Sứ mạng hay lợi nhuận
Cơ hội kinh doanh mở ra ngày càng nhiều đã đặt các nhà lãnh đạo doanh nghiệp
Việt trước sự lựa chọn: theo đuổi sứ mạng kinh doanh hay chạy theo lợi nhuận?
Trước bối cảnh hội nhập kinh tế, cơ hội kinh doanh xuất hiện ào ạt và liên tục,
nhiều ngành nghề mới được hình thành. Thế giới ngày càng "phẳng" hơn, mang
đến nhiều cơ hội cho doanh nghiệp với thị trường liên thông từ trong nước đến
quốc tế, đồng thời mở ra một vấn đề mới cho các nhà lãnh đạo, đó là theo đuổi
những giá trị kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp (còn gọi là sư mạng) hay nhang
cơ hội mới ập đến với mức lợi nhuận hấp dẫn. Điều đơn giản đầu tiên là lợi nhuận
chỉ mang tính ngắn hạn trong khi sư mạng chính là mục đích cuối cùng.
Sự thay đổi môi trường kinh doanh
Trước đây, doanh nghiệp Việt Nam chỉ cần chú trọng quản lý thật tốt khách hàng,
sản phẩm, nguồn nhân lực, tài sản là đã hoàn thành mục tiêu. Nhưng hiện nay,
khi quá trình dân chủ hóa thông tin, tri thức diễn ra hàng ngày trên toàn thế giới thì
những công nghệ, ưng dụng mới nhất, xu hướng ngành cũng như thông tin về thị
trường, đối thủ không còn là của riêng ban lãnh đạo doanh nghiệp hoặc bất kỳ ai.
Mọi người đều có thể lấy thông tin bàng cách truy cập Internet.
Việc dân chú hóa thông tin và tri thức cũng cho phép ban lãnh đạo doanh nghiệp
đào sâu tìm hiểu kiến thức về những ngành liên quan hoặc lĩnh vực mà họ quan
tâm. Chính những kiến thức này sẽ là động cơ thúc đẩy lãnh đạo doanh nghiệp
hướng Công ty mình thực hiện những hoạt động mới, tạo ra lợi nhuận và bành
trướng doanh nghiệp nhưng lại dần xa rời sứ mạng doanh nghiệp.
Hiện có rất nhiều doanh nghiệp đi theo chiều hướng này. Ví dụ, ngành bất động
sản cụ thể là xây dựng cao ốc văn phòng cho thuê đang rất "sốt", đem lại lợi nhuận
cao, thế là hàng loạt doanh nghiệp đổ xô vào đầu tư và quên mất sứ mạng chính
của mình. Như một Công ty chuyên sản xuất cà phê nhận thấy thị trường phân
phối sản phẩm tiêu dùng đang có tiềm năng, họ quyết định đổ hàng ngàn tỉ đồng
thiết lập hệ thống phân phối bán lẻ trải dài cả nước. Lời lỗ của những dự án trên
chưa biết thế nào nhưng trước mất là nguồn lực của họ đã bị dàn trải khiến lợi thế
cạnh tranh đang dần suy yếu.
Kênh phân phối kia sẽ tồn tại như thế nào khi xu hướng người tiêu dùng đang dần
chuyển sự tập trung vào siêu thị. Nghiên cứu về hành vi người tiêu dùng 2007 của
báo Sài Gòn Tiếp Thị ở 4 thành phố lớn là Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM và Cần
Thơ cho thấy, người tiêu dùng đang xem siêu thị là kênh mua sắm chủ yếu ở các
mặt hàng tiêu dừng và gia dụng.
Tương tự như khi doanh nghiệp của bạn dễ dàng nắm bất thông tin của các ngành
khác thì những Công ty ngoài ngành công không quá khó khăn để có thông tin về
ngành hoạt động của bạn, thậm chí là cả thông tin về thị trường, xu hướng ngành,
phát minh công nghệ mà bạn đang có. Điều này sẽ thôi thúc những đối thủ tiềm
năng nhảy vào, đối thù trực tiếp sẽ cạnh tranh gay gắt hơn. Và đây cũng là một
động lực thúc đẩy các nhà lãnh đạo phát triển những định hướng kinh doanh mới,
tạo ra lợi nhuận cao nhằm giảm thiểu rủi ro về ngành cũng như áp lực cạnh tranh.
Những vấn đề trên là thực tế cửa không ít doanh nghiệp lớn, được xem là hàng đầu
của Việt Nam hiện nay. Vậy nhà lãnh đạo phải làm thế nào, theo đuổi sứ mạng
hay lợi nhuận?
Sứ mạng hay lợi nhuận
Một Tiến sĩ kinh tế học có tiếng ở Việt Nam nói rằng, vấn đề đơn giản hay phức
tạp phụ thuộc phần lớn vào cách ta đặt vấn đề. Cũng giống như ngày xưa khi bao
vây thành trì, vị tướng lĩnh chỉ nhìn thấy công thành là phương pháp duy nhất mà
bỏ qua những phương pháp về ngoại giao, chính tri, kinh tế vì ông bị bó hẹp trong
chính quan điểm của mình. Không thể trách vị tướng đó kém cỏi vì ông ta được
đào tạo để chinh phạt. Giá trị để chứng tỏ bản thân ông là nhũng trận chiến, số
lượng thành trì và tù binh chiếm được.
Tương tự với nhà lãnh đạo doanh nghiệp, không thể trách khi họ rời bỏ những giá
trị cốt lõi để chạy theo lợi nhuận. Đương kim CEO của Motorola, Eo Zander là
nhà quản ly xuất thân từ ngành tài chính, sau khi tại vị, ông đã tiến hành cắt giảm
nhân sự tại Mỹ hàng loạt, chuyển các bộ phận hỗ trợ sang Malaysia và Philippines.
Một sớm thực dậy, các nhà quản lý cấp trung của Motorola đến văn phòng không
còn nhận được lời chào buổi sáng từ cô thư ký xinh đẹp mà thay vào đó là cuộc
gọi từ Malaysla báo về lịch làm việc trong ngày, một email tư Philippines cung
cấp các hồ sơ chuẩn bị cho cuộc họp quan trọng. Những thay đổi của vị CEO này
đã vấp phải sự phản đối rất lớn từ nhân viên, Chính quyền vì đã làm mất việc làm
của hàng ngàn người Mỹ và chuyển một bộ phận doanh số không nhỏ của
Motorola ra nước ngoài. Nhưng trong báo cáo tổng kết cuối năm 2005, lợi nhuận
và tăng trưởng của Motorola lại cao hơn những gì người tiền nhiệm làm được.
Trở lại Việt Nam, rất nhiêu nhà lãnh đạo đang băn khoan liệu nên tập trung vào lợi
nhuận hay sứ mạng cốt lõi của doanh nghiệp. Khó khăn của họ là đã đặt hai phạm
trù lợi nhuận và sứ mạng ở hai khía cạnh đối nghịch nhau. Trong triết học duy vật
biện chứng, C.Mác và Ph.Ăngghen nói rằng, bên trong mâu thuẫn có sự thống
nhất với nhau, mâu thuẫn là tiền đề đề phát triển tiến bộ xã hội. Sự phủ định của
những mâu thuẫn này mang tính biện chứng, tức chúng không phủ định hoàn toàn
mà chi phủ định những mặt gây hạn chế, kìm hãm sự phát triển của nhau. Khi loại
bỏ những yếu tố này thì những yếu tố mâu thuẫn sẽ kết hợp với nhau, tạo nên
bước nhảy cho xa hội.
Nên áp dụng quy luật trên vào hai phạm trù sư mạng và lợi nhuận, xem lợi nhuận
như một công cụ để duy trì mục tiêu sứ mạng của doanh nghiệp. Khi đó, mục tiêu
hàng đầu trong hoạch định chiến lược kinh doanh là xây dựng sức mạnh nội tại
của doanh nghiệp, lợi nhuận chỉ là công cụ thực hiện. Quan điểm này còn thể hiện
ở khía cạnh các doanh nghiệp mở rộng lĩnh vực kinh doanh có liên quan trực tiếp
hoặc gián tiếp đến lĩnh vực, thế mạnh, lợi thế hiện tại của mình. Khi áp dụng quan
điểm này, họ sẽ được những chiến lược kinh doanh nhất quán, khai thác triệt để
sức mạnh nền tảng của doanh nghiệp mà không làm giảm suất sinh lợi và tăng
trưởng.
FPT là một ví dụ tốt cho nhận định trên. FPT đang theo đuổi rất nhiều lĩnh vực
như sản xuất gia công phân mém, phân phối thiết bị tin học, cung cấp phần mềm
hỗ trợ quản trị doanh nghiệp, cung cấp dịch vụ thông tin liên lạc, lắp ráp máy tính
và đào tạo tin học. Nhưng họ chưa bao giờ xa rời triết lý kinh doanh của mình, đó
là "Công ty cổ phần đầu tư phát triển công nghệ". Tất cả những hoạt động con của
Công ty dù mới xuất hiện hay tồn tại từ lâu đều tập trung vào mục đích phát triển
công nghệ. Và bản thân những ngành con này đều có suất sinh lợi rất cao (lợi
nhuận và tăng trưởng hàng năm của FPT đều đạt trên 30%).(Theo bản cáo bạch
của Công ty FPT).
Với doanh nghiệp cà phê ở trên, vẫn là xây dựng kênh phân phối nhưng tại sao là
hàng tiêu dùng mà không phải là hàng nông sản hoa quả tươi, nông sản chế biến?
Trong khi khai thác và chế biến cà phê đang là thế mạnh của họ và tình hình phân
phối nông sản hoa quả tươi Việt Nam hiện rất thiếu những kênh phân phối trọng
yếu. Một mảng nhỏ thị trường đã vào siêu thị và các cửa hàng cung cấp nông sản
tươi sống, đại đa số còn lại là những cửa hàng manh mún. Bên cạnh đó, người tiêu
dùng ngày càng quan tâm hơn đến nguồn gốc cũng như sự đảm bảo chất lượng của
nông sản cùng với tính an toàn khi sử dụng chúng.
Theo Nhịp cầu đầu tư