Giao an tong hop

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (102.06 KB, 9 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bài 31: TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT

I.mục tiêu :

1.kiến thức :

- Định nghĩa tập tính

- Phân biệt tập tính bẩm sinh và tập tính học được
- Cơ sở thần kinh của tập tính

2.Kỹ năng:

- Rèn luyện tư duy phân tích ,so sánh và nghiên cứu sách giáo khoa

- Rèn luyện khả năng khái quát hóa kiến thức ,vận dụng kiến thức vào thực
tế

3.Thái độ

- Phân biêt được tập tính bẩm sinh và tập tính học được trong thực tiễn
- Biết được ý nghĩa của các tập tính đối với đời sống của động vật và con

người

II.Chuẩn bị cơ sở vật chất:
 1.Chuẩn bị của giáo viên.

- Soạn giáo án

- Tranh phóng to : “Sơ đồ thần kinh của tập tính”
- Phiếu học tập “tìm hiểu cơ sở thần kinh của tập tính”

Tập tính bẩm sinh Tập tính học được
Cơ sở thần kinh Chuỗi phản xạ không điều kiện

Trình tự của các phản xạ trong
hệ thần kinh được gen quy định

Chuỗi phản xạ có điều kiện
Quá trình hình thành tập tính
học được là q trình hình
thành hình thành các mối quan
hệ mới (đường liên hệ thàn
kinh tạm thời )

Đặc điểm Bền vững ,không thay đổi Không bền vững ,phải thường
xuyên được cũng cố ,có thể
thay đổi

2.Hoạt động của trò:

Thần kinh 
vận động

Thần kinh

cảm giác

Kích thích bên

ngồi Cơ quan thụ

cảm

Kích thích bên
trong

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

- Học bài cũ

- Xem bài mới trước khi đến lớp
III Hoạt động dạy học :

1. Ổn định lớp 
2. Giảng bài mới

Để thích ứng với điều kiện sống luôn biến đổi , ở động vật đã xuất hiện
nhiều tập tính .Vậy tập tính là gì? Để hiểu điều này chúng ta sẽ nghiên cứu
bài hơm nay

Bài 31:TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của HS Nội dung (bài ghi của học sinh)

-Các em quan sát các ví dụ và cho
biết mục đích của các hành động
đó là gì?

-Những hành động đó đã giúp cho
động vật thích nghi và tồn tại với
mơi trường sống.

-Bây giờ chùng ta sẽ cùng nhau
phân tích một ví dụ cụ thể ,khi

mèo bắt chuột thì nó thường thực
hiện những động tác nào?

-Để bắt được chuột mèo đã thực
hiện một loạt các động tác .Vậy
loạt động tác đó được goi là gì ?
-Từ các vi dụ và ý nghĩa của các
hiện tượng hãy cho biết tập tinh là
gì?

-Bổ sung và hồn thiện

-Theo các em ở thực vật có tập
tính hay khơng?

-Cũng có một số tài liệu cho rằng
đó là tập tính .Nhưng các em lưu ý
:ở thực vật đó là cảm ứng vì tập
tính là một chuỗi phản ứng và liên
quan đến hệ thần kinh.

-Em nào có thể phân biệt giữa tập

-Các hành động của động vật
nhằm mục đích là tự vệ và 
bắt mồi

-Tiến đến gần nơi có chuột 
-Tìm chỗ nấp

-Chờ thời điểm thuận lợi để 
vồ chuột

-Chuỗi phản ứng
-trả lời

-có hoặc khơng .Nếu có :cây 
trinh nữ và cây nắp ấm

-trả lời

I.Tập tính là gì ?

1.Ví dụ : Một số hiện tượng về 
tập tính của động vật

Nhện giăng tơ
Hổ rình mồi

Mực ống phun mực khi có kẻ
thù

Mèo bắt chuột

2.Khái niệm :

Tập tính là một chuỗi phản ứng
của động vật trả lời kích thích từ
mơi trường (bên trong hay bên
ngồi cơ thể )nhờ đó mà động

vật thích nghi với môi trường
sống và tồn tại

Thần kinh 
vận động

Cơ quan thực
hiện

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

tính và cảm ứng?

-Vậy tập tính là cảm ứng nhưng
cảm ứng khơng phải là tập tính
.Vì tập tính là phản xạ liên quan
đến hệ thần kinh chỉ

Xuất hiện ở động vật có hệ thần
kinh dù đơn giản hay phức tạp
(Động vật đơn bào như trùng đế
giày bơi tới nơi có nhiều ơxi ,
trùng biến hình thu chân giả để
tránh ánh sáng cũng gọi là cảm
ứng)

-Như vậy có mấy loại tập tính và
đó là những tập tính nào chúng ta
sang phần II

-Các em quan sát các ví dụ sau và
cho biết những tập tính nào sinh ra

đã có và những tập tính nào được
hình thành trong đời cá thể?
VD: Thú con sinh ra đã biết
bú mẹ

Cá heo làm xiếc theo
hướng dẫn

Ếch nhái thường đẻ
trứng trong nước

Khỉ dùng gậy để hái
quả

Voi vận chuyển gỗ
Sự gặp gỡ của chuồn
chuồn trong mùa sinh sản

-Nêu đáp án và nhấn mạnh những
tập tính sinh ra đã có được gọi là
tập tính bẩm sinh.Những tập tính
được hình thành trong đời sống cá
thể được gọi là tập tính học được
-Bây giờ chúng ta sẽ nghiên cứu
cụ thể từng loại tập tính

-Thế nào là tập tính bẩm sinh ?
Đặc điểm ?

-Cho ví dụ minh họa

-Trả lời

-Dựa vào sách giáo khoa và 
trả lời

II. Phân loại tập tính

Tập tính của động vật được
chia làm 2 loại là : tập tính bẩm
sinh và tập tính học được

1.Tập tính bẩm sinh

Khái niệm : tập tính bẩm sinh
là loại tập tính sinh ra đã có
,được di truyền từ bố mẹ và đặc
trưng cho loài

Ví dụ : - Nhện giăng tơ 
- Chim di cư

Cá ng - Cá ngựa đực ấp trứng
và nuôi con

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

-Những tập tính phức tạp thì
thường được gọi bằng một cái tên
khác là bản năng .Vậy bản năng là
gì ?



Bản năng là các phản ứng của cơ
thể đã được chương trình hóa về
măt di truyền xảy ra nối tiếp nhau
để tạo thành các tổ hợp cố định .
Chẳng hạn như:- Bản năng làm tổ
của ong

- Bản năng giăng
tơ của nhện

- Bản năng ấp
trứng của chim

……..
Các em quan sát hình 31.1 sgk
Đây là một tấm lưới mà nhện đã
thực hiện rất nhiều các động tác
nối tiếp nhau để hình thành
+ Trước tiên nhện sẽ chọn một
nơi thích hợp để làm một cái
khung bằng những sợi tơ khơ
Nhện có hai loại tơ đó là tơ khơ và
tơ dính .Những sợi tơ khơ sẽ là
chỗ bám cho những sợi tơ dính
sau này

+ Sau đó nhện chăng đường kính
thứ nhất từ đường kính này nhện

chăng các bán kính

+ Sau đó nhện chăng những sợi tơ
vịng từ tâm bán kính ra ngồi làm
thành vịng xoắn ốc .Đó là những
vịng xoắn ốc tạm thời rất thưa mà
sau đó nhện sẽ hủy đi

+ Cuối cùng nó bắt đầu dệt những
sợi tơ vịng chính thức và kết quả
là một tấm lưới hoàn thiện để tự
vệ và bắt mồi

Hay ví dụ về tập hợp các phản
ứng thể hiện hành vi sinh dục của
con châu chấu

+Trước tiên vì mắt châu chấu chỉ
tiếp nhận được cái vật thể di động

- Gà sau khi đẻ xong
thì cục tác

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

nên để thông báo sự có mặt của
mình châu chấu đực phải lắc đầu
vài cái

+ Sau đó nó ngọ nguậy các râu
của mình như các cần ăngten để
bắt sóng .Song vẫn chưa thể hiện

hết bản lĩnh của mình nên động
tác tiếp theo là nó đạp càng sau
thật mạnh ,một cách đầy uy lực .
Sự oai hùng của động tác đạp
chân cuối cùng này gần như đã
chinh phục được châu chấu cái
.Song cuộc sống hàng ngày oai
hùng thơi cũng chưa đủ ,vì vậy mà
phản xạ cuối cùng của châu chấu
đực là hát một bản tình ca bằng
chất giọng thật của mình .

-chúng ta thấy đây là một tập tính
hơn phối bao gồm một chuỗi các
hành động

-Bây giờ chúng ta đi tiếp phần 2
-Hãy cho biết thế nào là tập tính
học được?

-Đặc điểm và ví dụ minh họa.
-Hồn thiện và cho học sinh ghi.

-Trong một số trường hợp khơng
nên phân biệt rạch rịi giữa tập
tính bẩm sinh và tập tính học được
Các em chú ý các ví dụ trang 124
-Ví dụ như tập tính bắt chuột ở
mèo vừa là do bẩm sinh ,vừa là do
mèo mẹ dạy cho

Tập tính xây tổ của chim vừa
mang tính bấm sinh vừa là do học
tập được từ đồng loại

Vậy các tập tính ngồi chịu ảnh
hưởng của yếu tố di truyền của cơ
thể còn chịu ảnh hưởng của môi

-Nghiên cứu sách giáo khoa 
và trả lời

2.Tập tính học được

Khái niệm :Tập tính học được là
loại tập tính được hình thành
trong q trình sống của cá thể
,thơng qua học tập và rút kinh
nghiệm

Ví dụ :

-Chuột nghe tiếng mèo kêu bỏ
chạy

-Cá heo làm xiếc theo hướng dẫn
-Chim sâu khơng ăn những con
sâu có có màu sắc sặc sở

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

trường xung quanh .Các dạng tập

tính này người ta gọi là tập nhiễm
-Vậy là chúng ta đã tìm hiểu xong
về hai loại tập tính của động
vật ,một em hãy đọc to câu hỏi
lệnh trang 125

-hoàn thiện đáp án :

Tập tính 1 và 2 là bẩm sinh
vì khơng cần học tập ,sinh ra là
đã được hình thành ,có sẵn trong
tiềm thức

Tập tính 3 là tập tính học
được vì phải qua học tập mới có
-Các tập tính của động vật được
hình thành trên cơ sở nào chúng ta
sang phần tiếp theo.

-Treo tranh và định hướng cho
học sinh quan sát.

-Bai 26 chúng ta đã học về cung
phản xạ .Vậy cung phản xạ gồm
những bộ phận nào ?

-Dựa vào sơ đồ cơ sở thần kinh
của tập tính .Hãy phân tích cho cơ
ví dụ sau :

Bạn lỡ chạm tay vào những
chiếc gai nhọn và có phản ứng rụt
tay lại hãy chỉ ra :tác nhân kích
thích,cơ quan thụ cảm,bộ phận
phân tích và tổng hợp thơng tin
,cơ quan thực hiện

-hoàn thiện đáp án

+ Tác nhân kích thích : bên
ngoài là tác nhân cơ học (gai
nhọn) ,tác nhân bên trong là
hoocmon và các chất trong cơ thể
+Cơ quan thụ cảm (bộ phận
tiếp nhận kích thích):thụ quan đau
ở tay

+ Bộ phận phân tích và tổng
hợp thông tin : tủy sống

+ Cơ quan thực hiện : cơ tay

+ Cơ quan tiếp nhận kích 
thích

+Thần kinh trung ương ( bộ 
phận phân tích và tổng hợp 
thông tin )

+ Đường dẫn truyền

+ Cơ quan thực hiện 
-trả lời

III .Cơ sở thần kinh của tập 
tính

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

-Tương tự các em về nhà phân
tích cho cơ ví dụ sau : giả sử bạn
đang đi chơi ,bất ngờ gặp một con
chó dại ngay trước mắt

-Khi cơ thể bị kích thích (mơi
trường trong hay ngồi )cơ thể sẽ
phản ứng bằng các phản xạ thông
qua hệ thần kinh

Mà tập tính là một chuỗi
phản ứng của cơ thể trả lời kích
thích từ mơi trường

Vậy cơ sở của tập tính là phản xạ
-Phản xạ là gì ?

-Hãy cho biết vì sao số lượng
xinap trong cung phản xạ tăng thì
mức độ phức tạp của tập tính cũng
tăng?

-Xinap là diện tiếp xúc giữa các tế
bào thần kinh.thông tin được

truyền qua xinap nhờ chất trung
gian hóa học ,mà mỗi loại xinap
chỉ có một loại chất trung gian hóa
học .Vì vậy mà khi số lượng xinap
trong cung phản xạ tăng thì mức
độ phức tap của tập tính cũng tăng
-Để hiểu rõ hơn về cơ sở thần
kinh của từng loại tập tính các em
nghiên cứu sgk ,hoàn thành phiếu
học tập sau

-vấn đáp và thơng báo đáp án

-Phản xạ là gì?

-Đọc và trả lời câu hỏi lệnh trang
126.Trướckhi trả lời câu hỏi này
em nào hãy nhắc lại những động
vật nào có hệ thần kinh dạng
lưới ,những động vật nào có hệ
thần kinh dạng chuỗi hạch?
-Những động vật có hệ thần kinh
dạng lưới là những động vật có

-Trả lời

-trả lời

-thảo luận (2 phút ) và trả lời

-Trả lời

-Trả lời

2.Cơ sở thần kinh của các loại 
tập tính

-Cơ sở thần kinh của các tập tính
là các phản xạ .Các phản xạ được
thực hiện qua cung phản xạ
- Khi số lượng các xinap trong
cung phản xạ tăng lên thì mức độ
phức tạp của tập tính cũng tăng

Nội dung

TT
bẩm
sinh

TT học
được
Cơ sở

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

cơ thể đối xứng tỏa tròn thuộc
nghành ruột khoang như thủy tức
Những động vật có hệ thần
kinh dạng chuỗi hạch là những
động vật có cơ thể đối xứng hai
bên thuộc ngành giun dẹp,giun

trịn,chân khớp.

-Hồn thiện

Ở động vật có tổ chức thấp các
tập tính của chúng hầu hết là bẩm
sinh vì:

+ Hệ thần kinh có cấu tạo đơn
giản

+ Số lượng tế bào thần kinh
không nhiều

+ Tuổi thọ ngắn khơng có thời
gian cho việc học tập

Ở động vật có hệ thần kinh phát 
triển đặ biệt là con người có hệ
thần kinh phát triển thuận lợi cho
việc học tập và rut kinh nghiệm
+ Tuổi thọ dài cho phép thành
lập nhiều phản xạ có điều kiện
Hồn thiện các tập tính phức tạp
để thích ứng với điều kiện sống
phức tạp

-Qua câu hỏi lệnh ,cho biết những
yếu tố nào ảnh hưởng đến sự hình
thành các tập tính học được ?

-Bổ sung kiến thức

Một số tập tính của động vật là kết
quả phối hợp hoạt động của hệ
thần kinh và nội tiết .Ví dụ tập
tính ghép đơi và sinh sản của
chim.Hoocmon sinh dục tiết ra
khiến con đực có hoạt động khoe
mẽ dẫn dụ con cái ,kích thích con
cái tiết ra hoocmon dẫn đến q
trình chín của trứng .sau đó là q
trình giao phối và kết thúc là sự đẻ
trứng của con cái.

Giáo viên kết luận và cho học sinh

-Trả lời câu hỏi lệnh

-Mức độ tiến hóa của hệ thần
kinh và tuổi thọ

Sự hình thành tập tính học được
ở động vật phụ thuộc vào:

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

ghi
IV.Củng cố:

Sau khi nghiên cứu 2 loại tập tính và cơ sơ thần kinh của tập tính các em hãy cho cô
biết.Việc hiểu biết các tập tính của động vật có ý nghĩa như thế nào trong đời sống con

ngừơi?

V.Hướng dẫn học bài ở nhà:

-Các em về nhà trả lời câu hỏi sách giáo khoa.
-Đọc phần in nghiên trong khung và"em có biết"
VI.Rút kinh nghiệm :

</div>