SKKN một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 3 4 tuổi thông qua môn văn học

Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

ĐỀ TÀI
MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 3-4 TUỔI
THÔNG QUA MÔN VĂN HỌC
I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.
Ngôn ngữ là một hiện tượng xã hội. Sở dĩ nói như vậy là vì ngơn ngữ ra
đời và tồn tại cùng với sự hình thành và phát triển của xã hội lồi người.Ngơn
ngữ là phương tiện giao tiếp cơ bản nhất của các thành viên trong một cộng
đồng người, đồng thời cũng là phương tiện phát triển tư duy, truyền đạt những
truyền thống văn hoá, lịch sử từ thế hệ này sang thế hệ khác, nó phục vụ cho
mọi lĩnh vực học tập, lao động đến việc giải trí, vui chơi. Có thể nói, trong bất
kỳ lĩnh vực nào, con người cũng đều cần đến ngơn ngữ. Nó hoạt động và và phát
triển theo quy luật thừa kế và phát triển cái mới, không bao giờ bị huỷ diệt hồn
tồn. Vì vậy với con người, ngay từ khi thơ ấu đặc biệt là lứa tuổi nhà trẻ - mẫu
giáo, ngôn ngữ là vấn đề vô cùng quan trọng. Hơn thế nữa, ngơn ngữ cịn có vai
trị quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho trẻ. Việc rèn ngôn ngữ cho
trẻ ở lứa tuổi nhà trẻ mẫu giáo có thể được tiến hành bằng nhiều hình thức, ở
những môi trường khác nhau nhưng hiệu quả nhất vẫn là ở nhà trường mầm non
hiện nay.
Như chúng ta đã biết, nội dung giáo dục trong bậc học mầm non có 6 hoạt
động, tất cả các hoạt động đều nâng cao nhận thức, nâng cao thể lực, nâng cao
thẩm mỹ. Tất cả đều phát triển nhân cách cho trẻ. Trong đó phát triển ngôn ngữ
là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của người giáo viên mầm non. Đó là
nhiệm vụ cần có để phát triển tồn diện cho trẻ. Người giáo viên mầm non được
Đảng, nhà nước và nhân dân giao cho nhiệm vụ cao cả là người “đặt nền móng
cho sự nghiệp đào tạo thế hệ tương lai của đất nước”

Do vậy, cùng với sự đổi mới của giáo dục nói chung, giáo dục mầm non
nói riêng nhằm hình thành ở trẻ những năng lực chung, những nền tảng nhân
cách ban đầu để trẻ phát triển về 5 mặt: Nhận thức- Thể chất- Ngôn ngữ- Thẩm
1
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

mỹ- Tình cảm xã hội. Rèn ngôn ngữ cho trẻ trong nhà trường mầm non có thể
được tiến hành trong tất cả các khâu của hoạt động giáo dục, nhưng hiệu quả
nhất vẫn là qua môn văn học.
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp trẻ 3 tuổi, tôi mạnh dạn chọn đề tài
“Rèn ngôn ngữ cho trẻ 3 tuổi thông qua môn văn học ” để đi sâu nghiên cứu và
thực hiện trong năm học này, muốn đóng góp một phần nhỏ bé của mình để tìm
ra những biện pháp cụ thể trong việc rèn ngơn ngữ, giúp trẻ có vốn ngơn ngữ
phong phú và chính xác trong q trình giao tiếp.
Trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ mẫu giáo 3 tuổi mà tơi muốn đề cập nói
riêng, khi đến lớp được hoạt động với rất nhiều mơn học. Trong đó, hoạt động
văn học là một trong những hoạt động có trong chương trình học của trẻ. Việc
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là dạy trẻ đọc thơ, đọc đồng dao kể
chuyện, đóng kịch…tạo cho trẻ được hoạt động nhiều, giúp trẻ cảm thụ tác
phẩm văn học ( biết rung động và u thích văn học, có nhu cầu tham gia vào
các hoạt động văn học nghệ thuật: đọc thơ, đọc đồng dao kể chuyện diễn cảm
và đóng kịch), có tầm quan trọng và ý nghĩa to lớn trong việc giáo dục toàn diện
cho trẻ.

Văn học giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, cảnh đẹp của quê hương
đất nước, hiểu được cuộc sống lao động của mọi người trong xã hội, nhận ra
được cái đẹp của cuộc sống mới. Đó là lịng u nước, u lao động, trung thực,
nhân ái, biết ơn, đồn kết…
Văn học cịn giúp ta giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Những hình tượng nghệ
thuật trong sáng, những từ ngữ gợi cảm, những bức tranh thiên nhiên đầy mầu
sắc, những bài thơ có nhịp điệu uyển chuyển…có tác dụng rất lớn đến tâm hồn
trẻ, giúp trẻ biết cảm nhận cái đẹp, rung động trước cái đẹp, trân trọng cái đẹp và
mong muốn, khát khao sáng tạo.
Văn học góp phần rất lớn trong phát triển ngơn ngữ cho trẻ. Thông qua
giảng dạy bộ môn văn học, người giáo viên cung cấp vốn từ cho trẻ, giúp trẻ
diễn đạt lưu loát, biểu cảm thể hiện nội dung tác phẩm văn học.
2
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Văn học chính là hoạt động nghệ thuật, nó bao gồm những giai điệu nhẹ
nhàng tha thiết của lời ru, những câu chuyện dân gian các tác phẩm thơ, truyện
hiện đại… mà ngay từ nhỏ trẻ thơ đã được tiếp xúc và làm quen với văn học qua
lời thơ tiếng hát, câu chuyện lời ru của mẹ, của cô giáo giúp các em có cảm xúc,
hành động thể hiện lời nói thơng qua ngơn ngữ một cách đúng đắn, có hiểu biết
danh lam thắng cảnh đến những cơng việc của người lớn. Vì vậy, văn học là
ngôn ngữ và công cụ giao tiếp quan trọng của con người. Đặc biệt ở trẻ nhỏ nhu
cầu giao tiếp rất lớn. Trẻ luôn cần được người lớn tạo điều kiện được nghe, được

hiểu, được nói nhờ đó mà hình thành nhân cách cho trẻ.
Trẻ em ln có nhu cầu tìm hiểu thế giới xung quanh, thơng qua lời nói
của con người. Qua tác phẩm văn học, trẻ làm quen với sự vật, hiện tượng và
hiểu biết sự vật hiện tượng một cách chính xác hơn. Từ đó, phát triển khả năng
phân tích, tổng hợp, so sánh, trên cơ sở mà trẻ mở rộng hiểu biết về thế giới.
Chính nhờ ngơn ngữ mà trẻ có thể kể lại hoặc miêu tả, góp phần tích cực sáng
tạo trong hoạt động nhận thức. Qua các hoạt động đó, ngơn ngữ văn học đến với
các em một cách tự nhiên, khơng gị bó, khơng mang tính bắt buộc. Cũng qua
văn học, trẻ em cảm nhận được tình yêu thương của mọi người, đặc biệt là
những người thân của mình : Qua bài thơ “Làm anh”, trẻ biết làm anh phải biết
chăm sóc em khi “Em khóc”, hay quan tâm em khi “Em ngã”, biết nhường nhịn
“ Chia em phần hơn”…Hay qua bài thơ: “Giữa vịng gió thơm” trẻ biết quan
tâm tới bà khi bà ốm đó là “Quạt cho bà’. Thông qua chuyện. “Qua đường”, trẻ
biết cách nhường nhịn, giúp đỡ người thân bạn bè trong xã hộị.
Văn học với ngơn ngữ phong phú, giàu hình ảnh, ngữ điệu, giúp các em
phát triển ngôn ngữ để giao tiếp tốt hơn trong cuộc sống.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
Nghiên cứu vấn đề “rèn ngôn ngữ cho trẻ 3 tuổi thông qua môn văn học”
ở lớp mẫu giáo 3 tuổi Trường mầm non Hồng Thái Tây nhằm phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ, giúp trẻ có khả năng nghe, hiểu ngơn ngữ, khả năng trình
bày có logic, có trình tự, chính xác và có hình ảnh nội dung nhất định. Bên cạnh
3
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

đó, nó cịn giúp trẻ tránh nói ngọng, nói lắp và sử dụng từ địa phương. Muốn
như vậy tơi phải tìm ra phương pháp tốt nhất. hợp lý nhất, đóng góp cho xã hội
những chủ nhân văn minh, lịch sự, góp phần gìn giữ sự trong sáng của tiếng
Việt.
Để phát triển ngôn ngữ cho trẻ, tôi cần giúp trẻ thực hiện được những yêu
cầu sau:
- Nói mạch lạc, diễn đạt: Khi giao tiếp trẻ cần có vốn từ nhất định để khi
diễn đạt một sự vật hiện tượng nào đó một cách lưu lốt, khơng ê, a, ậm ừ…
Ví dụ: khi trẻ kể một câu chuyện theo tranh, trẻ biết kết nối từng bức tranh
với nội dung truyện.
- Biết lựa chọn từ: Khi đàm thoại với mọi người, trẻ biết lựa chọn từ ngữ
sao cho phù hợp với vội dung đàm thoại.
Ví dụ: Những từ chỉ mức độ: Đi, chạy; lật đật, lon ton, lom khom…
- Khơng nói ngọng, nói lắp: Khi ngơn ngữ của trẻ bị ảnh hưởng bởi từ địa
phượng dẫn đến “ông trời- ông giời” hay ngọng giữa vần “l-n”, “s-x”, “ ch-tr”
Khi trẻ có hiện tượng nói lắp là hiện tượng túng từ ở trẻ., nếu kéo dài hiện
tượng này sẽ dẫn đến thói quen khơng tốt ở trẻ sau này, cháu nói lắp sẽ ngại
giao tiếp, rụt rè
Từ những mục đích nói trên tơi đã xây dựng đề tài “Rèn ngôn ngữ cho trẻ
3 tuổi” thông qua môn văn học, giúp trẻ biết nghe- hiểu- trả lời đúng trọng tâm
câu hỏi của người lớn. Biểt trò chuyện với những người xung quanh, biết kể lại
tác phẩm văn học có trình tự, diễn cảm, khơng nói ngọng, nói lắp.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Đề tài được áp dụng tại lớp mẫu giáo 3-4 tuổi C2 trường mầm non Hồng
Thái Tây – xã Hồng Thái Tây – Đông Triều – Quảng Ninh.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
Phạm vi nghiên cứu: “ Rèn ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi thông qua môn
văn học ở trường mầm non Hồng Thái Tây”.
Phạm vi thời gian: Từ tháng 9 năm 2017 đến tháng 12 năm 2018

4
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

5. Phương pháp nghiên cứu.
Đề tài này tôi sử dung các phương pháp sau:
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp trao đổi
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp thống kê.
II. PHẦN NỘI DUNG:
1. Cơ sở lý luận:
Trong cơng tác giảng dạy của mình, tơi đã gặp khơng ít khó khăn khi có
những trẻ bị hạn chế về ngôn ngữ. Không hẳn các cháu bị thiểu năng mà do
cháu sử dụng từ địa phương, nói ngọng q nhiều khiến cho cơ và các bạn khó
cảm nhận. Hay có cháu do hạn chế về ngơn ngữ do ít được tiếp xúc trị chuyện
với mọi người, cháu đó cứ thu mình lại ít trị chuyện và tiếp xúc với cô giáo, bạn
bè.
Là cô giáo trực tiếp đứng lớp, tôi cần phải khắc phục mọi nhược điểm cho
các cháu. Trong đó rèn ngơn ngữ là một nhiệm vụ quan trọng trong trường mầm
non nói chung và lớp mẫu giáo 3 tuổi C2 trường mầm non Hồng Thái Tây do tơi
phụ trách nói riêng.
Trong cuộc sống chúng ta đều phải sử dụng ngôn ngữ để nhận thức thế
giới, giao tiếp với mọi người và tư duy. Phát triển ngơn ngữ là phát triển các kĩ

năng nghe, nói đọc và viết.
Ngôn ngữ là phương tiện chủ yếu trong hoạt động giao tiếp hàng ngày
giữa con người với nhau.Thông qua ngơn ngữ mà người nói muốn truyền đạt
đến người nghe lượng thơng tin truyền tải,để qua đó người nghe có cách ứng xử
một cách hợp lý.Văn học chính là cơng cụ quan trọng khơng thể thiếu trong q
trình rèn ngơn ngữ cho trẻ từ lúc nhỏ, cho đến giai đoạn 3 tuổi thì lượng ngơn
ngữ đã nhiều hơn.
Trong khi đó nếu ngôn ngữ của các cháu bị hạn chế, cháu sẽ khó bộc lộ
tình cảm của mình. Khi tình cảm không được bộc lộ, dẫn đến cháu sống thu
5
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

mình, ngại giao tiếp với bạn và những người xung quanh, ngại hoạt động với đồ
vật hay trong các hoạt động khác. Có cháu đã phản ứng với điều này bằng cách
rất hay khóc.
Chính vì vậy tơi rất chú trọng đến việc “Rèn ngôn ngữ cho trẻ 3-4 Tuổi”,
để ngôn ngữ của trẻ dần hồn thiện hơn.
Lớp tơi phụ trách có 30 cháu độ tuổi 3-4 tuổi Trong cơng tác giảng dạy
của mình, tơi đã gặp khơng ít những trường hợp trẻ em bị hạn chế về ngơn ngữ:
nói lắp, nói ngọng, phát âm sai…
Khi ngơn ngữ của trẻ cịn hạn chế, cách diễn đạt của trẻ sẽ khơng lưu lốt,
trẻ sẽ khơng bộc lộ với cô giáo những vướng mắc trong các hoạt động.
Trong hoạt động trò chuyện về chủ điểm: Ngày 8/3 tôi đã tiến hành như sau:

+ Cô hỏi: Các con sẽ chúc bà, mẹ, cơ.. của mình những lời chúc gì nhân
ngày 8/3.
Phần lớn các cháu tỏ ra lúng túng, cịn ngại ngùng khơng xung phong phát
biểu. Hay nếu có trả lời thì câu trả lời cịn thiếu chủ ngữ-vị ngữ, hay nói cịn
ngọng.Chính vì vậy, trong mọi hoạt động muốn trẻ lĩnh hội được những kiến
thức, kỹ năng truyền thụ, điều cần quan tâm là việc rèn ngôn ngữ cho trẻ.
Trước những khuyết điểm này của trẻ, với cương vị là người giáo viên
đứng lớp, tôi rất băn khoăn, làm thế nào để phát triển ngôn ngữ cho các cháu?
Tơi đã tìm cho mình một trong những biện pháp để rèn và nâng cao ngôn ngữ
cho trẻ 4 tuổi ở Trường mầm non Hồng Thái Tây, thông qua môn văn học
2.Thực trạng.
+ Thuận lợi:
Trường mầm non Hồng Thái Tây nằm trên địa bàn xã Hông Thái Tây là
một xã miến núi thuộc thị xã Đông Triều Tỉnh Quảng Ninh .
Trường có 2 điểm trường trong đó có 4 lớp 5 tuổi, 4 lớp 4 tuổi, và 3 lớp 3
tuổi, 3 nhóm nhà trẻ.
Qua thời gian cơng tác tại trường Mầm non Hồng Thái Tây,tôi thấy vấn đề
rèn ngôn ngữ cho trẻ được nhà trường tiến hành như sau:
6
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Nhà trường rất quan tâm đến việc rèn ngôn ngữ cho trẻ Đặc biệt là trong
trường đã có những năm thực hiện “Chuyên đề mơn văn học” thì vấn đề đó càng

được chú trọng hơn. Những bài thơ, truyện… trong chương trình đều là những
tác phẩm dùng để rèn ngôn ngữ cho trẻ. Ngồi ra, nhà trường cịn chọn lọc sưu
tầm những bài thơ , ca dao, hị vè…có nội dung trong sáng, tình tiết hay để đưa
vào chương trình giảng dạy
Nhà trường đã tổ chức những cuộc thi về văn học- chữ viết vào những
dịp cuối năm giúp cho cơ trị có nhiều kinh nghiệm hơn trong cách diễn đạt câu
từ. Bên cạnh đó tơi nhận thấy, các cháu khi được tiếp xúc với những câu chuyện,
thơ ca, hò vè trên lớp về nhà rất thích đọc, kể cho ơng, bà ,bố ,mẹ ,mình
nghe.Như thế, trẻ càng được phát triển hơn về ngơn ngữ.
+ Khó khăn:
Tuy nhiên, việc rèn ngơn ngữ cho trẻ cịn nhiều vấn đề bất cập, đó là:
- Hồng Thái Tây là một xã miền núi , trình độ dân trí khơng đồng đều
người dân chủ yếu sống bằng nghề nơng, nền kinh tế của địa phương cịn gặp
nhiều khó khăn, một số phụ huynh cịn ít quan tâm đến trẻ, nên trẻ chưa được đi
học từ độ tuổi nhà trẻ đến mầu giáo lớn, mà phần lớn các cháu chỉ được ra lớp ở
độ tuổi 4-5 tuổi và 5-6 tuổi. Đặc biệt là những gia đình sống chung với ông, bà
các cháu không được ra lớp sớm mà do ông bà trông, nên rất hay dùng từ địa
phương, ít nói chuyện, dẫn đến trẻ nhút nhát ngại giao tiếp với người lạ.
- Trong giao tiếp, trong các họat động hàng ngày với trẻ, cũng như trong
giảng dạy việc vận dụng các chuyên đề, sáng kiến kinh mghiệm của các cơ vào
thực tế giảng dạy cịn nhiều hạn chế, cơ chưa biết vận dụng tích hợp các mơn
học khác và chưa giành nhiều thời gian vào việc sưu tầm các câu chuyện ngồi
chương trình, chưa chú trọng sửa sai. sửa ngọng cho trẻ, nên hiệu quả tiết dạy
chưa cao… Cho nên chất lượng ngôn ngữ của trẻ trường Mầm non Hồng Thái
Tây nói chung và lớp tơi phụ trách nói riêng đến đầu năm học 2017-2018 rất hạn
chế.

7
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Khi ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế, cách diễn đạt của trẻ sẽ khơng lưu lốt,
trẻ khơng bộc lộ với cơ giáo những vướng mắc trong các hoạt động, phần lớn
các cháu tỏ ra lúng túng, cịn ngại ngùng khơng xung phong phát biểu. Hay nếu
có trả lời thì câu trả lời cịn thiếu chủ ngữ - vị ngữ, hay nói cịn ngọng…
Trước những khuyết điểm này của trẻ, với cương vị là người giáo viên
đứng lớp, tôi rất băn khoăn, làm thế nào để phát triển ngôn ngữ cho các cháu?
Tôi đã tìm cho mình một trong những biện pháp để rèn và nâng cao ngôn ngữ
cho trẻ 3 tuổi ở Trường mầm non Hồng Thái Tây, thông qua môn văn học.
+ Mặt mạnh, mặt yếu:
Khi tiến hành xây dựng đề tài này, tôi đã được sự giúp đỡ rất tận tình của
các đồng chí trong ban giám hiệu, các đồng chí giáo viên trong Trường mầm non
Hồng Thái Tây trong suốt năm học để tơi có điều kiện nghiên cứu và thể
nghiệm.
+ Các nguyên nhân yếu tố tác động:
Bên cạnh đó, với nhiều năm học tập để nâng cao trình độ, được các thầy
cô giáo trường Đại học sư phạm Quảng Ninh truyền thụ cho rất nhiều kiến thức
về tâm sinh lý trẻ nói chung và mơn văn học lưá tuổi nói riêng nên cũng rất
thuận lợi cho tơi khi nghiên cứu và thực hiện đề tài này.
Mặc dù trong q trình nghiên cứu, tơi đã hết sức cố gắng nhưng chắc
chắn đề tài viết khơng tránh khỏi thiếu sót, kính mong hội đồng thi đua các cấp
và các đồng nghiệp có những góp ý quý báu để đề tài được hồn thiện hơn.
*Đánh giá:
- Chỉ có 20% trẻ biết kể chuyện sáng tạo và có hứng thú kể chuyện sáng

tạo do vốn từ cịn q ít, kỹ năng nói chưa mạch lạc .
- 40% trẻ nói được câu phức
- 50% trẻ phát âm được mạch lạc
+ Trẻ trả lời rõ ràng, mạch lạc câu hỏi của cô lả: 60%
+ Trẻ nói ngọng 20%
+ Trẻ khơng biết cách diễn đạt ngôn ngữ: 20 %
8
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Qua quá trình theo dõi và điều tra về thực trạng và những số liệu đã thu
thập được về ở lớp mẫu giáo 3-4 tuổi tôi đã mạnh dạn đề ra các giải pháp,
phương pháp rèn luyện ngôn ngữ cho trẻ .
3. Giải pháp, biện pháp.
3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp.
- Tạo môi trường văn học xung quanh trẻ
- Biện pháp giúp trẻ hiểu được nội dung tác phẩm.
- Đưa trẻ vào hoạt động văn học nghệ thuật.
3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp.
- Phương pháp đọc kể diễn cảm:
Qua phương pháp này, tơi đã hình thành ở trẻ thói quen, kỹ năng sử dụng
ngơn ngữ, giúp trẻ tiếp xúc với tác phẩm và hiểu được nội dung, nắm được các
chi tiết của truyện. Giọng đọc của cô càng diễn cảm bao nhiêu, càng hấp dẫn trẻ
bấy nhiêu. Trong q trình đó, trẻ lĩnh hội tác phẩm văn học dần dần. Đồng thời,

thông qua nghe cô đọc, kể diễn cảm, trẻ biết cách thể hiện sử dụng ngôn ngữ.
Như vậy muốn trẻ sử dụng đúng giọng điệu bài thơ, hay nhân vật trong truyện
thì cơ phải là người sử dụng đúng ngữ điệu và thể hiện tình cảm tốt. Có như vậy
khi trẻ nghe trẻ sẽ ghi nhớ được đặc điểm giọng nói nhân vật qua sự thể hiện
hướng dẫn mẫu của cơ.
Ví dụ: Khi dạy truyện “Chú dê đen”, tôi đã tiến hành như sau:
Cô kể diễn cảm truyện:
+ Giọng dê trắng run sợ.
+ Giọng chó sói khi gặp dê trắng thì qt to.
+ Giọng dê đen: Hùng dũng.
+ Giọng chó sói khi gặp dê đen lúc dầu thò to, sau sau nhỏ dần.
Qua giọng kể đó của cơ trẻ sẽ hiểu và sẽ thể hiện lại khi kể chuyện cũng
như khi thể hiện được tình cảm thái độ của mình đối với mỗi nhân vật khi nghe
và tham gia đóng kịch được tốt hơn.
Ví dụ: Khi dạy bài thơ “Làm anh”, tôi đã thực hiện :.
9
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Cô đọc diễn cảm thái độ tình cảm của anh đối vơi em vào những từ như:
“dỗ dành”, “dịu dàng”. Khi cô nhấn mạnh, diễn cảm giá trị biểu đạt bài thơ đến
trẻ sâu lắng hơn. từ đó trẻ có thái độ cư xử với em bé, dịu dàng, nhường nhịn,
nâng niu, trìu mến…Đó cũng sẽ là thái độ, ứng xử của trẻ sau này.
- Phương pháp đàm thoại:

Nhờ có phương pháp này, sự hiểu biết của trẻ về tác phẩm văn học .thông
qua đọc thơ, kể truyện được củng cố, mở rộng và chính xác hơn. Qua việc trả lời
câu hỏi, hay đóng vai thể hiện lời nói nhân vật trẻ được luyện rèn ngôn ngữ cho
trôi chảy hơn, diễn đạt dễ dàng hơn. Qua việc phát hiện những lỗi sai trong cách
phát âm của trẻ, cô sửa sai, uốn nắn kịp thời sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ ở
mức cao hơn.
Ví dụ :Truyện: “ Gà trống kiêu căng”
Cơ dùng câu hỏi đàm thoại với trẻ về thế giới động vật: Một số vật ni
trong gia đình.
Khi cho trẻ tham quan khám phá trang trại chăn nuôi, tôi đã đã đàm thoại
bằng cách đặt ra những câu hỏi cho trẻ trả lời :
+ Chúng mình hãy quan sát xem có những con vật gì trong trang trại nhé?
+ Những con vật gì thuộc loại gia cầm?
+ Gà, ngan, ngỗng, vịt ni để làm gì?
+ Những con vật ni nào thuộc lồi gia súc?
+ Ni chó để làm gì?
+ Ni mèo để làm gì?
Tiếp đến đàm thoại về nội dung truyện, tơi lại đưa ra một số caao hỏi :
+ Câu chuyện cơ kể có tên là gì?
+ Đặc điểm, hình dáng của chú gà trống như thế nào?
+ Tính cách của gà trống như thế nào?
+ Chú gà trống thường khoe khoang điều gì?
+ Chú khoe khoang với ai?
+ Có ai tin lời gà trống không?
10
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên

Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

+ Ai là người đã dạy cho gà trống một bài học?
+ Các con có học tập gương bạn gà trống khơng?
Khi trẻ trả lời câu hỏi của cơ thì vốn ngơn ngữ tư duy của trẻ được huy
động. Khi đàm thoại, trẻ cần phải sử dụng những cảm giác, trí tưởng tượng cũng
như trí nhớ, tư duy của mình để trả lời những câu hỏi của cơ, cõng từ đó mà
ngơn ngữ của trẻ linh hoạt, phong phú hơn.
- Phương pháp thực hành.
Phương pháp thực hành là một phương pháp hết sức quan trọng và cơ bản
của việc rèn luyện kỹ năng diễn đạt cho trẻ mẫu giáo. Vì khi đọc thơ hay tham
gia nhập vai nhân vật nào đó trong vở kịch, trẻ vừa thể hiện giọng điệu, ngôn
ngữ của bài thơ, cũng như nhân vật mình đang đóng vai, sao cho đúng và thuộc,
lại phải thể hiện đúng trạng thái diễn biến tình cảm của tác phẩm của nhân vật.
Từ đó khả năng diễn đạt và diễn xuất của trẻ được bộc lộ, phát huy, tư duy của
ngôn ngữ, sự lĩnh hội tiếp nhận và thể hiện của trẻ ngày càng cao. Để đạt được
điều này không đơn giản chút nào, đòi hỏi người giáo viên phải chọn tác phẩm
gây được hứng thú cho trẻ. Cô phải luôn luôn chú ý, quan tâm động viên trẻ, sửa
sai, uốn nắn trẻ kịp thời. Vì nếu trẻ tham gia thì phải sử dụng đồng thời ngôn
ngữ của nhân vật và ngôn ngữ của bản thân, lúc này trẻ phát âm ra sao, chuẩn
hay chưa chuẩn, diễn đạt như thế nào, trôi chảy hay vấp váp, thể hiện tình cảm
ra sao sẽ được bộc lộ rõ ràng nhất.
Ví dụ : Qua bài: Kể chuyện qua tranh : “Ngã tư đường phố”.
Sau khi cô đã kể cho trẻ nghe truyện nhiều lần ( Qua mơ hình, qua tranh
truyện, qua tranh chữ), cơ cho trẻ tập kể chuyện qua tranh bằng cách gợi ý để trẻ
kể lại.
Tiếp đó, cơ có thể cịn cho trẻ kể chuyện sáng tạo qua tranh,để trẻ tự sắp
sếp lời nói của mình diễn đạt lại câu chuyện, cũng với nội dung nhưng lời thoại.

Đây cũng chính là cách rèn luyện và phát triển ngơn ngữ của trẻ rất hiệu quả.
Ví dụ: Khi dạy truyện:” Gà trống kiêu căng.”

11
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Sau khi đã giúp trẻ hiểu nội dung truyện, thuộc lời thoại của truyện, tơi
cho trẻ đóng kịch bằng giống rối.
- Trẻ đóng vai gà trống phải có dáng đi, cử chỉ oai vệ, hnh hoang. Có
giọng nói ra vẻ ta đây. “Ơng mặt trời thức dậy là nhờ tiếng gáy của ta”; “hãy mở
to mắt ra mà nhìn, chính tiếng gáy của ta đã đánh thức cả thiên hạ thức dậy”
- Trẻ đóng vai Gà tồ: giọng điệu đều đều thể hiện là một con vật khơng
ưa gì cái đồ khốc lác. “Đúng là cái đồ khoác lác”; “ Hừ phải dạy cho cái đồ
khốc lác một bài học”
- Trẻ dóng vai Mèo vàng: giọng điệu rụt rè thể hiện là một con vật nhút
nhát, khơng thích gây gổ làm gì? “ Thôi anh gà tồ ơi, mặc kệ anh ấy.”
- Bên cạnh việc rèn luyện phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua các phương
pháp trên qua các tác phẩm văn học trong chương trình giảng dạy, thì việc rèn
kỹ năng cho trẻ qua các câu chuyện, thơ ca, phù hợp với độ tuổi các cháu cũng
là cách mà tôi áp dụng để phát triển ngơn ngữ cho trẻ.
* Khuyến khích trẻ kể chuyện, đọc thơ … ở mọi hoạt động.
Cách tiến hành hoạt động này tơi đưa ra ở các tình huống như sau :
+ Tổ chức, kể chuyên, đọc thơ, diễn cảm., giữa các trẻ trong lớp, giữa các

lớp với nhau.
+ Hay nhân ngày lễ, tết khuyến khích trẻ kể chuyện, đọc thơ theo chủ đề
như:
Dành tặng bà, mẹ, cô.. nhân ngày 8/3.
Dành tặng cô giáo nhân ngày 20/11. 10/10.
Dành tặng ông bà, bố mẹ… nhân dịp tết đến…
Qua những hoạt động trên trẻ khơng chỉ tìm và lựa chọn bài cho phù hợp
mà trẻ còn phải thể hiện giọng kể, đọc của mình đến người nghe cho phù hợp.
Lúc trẻ suy nghĩ về câu chuyên hay bài thơ cho phù hợp với chủ đề, là lúc
trẻ dùng trí nhớ của mình để nhớ lại nội dung truyện, thơ đã học. Tư duy của trẻ
sẽ phát triển lên thông qua diễn đạt lại nội dung câu truyện, bài thơ đó.

12
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

* Cùng với các giải pháp trên việc tăng cường cơ sở vật chất ở trường
lớp là một phần quan trong trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Với giải pháp này, tôi thực hiện như sau: Thường xuyên trang trí sắp xếp
lớp theo chủ đề, chủ điểm, với những đồ dùng đồ chơi phong phú như:
- Sắp xếp đồ dùng đồ chơi theo chủ đề: Trường mầm non.
+ Tranh ảnh trường mầm non được treo trên tường.
+ Mơ hình trường mầm non được trưng bày ở góc chơi.
+ Sách tranh truyện về những hoạt động ở trường mầm non .

Qua đó, trẻ sẽ tự diễn đạt thành lời về những hoạt động diễn ra trong
trường mầm non qua tranh, ảnh, mơ hình khi trị chuyện cùng cơ.
Trong hoạt động văn học, phần chuẩn bị đồ dùng đồ chơi là khơng thể
thiếu.
Ví dụ: Truyện: gà trống kiêu căng
Chủ đề : Một số vật nuôi.
Tôi chuẩn bị tranh xung quanh lớp tranh về một số vật nuôi, chuẩn bị
tranh ghép rời minh hoạ cho truyện, mơ hình minh hoạ cho truyện, tranh chữ
minh hoạ cho truyện, mũ gà trống, mũ gà tồ, mũ mèo, sân khấu.
Khi tiết học diễn ra,trẻ rất hào hứng học, hào hứng tham gia vào các hoạt
động trong giờ học, như : tự thuyết minh về hình ảnh những con vật gần gũi,
thích kể lại câu chuyện qua tranh, qua mơ hình. Đàm thoại với cơ vầ nội dung
truyện lưu loát hơn do trẻ đã lĩnh hội được nội dung truyện tốt.Từ đó trẻ thích
xung phong đóng kịch để được đội những chiếc mũ đẹp…Chính vì thế việc
chuẩn bị cơ sở vật chất trong các hoạt động nói chung và trong mơn văn học nói
riêng là khơng thể thiếu. Đó cũng là giải pháp để tôi “Rèn ngôn ngữ cho trẻ”.
* Giải pháp tiếp theo mà tôi áp dụng để phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở lớp
mẫu giáo 3 tuổi là: Kiểm tra đánh giá.
- Tôi thường xuyên đánh giá trẻ qua mỗi tiết học và hoạt động góc hàng
ngày, vào sổ đánh giá trẻ biết được trẻ khiếm khuyết ở điểm nào để bổ xung cho
trẻ.
13
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Ví dụ: Qua bài thơ: “Mèo đi câu cá”.
Với kỹ năng: Phát triển ngôn ngữ và khả năng đọc diễn cảm của trẻ.
Như vậy yêu cầu của bài về kỹ năng khi đọc thơ các cháu phải đọc không
ngọng, không vấp, thẻ hiện rõ nội dung bài thơ.
Phần trẻ đọc thơ diễn cảm. Cháu nào là cháu đọc hay, diễn cảm, tôi ghi lại
để phát triển năng khiếu cho các cháu. Cháu nào giọng đọc cịn rụt rè, khơng rõ
ý, tơi cũng ghi lai để chú ý rèn luyện cháu nhiều hơn.
Phần cho trẻ đọc thơ sáng tạo theo tranh, lúc này trẻ phải biết sắp xếp ý
thơ sao cho phù hợp với nội dung tranh. Cháu nào mạnh dạn nhất, diễn đạt hay
nhất, tơi ghi lại, cháu nào cịn chưa giám thể hiện tơi cũng ghi lại. Từ đó, tơi rút
kinh nghiệm, nghiên cứu, tìm cách giảng dạy sao cho phù hợp vào giừo dạy sau.
Việc thường xuyên ghi nhật ký là một thói quen rất tốt, giúp tơi theo dõi
nhận thức của từng trẻ nói chung và theo dõi sự phát triển ngơn ngữ của từng trẻ
nói riêng để rèn luyện phát triển ngơn ngữ cho các cháu.
* Khi trẻ nói ngọng hay sử dụng từ địa phương , tôi không chê trẻ, tuy
nhiên vẫn phải nhắc nhở phê phán rút kinh nghiệm, để trẻ nhận ra điểm sai của
mình và sửa chữa ngay. Nếu ta cứ để một trẻ sai nhiều lần không những cháu bị
ảnh hưởng mà những cháu xung quanh cũng ảnh hưởng theo.
Ví dụ: Trẻ nói “Trồng cây’ bằng “giồng cây”
Tôi thường nhắc khi trẻ sai là:
+ Con nói gần đúng rồi đấy.
+ Con nên chú ý đọc thật hay như bạn nhé.
+ Chỉ cần chú ý một chút nữa là con nói đúng đấy.
Bên cạnh đó có thể giúp trẻ nói lại theo cơ, hay mời trẻ khác nói lại.
Ví dụ: Khi dạy truyện: “Ai đáng khen nhiều hơn”.
Tơi hỏi:
+ Câu chuyện có tên là gì?
+ Thỏ mẹ nhờ thỏ anh đi đâu?
+ Thỏ mẹ nhờ thỏ em đi đâu ?

14
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Trẻ trả lời có thể nhầm giữa cơng việc được giao của hai anh em thỏ.
* Bên cạnh việc phê phán, rút kinh nghiệm việc Biểu dương,tuyên truyền
Đây cũng là một giải pháp để phát triển và rèn luyện ngôn ngữ cho trẻ.
Tôi thực hiện giải pháp này bằng cách:
- Luôn tuyên dương như vỗ tay, khen trẻ, khuyến khích khi trẻ đã trả bài
đúng.
+ Khi trẻ đọc một bài thơ hay , cơ hỏi các trẻ khác. Bạn đọc có hay
khơng? Hãy thưởng cho bạn một tràng vỗ tay thật to nào.
3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp:
Từ việc được cơ khuyến khích, trẻ sẽ cố gắng lần sau đọc hay hơn, trẻ
khác cố gắng cũng đọc hay như bạn. Từ đó trẻ càng thi đua nhau đọc diễn cảm
hơn.
* Khơng phải dĩ nhiên mà có câu “ Già được bát canh như trẻ được manh
áo mới” Chính vì vậy mà tôi thường xuyên phối hợp với các bậc phụ huynh, với
BGH trường tổ chức hội thi đọc, kể diễn cảm những tác phẩm văn học để tặng
quà biểu dương các cháu. Đó là hình thức giúp các cháu phấn đấu.
3.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên
cứu
Với tiêu chí nhằm “rèn ngôn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi” thông qua môn văn
học, để các cháu có thể trả lời mạch lạc, khơng nói ngọng, biết cách diễn đạt

ngơn ngữ. Tơi mạnh dạn nghiên cứu và thực nghiệm đối với trẻ trong lớp mình.
Bằng những giải pháp đã nêu trên trong năm học vừa qua, đã đạt được kết quả
như sau:
+ Trẻ trả lời mạch lạc câu hỏi của cô đạt: 100%
+ Trẻ nói ngọng: 0
+ Trẻ khơng biết cách biểu đạt ngơn ngữ: 0.
Trong khi đọc diễn cảm và đóng kịch trẻ rất nhiệt tình và phấn khởi xung
phong. Điều đáng mừng là thông qua hoạt động với văn học mà vốn từ của trẻ

15
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

được bổ xung nhiều hơn, trẻ mạnh dạn hơn hẳn khi trả lời, giao tiếp khi học tập,
trẻ biết sử dụng ngôn ngữ văn học với ngôn ngữ hàng ngày để giao tiếp phù hợp.
Đạt được kết quả này, không chỉ là lỗ lực của cơ và trẻ, mà cịn là sự
hướng dấn tận tình của tổ chun mơn, ban giám hiệu nhà trường, sự quan tâm
trợ giúp của các cô giáo, sự ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ huynh đối với tôi
trong thời gian qua. Đến thời điểm này, ở lớp tôi phụ trách, ngôn ngữ của trẻ
ngày càng được nâng cao, phát triển, qua đó giúp trẻ dần dần hồn thiện nhận
thức và nhân cách của mình.
Việc rèn ngơn ngữ cho trẻ ở trường mầm non là một việc quan trọng, điều
này muốn đạt đựoc cần có sự nhiệt tình giảng dạy rèn lun của cơ, sự lỗ lực của
trẻ bên cạnh đó cần có sự quan tâm tạo điều kiện của nhà trường và làm tốt công

tác xã hội hố giáo dục .
Việc rèn ngơn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi khơng dễ, bởi vì với đặc thù tâm sinh
lý lứa tuổi: Trẻ muốn chơi tự do, bướng bỉnh, trí nhớ chưa cao.
Để việc rèn ngơn ngữ cho trẻ 3-4 tuổi thông qua môn văn học , người
giáo viên mầm non phải làm tốt những vấn đề sau:
- Trước hết là người giáo viên mầm non muốn thực hiện việc chăm sóc và
giáo dục trẻ tồn diện, người giáo viên phải có trình độ chun mơn nghiệp vụ
vững vàng, yêu nghề mến trẻ, nắm vững được đối tượng học sinh mà mình phụ
trách, về tâm lý lứa tuổi, khả năng của trẻ đặc biệt là ngôn ngữ của trẻ trên cơ
sở đó mà có kế hoạch chăm sóc và giáo dục trẻ toàn diện sát sao
- Thường xuyên dự giờ thăm lớp rút kinh nghiệm, có ý thức tự trao dồi học
hỏi, tích cực đổi mới phương pháp soạn giảng theo sự chỉ đạo sát sao của
chuyên môn, của ban giám hiệu nhà trường.
- Thường xuyên tích luỹ và trau dồi cho mình vốn từ ngữ phong phú, phát
âm chuẩn, tiến tới nói hay, là tấm gương sáng cho học sinh học tập về cách diễn
đạt ngôn ngữ
- Việc rèn ngôn ngữ trẻ của người giáo viên phải được tiến hành thường
xuyên, đồng nhất theo đúng chỉ đạo của chuyên nôn đã đề ra trong tất cả các
16
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

khâu của quá trình giảng dạy, trên cơ sở yêu cầu ngày càng được nâng lên để
giúp trẻ phát triển một cách hoàn thiện.

- Việc rèn ngơn ngữ cho trẻ cũng cần có sự kết hợp có sự ủng hộ hợp tác
nhiệt tình của phụ huynh phối hợp với cơ giáo, để có sự thống nhất trong việc
chăm sóc giáo dục các cháu ở trường và ở gia đình. Phụ huynh có cái nhìn đúng
đắn về ảnh hưởng của họ đối với trẻ nhất là lời ăn tiếng nói, cách ứng xử trong
giao tiếp nhất là đối với trẻ
- Sự quan tâm, ủng hộ đầu tư về cơ sở vật chất của các các cấp lãnh đạo,
chính quyền địa phương, các ban ngành đồn thể và cơ quan, xí nghiệp đóng
trên địa bàn để tạo cho các cháu có điều kiện học tập và vui chơi, cũng góp phần
quan trọng vào sự thành công trong việc rèn ngôn ngữ cho trẻ trong Trường
mầm non
III. PHẦN KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ.
1. Kết luận:

Ngôn ngữ đặc biệt quan trọng đối với con người. Nếu ngôn ngữ nghèo
nàn thì tư duy cũng khó phát triển. Vì vậy, chúng ta phải cung cấp vốn từ cho trẻ
ngay từ khi còn nhỏ và phải thường xuyên củng cố rèn luyện cho trẻ, giúp trẻ sử
dụng thành thạo, chuẩn xác tiếng mẹ đẻ của mình, diễn đạt nó một cách mạch
lạc rõ ràng.
Ngơn ngữ có vị trí và tầm quan trọng lớn lao như vậy nên việc rèn ngôn
ngữ cho trẻ là một vấn đề cần thiết, đặc biệt là với trẻ mẫu giáo nói chung ,trẻ 5
tuổi nói riêng. Đề tài nghiên cứu “ Rèn ngôn ngữ cho trẻ thông qua môn văn
học” này sẽ là cơ sở vững chắc cho việc phát triển học tập của trẻ những năm
học tiếp theo.
Qua thời gian nghiên cứu, thực hành thể nghiệm vấn đề “rèn ngôn ngữ
cho trẻ mẫu giáo 3 tuổi thông qua môn văn học” tại trường mầm non Hơng Thái
Tây trong năm học 2017-2018 của mình, tơi thấy phương pháp giáo dục này đã
có hiệu qủa tốt. Thông qua việc học tập, vui chơi, đặc biệt là qua mơn văn học,
trẻ lớp tơi phụ trách đã có nhiều tiến bộ trong ngơn ngữ của mình.
17
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

Việc rèn ngôn ngữ cho trẻ ở trường mầm non là một việc quan trọng, điều
này muốn đạt được cần có sự nhiệt tình giảng dạy rèn lun của cơ, sự lỗ lực của
trẻ bên cạnh đó cần có sự quan tâm tạo điều kiện của nhà trường và làm tốt công
tác
2. Kiến nghị:

Các cấp quản lí giáo dục, sở giáo dục nên thường xuyên mở các chuyên
đề các cấp đặc biệt là cấp cụm, để các giáo viên có điều kiện học hỏi kinh
nghiệm lẫn nhau trong quá trình tiếp cận và thực hiện chương trình đổi mới và
phương pháp đổi mới trong giáo dục mầm non.
Tăng cường kinh phí cho giáo dục mầm non để mua sắm trang thiết bị dạy
học phục vụ thiết thực cho việc đổi mới phương pháp tăng hiệu quả chất lượng
giáo dục như:
- Các đồ dùng dạy học cần đạt chất lượng chuẩn hơn và đầy đủ hơn: lơ tơ,
tranh…
Tơi rất mong các cấp quản lí giáo dục quan tâm nhiều hơn nữa đến ngành
học mầm non, đặc biệt là những trường cịn nhiều khó khăn của thị xã Đông
Triều để công tác giáo dục trẻ ở trường mầm non có hiệu quả hơn.
Xin chân thành cảm ơn !
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ XÁC NHẬN, ĐỀ NGHỊ

NGƯỜI VIẾT ĐỀ TÀI

Nguyễn Thị Duyên

18
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO

Với đề tài “Rèn ngôn ngữ cho trẻ” thông qua môn văn học tôi đã nghiên
cứu và tham khảo những tài liệu sau.:
- Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 3-4 tuổi xuất bản 2001
- Tài liệu Bồi dưỡng thường xuyên
- Giáo trình tâm lý học trẻ em xuất bản năm 1995
- Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua bộ môn LQVHWWW.Mầm non.Com

19
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm
MỤC LỤC
NỘI DUNG

Nội dung
I. PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
2.Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài
3. Đối tượng nghiên cứu
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
5. Phương pháp nghiên cứu.
II. PHẦN NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận
2. Thực trạng
3. Giải pháp, biện pháp
3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp.
3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp.
3.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của

Trang
1
1
3
4
4
5
5

5
6
9
9
9
15
15

vấn đề nghiên cứu.
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

17
17
18
19
20

1. Kết luận
2. Kiến nghị
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
V. MỤC LỤC

20
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên


Trường MN Hồng Thái Tây

Sáng kiến kinh nghiệm

21
Người thực hiện

Nguyễn Thị Duyên