Phan tich van hoc

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Phân tích văn học

A/ Thế nào là tác phẩm văn học

b/ thế nào là phân tích một tác phẩm văn học

L kiu bi ngh lun em mt hin tng văn học ( tác phẩm, vấn đề ) chia nhỏ ra
để xem xét từng phần rồi đem kết quả tổng hợp lại trong một kết luận chung

c/ Những vấn đề cần phải nắm

1/ Cuộc đời và sự nghiệp thơ văn của tác giả

2/ Hoàn cảnh sáng tác, chủ đề tác phẩm, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật và
tác dng ca tỏc phm

d/ Cỏc dng

I/ Căn cứ vào phơng pháp t duy
1/ Đề phân tích :

_ Vớ d :

Cảnh và ngời Việt Bắc hiện lên đẹp và ân tình qua nỗi nhớ sâu nặng

của Tố Hữu. Hãy phân tích và chứng minh qua bài thơ./.

2/ §Ị so sánh :

_ Ví dụ :

So sánh cảnh thu và tình thu trong Đây mùa thu tới và Thơ duyên

của Xuân Diệu.

3/ Đề tổng hợp :

_ Vớ d :

Tỡnh quê hơng đất nớc là một nét nổi bật của thơ thời kháng chiến

chống Pháp ( 1946 – 1954 ). Phân tích những nét chung và nét riêng của

cảm hứng về quê hơng đất nớc trong các bài thơ Bên kia sông Đuống

( Hoàng Cầm ), Việt Bắc ( Tố Hữu ) và Đất nớc ( Nguyễn Đình Thi )

II/ Căn cứ vào đối tợng của bài làm

( cái mà học sinh khai thỏc )

1/ Đề về tác giả

2/ Phân tích tác phẩm văn học
a/ Phân tích toàn bộ tác phẩm

b/ Phân tích một khía cạnh của tác phẩm ( về nội dung, về nghệ thuật, về giá
trị

c/ Phân tích một ( hoặc nhiều ) nhân vật trong tác phẩm

d/ Phân tích một cảnh, một chi tiết, sự kiện, một hình tợng, một hình ảnh trong
tác phẩm

e/ Phân tích một đoạn văn, một đoạn thơ, một khổ thơ, một câu thơ,câu văn
trong tác phẩm

g/Tng hp mt vn , mt khớa cạnh… trong một số tác phẩm cùng chủ đề,
cùng thể loại

3/ Phân tích các vấn đề văn học

E Ph¬ng pháp chung

I/ Định hớng và lập ý

1/ nh hng

L xét xem đề bài thuộc dạng đề cụ thể nào của bài phân tích văn học :

Phân

tích một tác phẩm tron vẹn hay một bộ phân của tác phẩm, phân tích nhân

vật, phân tích theo định hớng xác định...

2/ LËp ý

Tức là ta đi phân tích sơ bộ bên ngồi của đối tợng theo định hớng
_ Có thể phân tích theo cách

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

+ Bổ dọc : từng nhân vật, từng vấn đề, tính cách, nội tâm, ngoại hình, hay đặc
điểm

+ Kết hợp cả ngang lẫn dọc
_ Nếu đề yêu cầu

+ Phân tích một tác phẩm hoặc một bộ phận tác phẩm thì vận dụng kiến thức đã
học, kiến thức lí luận mà chia tác cho hợp lí

+ Phân tích nhân vật thì có thể chia tách nhân vật ra các mặt : nội tâm, ngoại
hình; tính cách, số phận; các chặng đờng biến đổi

+ Phân tích theo một định hớng xác định thì cần phải lí giải vấn đề rồi mới phân
tích làm nổi bạt các khía cạnh của vấn đề

ii/ LËp dµn ý

@1 Mở bài _ Giới thiệu vấn đề cần phân tích
_ gây hứng thú cho ngi c

@2 Thân bài

Trinh by cỏc ý nh ó lập ý ở trên

Một bài phân tích thờng có 2 phần : Phân tích và đánh giá
1/ Về phân tích

Phân tích nội dung bên trong của đối tợng có thể theo các cách sau :
_ Phân tích đối tợng theo q trình phát triển

VÝ dơ : ChÝ phÌo tríc và sau khi đi tù : trớc và sau khi gặp thị Nở

_ Phõn tớch i tng theo mi quan hệ của nó đối với mơi trờng hồn cảnh xung
quanh

VÝ dơ : Hn Cao, Hoµng

_ Phân tích đối tợng theo cu trỳc ca chớnh nú.

Ví dụ : Tơng quan giữa bài thơ với luật thơ, cách ngắt nhịp cụ thể với cách

ngắt nhịp qui phạm. Nhân vật thì chú trong tơng quan giữa nội tâm và ngoại

hình, biểu hiện bên ngoài và biểu hiện bên trong

_ Phõn tớch i tng theo mối quan hệ tơng đồng hay tơng phản với đối tợng
cùng loại

VÝ dơ Ph©n tÝch ChÝ PhÌo trong mèi quan hệ với AQ

2/ V ỏnh giỏ

a/ Đánh giá về néi dung :

_ Tác phẩm đã đặt ra và giải quyết vấn đề gì ?
_ Vấn đề đó có ý nghia và tác dung ra sao ?
Ví dụ : Với tác phẩm Chí Phèo

+ Nam Cao đặt ra vấn đề về số phận bi thảm của ngời nông dân nghèo

khổ lơng thiện

+ Nhà văn đã giải quyết vấn đê đó một cách rõ ràng cụ thể

+ Vấn đề đó vừa phản ánh quá trình bị đẩy vào con đờng lu manh hố

của ngời nông dân vùă là bản cáo trạng đối với bọn cng ho a ch

b/ Đánh giá về nghệ thuật :
_ Cách vận dụng thể loại
_ Cách kết cấu tác phẩm
_ Cách xây dụng nhân vật
_ Cách sử dụng ngôn ngữ

@ Kết luận

G/ Cách làm một số dạng bài cụ thể

I/ Phân tích một bài thơ hoặc một đoạn th¬

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

_ Phải nhận thức đúng, đầy đủ cái hay cái đẹp của bài thơ, cắt nghĩa đợc t tởng

tình cảm đó đợc biểu hiện bằng nghệ thuật gì

_ Bài viết phải đợc trình bày rõ ràng mạch lạc với lời văn đẹp có sức truyền cảm
2/ Tìm hiểu đề và lập ý

Tìm hiểu đề : Chính là ta đi định hớng đề, xác định nội dung chính của đề

Xác lập ý chinh là ta phân tích sơ bộ ( chia tách sơ bộ ) theo yêu cầu của đề

3/ LËp dµn ý :
a/ Më bµi

_ Giíi thiƯu bài thơ cần phân tích ( Thuộc tác giả nào, thuộc thể loại gì ? )
b/ Thân bài

*/ Gi li hồn cảnh sáng tác ( Mơi trờng cảm xúc của bài thơ )
*/ Nêu cảm xúc chủ đạo của toàn bài (t tởng chủ đề của bài )

*/ Phân tích

Chia nhỏ bài thơ để nhận thức cụ thể cảm xúc của bài thơ

_ ý lín 1
+ Chun ý

+ Gi¶i thÝch râ néi dung kh¸i qu¸t cđa ý

+ Nêu rõ nội dung đó đợc biểu thị bằng phơng tiện nghệ thuật nào, có tác dụng
gì trong việc làm tăng giá trị nội dung

+ Sơ kết giá trị vị trí của ý trong phân tích cũng nh đối với chủ đề

*/Nªu nh÷ng nhËn xÐt chung vỊ néi dung t tëng và hình thức nghệ thuật cũng

nh phong cách nhà thơ

c/ Kết luận
4/ Lu ý

_ Khi phân tích không nên chia tách bài thơ thành quá nhiều khía cạnh

_Chỉ phân tích những ý, những câu, những từ then chốt, mạnh dạn bỏ qua những
yếu tố không cần thiết

_ Vic phõn tích phải hớng về và làm nổi bật chủ đề

_ Chú ý đến đặc trng thể loại

( Đối với thơ tự sự phải chú ý đến yếu tố tự sự :

tính cách, số phận nhân vật chính, mối quan hệ của hồn cảnh với nhân vật.

Nhng cũng khơng đợc bỏ qua yếu tố thơ …)

_ Nếu là một đoạn thơ, sau khi nêu chủ đề phải nêu bật đợc nội dung chính của
đoạn thơ, phải ln ln đặt đoạn thơ trong chỉnh thể

ii/ Ph©n tÝch mét nh©n vËt trong tác phẩm tự sự

1/ Nhân vật là gì ?

_ L những con ngời ( hoặc con vật ) đợc miêu tả thể hiện trong tác phẩm. Thơng
qua đó nhà văn vừa bộc lộ tơng tởng chủ đề của tác phẩm vừa bộc lộ thái độ tình
cảm của mình trớc cuộc sống.

_ Nhân vật chính thờng xuất hiện nhiều lần trong tác phẩm, đóng vai trị quan
trọng trong việc thể hiện t tng ch tỏc phm.

2/ Thế nào là phân tÝch nh©n vËt

Là ta tìm xem nhân vật đó có những đặc điểm gì về ngoại hình, ngơn ngữ, cử

chỉ ra sao ? Có những t tởng tình cảm nh thế nào. Tất cả những đặc điểm

ngoại hình cũng nh nội tâm ấy nói lên điều gì. Và nêu tính khái quát của nhân

vật. Nhân vật ấy điển hình cho tầng lớp nào trong xã hội nh thế nào ? Nhân

vật ấy thể hiện t tởng tình cảm, quan niệm của nhà văn về cuộc sống nh thế

nào.

Nãi tãm l¹i :

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

3/ Cách làm bài văn phân tích nhân vật
a/ Tìm hiểu đề và xác lập ý

Tìm hiểu đề : Chính là ta đi định hớng đề, xác định nội dung chính của đề

Xác lập ý chinh là ta phân tích sơ bộ ( chia tách sơ bộ ) theo yêu cầu của đề

b/ LËp dàn ý
@1 Mở bài

_ Giới thiệu xuất xứ nhân vật ( ở tác phẩm nào, của tác giả nào )

_ Giới thiệu khái quát về nhân vật ( có thể gắn với chủ đề nếu là nhân vật chính )
@2 Thân bài

$/Giải thích qua nội dung của đề ( Khơng bắt buộc )

$/Nghị luận vấn đề ( Phân tích nhân vật theo u cầu của đề )
*/ Phân tích

* VỊ nội dung :

_ Ngoại hình nhân vật

_ Ngụn ng c chỉ, hành động của nhân vật
_ Thế giới nội tâm nhõn vt

_ Những biểu hiện trong quan hệ với các nhân vật khác
* Về nghệ thuật

_ Nghệ thuật xây dựng nh©n vËt

+ Tạo ra đợc tình huống truyện độc đáo để nhân vật dễ bề bộc lộ tích cách
+ Xây dựng hồn cảnh điển hình để nảy sinh tính cách điển hình

+ Xây dng đợc chi tiết, sự việc mang tính đột phá để thúc đẩy tính cách nhân vật
phát triển…

*/ Tổng hợp đánh giá :

_ Nhân vật ấy có điển hình khơng ? Có sinh động khơng ? Tính cách phát triển có
phù hợp khơng

_ Nh©n vËt ấy điển hình cho tầng lớp nào trong xà hội nh thế nào ? Nhân vật ấy
thể hiện t tởng tình cảm, quan niệm của nhà văn về cuộc sống nh thÕ nµo

.

Những nhận định đánh giá trên phải có căn cứ, lập luận chặt chẽ. Nghĩa là

phải có dẫn chứng rút ra từ tác phảm phải lí giải vì sao mình lại nói nh thế

@3 KÕt ln

_ Những đóng góp chung của nhân vật về mặt nhân thức giáo dục và thẩm mĩ
cho ngời đọc và xã hội

_ Nêu cảm nghĩ,ấn tợng của mình về nhân vật đó
4/ Lu ý

_ Nếu đề yêu câu phân tích một khía cạnh, một mặt nào đó của nhân vật trong
tác phẩm hoặc trong đoạn trích, ta phải trả lời các câu hỏi sau :

+ Tâm trạng đó diễn ra nh thế nào ?

+ Vì sao có sự diễn biến tâm trạng nh vậy ?
+ Diễn biến tâm trạng nh vậy có hợp lÝ kh«ng ?

+ Tâm trạng đó nói lên điều gì về tâm hồn, tính cách nhân vật, góp phần thể hiện
t tởng tình cảm ý đồ nghệ thuật gì của tỏc gi

_ Trong thực tế không phải nhân vật nào cũng có tính cách mà nhiều khi chỉ có
nét tính c¸ch

_ Trong q trình phân tích cần đặt nhân vật trong mối quan hệ với các nhân vật
khác, với hoàn cảnh cụ thể mới đánh giá đúng nhân vật

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

iii/ Phân tích các vấn đề văn học:

1/ Pham vi yêu cầu

a/ Phạm vi

_ Đặc điểm của một giai đoạn văn, phong cách của một nhà văn.

_ So sỏnh đặc điểm của các giai đoạn văn học, hoặc so sánh các phong cách
nghệ thuật,

_ hoặc một vấn đề lí luận văn học

Thờng đợc đặt dới dạng một ý kin hoc mt nhn nh

b/ Yêu cầu

_ Trỡnh by s hiểu biết về đặc điểm của giai đoạn văn học hoặc phong cách
nghệ thuật hoặc khái niệm lí luận qua các khía cạnh và các biểu hiện cụ thể
_ Biết cụ thể hố các khía cạnh và tìm ví dụ tiêu biểu mà phân tích so sánh nhằm
làm sáng tỏ đặc điểm đã nêu

2/ Tìm hiểu đề Lập ý và lập dàn ý

a/ Tìm hiểu đề và xác lập ý

Tìm hiểu đề : Chính là ta đi định hớng đề, xác định nội dung chính của đề

Xác lập ý chinh là ta phân tích sơ bộ ( chia tách sơ bộ ) theo yêu cầu của đề

VÝ dô :

Một trong những đặc điểm của sáng tác văn học cách mạng giai đoạn 1945

- 1975 là chất sử thi . Anh hay chị hãy phân tích những tác phẩm đã học để

làm sáng tỏ đặc điểm ấy

*/ Luận đề

: :_ Chất sử thi của văn học cách mạng 45 – 75

*/ Luận điểm

( dựa vào kiến thức đã học )

_ Đề tài - Chủ đề

_ LËp trêng t tëng

_ Nhân vật – Giọng điệu

_ Tình cảm chủ đạo

*/ Kiểu bài

: Phân tích 1 vấn đề văn học

*/ Ph¹m vi kiến thức

: Văn học Việt Nam 45 75

b/ LËp dµn ý

@1 Më bµi

_ Giới thiệu đợc vấn đề cần phân tích gây hứng thú cho ngời đọc
_ Giới hạn phạm vi dẫn chng

@2 Thân bài

1/ Gii thớch qua nụi dung ca :

_ Chất sử thi trong văn học 45 _ 75

Sử thi ở đây không phải là khái niệm thể loại nh sử thi cổ đại, mà là đặc điểm

của văn học sáng tác trên nền tảng ý thức cộng đồng tồn dân xuất hiện vào

các thời kì có đấu tranh chống ngoại xâm, có phong trào xã hội bảo vệ các

lợi ích tồn dân

_ ý nghÜa cđa c©u trÝch dÉn

2/ Nghị luận vấn đề

( Phân tích để làm sáng tỏ các biểu hiện của vấn đề văn học )

a/ Ln ®iĨm 1

*/ Phân tích : các biểu hiện cụ thể
*/ Tổng hợp đánh giá

:

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

b/ Ln ®iĨm 2

( nÕu cã

)
*/ Ph©n tÝch

*/ Tổng hợp đánh giá

……

Ví dụ : đề trên

q/ Phân tích : Chất sử thi của văn học 45 – 75 đợc thể hiện qua

_Đề tài chủ đề, tác phẩm

+ Đề tài : Về cuộc đấu tranh giải phóng đất nớc. Phán ánh xung đột của dân

tộc với kẻ thù xâm lợc

+ Chủ đề : Viết về dân tộc, về nhân dân, về tổ quốc...

_ Lập trờng t tởng : Vì lợi ích của cộng đồng, của dân tộc

_ Nhân vật : Là những anh hùng, những lãnh tụ những chiến binh, những ngời

mẹ đại diện cho phẩm chất ý chí sức mạnh của dân tộc của thời đại

_ Giọng điệu chủ yếu : Ca ngợi khẳng định cổ vũ nhân dân

_Tình cảm : Tình yêu tổ quốc yêu đồng bào, yêu bộ đội

@3 Kết luận : Nhấn mạnh vấn đề

Có thể phân tích làm sáng tỏ các luận điểm rồi tổng hợp đánh giá chung

</div>

<!--links-->