt động Mĩ thuật để nâng cao hiểu
biết cho học sinh giúp các em có thêm kiến thức, kĩ năng trong q trình hồn thiện
nhân cách.
2. Thực trạng vấn đề:
a. Thuận lợi:
Giáo viên giảng dạy mơn Mĩ thuật, có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy.
Giáo viên nhiệt tình trong cơng tác, u mến trẻ .
Học sinh ham học, ham hiểu biết, rất thích được sử dụng các dụng cụ vẽ,
thích các màu vẽ đẹp.
Học sinh lớp 1 đã được học lớp mẫu giáo và học sinh các lớp 2, 3, 4, 5 đã
được học mĩ thuật theo nội dung chương trình.
Được sự chỉ đạo và giúp đỡ của ban giám hiệu nhà trường, đại đa số phụ
huynh quan tâm đến việc học tập của con em, học sinh có tương đối đầy đủ sách vở,
đồ dùng học tập. Phương tiện, thiết bị dạy học cơ bản đảm bảo cho hoạt động của
thầy và trị, học sinh ham thích học vẽ. Bởi vậy, khi xem tranh vẽ của các em học
sinh ta thấy khá đẹp về hình vẽ: dí dỏm, ngộ nghĩnh, hồn nhiên, màu sắc tươi sáng,
phong phú và hấp dẫn, gần gũi với cuộc sống hằng ngày. Đó chính là kết quả của
những giá trị thẩm mĩ mà các em thể hiện qua tranh.
b. Khó khăn:
Khả năng giao tiếp, vốn sống vốn hiểu biết về Mĩ thuật cũng như khả năng
cảm thụ Mĩ thuật của nhiều em cịn hạn chế.
2
Cịn một số học sinh chưa đủ dụng cụ vẽ, chưa biết phân mảng bố cục, khả
năng cảm thụ cái đẹp hạn chế,… nên hoạt động học cũng bị ảnh hưởng và do đó
chất lượng dạy học Mĩ thuật một số em cũng gặp khó khăn.
Thời gian cả một tiết học chỉ khoảng 35 40 phút chưa đảm bảo để
các em phát huy hết tính sáng tạo tích cực của mình một cách cụ thể. Cần
phải có các lớp ngoại khóa ngoài giờ.
Phương tiện, thiết bị dạy học mơn Mĩ Thuật cịn chưa đáp ứng đầy đủ
chương trình.
Cách vẽ: Có em chưa sử dụng các bước của bài vẽ một cách rõ
ràng làm cho các hình vẽ thiếu cân đối hoặc vẽ theo tùy thích, ngẫu hứng
dẫn đến đồ vật, họa tiết trang trí không được chính xác.
Vẽ màu: Các em phần lớn chưa nhận thấy tối sáng, đậm nhạt chỉ tô
theo sở trường là thích màu như: đỏ, vàng, xanh lá cây,.....
3. Những giải pháp đề ra:
Kết quả học tập của học sinh phụ thuộc lớn vào kiến thức, vào “nghệ thuật
truyền đạt” của giáo viên, nhưng quan trọng hơn cả là khả năng cảm nhận của học
sinh.
Cần phát huy tính tích cực, độc lập suy nghĩ, tìm tịi, sáng tạo của học sinh là
tư tưởng chủ đạo của phương pháp dạy học Mĩ Thuật. Do đó dạy học Mĩ Thuật ở
trường tiểu học, giáo viên cần lưu ý những điểm sau:
Đổi mới và vận dụng phương pháp dạy học phù hợp tùy vào tình hình thực
tế mà áp dụng những phương pháp khác nhau.
Tạo khơng khí học tập tốt để học sinh háo hức chờ đón bài học.
Tạo điều kiện cho học sinh suy nghĩ, tự tìm hiểu những vấn đề giáo viên
chỉ là người hướng dẫn và đưa ra vấn đề.
Tổ chức bài học sao cho học sinh tham gia vào q trình nhận thức một cách
tự giác.
Động viên, khích lệ nhằm giúp học sinh làm bài bằng khả năng và cảm
nhận riêng.
Bên cạnh đó cần phải:
+ Thường xun quan tâm giáo dục cho học sinh biết u q cái đẹp.
+ Phát huy năng lực sáng tạo và khả năng suy nghĩ độc lập của học sinh.
+ u cầu học sinh nắm được kiến thức cơ bản về màu.
Dưới đây là một số phương pháp dạy tốt mơn Mĩ Thuật tiểu học:
3.1.Phương pháp quan sát:
3
Giáo viên phải hướng dẫn cách quan sát, phân tích các sản phẩm mĩ thuật về
bố cục, đường nét, màu sắc… để học sinh có được phương pháp quan sát tốt, góp
phần hình thành tính thẩm mĩ, cách nhìn nhận, đánh giá cho học sinh, từ đó tạo cho
học sinh có đầy đủ kiến thức của bài học, gây hứng thú cho học sinh trong tiết học,
làm bài đạt hiệu quả cao hơn.
Ví dụ: LỚP 1; Bài 7: VẼ MÀU VÀO HÌNH QUẢ (TRÁI) CÂY
Chọn màu gì vẽ vào quả là tuỳ thuộc vào ý thích các em, nhưng khi đã chọn
quả màu đậm rồi thì nền nên vẽ màu nhạt, hoặc ngược lại. Ngồi ra khi chọn màu
phù hợp rồi cũng cần hướng dẫn học sinh kĩ thuật vẽ màu đó là vẽ bên ngồi hình vẽ
trước vẽ màu ở giữa sau hay sử dụng các loại chất liệu (loại bút màu) khác nhau
như: Bút dạ cần đưa nét nhanh và nhẹ nhàng, sáp màu, chì màu cần nhấn mạnh
hơn, ..
3.2. Phương pháp trực quan:
Với phương tiện dạy học hiện đại ngày nay, người giáo viện dạy Mĩ Thuật có
thể sưu tầm các tư liệu, tranh ảnh có liên quan đến bài học rất thuận tiện thơng qua
Internet, các cơng cụ tìm kiếm, địa chỉ các trang Web, sách báo điện tử…Nên rất
thuận tiện cho việc sưu tập, chọn lựa và xữ lý thơng tin để có những đồ dùng trực
quan mang tính hiệu quả.
Ví dụ: LỚP 4; Bài 5: Thường thức Mĩ thuật
XEM TRANH PHONG CẢNH
Giáo viên sưu tầm một số tranh ảnh phong cảnh, tranh của họa sĩ, tranh thiếu
nhi vẽ về phong cảnh với kích thước lớn để học sinh có thể nhìn thấy rõ
Giáo viên treo tranh lên bảng cho học sinh quan sát và đặt câu hỏi:
+ Tên tranh?
+ Hình vẽ trong tranh?
Nhìn vào tranh các em sẽ dễ dàng trả lời câu hỏi của giáo viên đặt ra một cách
nhanh chóng, giúp các em tiếp thu bài hiệu quả, với những tranh, ảnh đầy màu sắc
sẽ gây hứng thú cho học sinh trong tiết học.
3.3. Phương pháp gợi mở:
Sử dụng phương pháp gợi mở giáo viên tạo điều kiện cho học sinh tự suy nghĩ
tìm hiểu để tìm đến kiến thức bài học.
Ví dụ: LỚP 5; Bài 14: Vẽ trang trí.
TRANG TRÍ ĐƯỜNG DIỀM Ở ĐỒ VẬT
Giáo viên cần chuẩn bị dụng cụ trực quan để học sinh quan sát: khăn, áo, gạch,
bài trang trí đường diềm,… Giáo viên cho học sinh quan sát, sử dụng phương pháp
gợi mở đặt câu hỏi để học sinh trả lời:
4
+ Tên đồ vật được trang trí?
+ Họa tiết trang trí?
+ Màu sắc?
+ Tìm những đồ vật khác có trang trí đường diềm?
Những câu hỏi sẽ làm học sinh tiếp thu bài học hiệu quả, giáo viên chỉ là
người hướng dẫn học sinh tự mình giải quyết vấn đề và làm chủ kiến thức bài học
+ Họa tiết trang trí là hình bơng hoa hay con vật?
+ Những họa tiết trên áo có phải đường diềm khơng?
Bằng những câu hỏi gợi mở nối tiếp mà giáo viên đưa ra, học sinh sẽ giải
quyết được vấn đề một cách nhanh chóng mà khơng làm mất đi tính chủ động đối
với kiến thức.
3.4. Phương pháp thảo luận nhóm:
Làm việc theo nhóm tạo điều kiện cho nhiều học sinh được tham gia vào q
trình nhận thức, mặt khác giúp học sinh tích cực tự giác học tập hơn. Góp ý, trao đổi,
tranh luận sẽ là cơ sở tốt cho sự hình thành và phát triển khả năng tư duy, phân tích ở
học sinh.
Ví dụ: LỚP 2; Bài 6: Vẽ trang trí
VẼ TIẾP HỌA TIẾT VÀO HÌNH VNG VÀ VẼ MÀU
Khi hướng dẫn vẽ màu vào họa tiết chính ở giữa hay các họa tiết phụ ở bốn
góc thì khơng nên u cầu học sinh phải chọn màu này hay màu kia. Nên để cho học
sinh vẽ màu tự do theo ý thích, tự do ở đây khơng có nghĩa là vẽ nhiều màu, vẽ màu
theo ngẫu hứng, mà cần vẽ đúng luật trang trí (đối xứng, xen kẻ hay nhắc lại...).
Điều này ln làm cho học sinh cảm giác thoải mái trong học tập, khơng bị gị bó,
ràng buộc làm những việc mà mình khơng thích, tức là đã phát huy tối đa tính tích cực
độc lập suy nghĩ, sáng tạo của học sinh, mà vẫn đạt được mục tiêu bài học.
3.5. Phương pháp liên hệ thực tiễn:
Phương pháp này giúp học sinh liên hệ bài học với thực tế cuộc sống hằng
ngày, gần gũi để học sinh dễ nắm bắt được nội dung bài học thơng qua đó cịn giáo
dục các em tính thẩm mĩ trong đời sống, tình u thiên nhiên đất nước, ý thức bảo vệ
mơi trường.
Ví dụ: LỚP 3; Bài 11: Vẽ theo mẫu
VẼ CÀNH LÁ
Giáo viên giới thiệu tranh, ảnh về cành lá để học sinh quan sát. Giáo viên đặt
câu hỏi gợi ý:
+ Tên cành lá? Hình dáng của cành lá? Màu sắc của cành lá?
5
Khi các em trả lời xong các câu hỏi trên thơng qua tranh, ảnh. Giáo viên tiếp
tục đặt câu hỏi gợi ý để học sinh liên hệ với thực tiễn cuộc sống:
+ Nhà em có trồng cây gì?
+ Cành và lá của nó có hình dáng như thế nào?
+ Cây xanh có cần thiết cho con người khơng?
+ Chúng ta có nên bảo vệ cây xanh hay khơng?
Với những câu hỏi từ thực tế cuộc sống hằng ngày các em sẽ trả lời được vấn
đề mà giáo viên đưa ra theo hiểu biết của mình, từ đó hình thành cho các em ý thức
bảo vệ mơi trường, u thiên nhiên đất nước.
3.6. Phương pháp vấn đáp:
Dùng các câu hỏi để học sinh suy nghĩ trả lời về nội dung bài học. Học sinh
được suy nghĩ trước và dự đốn nội dung mà giáo viên sẽ giảng, các em sẽ khơng bị
động trong qua trình tiếp thu kiến thức.
Ví dụ: LỚP 2; Bài 10: VẼ TRANH CHÂN DUNG
Giáo viên chuẩn bị một vài tranh chân dung khác nhau để học sinh quan sát:
tranh của học sinh, tranh của họa sĩ và giáo viên đặt câu hỏi:
+ Hình vẽ trong tranh?
+ Tranh chân dung vẽ những bộ phận nào của cơ thể người?
+ Vì sao tranh chân dung khơng vẽ tất cả các bộ phận của người?
Học sinh trả lời câu hỏi theo suy nghĩ của mình, các em sẽ chủ động tiếp thu
kiến thức bài học một cách nhanh chóng thơng qua câu trả lời của mình hay của các
bạn mà khơng bị thụ động.
3.7. Phương pháp trị chơi:
Sử dụng phương pháp trị chơi giáo viên sẽ tạo được sự hứng thú, thi đua học
tập giữa các nhóm, các cá nhân.
Ví dụ: LỚP 1; Bài 32: VẼ ĐƯỜNG DIỀM TRÊN ÁO, VÁY
Trị chơi có tên gọi ai nhanh, ai khéo
Luật chơi: Chia lớp thành ba hoặc bốn nhóm, mỗi nhóm cử khoảng 4 bạn.
Cách chơi: Giáo viên chuẩn bị ba hoặc bốn hình vẽ áo, váy (vẽ to) như trong
bài học. Cắt một số hình bơng hoa, cái lá khác nhau (đủ để cho các nhóm xếp đồng
thời cùng một lúc), có cắt một số bơng hoa khơng phù hợp nếu nhóm nào chọn thì sẽ
bị trừ điểm. Thời gian cho trị chơi là khoảng 3 phút, các đội cứ thứ tự từ em đầu tiên
lên gắn hoa xong về chỗ, em thứ hai lên gắn bơng hoa tiếp theo và cứ tiếp tục lúc
nào hết giờ hoặc xong trước thì thơi. Nhóm nào hồn thành trước, đẹp, hài hồ thì
6
nhóm đó chiến thắng, sau khi kết thúc trị chơi u cầu các nhóm nhận xét, sau đó
giáo viên tổng hợp các ý kiến, nhận xét bổ sung. Với u cầu này, học sinh sẽ tự
biết trang trí cho chiếc áo, váy đẹp hơn bằng sự kết hợp ý kiến tập thể, bằng sự
nhanh nhạy, khéo léo và khả năng quan sát, phán đốn, tư duy của mình.
3.8. Phương pháp luyện tập thực hành:
Bất cứ bài vẽ nào thì phương pháp này đều được áp dụng sau khi đã
nắm được các kiến thức một cách cụ thể về lý thuyết thì sẽ vận dụng
và thể hiện bằng kĩ năng của mình qua bài thực hành.
Ví dụ: LỚP 3; Bài 19: Vẽ trang trí
TRANG TRÍ HÌNH VNG
Giáo viên đưa ra kiến thức chung cho cả bài học: về cách trang trí, cách sử
dụng họa tiết. Nhưng khi các em thực hành sẽ cho ra sản phẩm đa dạng, nó khơng
cịn là cái chung nữa mà nó là sự cảm nhận, sáng tạo và hiểu biết của các em được
thể hiện qua từng bài vẽ cụ thể.
4. Kết quả đạt được:
Căn cứ vào tình hình thực tế sau khi áp dụng những phương pháp đổi mới vào
trong dạy học Mĩ thuật bước đầu đã đạt được được kết quả đáng khích lệ. Tuy thời
gian cịn hạn chế, nhưng kết quả thu được là rất khả quan, số học sinh hồn thành
ngay tại lớp đạt trên 95%. Cũng thơng qua bộ mơn Mĩ thuật các em học tốt các mơn
học khác. Hơn nữa số học sinh làm bài hồn thành tăng lên rõ rệt. Để kiểm tra so
sánh, trong năm học hai lớp 2A1 và 2A2 được chọn có trình độ tương đối đồng đều
để khảo sát thực nghiệm và kết quả mỗi lớp như sau:
Lớp
Hồn thành tốt
Hồn thành
Tổng số
Số lượng
%
Số lượng
%
2A1
13
40,6
19
59,4
32
2A2
14
42,4
19
57,6
33
III. ĐÁNH GIÁ VỀ TÍNH MỚI, TÍNH HIỆU QUẢ VÀ KHẢ THI, PHẠM VI
ÁP DỤNG:
1. Tính mới:
Häc sinh biÕt c¸ch quan sát, biết tởng tợng, biết sáng
tạo...
Khụngnhngdychocỏcemcúth hiuvnmchcbingaytilpm
hcsinhcũnsỏngtovcvtrangtrớsinhng,hihũamuschn.Miem
cúmtbiv viv priờngvang nghĩnh vừa hấp dẫn đó là kết quả của sự
7
utsuynghtỡmrabinphỏptchcdyhcphựhp,cựngvischunbchu
ỏocagiỏoviờnnờntochohcsinhhngthỳhctp.
Giáo viên tìm ra những phơng pháp tốt nhất, vận dụng
linh hoạt, sáng tạo các hình thức tổ chức dạy học sao cho
phù hợp với nội dung bài học, phù hợp với tâm lý của học
sinh. Để tạo cho học sinh thói quen, tự suy nghĩ, tìm tòi,
chủ động và thoải mái học tập. Các em có thể tự tạo cho
mình một phong cách học nói chung và phong cách vẽ nói
chung. Các em thêm yêu thích môn vẽ và biết vận dụng khiếu
thẩm mỹ, năng khiếu nghệ thuật vào học các môn học khác có
kết quả cao hơn, từ đó nâng dần chất lợng học tập toàn
diện cho c¸c em.
2. Tính hiệu quả và khả thi
Với Một số phương pháp dạy tốt mơn mĩ thuật ở Tiểu học như trên tơi khơng
chỉ áp dụng cho năm học này mà cịn áp dụng đến nhiều năm học trước đây và đạt
hiệu quả cao.
Bên cạnh đó bản thân tơi cũng đề xuất với Ban giám hiệu và các thầy, cơ khác
thường xun tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa cho các em tự do vẽ về một đề
tài nào đó theo chủ đề của tháng, của các ngày lễ trong năm... Học sinh đã hưởng
ứng rất nhiệt tình và mang lại nhiều kết quả cao trên cả mong đợi.
3. Phạm vi áp dụng:
Chương trình day hoc, ph
̣
̣
ương pháp dạy hoc, cách th
̣
ức tổ chức giờ học Mĩ
thuật của giáo viên và học sinh trường Tiểu học Phan Ngọc Hiển.
Sau khi áp dụng “Một số phương pháp dạy học tốt mơn Mĩ Thuật ở Tiểu học”
ở nhiều năm học vừa qua và đạt kết quả vượt mong đợi. Vì vậy, tơi mong rằng
phương pháp dạy học trên có thể áp dụng cho các trường Tiểu học trong tồn huyện.
IV. KẾT LUẬN:
Bằng việc sư dụng phương pháp trên khơng những dạy cho các em có thể hiểu
và nắm chắc bài ngay tại lớp mà học sinh cịn sáng tạo bài vẽ sinh động, hài hịa màu
sắc hơn. Từ kết quả đạt được tơi đã tự rút ra một số kinh nghiệm sau:
Khơng ngừng đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng dạy học.
Phải nắm vững nội dung u cầu, nhiệm vụ của từng tiết dạy cụ thể, nắm
được đặc điểm tâm sinh lí của của học sinh cũng như khả năng tư duy, sáng tạo của
từng học sinh.
Phải có lịng u nghề, mến trẻ, có tinh thần học hỏi cao, tham gia các lớp
bồi dưỡng nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ.
Sử dụng đồ dùng dạy học, dụng cụ trực quan thường xun.
Giáo viên phải biết cách vẽ (tốt nhất là có năng khiếu) về mơn này.
Biết tổ chức vận dụng trị chơi vào tiết học.
8
Nhưng công viêc tôi lam đêu băt nguôn t
̃
̣
̀
̀ ́
̀ ừ tinh thân trach nhiêm cua m
̀
́
̣
̉
ột ngươì
giáo viên dạy môn mĩ thuật, từ tinh yêu đôi v
̀
́ ơi hoc tro cua minh, thành công trong
́ ̣
̀ ̉
̀
việc tôi đat đ
̣ ược phân l
̀ ớn đêu do s
̀
ự nô l
̉ ực cua ban thân.
̉
̉
Trên đây la môt sô kinh nghiêm ma tôi đa ap dung vao công tac d
̀ ̣
́
̣
̀
̃ ́
̣
̀
́ ạy mơn mĩ
thuật cua minh. Ch
̉
̀
ắc chắn cịn nhiều hạn chế, rất mong được sự góp ý của cấp trên
và đồng nghiệp để ngày càng đạt kết quả cao hơn trong dạy học mơn Mĩ thuật.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ TRỰC TIẾP
Người báo cáo
Lê Duy Thanh
9