Chuyen de Ngu van 2017 2018

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

TRƯỜNG THCS PHƯỚC VÂN CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TỔ: Văn - Sử- Địa Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

<b>Chuyên đề: “DẠY HỌC THEO NHĨM TRONG GIỜ HỌC MƠN NGỮ</b>

<b>VĂN THCS”</b>

<b>I. Đặt vấn đề.</b>

Thực tế những năm gần đây cho thấy số học sinh u thích mơn văn khơng nhiều.
Khơng ít ý kiến cho rằng sở dĩ có tình trạng này là do học sinh bị lôi cuốn theo cơ chế thị
trường, thời đại của sự bùng nổ thơng tin nên các em ít có độ lắng để cảm thụ, rung cảm
trước một ý văn hay, một lời thơ đẹp. Qua thực tế, ta nhận thấy đa số học sinh rất ngại học
Văn cho dù các em nhận thức được vai trò bổ trợ to lớn và thiết thực của Văn học trong học
tập cũng như trong đời sống. Một phần do chính các em, nhưng một phần cũng là do thiếu
chất văn trong giờ văn, hay nói cách khác là chưa tạo được những giờ học thực sự hứng thú
lôi cuốn học sinh.

Tồn tại lớn nhất từ phía học sinh là thói quen thụ động, quen nghe, chép, ghi nhớ máy
móc và tái hiện lại những gì giáo viên nói, chưa có thói quen chủ động tìm hiểu, khám phá
bài học nếu không được giao nhiệm vụ hoặc nếu có được giao nhiệm vụ thì cũng cịn lúng
túng trong khi độc lập giải quyết vấn đề. Khi chuẩn bị bài học, các em còn bị lệ thuộc vào
các tài liệu, sách tham khảo, khơng dám thốt ly những gì viết trong tài liệu, dẫn đến hạn
chế năng lực chủ động sáng tạo trong các hoạt động nghe, nói, đọc, viết của học sinh. Học
sinh chưa tự thân bộc lộ những suy nghĩ, tình cảm của cá nhân trước tập thể, nếu phải nói
và viết, các em sẽ cảm thấy khó khăn, nhiều khi kiểm tra những câu hỏi khác đi so với sách
giáo khoa là các em tỏ ra lúng túng và dễ bị lạc hướng.

Nắm được nhược điểm đó của học sinh, nhiều thầy cô giáo đã mạnh dạn áp dụng
phương pháp tổ chức dạy học theo nhóm để phát huy năng lực chủ động sáng tạo của cá
nhân học sinh.

<b>II. Một số giải pháp thực hiện.</b>

<b>1. Một số hình thức tổ chức nhóm và việc quản lý nhóm học tập:</b>
<b>1.1. Đối với giáo viên:</b>

<b>a. Cần nắm vững quy trình tổ chức dạy học theo nhóm:</b>

<i><b>+ Bước 1:</b><b>Thành lập nhóm.</b></i>

Cách hình thành nhóm học sinh ở đây cần phải rất linh hoạt. Tuỳ thuộc vào từng tiết
học, phạm vi của vấn đề, thời gian được trao đổi mà số lượng đơn vị nhóm có cơ cấu khác
nhau. Khi phân nhóm, giáo viên cần chú ý đến tâm sinh lí, giới tính và sức học của các
thành viên trong nhóm. Khi nhóm được hình thành, giáo viên cho nhóm tự bầu nhóm
trưởng. Nhiệm vụ của nhóm trưởng là đơn đốc các thành viên trong nhóm, tổng hợp ý kiến
và cử thành viên trình bày; vị trí này không nhất thiết phải cố định để tạo sự phấn đấu
chung của cả nhóm.

<i><b>+ Bước 2: Định hướng hoạt động nhóm.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

suy nghĩ, bài học rút ra từ văn bản đó (khuyến khích học sinh tự do phát biểu suy nghĩ của
mình).

<i><b>+ Bước 3: Kiểm tra quá trình chuẩn bị của học sinh.</b></i>

Trong khi học sinh làm việc, giáo viên nên đến từng nhóm hỗ trợ, động viên, nhắc nhở
để các nhóm làm việc đều tay, đảm bảo thời gian. Mục đích để đơn đốc thái độ hợp tác tích
cực của các thành viên, cần tránh tình trạng dựa dẫm, chỉ một cá nhân làm việc. Mặt khác,
thơng qua q trình kiểm tra để gợi mở cho học sinh, hướng vấn đề thảo luận đi vào trọng
tâm.

<i><b>+ Bước 4: Báo cáo kết quả:</b></i>

Sau khi các nhóm hồn thành công việc, giáo viên hoặc lớp trưởng điều khiển từng
nhóm lên báo cáo kết quả bằng trình bày trên giấy lớn hoặc trình bày miệng. Các nhóm
khác bổ sung, thống nhất ý kiến.

<i><b>+ Bước 5: Kết luận vấn đề:</b></i>

Giáo viên tóm tắt kết quả đạt được, giúp học sinh tự nhận xét, đánh giá q trình làm
việc.

<b>b. Quản lí nhóm học tập:</b>

Giáo viên có trách nhiệm hướng dẫn và quản lí học sinh làm việc theo nhóm nhằm đạt
được mục tiêu về nội dung học tập. Để đạt được điều này, trước đó giáo viên phải chuẩn bị
rất kĩ phần thiết kế bài học, lựa chọn vấn đề cần làm việc theo nhóm. Trong q trình thiết
kế giáo án, giáo viên cần chọn vấn đề cho việc tổ chức hoạt động nhóm và đặt ra các tình
huống.

<b>1.2. Đối với học sinh:</b>

Trong phương pháp dạy học tích cực, người học vừa là đối tượng của hoạt động dạy vừa
là chủ thể của hoạt động học, được cuốn hút vào những hoạt động học tập do giáo viên tổ
chức và chỉ đạo, thơng qua đó tự lực khám phá ra những điều mình chưa biết chứ không
phải là thụ động tiếp thu những tri thức đã được sắp đặt sẵn.

Để quá trình hoạt động chung đạt hiệu quả, tất yếu mỗi thành viên cần có ý thức tìm tịi,
nghiên cứu, có sự thống nhất và phân cơng hợp lý, cụ thể (phân cơng nhóm trưởng, người
đúc kết ý kiến ghi ra giấy, người trình bày... phải có sự thay đổi, luân phiên nhau). Để tiết
kiệm thời gian, trưởng nhóm phân cơng mỗi thành viên phụ trách một mảng, sau đó cùng

tổng hợp, thống nhất ý kiến, xây dựng phần cấu trúc trình bày của nhóm. Việc phân cơng
càng cụ thể, hiệu quả càng cao. Với môi trường tập thể - lớp học, học sinh phải luôn hướng
đến thái độ hợp tác, trao đổi tích cực.

<b>2. Cách tổ chức dạy học theo nhóm:</b>

<b>2.1. Vận dụng các kiểu loại nhóm vào giờ dạy học văn:</b>

Với phân môn Văn học, dạy một văn bản, khó nhất là xây dựng được hệ thống câu hỏi,
bài tập giúp mọi đối tượng học sinh chủ động tích cực học tập, một vấn đề đưa ra phải tác
động tới nhiều đối tượng học sinh, phải có nhiều học sinh được suy nghĩ và trình bày điều
mình nghĩ. Chính vì vậy trong một tiết học, giáo viên cần suy nghĩ để chọn phần nào, câu
hỏi nào dành cho việc hoạt động nhóm, khơng nên quá lạm dụng hình thức này sẽ dẫn đến
nhàm chán, rơi vào bệnh hình thức, học sinh hoạt động nhóm chỉ là hình thức, khơng có
hiệu quả. Giáo viên cần phải xác định hình thức nhóm.

Một số hình thức tổ chức nhóm và cách chia nhóm:

<i>- Chia nhóm theo số lượng: Quy mơ nhóm tuỳ thuộc vào nhiệm vụ sẽ giao cần đến ít hay</i>
nhiều người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

+ Nhóm lớn: nhóm theo 1 - 2 bàn học, thường hình thành bằng cách các em quay mặt vào
nhau hoặc bàn trên quay xuống bàn dưới.

<i>- Chia nhóm theo tính chất:</i>

+ Nhóm ngẫu nhiên: được chia theo một cách ngẫu nhiên, khơng tính đến đặc điểm của
người trong nhóm.

+ Nhóm hỗn hợp: gồm những em có điều kiện, năng lực khác nhau (thường được chia theo

tổ) tạo điều kiện cho các em hỗ trợ lẫn nhau khi làm việc.

+ Nhóm tình bạn và nhóm kinh nghiệm: học sinh tự lựa chọn bạn cùng sở thích, có sở
trường hoặc kinh nghiệm về một lĩnh vực nào đó tạo thành một nhóm. (Giáo viên thường
giao việc cho học sinh thực hiện ở nhà)

Tuỳ theo yêu cầu của câu hỏi kiến thức bài học, của vấn đề giáo viên đưa ra, vấn đề
được chọn để nhóm làm việc nên hướng tới mục tiêu, yêu cầu, kết quả cần đạt và quy định
thời gian làm việc.

Nếu vấn đề nhỏ thì chỉ thảo luận trong nhóm nhỏ khoảng 2-3 học sinh (theo từng cặp hoặc
theo một bàn học) trong thời gian ngắn.

Việc khai thác và ứng dụng công nghệ thông tin trong bài giảng khẳng định được tính
hiệu quả trong dạy học ở trường phổ thơng. Dùng hình ảnh, âm thanh thơng qua phần
mềm PowerPoint để thiết kế bài dạy học làm giàu thêm hoặc cụ thể hoá kiến thức cơ bản sẽ
mang lại hiệu quả cao cho bài dạy học.

*Tổ chức hoạt động nhóm sử dụng phiếu học tập:

Phiếu học tập là một trong những công cụ nhằm tiết kiệm thời gian trong việc tổ chức
các hoạt động học tập, đồng thời cùng một lúc có thể kiểm tra được nhiều kiến thức, kĩ
năng, nhiều đối tượng và chữa những lỗi cơ bản, phổ biến. Mỗi phiếu học tập, giáo viên có
thể giao câu hỏi cho học sinh, nhằm dẫn dắt tới một kiến thức, rèn luyện một thao tác tư
duy hoặc thăm dò thái độ trước một vấn đề. Điều quan trọng là qua công tác độc lập với
phiếu học tập, học sinh được phát triển kĩ năng tư duy, làm tăng hiệu quả của các phương
pháp dạy học tích cực

*Thảo luận nhóm với chủ đề cho trước:

Nhóm có thời gian chuẩn bị trước ở nhà (giáo viên giao nhiệm vụ cho các nhóm ở tiết
trước). Thường là những kiến thức liên quan đến tác giả, phần khái quát văn học, tìm hiểu
một tác phẩm văn học... để tiết kiệm được thời gian ở lớp. Điều này phải tuỳ từng trường
hợp cụ thể.

Cách thảo luận nhóm với chủ đề cho trước là phân chia theo nhóm tình bạn, nhóm kinh
nghiệm (chỉ là cách gọi tên, đó có thể là nhóm đã được chia để học ở nhà theo địa bàn dân
cư). Giáo viên thông báo số lượng người trong nhóm và cùng nhau sưu tầm, tìm hiểu đề tài
mà giáo viên đã giao cho nhóm.

<b>3. Kết quả đạt được:</b>

<i><b>- Giáo viên:</b></i>

+ Rút ra được những kĩ năng cần thiết trong khi tổ chức và quản lí điều hành hoạt động của
nhóm;

+ Biết được đặc điểm của mỗi học sinh, ghi nhận thành tích của học sinh tích cực nhất;
+ Động viên, biểu dương khi các em nói hay, diễn đạt tốt. Khuyến khích những học sinh
cịn rụt rè, tạo cơ hội cho các em đó hồ mình vào trong cơng việc của nhóm;

+ Tránh phê phán hay phủ nhận ý kiến của học sinh;
+ Giáo viên thực hiện vai trò trợ giúp;

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

+ Bằng hoạt động thảo luận trong nhóm, nội dung bài học được nắm vững hơn qua con
đường độc lập suy nghĩ và hợp tác hoạt động trong trao đổi, thảo luận với các thành viên
khác;

+ Học sinh nắm vững nội dung bài học, vừa bổ sung các câu trả lời của bạn, thích được
phát biểu ý kiến của mình về vấn đề của nhóm mình đang làm và của cả nhóm bạn;

+ Khơng nản, kiên trì làm cho xong bài tập (vì có phần thi đua giữa các nhóm);

+ Khi trình bày bài viết của nhóm, học sinh thường học theo cách nói của giáo viên hay
của những người dẫn chương trình trên truyền hình mà các em xem; từ đó các em mạnh
dạn, năng động hơn.

<b>III. Tính khả thi của chuyên đề</b>

Sau khi áp dụng đề tài này học sinh học tập có sự tiến bộ rất nhiều, hứng thú hơn trong
giờ học ngữ văn

<b>IV. Kết luận.</b>

Đổi mới phương pháp dạy học và đổi mới các hình thức tổ chức dạy học theo hướng
tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh là một quá trình rèn luyện lâu dài. Giáo viên
phấn đấu để trong mỗi tiết học, học sinh được hoạt động nhiều hơn, được thực hành nhiều
hơn, thảo luận nhiều hơn và quan trọng là được suy nghĩ nhiều hơn trên con đường chủ
động chiếm lĩnh nội dung học tập.

Việc dạy học theo nhóm trong giảng dạy Ngữ văn nói chung, trong giờ đọc hiểu văn bản
nói riêng là một cách thức để thực hiện phương pháp dạy học tích cực nhằm mục đích rèn
luyện cho học sinh kĩ năng, phương pháp, thói quen tự học, biết linh hoạt ứng dụng những
điều đã học vào tình huống mới, biết tự lực phát hiện và giải quyết vấn đề đặt ra, tạo cho
các em lòng ham học, khơi dậy tiềm năng vốn có ở mỗi học sinh.

Học tập thông qua hoạt động nhóm là hình thức kết hợp thơng minh và linh hoạt bởi nó
phát huy được năng lực cá nhân trong tập thể. Từ đó thể hiện tinh thần dạy học tích cực góp
phần đắc lực thực hiện quan điểm dạy học thông qua giao tiếp - một yêu cầu mới trong dạy
học Ngữ văn hiện nay.

Duyệt của Ban giám hiệu Người viết

</div>

<!--links-->