LỊCH sử ĐẢNG

Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
A MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đường lối lãnh đạo là một trong nhân tố hàng đầu góp phần vào quan trọng
trong việc mở ra con đường cứu nước của mỗi quốc gia, dân tộc khi thực hiện sứ
mệnh đấu tranh bảo vệ tổ quốc và xây dựng đất nước giàu mạnh. Ở Việt Nam
đường lối đó được tích lũy kinh nghiệm ngàn đời từ khi dựng nước như thời
Hùng Vương, An Dương Vương đến các triều đại Phong kiến trong lịch sử dân
tộc nhằm đấu tranh chống ngoại xâm giữ vững bờ cõi biên cương của đất nước và
xây dựng đất nước vững mạnh. Từ khi thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta
đến khi chúng đặt ách thống trị thực dân - phong kiến thì nhân dân ta dưới sự
lãnh đạo của các lãnh tụ theo các khuynh hướng khác nhau như phong trào nông
dân, trí thức, tư sản đứng lên đấu tranh giành độc lập tự do nhưng đều thất bại vì
không có đường lối lãnh đạo đúng đắn nên không tìm ra lối thoát cho những cuộc
đấu tranh. Sau khi Đảng Cộng Sản Việt Nam ra đời đã chấm dứt thời kỳ khủng
hoảng về vai trò lãnh đạo cách mạng Việt Nam, mở đầu một thời kỳ mới trong
lịch sử đấu tranh cách mạng của nhân dân cả nước.
Đường lối của Đảng được thể hiện qua việc hoạch định trên cơ sở quan
điểm lý luận khoa học của chủ nghĩa Mác - Lenin, tri thức tiên tiến của nhân loại,
phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ của việc thực hiện cách mạng Việt
Nam, xu thế quốc tế, phải thực hiện trong sự nghiệp phụng sự tổ quốc, phục vụ
nhân dân mới đem đến thắng lợi.
Đường lối đúng đắn, linh hoạt sẽ đi vào đời sống, soi sáng thực tiễn, trở
thành ngọn cờ thức tỉnh, động viên và tập hợp quần chúng nhân dân tham gia tự
giác vào phong trào cách mạng một cách hiệu quả nhất.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 1
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Trong thắng lợi Cách Mạng Tháng Tám 1945 mở ra bước ngoặt trong lịch
sử dân tộc ta, đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng Việt Nam, mở
đầu kỷ nguyên mới của dân tộc: Kỷ nguyên độc lập tự do, kỷ nguyên nhân dân
lao động lên nắm chính quyền, làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh dân tộc, kỷ

nguyên giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng xã hội.
Có được thắng lợi to lớn ấy, trong những ngày khởi nghĩa với đường lối
lãnh đạo của toàn Đảng, toàn dân đoàn kết một lòng với tinh thần “Đem sức ta
mà tự giải phóng cho ta” quyết tâm giành độc lập tự do. Các cấp bộ Đảng và Việt
Minh từ trung ương đến địa phương đã linh hoạt, sáng tạo đề ra đường lối chỉ đạo
khởi nghĩa, chớp thời cơ phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền.
Trong dòng chảy của lịch sử dân tộc, Đảng bộ huyện Phong Điền đã nhận
chủ trương của Trung ương Đảng và tỉnh Thừa Thiên Huế đồng thời nhận định
tình hình diễn biến của thế giới và đất nước đề ra đường lối lãnh đạo phù hợp
trong quá trình chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền, cùng nhân dân
cả nước đập tan xiềng xích thực dân - phát xít.
Đường lối lãnh đạo ấy diễn ra trong suốt 15 năm, qua 3 giai phong trào
cách mạng (1930 - 1935), (1936 - 1939) và (1939 - 1945) . Đặc biệt đường lối
lãnh đạo của Đảng thể hiện rõ nhất trong giai đoạn (1939 - 1945) đó là sự sáng
tạo, linh hoạt của tổ chức Đảng và mặt trận Việt Minh Trường Sơn huyện Phong
Điền. Cách Mạng Tháng Tám ở Phong Điền tỉnh Thừa Thiên Huế với một đường
lối lãnh đạo đúng đắn, sáng tạo, kịp thời, linh hoạt trong quá trình chuẩn bị lâu
dài đã để lại cho cách mạng tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung, Phong Điền nói
riêng những ý nghĩa to lớn, những kinh nghiệm thực tiễn để tiếp tục sự nghiệp
cách mạng vĩ đại của dân tộc Việt Nam.
Do đó tìm hiểu về Đường lối lãnh đạo của Đảng trong quá trình chuẩn bị
tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách Mạng Tháng Tám 1945 ở
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 2
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
huyện Phong Điền (Tỉnh Thừa Thiên Huế) là việc có ý nghĩa về mặt khao học và
có giá trị sâu sắc.
Về khoa học tìm hiểu vấn đề này nhằm làm sáng tỏ đường lối lãnh đạo
sáng suốt, đúng đắn, linh hoạt của Đảng bộ và sự nghiệp đấu tranh kiên cường,
bất khuất, dũng cảm của nhân dân Phong Điền trong những ngày thành lập.
Về thực tiễn tìm hiểu vấn đề này nhằm góp phần giáo dục truyền thống yêu

nước cho nhân dân Phong Điền nói riêng và tỉnh Thừa Thiên Huế nói chung,
đông thời rút ra những bài học kinh nghiệm phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và
phát triển Phong Điền hiện nay.
Vì những lí do trên, tôi chọn đề tài: “ Đường lối lãnh đạo của Đảng trong
quá trình chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách Mạng
Tháng Tám 1945 ở huyện Phong Điền, Tỉnh Thừa Thiên Huế” làm đề tài
nghiên cứu của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu
Trong thực tiễn đã cho thấy rằng đường lối lãnh đạo luôn là vấn đề rất
được nhiều khoa học quan tâm đặc biệt là các khoa học nhân văn. Vấn đề đường
lối lãnh đạo của Đảng bộ huyện Phong Điền (Tỉnh Thừa Thiên Huế) trong kháng
chiến chống Pháp được nghiên cứu qua các công trình nghiên cứu khoa học đó là:
Năm 1999 Ban Thường Vụ Huyện Ủy Phong Điền, Lịch sử Đảng bộ
huyện Phong Điền (1930 - 1995), Nxb CTQG Hà Nội. Mặc dù công trình tập
trung nghiên cứu quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của nhân dân và
lực lượng vũ trang dưới sự lãnh đạo của Đảng (1930 - 1995) nhưng công trình đã
dành hai mươi trang để trình bày về sự ra đời và khả năng lãnh đạo của Đảng bộ
huyện Phong Điền đến trước Cách Mạng Tháng Tám.
Trong công trình này có đoạn viết " Giữa tháng 6 - 1945, cán bộ huyện
Phong Điền họp tại làng Hiền Sĩ đã thành lập Việt Minh huyện, lấy bí danh "
Việt Minh Trường Sơn". Sau đó Việt Minh ở các tổng và nhiều làng cũng lần lượt
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 3
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
được thành lập. Sau khi Việ Minh huyện được thành lập, công tác chuẩn bị các
mặt được tiến hành gấp rút, tích cực vận động làm tan rã ngụy quyền huyện,
làng, chuẩn bị vật chất cho khởi nghĩa giành chính quyền".[2, tr49]
Ngoài ra, còn một số công trình nghiên cứu như: Ban chấp hành Đảng bộ
Thừa Thiên Huế, Lịch sử Đảng bộ Thừa Thiên Huế, tập 1 (1930 - 1954), Nxb
Chính trị quốc gia Hà Nội 1995.Ban Thường Vụ tỉnh ủy Thừa Thiên Huế, Lịch
sử công tác tuyên giáo của Đảng bộ tỉnh Thừa thiên Huế (1935 - 2005), Nxb

Thuận Hóa Huế - 2008 và Th.S Trịnh Thúc Huỳnh về Địa chí Phong Điền, Nxb
CTQG Hà Nội - 2005.
Như vậy, vấn đề " Đường lối lãnh đạo của Đảng trong quá trình chuẩn bị tiến
tới khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách Mạng Tháng Tám 1945 ở huyện
Phong Điền (Tỉnh Thừa Thiên Huế)" bước đầu đã được các nhà nghiên cứu đề
cập dưới các góc độ khác nhau. Tuy nhiên, do mục đích của các công trình vân
chưa đi sâu về vấn đề này. Mặc dù vậy các công trình trên là nguồn tư liệu quý
giá để tác giả tham khảo góp phần phát triển đề tài của mình hoàn chỉnh.
3. Mục đích nghiên cứu
Trình bày có hệ thống và tương đối toàn diện về đường lối lãnh đạo của
Đảng trong quá trình chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách
Mạng Tháng Tám 1945 ở huyện Phong Điền (Tỉnh Thừa Thiên Huế).
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tìm hiểu thu thập và xử lý nguồn tư liệu.
Trình bày và rút ra một số nhận xét về đường lối lãnh đạo trong quá trình
chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách Mạng Tháng Tám
1945 ở huyện Phong Điền (Tỉnh Thừa Thiên Huế).
5. Đối tượng nghiên cứu
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 4
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Đường lối lãnh đạo trong quá trình chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính
quyền trong Cách Mạng Tháng Tám 1945 ở huyện Phong Điền (Tỉnh Thừa Thiên
Huế).
6. Phạm vi nghiên cứu
Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi ở huyện Phong Điền (Tỉnh
Thừa Thiên Huế).
Về thời gian: Trong giai đoạn (1930 - 1945) qua ba phong trào cách mạng
(1930 - 1935), (1936 - 1939) và (1939 - 1945)
7. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ

nghĩa duy vật lịch sử đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
Phương pháp Phân tích - Tổng hợp
Phương pháp Logic - Lịch sử
Phương pháp So sánh - Đối chiếu
8. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục nội dung của tiểu
luận gồm có 2 chương:
Chương 1 Khái quát truyền thống yêu nước và cách mạng của huyện
Phong Điền trước Cách Mạng Tháng Tám.
Chương 2 Nhân dân huyện Phong Điền dưới sự lãnh đạo của Đảng tiến
hành công cuộc chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 5
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
B NỘI DUNG
CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT TRUYỀN THỐNG YÊU NƯỚC VÀ CÁCH
MẠNG CỦA HUYỆN PHONG ĐIỀN TRƯỚC
CÁCH MẠNG THÁNG TÁM
1.1 Khái quát mảnh đất và truyền thống yêu nước và cách mạng của huyện
Phong Điền trước chiến tranh thế giới thứ hai.
1.1.1 Vài nét về điều kiện tự nhiên, con người ở huyện Phong Điền
Về vị trí địa lý, Phong Điền là huyện nằm ở cửa ngõ phía bắc tỉnh Thừa
Thiên Huế rộng 953,751 km2 gần bằng 1/5 diện tích của tỉnh, có tọa độ địa lý từ
16-20'55" đến 16-44'30" vĩ bắc và 107-3'00" đến 107-30'22" kinh đông.
Phong Điền phía bắc giáp với huyện Hải Lăng (Quảng Trị), phía tây, tây
nam và phía nam Phong Điền giáp hai huyện Đa krông và huyện A Lưới, phía
đông và đông nam giáp với huyện Quảng Điền và Hương trà, ở phía đông giáp
với Biển Đông.
Lãnh thổ Phong điền trải rộng theo hướng Tây Bắc – Đông Nam từ Trường
Sơn ra tận biển với chiều dài gần 46 km, đi theo hướng Tây Bắc – Đông Nam
lãnh thổ thu hẹp. Địa hình Phong Điền chia thành 3 vùng: Đồng bằng, vùng núi

và miền biển. Do địa hình Phong Điền trải rộng từ tây sang đông lại có sự khác
biệt rõ rệt về độ cao nên có sự phân hóa khí hậu trong huyện theo chiều tây sang
đông và theo độ cao. Theo đó trong khí hậu gió mùa mùa hạ là mùa mưa ở Bắc
Bộ, Nam Bộ và Tây Nguyên thì ở đây do tác dụng cản trở của dãy Trường Sơn
đối với luông gió ẩm từ phía tây thổi tới đã xuất hiện một thời kỳ khô nóng kéo
dài. Trong thời kỳ đầu của gió mùa mùa đông (thường là gió mùa Đông Bắc),
cũng do tác dụng chắn gió từ phía đông của dãy Trường Sơn, mùa mưa lớn bắt
đầu chậm (tháng 8, 9) và kết thúc chậm (tháng 1) lệch hẳn với tình hình chung
của đất nước.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 6
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Về dân cư của huyện Phong Điền phụ thuộc đặc điểm tự nhiên lãnh thổ,
vào lịch sử phát triển đất nước từ khi hai châu: Châu Ô và Châu Lý là bộ phận
của Đại Việt, người Chăm còn đông đúc, nhưng sau họ lùi dần vào Phương Nam,
ngược lại người Việt lúc đầu còn thưa thớt nhưng về sau ngày càng đông do các
cuộc di cư của các tỉnh Đồng Bằng Bắc Bộ và Thanh - Nghệ - Tĩnh vào đất
Phong điền.
Vào nửa đầu thế kỷ XV vào thời Lê Sơ trên dải đồng bằng vên Ô Lâu,
Sông Bồ đã có mặt dân cư người Việt đến làm ăn sinh sống. Đó là các văn bản
“Thỉ Thiên Tự” của ông Bùi Trành, ông Tổ họ Bùi làng Câu Nhi chép lại từ văn
bản gốc có niên đại Thuận Thiên thứ 21 thời vua Lê Thái Tổ(1429) và các văn
bản dòng họ làng Phước Tích, Ưu Điềm.
Theo Nguyễn Văn Đảng, dân số Thừa Thiên Huế năm 1555 nghĩa là ba
năm trước khi Nguyễn Hoàng vào trấn thủ xứ Thuận Hóa là 191 xã, trên hai
mươi mốt nghìn hộ và ước tính trên tám mưới nghìn người. Theo sách Ô châu
cận lục (Dương Văn An) vào thời điểm ấy trên đất Phong Điền đã có 24 làng. Từ
đó có thể ước tình trung bình dân số Phong Điền ước chừng 10.000 người.
Từ năm 1910 đến trước Cách Mạng Tháng Tám 1945, huyện Phong Điền
có 5 tổng (Vĩnh Xương, Chánh Lộc, Phò Trạch, Phò Ninh, Hiền Lương) đã có 64
làng, dân số trên 40.000 người có khoảng 5000 đồng bào dân tộc Miền núi (ngày

nay thuộc huyện A Lưới).
Về vị trí địa lý, chính trị, quân sự Phong Điền luôn thay đổi cùng với tình
hình của đất nước. Do vị trí quan trọng của Phong Điền và cơ cấu dân số đông đã
làm chổ dựa thuận lợi cách mạng qua các thời kỳ đồng thời cũng là địa bàn của
quân địch xây dựng hàn loạt đồn bốt kiên cố, chiếm cứ các địa điểm hiểm yếu để
chốt chặt các tuyến giao thong huyết mạch quan trọng.
Trong điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt theo thời gian con người Phong
Điền lao động cần cù, sáng tạo, sống nhân nghĩa đoàn kết keo sơn và có truyền
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 7
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
thống yêu nước nồng nàn, có ý chí đấu tranh kiên cường, bất khuất trong chiến
đấu chống ngoại xâm và xây dựng đất nước được nối tiếp từ đời này qua ngàn
đời.
Trải qua nhiều biến cố lịch sử, thời kỳ nào mảnh đát Phong Điền cũng nằm
vào vị trí xung yếu của lịch sử dân tộc, phải chứng kiến và chịu đựng nhiều nỗi
đau chia cắt, chiến tranh xâm lược, tranh giành quyền lực. Điều đó tạo nên con
người Phong Điền có khả năng lãnh đạo với nhiều đường lối chiến lược đúng đắn
để phát huy tinh thần bất khuất, truyền thống yêu nước của nhân dân huyện
Phong Điền.
1.1.2 Truyền thống đấu tranh trước khi có sự lãnh đạo của Đảng
Ngay khi phong kiến Phương Bắc đặt ách đô hộ nhân dân Thừa Thiên Huế
nói chung, Phong Điền nói riêng (lúc đó thuộc quận Nhật Nam) đã hưởng ứng
tham gia trong cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng (năm 40 – 43) chống quân Nam
Hán.
Trong khi dựng cờ khởi nghĩa chống quân Minh ở Lam Sơn năm 1425,
Bình Định Vương Lê Lợi chuyển hướng tiến về phương Nam để mở rộng vùng
hậu phương. Dưới quyền chỉ huy của Trần Nguyên Hãn và Lê Nổ, 1.000 nghĩa
quân đã thu phục được Tân Bình và Thuận Hóa. Ngoài một số nhân vật như ngài
họ Hà (La Chữ), Phạm Bá Tùng (Thanh Thủy Thượng) tham gia chỉ huy, nhân
dân Phong Điền cùng với nhân dân Hóa Châu tiếp tục cung cấp sức người sức

của cho cuộc kháng chiến đi đến thắng lợi.
Đến phong trào Tây Sơn, nhân dân Phong Điền đã nhiệt liệt tham gia nghĩa
quân khi Nguyễn Huệ - Quang Trung kéo quân ra Bắc diệt họ Trịnh (1786) và đại
phá quân xâm lược nhà Thanh (1789)
Năm 1883, vua quan nhà nguyễn kí hòa ước Quý Mùi thừa nhận nền bảo
hộ của thực dân Pháp đối với nước ta nhân dân Phong Điền ngay từ đầu đấu tranh
chống quân xâm lược vì độc lập tự do.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 8
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Sáng 5/ 7/ 1885 kinh thành Huế rơi vào tay quân Pháp trong khi đó phái
chủ chiến phò vua Hàm Nghi ra dần phía bắc.
Vào ngày 13/7 /1885 tại Sơn Phòng (Quảng Trị) vị vua yêu nước ra chiếu
Cần Vương làm bùng lên khắp cả nước nhiều cuộc khởi nghĩa chống Pháp do các
văn thân, sĩ phu lãnh đạo cùng với người dân hai huyện Quảng Điền và Hương
Trà, nhân dân huyện Phong Điền đã tham gia cuộc khởi nghĩa do Đặng Huy Cát
và Đặng Hữu Phố chỉ huy, ngăn chặn việc bắt lính của triều đình và tập kích vào
huyện nha Quảng Điền (8 – 1885).
Nhân dân Phong Điền tham gia phong trào của khởi nghĩa Duy Tân
(1916).
Các cuộc nổi dậy đều bị dìm trong bể máu song càng hun đúc thêm lòng
căm thù đế quốc và tay sai trong lòng người dân Phong Điền.
Cũng như nhân dân trong toàn tỉnh, nhân dân Phong Điền thiết tha yêu
nước, ghét tây, muốn đất nước độc lập, tự do. Tuy nhiên các phong trào đấu tranh
có dấy lên được lòng yêu nước, căm thù đế quốc, phong kiến nhưng đều bị dìm
trong thất bại, không tìm được lối thoát. Đúng như chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói
“Đất nước ta trước khi có Đảng tình hình đen tối như không có đường ra”.
Trong những năm 1925 – 1927 tại thành phố Huế có những biến động về
chính trị. Phong trào yêu nước và dân chủ đang có sự thay đổi về chất đó là tổ
chức Việt Nam Thanh Niên Cách Mạng Đồng Chí Hội và Tân Việt Cách Mạng
Đảng đã hình thành cơ sở ở Huế.

Năm 1926 cuộc bãi khóa của Trường Kỹ Nghệ thực hành nổ ra kéo dài ba
tháng, cuộc bãi khóa của học sinh trung học đã diễn ra trong năm 1927. một số
học sinh quê ở Phong Điền đã tham gia các cuộc bãi khóa, từ đó truyền về quê
hương sự bất bình đến thái độ chống đối chính sách giáo thực dân cùng với chính
sách xã hội khác của đế quốc, phong kiến. Chính từ phong trào đó đã khơi dậy
long yêu nước trong nhiều tầng lớp xã hội.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 9
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Sự hình thành các nhóm yêu nước và tham gia tổ chức tiền thân của Đảng
trước khi Đảng Cộng Sản Việt Nam ra đời đánh dấu sự phát triển phong trào cách
mạng theo khuynh hướng vô sản ở Phong Điền.
Sau hội nghị ở Hương Cảng ( từ ngày 3 đến 7 /02 /1930) thành lập Đảng
Cộng Sản Việt Nam nhiều địa phương trong cả nước xúc tiến mạnh mẽ việc
thành lập tổ chức Đảng Cộng Sản để thống nhất trong lãnh đạo phong trào đấu
tranh chống thực dân và phong kiến. Từ đây cách mạng Việt Nam chuyển sang
giai đoạn đấu tranh mới dưới ngọn cờ lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam.
Như vậy trong suốt quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt
Nam, nhân dân Phong Điền đã đề ra nhiều đường lối chiến lược nhằm phát huy
tinh thần chiến đấu của nhân dân trong đấu tranh chống ngoại xâm, từ quân xâm
lược Phương Bắc đến quân xâm lược Phương Tây. Hưởng ứng phong trào Cần
Vương, khởi nghĩa của Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám, trong các phong
trào Đông Du, phong trào Duy Tân do Phan Bội Châu khởi xướng… Các phong
trào đấu tranh này chưa có một đường lối chính trị đúng đắn, nên không thể đưa
sự nghiệp giải phóng dân tộc đi đến thắng lợi. Tuy nhiên, từ trong những phong
trào đó những mầm móng cách mạng mới theo khuynh hướng vô sản đã xuất
hiện. Nền móng cho việc ra đời các tổ chức của Đảng tiền phong cách mạng
những năm sau đó được xây dựng.
1.2 Truyền thống đấu tranh từ khi Đảng Cộng Sản Việt Nam ra đời năm
1930 đến năm 1939
1.2.1 Đường lối cách mạng giai đoạn 1930 – 1935

Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 - 1933 đã tác động đến các nước
đặc biệt là các nước thuộc địa trong đó có Viêt Nam. Nền kinh tế vốn phụ thuộc
vào nền kinh tế Pháp phải gánh chịu hậu quả nên càng suy sụp hơn. Do đó mâu
thuẫn giữa nhân dân ta với thực dân Pháp ngày càng gay gắt, là nguyên nhân chủ
yếu dẫn đến các cuộc đấu tranh cách mạng sôi nổi trong cả nước.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 10
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Với sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam (03/02/1930) nhân dân Việt
Nam đã có một tổ chức tiên phong lãnh đạo, dẫn dắt phong trào phát triển theo
hướng mới. Cương lĩnh chính trị của Đảng Cộng Sản Việt Nam được hội nghị
thành lập Đảng thông qua với đường lối cách mạng phù hợp với nguyện vọng
thiết tha của nhân dân nên tập hợp được đông đảo quần chúng đấu tranh vì mục
tiêu chung của dân tộc: “Đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn Phong kiến…
dựng nên chính phủ Công – Nông – Binh… thâu hết ruộng đất của Đế quốc chủ
nghĩa làm của công chia cho dân cày nghèo”
Tại tỉnh Thừa Thiên Huế năm 1930, các tổ chức cộng sản được thành lập.
Đông Dương Cộng Sản Đảng được thành lập các chi bộ trong các nhà máy,
trường học ở Thành phố Huế cùng với đó là Đông Dương Cộng Sản Liên Đoàn
được thành lập cũng xây dựng cơ sở ở Thành phố Huế và các vùng nông thôn sau
đó hai tổ chức này thống nhất thành Đảng Cộng Sản Việt Nam tỉnh Thừa Thiên
Huế vào tháng 4- 1930.
Trong hội nghị thống nhất tổ chức Đảng, đồng chí Nguyễn Phong Sắc đại
diện xứ ủy Trung kỳ truyền đạt chỉ thị của xứ ủy về tang cường vận động Công
nhân, nông dân và tổ chức kỷ niệm ngày Quốc Tế Lao Động (1/5/1930), Nghị
Quyết đầu tiên của tỉnh ủy nêu rõ: “Mở phong trào học sinh, công nhân, nông
dân chuẩn bị tổ chức ngày Quốc Tế Lao Động (1/5) trong 15 ngày từ ngày 22-4
đến ngày 7/5/1930 để phát động quần chúng, còn ngày (1/5) thì bảo toàn lực
lượng”
Ở Phong Điền, nhóm thanh niên yêu nước Phước Tích của Đông Dương
Cộng Sản Liên Đoàn đã tổ chức hoạt động kỷ niêm ngày 1/5 rải truyền đơn, treo

cờ búa liềm ở Phước Tích, Ưu Điềm. Sau đó những tháng 7, 8, 9, 10 – 1930
truyền đơn tiếp tục được rải ở Phong Điền nhằm phản đối địch lập tổ chức phản
cách mạng, ủng hộ phong trào “Nghệ An đỏ” chuẩn bị kỷ niêm Cách Mạng
Tháng Mười Nga.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 11
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Vào tháng 10 – 1930, chi bộ cộng sản đầu tiên ở Phong Điền được thành
lập với các đảng viên Lương Địch, Nguyễn Quán và Lê Văn Quýnh do tỉnh ủy
Quảng Trị tổ chức và lãnh đạo. Phong Điền từ đây thực sự chuyển mình trong
đấu tranh chống thực dân và phong kiến, cùng cả tỉnh và cả nước vì mục tiêu Độc
Lập – Tự Do cho dân tộc và Hạnh Phúc cho nhân dân.
Như vậy vừa mới ra đời Đảng đã phát động được phong trào cách mạng
rộng lớn, mà đỉnh cao là Xô – Viết Nghệ Tĩnh, giữa lúc phong trào cách mạng
quần chúng dâng lên cao, thực dân Pháp và tay sai tăng cường thẳng tay đàn áp,
khủng bố hòng dập tắt phong trào cách mạng Việt Nam và tiêu diệt Đảng Cộng
Sản Đông Dương, các cơ quan lãnh đạo của Đảng ở Trung Ương và các địa
phương lần lượt bị phá vỡ.
Tại tỉnh Thừa Thiên Huế nhiều cán bộ đảng viên bị bắt trong đó có đồng
chí Bí thư Lê Viết Lượng, ở Phong Điền các đông chí đảng viên bị truy lùng và
bị bắt gần hết.
Đầu 1931 hầu hết các lãnh đạo chủ chốt, đảng viên của Đảng bộ đều bị bắt,
giam cầm trong các lao Thừa Phủ, Hộ Thành và Sở Mật Thám. Trong các nhà lao
này đặc biệt là nhà lao Thừa Phủ chi bộ Đảng được thành lập vào năm 1932, lãnh
đạo anh em tù chính trị đấu tranh bằng nhiều hình thức kể cả tuyệt thực, chống
chế độ lao dịch nặng nề…Tuy bị giam cầm nhưng nhờ sự linh hoạt của mình, các
đảng viên vẫn liên lạc được với bên ngoài nhận được chỉ đạo của cấp trên đó là
tháng 6 – 1932 Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng thảo Chương trình hành động
để phục hồi phong trào.
Nắm bắt tình hình trong nước và tỉnh, ở Phong Điền tuy không đủ Đảng
viên để tổ chức một chi bộ nhưng các Đảng viên vẫn sinh hoạt, bàn bạc tiếp tục

hoạt động ở Phước Tích, Mỹ Xuyên, Mỹ Cang, Phú Xuân…Cuối năm 1933 các
đồng chí đã mở rộng phạm vi hoạt động về các làng Câu Nhi, Trách Thổ, Vĩnh
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 12
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
An, Phú Nông, Thanh Hương, Đại Lộc, Thế chi và tổ chức được một số cơ sở
quần chúng cảm tình Đảng ở các làng.
Trong khi đó cuối năm 1934 nhóm thanh niên Sông Bồ đã tập hợp khá
đông thanh niên ở làng Cổ Bi, Hiền sĩ, Đông Dạ, Phù Ninh và Thượng An để
cùng hoạt động, cùng thời gian ở Phong Điền xuất hiện thêm những nhóm nhỏ
cảm tình Đảng:
Nhóm bắc Phong Điền có cơ sở ở Vĩnh An, Phú Nông, Trung Thạnh,
Chính An và Mỹ Phú.
Nhóm Phò Trạch Thượng của vợ chồng ông Ấm Năm (tức là Nguyễn Tri
Luận và Trương Thị Nữ)
Các nhóm đã tổ chức thành công cuộc đấu tranh chống cường hào, tổng lý
chiếm đoạt ruộng đất, chống cấp ruộng đất bất công và bài trừ mê tín dị đoan
trong dân chúng. Không chỉ bó hẹp trong phạm vi huyện có nhóm vào Huế và
đến tận Phú Lộc nắm bắt tình hình, tìm cách liên lạc với Đảng. Nhóm thanh niên
Sông Bồ góp tiền đến mua sách báo tiến bộ ở hiệu sách Hương Giang của Hải
Triều và bắt đầu tiếp xúc với những sách báo cách mạng. Trụ sở báo Nhành Lúa
và nhà Cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự là nơi các thanh niên của nhóm thường
xuyên lui tới, dẫn đến việc đồng chí Nguyễn Chí Diễu (Ủy viên Trung Ương
Đảng) ra Phong Điền gặp mặt và bày cách tuyên truyền, vận động quần chúng
cho nhóm. Từ đó các nhóm thực sự bắt đầu liên lạc với Đảng.
Tháng 3 – 1935, Đại hội Đại Biểu lần thứ 1 của Đảng họp ở Ma Cao
(Trung Quốc) Đại hội khẳng định thắng lợi của cuộc đấu tranh khôi phục phong
trào cách mạng và hệ thống tổ chức Đảng. Trong 5 năm từ khi Đảng bộ Đảng
Cộng Sản Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế được thành lập (4 – 1930) và Đảng bộ
huyện Phong Điền được thành lập (10 – 1930) tới năm 1935, tuy bị Đế Quốc
Pháp khủng bố khốc liệt nhưng cũng là thời kỳ Phong Điền vẫn duy trì được chi

bộ Phước Tích, mở rộng cảm tình Đảng và ảnh hưởng của Đảng trong nhân dân.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 13
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Đó là những tiền đề tổ chức lãnh đạo nhân dân trong cuộc vận động giải phóng
dân tộc trước mắt và chuẩn bị lực lượng nòng cốt tham gia vào mặt trận dân chủ
(1936 – 1939) dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Đông Dương.
1.2.2 Đường lối cách mạng giai đoạn 1936 – 1939
Hậu quả cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 – 1933) đã dẫn đến sự ra
đời của Chủ nghĩa phát xít. Năm 1936 tình hình trong nước và trên thế giới có
những chuyển biến mới. Mặt trận chống phát xít giành dân chủ và bảo vệ hòa
bình của nhân dân thế giới do Quốc Tế Cộng Sản chủ trương được thành lập tại
Pháp dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản, mặt trận dân chủ chống phát xít
giành được thắng lợi.
Ở nước ta cuộc khủng hoảng kinh tế Tư Bản Chủ Nghĩa và chính sách áp
bức, bóc lột của thực dân Pháp làm cho đời sống nhân dân nhất là công nhân và
nông dân hết sức khó khăn.
Sự chuyển biến của phong trào cách mạng ở nước ta cũng như nước Pháp
và thế giới đòi hỏi Đảng Cộng Sản Đông Dương phải có sự chuyển biến kịp thời
và phù hợp với tình hình. Hội nghị Trung Ương Đảng (7 – 1936) chủ trương
thành lập Mặt Trận Nhân Dân Phản Đế gồm các giai cấp đảng phái, đoàn thể, tôn
giáo…để cùng nhau đấu tranh chống Chủ Nghĩa Phát Xít, chống chiến tranh, đòi
tự do, cơm áo, hòa bình, dưới hình thức công khai, hợp pháp, bí mật, bất hợp
pháp, nửa hợp pháp.
Hội nghị Trung Ương Đảng (7 – 1936) có ý nghĩa hết sức quan trọng tạo
bước chuyển biến mạnh mẽ trong phong trào cách mạng cả nước nói chung, tỉnh
Thừa Thiên Huế và Phong Điền nói riêng.
Mặc dù hoạt động trong tỉnh những năm 1932 – 1935 có lắng xuống song
ảnh hưởng của Đảng được thâm nhập vì thế ở Phong Điền trước những thay đổi
của tình hình trên đã làm dấy lên phong trào đấu tranh đòi tự do sôi nổi và mạnh
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 14

Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
mẽ trong những năm 1936 – 1939. Các cuộc đấu tranh của nhân dân diễn ra khắp
nơi dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Tháng 8 – 1936 do cuộc đấu tranh của lực lượng tiến bộ ở Pháp và cuộc
đấu tranh của nhân dân ta chống lại ách đô hộ của thực dân Pháp nổ ra quyết
liệt, Chính phủ Pháp buộc phải thu thập nguyện vọng của nhân dân Đông Dương.
Từ đó Đảng ta nắm bắt cơ hội đó phát động quần chúng rộng rãi tố cáo chế độ
thuộc địa của thực dân ở Đông Dương, lập dân nguyện, chống các lực lượng phản
động thuộc địa lấy tên là “Phong Trào Đại Hội Đông Dương” dưới sự lãnh đạo
của xứ ủy Trung Kỳ.
Qua Phong Trào Đại Hội Đông Dương, ở Trung Kỳ đã hình thành Mặt
Trận Dân Chủ lấy liên minh công nông làm nồng cốt do Đảng lãnh đạo. Cung với
phong trào Đại Hội Đông Dương, hội nghị giới báo chí Trung Kỳ cũng đã họp tại
Viện Dân Biểu Trung Kỳ nêu lên những yêu cầu bức thiết của báo giới.
Ở Huế là trung tâm báo chí của Trung Kỳ, cán bộc chủ chốt của Xứ Ủy
Trung Kỳ và tỉnh Ủy Thừa Thiên Huế đều là những nhà bào có năng lực trên diễn
đàn báo chí. Trong đó những tờ báo đóng vai trò quan trọng trong cuộc vận động
trong cuộc vận động dân chủ ở Huế là: Nhành Lúa, Sông Hương Tục Bản, Dân
và Tiếng Dân.
Qua ảnh hưởng vang dội của phong trào, các đồng chí Hoàng Anh, Phạm
Oanh (Phong Điền) đã đến tại trụ sở báo Nhành Lúa và tại nhà cụ Phan Bội Châu
gặp các đồng chí Phan Đăng Lưu, Nguyễn Chí Diễu tiếp thu kiến thức và ảnh
hưởng về Đảng, về Mặt Trận Dân Chủ do Đảng lãnh đạo, để tham gia hoạt động
cộng sản.
Đồng chí Nguyễn Chí Diễu đã nói về nguy cơ của Chủ Nghĩa Phát Xít và
chiến tranh, về tình cảnh nhân dân Đông Dương dưới ách thống trị của Đế Quốc
Pháp, về Mặt Trận Dân Chủ Tư Sản và Cách Mạng Xã Hội Chủ Nghĩa về Liên
Xô và Quốc Tế Cộng Sản và cách vận động quần chúng tham gia Mặt Trận Dân
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 15
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

Chủ. Ý kiến của đồng chí Nguyễn Chí Diễu đáp ứng nguyện vọng ở trong tầm tổ
chức Đảng của cac nhóm yêu nước, cảm tình Đảng ở Phong Điền.
Đầu 1937, Chính Phủ Mặt Trận Nhân Dân Pháp cử Justin GoDart là thanh
tra lao động đến Đông Dương tìm hiểu nguyện vọng của nhân dân Đông Dương.
Nắm lấy cơ hội đó, Đảng Cộng Sản Đông Dương đã phát động phong trào quần
chúng lập “Bản dân nguyện” vạch trần chế độ cai trị, đòi thả tù chính trị, đòi bỏ
thuế than và giảm thuế ruộng đất, đòi ban hành các quyền tự do dân chủ.
Ở Tỉnh Thừa Thiên Huế đã phát động một phong trào “Đón Goda” nhằm
giác ngộ quần chúng về quyền lợi chính đáng của người dân, đưa dân nguyện,
biểu dương lực lượng, tập hợp lực lượng quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng.
Các nhóm cảm tỉnh Đảng được giao nhiệm vụ tích cực vận động quần chúng
nhân dân ở Phong Điền hòa vào hàng vạn nhân dân toàn tình đón và đưa nguyện
vọng cho đại diện Chính Phủ Nhân Dân Pháp, huy động được đông đảo quần
chúng thực hiện khẩu hiệu đấu tranh của Đảng.
Công tác tuyên truyền nhất là lĩnh vực báo chí là một kênh quan trọng, có
ảnh hưởng lớn đến tư tưởng của quần chúng, nhất là thanh niên trí thức thành thị.
Vào giữa năm 1937, chi bộ Nam Phong Điền được thành lập gồm các đông chí:
Phạm Oanh, Hoàng Anh, Phạm Tế, do đồng chí Phạm Oanh làm bí thư. Sau đó
chi bộ kết nạp thêm các đồng chí Hoàng Tiến, Trần Lưu, Hoàng Thái, Nguyễn
Thái. Chi bộ Nam Phong Điền có 7 đảng viên được coi như một Huyện Ủy Lâm
Thời, đây là đầu mối liên lạc, chỉ đạo của Tỉnh Ủy đối với phong trào cách mạng
ở huyện Phong Điền. Trong khi đó, chi bộ Bắc Phong Điền (Phước Tích) thành
lập từ tháng (10 – 1930) thuộc Đảng bộ Quảng Trị vẫn tồn tại gồm các đồng chí
Dương Tốn, Lương Đich, Nguyễn Quán, Phan Đông do đồng chí Nguyễn Quán
làm bí thư. Do cùng hoạt động, vận động quần chúng trên phạm vi toàn huyện
nên sự lãnh đạo, chỉ đạo của tổ chức Đảng ở Nam, Bắc Phong Điền đã thống
nhất.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 16
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Thực hiện chủ trương của Tỉnh Uỷ, chi bộ Phong Điền quyết tâm chấp

hành chủ trương của Tỉnh Ủy Thừa Thiên Huế về việc vận động cử tri bầu những
nhân sĩ tiến bộ vào Viện Dân Biểu Trung Kỳ khóa III ngày (8 – 8 – 1937)
Ở Phong Quảng là vận động cho ứng cử viên Nguyễn Đình Diễn, người
làng Chí Long. Ở Phong Quảng bọn địch đưa Lê Hồng Tiêm ra tranh cử, bầu lần
thứ nhất với tỷ lệ ngang phiếu. Chúng tổ chức bầu lần hai. Chi bộ Phong Điền
nhận định: “Đợt 1 là 3 huyện Phía Nam giành thắng lợi, Cu Hoàng Đức Trạch
thắng cử. Khu vực Huế - Hương Trà nhờ số cử tri quan chức nên Lê Thanh Cảnh
trúng cử. Chỉ còn lá phiếu ở Phong Quảng là quyết đình sự thắng lợi trong cuộc
bầu cử Viện Dân Biểu Trung Kỳ”
Với nhận định đó, các đảng viên ở Phong Điền cùng với đồng chí Nguyễn
Chí Diễu đã ngày đêm lăn lộn trong các thôn, xóm vận động cử tri dồn phiếu cho
Nguyễn Đình Diễn ứng cử viên của Mặt Trận Dân Chủ và cuối cùng Nguyễn
Đình Diễn thắng cử. Sau đợt bầu cử thắng lợi, các đảng viên ở Phong Điền trực
tiếp đề đạt Nguyện vọng của nhân dân đến Nguyễn Đình Diễn.
Trong phiên họp của Viện Trung Kỳ tháng 11 – 1937 dân biểu Nguyễn
Đình Diễn đã nói lên tiếng nói của nhân dận, yêu cầu chính quyền bỏ thuế than,
giảm thuế điền thổ, bỏ đọc quyền rượu, muối và thuốc lá, giảm thuế chợ, thuế đò,
lập nhà thương, trường học.
Tại một số làng trong huyện chi bô đã tổ chức được Đoàn Thanh Niên và
Hội Phụ Nữ dân chủ. Nhiều tổ chức quần chúng được lập ra như hội cấy, hội hiếu
hỷ, phường đi săn, hội bóng đá, hội đọc báo…góp phần tăng cường sự hiểu biết
và đoàn kết trong dân chúng chuẩn bị lực lượng cho cuộc đấu tranh về sau.
Vào năm 1938 các đảng viên Phong Điền lập ra “Ban Dân Vận chống dự
án thuế mới” vận động nông dân chống tăng thuế thân và thuế điền.
Ngày 16 – 8 – 1938, nông dân và thanh niên, học sinh Phong Điền vào
Huế đến vây kín trước trụ sở Viên Dân Biểu Trung Kỳ, vừa cử người đưa bản
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 17
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
dân nguyện và hô vang khẩu hiệu chống tăng thuế. Nhờ kết hợp chặt chẽ giữa
đấu tranh trong Viện Dân Biêu với đông đảo quần chúng ở ngoài Nghị Trường và

trên lĩnh vực báo chí cuộc đấu tranh chống dự án thuế đã giành thắng lợi hoàn
toàn vào ngày (16 – 9 – 1938) Viện Dân Biểu Trung Kỳ đã biểu quyết bác bỏ dự
án tăng thuế.
Từ sự kiện này chính quyền thực dân ráo riết hơn trong việc truy lùng
những đảng viên cộng sản và xảy ra một số vụ băt bớ và dọa dẫm quần chúng
tham gia đấu tranh.
Từ năm 1939 nguy cơ chiến tranh thế giới thứ hai đến gần, bọn thống trị
Pháp ở Đông Dương càng tăng cường theo dõi chống phá phong trào cách mạng.
Vì thế tình hình tổ chức Đảng ở Phong Điền đến tháng 10 – 1939 hầu hết các
đảng viên bị bắt chỉ còn chi bộ Sông Bồ gồm 3 đồng chí, chí bộ Phước Tích có 4
đồng chí. Trong khi đó quần chúng cách mạng ở Phong Điền vẫn còn được giữ ở
Vĩnh An và một số làng khac, chi bộ Phước Tích mở rộng liên hệ với các nhóm
cơ sở ở Phong Quảng.
Như vây phong trào Mặt Trận Dân Chủ 1936 – 1939 ở Phong Điền đã có
bước tiến mới, tổ chức Đảng được củng cố và phát triển, cơ sở quần chúng được
xây dựng thành các nhóm. Điều này khẳng định hạt nhân lãnh đạo cách mạng đã
hình thành. Đảng viên, cán bộ cơ sở cách mạng được rèn luyện trong phong trào
đấu tranh cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng tạo tiền đề rất cơ bản để cán bộ,
đảng viên ở nhà lao tin tưởng, khẳng định con đường cách mạng chân chính.
Đồng thời tạo điều kiện cho số cán bộ, đảng viên còn lại ở địa phương và cơ sở
cách mạng tìm cách đưa phong trào phát triển sâu rộng chuẩn bị bước vào cuộc
vận động giải phóng dận tộc.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 18
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
CHƯƠNG 2 NHÂN DÂN HUYỆN PHONG ĐIỀN DƯỚI SỰ LÃNH ĐẠO
CỦA ĐẢNG TIẾN HÀNH CÔNG CUỘC CHUẨN BỊ TIẾN TỚI KHỞI
NGHĨA GIÀNH CHÍNH QUYỀN

2.1 Chủ trương của Trung ương Đảng, Đảng bộ tỉnh Thừa Thiên Huế và
Đảng bộ huyện Phong Điền.

Sự thay đổi về hoàn cảnh lịch sử thế giới đặt cách mạng Việt Nam vào
những thuận lợi và khó khăn mới, đòi hỏi Đảng ta phải kịp thời nắm bắt và đánh
giá tìm ra con đường đấu tranh phù hợp.
Tháng 11 – 1939 Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng họp đề ra chủ trương trong
tình hình mới, hội nghị quyết định thay đổi một số khẩu hiệu, chuyển hướng hình
thức tổ chức và hình thức đấu tranh:
Tạm gác khẩu hiểu tịch thu ruộng đất của giai cấp địa chủ; chỉ chủ trương
tịch thu ruộng đất của đế quốc và tay sai.
Khẩu hiểu chính phủ Xô Viết công nông mà đề ra khẩu hiệu thành lập
chính phủ Liên bang Cộng hòa dân chủ Đông Dương.
Quyết định thành lập Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương
thay cho mặt trận dân chủ Đông Dương nhằm liên hiệp các lực lượng dân chủ và
tiến bộ, kể cả các tổ chức cải lương, đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ.
Tại Thừa Thiên Huế, trung tâm chính trị của xứ ủy Trung Kỳ “Bảo hộ”
thực dân Pháp tăng cường đàn áp, khủng bố tấn công phá hoại tổ chức Đảng.
Mặc dù thông báo của Trung ương Đảng đã yêu cầu các cấp bộ Đảng và toàn thể
Đảng viên cùng tổ chức quần chúng phải nhanh chóng, triệt để rút vào hoạt động
bí mật nhưng do lực lượng bị bộc lộ quá nhiều trong phong trào dân tộc dân chủ
nên nhiều cán bộ, đảng viên bị bắt bớ tra tấn tù đày.
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 19
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
Trong khi đó chi bộ Phong Điền và một số đảng viên còn lại vượt qua khó
khăn nguy hiểm tìm mọi cách bắt liên lạc với nhau và với cấp trên. Các đảng viên
chú ý lập các tổ chức biến tướng để tập hợp và giáo dục quần chúng đồng thời
tuyên truyền, kết nạp một số hội viên thanh niên, phụ nữ, nông dân vào tổ chức
phản đế.
Chiến tranh thế giới thứ hai ngày càng đè nặng lên đời sống nhân dân: Sinh
hoạt đắt đỏ, thuế khóa nặng nề, thanh niên bị bắt sang Pháp làm bia đỡ đạn, các
cuộc khủng bố diễn ra liên tục uy hiếp sự tồn tại của chiến sĩ cách mạng, của tổ
chức Đảng và của quần chúng.

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh nhận chỉ thị của Trung ương Đảng đã tổ chức
một đợt tuyên truyền rộng rãi từ thành thị đến nông thôn, kêu gọi quần chúng
trong tỉnh tiếp tục đấu tranh chống đế quốc, chống chở lính sang Pháp, chống sưu
cao thuế nặng, chống đàn áp khủng bố.
Ở Phong Điền các Đảng viên và cơ sở cảm tình Đảng phân công nhau đi
rải truyền đơn. Ngày (14 – 7 -1940) đúng ngày kỷ niệm Cách Mạng Pháp, truyền
đơn cách mạng đã xuất hiện nhiều nơi như Phò Ninh, Phò Trạch, Ưu Điềm. Bấy
giờ quân đội phát xít Nhật vượt biên giới Việt Trung tiến vào Lạng Sơn, thực dân
Pháp cùng phát xít Nhật thống trị Đông Dương, nhân dân lâm vào cảnh một cổ
hai tròng.
Lúc này trước những thay đổi của tình hình thế giới và trong nước, Hội
Nghị Ban Chấp Hành Trung Ương Đảng được triệu tập từ (ngày 6 đến ngày 9
tháng 11 năm 1940) tại làng Đình Bảng (Từ Sơn – Bắc Ninh), hội nghị đề ra chủ
trương trong tình hình mới xác định kẻ thù chính của nhân dân Đông Dương là đế
quốc Pháp – Nhật, quyết định duy trì đội du kích Bắc Sơn để thành lập lực vũ
trang cách mạng, tiến tới thành lập căn cứ du kích, quyết định đình chỉ khởi nghĩa
vũ trang ở Nam Kỳ vì thời cơ chưa chín muồi. Hội nghị này đánh dấu sự tiếp tục
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 20
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
hoàn thiện chủ trương chỉ đạo chiến lược nhằm lãnh đạo phong trào cách mạng
trong tình hình mới.
Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 5
– 1941 với những chủ trương biện pháp cụ thể, đã đưa cách mạng Việt Nam bước
vào giai đoạn chuẩn bị cho cuộc giải phóng dân tộc. Hội nghị đánh dấu sự hoàn
chỉnh việc chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng của Đảng ta được đề ra
từ hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 11-
1939.
Do mất liên lạc với Trung ương Đảng và xứ ủy Trung Kỳ, tổ chức Đảng ở
Thừa Thiên Huế đến lúc đó vẫn chưa tiếp thu được Nghị Quyết 8 của Trung ương
(5 – 1941) về việc thành lập mặt trận Việt Minh và chuẩn bị mọi mặt để đi tới

khởi nghĩa từng phần lên tổng khởi nghĩa trong cả nước khi thời cơ đến.
Tháng 2 – 1942 từ nhà lao Buôn Ma Thuột vượt ngục trở vê, Nguyễn Chí
Thanh đã khẩn trương nắm bắt tình hình trong tỉnh và qua tháng 7 – 1942 triệu
tập hội nghị cán bộ Đảng tại Bến Tu (Quảng Điền), hội nghị phân tích tình hình
và nghe đồng chí Nguyễn Chí Thanh phổ biến tinh thần cơ bản của Nghị Quyết 6
và 8 của Trung ương Đảng, sau đó bầu Ban chấp hành Trung ương Đảng tỉnh
Đảng bộ gồm 5 ủy viên do Nguyễn Chí Thanh làm bí thư.
Sau hội nghị này, chi bộ Phong Điền được lập lại, liên chi bộ Phong –
Quảng hình thành trạm liên lạc của tỉnh ủy ở phía bắc được đặt tại nhà đồng chí
Phạm Oanh, Hoàng Tiến ở làng Phò Ninh huyện Phong Điền. Các chi bộ tổ chức
huấn luyện Đảng viên về cách mạng giải phóng dân tộc đánh đuổi Pháp, phát xít
Nhật giành độc lập, về vai trò của mặt trận Việt Minh trong phong trào đấu tranh.
Ở Phong Điền từ năm 1942 - 1944 một số nhóm cơ sở cảm tình Đảng hình
thành ở Phong Điền như nhóm Vĩnh An (Phan Ngô), nhóm Phú Nông và Chánh
Lộc (Nguyễn Hiệp), nhóm Chính An (Nguyễn Biên), nhóm Phò Trạch Thượng
(Nguyễn Tri Tân), nhóm Khánh Mỹ (Hoàng Công Phẩm) và nhóm Mỹ Phú
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 21
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
(Nguyễn Hữu Bảng) tạo nên sự đoàn kết trong tổ chức Đảng góp phần thực hiện
lãnh đạo nhân dân đấu tranh trong tình hình mới.
Từ đầu năm 1943 cuộc chiến tranh thế giới chuyển biến theo chiều hướng
có lợi cho cách mạng thế giới và nước ta. Tình hình đó đòi hỏi Đảng ta đẩy mạnh
hơn nữa công tác chuẩn bị cho khởi nghĩa giành chính quyền. Từ ngày 25 đến
ngày 28 – 2 – 1943, Ban Thường Vụ Trung Ương Đảng họp tai Võng La (Đông
Anh – Phuc Yên), hội nghị đã vạch ra kế hoạch cụ thể về việc chuẩn bị toàn diện
cho khởi nghĩa vũ trang.
Giữa năm 1944, hội nghị Tỉnh ủy mở rộng bàn về thống nhất hành động
trong toàn Đảng bộ, phát triển tổ chức Việt Minh và đội tự vệ, xây dựng các đoàn
thể cứu quốc, phát động phong trào đấu tranh của nhân dân, chuẩn bị khi thời cơ
đến thì huy động lực lượng đứng lên đánh Pháp, đuổi Nhật giành độc lập, tự do.

Chi bộ Phong Điền quyết tâm thực hiện Nghị Quyết hội nghị Tỉnh ủy mở
rộng đã xây dựng lực lượng cách mạng trong huyện, chuẩn bị thế và lực cho tình
hình cách mạng mới, tạo điều kiện chuẩn bị cho khởi nghĩa giành chính quyền ở
Phong Điền đến thắng lợi.
Đêm 9 – 3 – 1945, Nhật đảo chính Pháp trên toàn cõi Đông Dương. Ở Huế
vào lúc 21h15’ quân Nhật nổ súng tấn công Pháp đến chiều 10 – 3 – 1945, quân
Nhật làm chủ hoàn toàn thành phố Huế và tỉnh Thừa Thiên.
Trước những khó khăn của phong trào cách mạng chi bộ nhà lao Thừa Phủ
tiếp tục kêu gọi Đảng viên ở bên ngoài tích cực hoạt động, gây dựng và duy trì
cơ sở đồng thời chuẩn bị cho những nhiệm vụ vượt ngục khi có điều kiện. Một số
cán bộ chủ chốt sau khi ra tù trở về địa phương củng cố lai tổ chức.
Thực hiện chính sách “Đại Đông Á”, phát xít Nhật tiến hành chiến dịch
tuyên truyền “mị dân” . Chúng tuyên bố trao trả độc lập cho Việt Nam mà đại
diện là Bảo Đại và triều đình Huế cùng thiết lập chính phủ thân Nhật Trần Trọng
Kim. Trước tình hình đó tư tưởng chính trị trong nước và trong tỉnh diễn biến
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 22
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
phức tạp đổi hỏi Đảng bộ phải đề ra chủ trương để tập hợp quần chúng nhất là
thanh niên và trí thức đang bị chính phủ thân Nhật lôi kéo, mua chuộc. Xác định
kẻ thù chính, kẻ thù trước mắt của nhân dân ta là phát xít Nhật và tay sai.
12 – 3 – 1945 Ban Thường Vụ Trung Ương Đảng ban hành chỉ thị “Nhật
Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” Chủ trương phát động cao trào kháng
Nhật cứu nước. Hội nghị cán bộ toàn tỉnh ở đầm Cầu Hai (Phú Lộc) đề ra phương
hướng đấu tranh phù hợp với điều kiện khách quan và chủ quan của địa phương.
Các đồng chí Hoàng Anh, Hoàng Tiến đã về dự hội nghị này, hội nghị bầu ban
chấp hành Việt Minh tỉnh lấy bí danh “Việt Minh Nguyễn Tri Phương”.
Ở Phong Điền giữa tháng 6 - 1945, cán bộ toàn huyện họp tài làng Hiền Sĩ
để thành lập Việt Minh huyện, lấy bí danh: “Việt Minh Trường Sơn” sau đó, Việt
Minh các tổng và nhiều làng cũng được thành lập.
Trước cao trào kháng Nhật cứu nước chuẩn bị sẵn sàng khởi nghĩa giành

chính quyền đang phát triển sâu rộng trong cả nước, Hội nghị toàn quốc của
Đảng họp ở Tân Trào (13 - 8 - 1945) đã chủ trương lãnh đạo toàn dân tổng khởi
nghĩa giành chính quyền.
Ngày 16 - 8 - 1945 cũng tại Tân Trào Đại hội quốc dân thông qua 10 chính
sách của Việt Minh và thông qua lệnh tổng khởi nghĩa, bầu Ủy ban dân tộc giải
phóng trung ương do Hồ Chí Minh làm chủ tịch.
Trong khi đó, 15 - 8 - 1945 được tin phát xít Nhật tuyên bố đầu hàng Đồng
Minh, dưới danh nghĩa Việt Minh Nguyễn Tri Phương, Thường vụ tỉnh ủy triệu
tập hội nghị bất thường, quyết định một số nhiệm vụ cấp bách như: Thông báo
ngay cho các huyện và thành phố biết Nhật đã tuyên bố đầu hàng Đồng minh,
thời cơ khởi nghĩa giành chính quyền đã đến. Chỉ thị cho Thường vụ Việt Minh
sáu huyện và thành phố Huế đẩy mạnh tuyên truyền, giải thích cho quần chúng
thấy rõ đã đến lúc đứng lên lật đổ chính quyền tay sai, thành lập chính quyền
cách mạng; phải chuẩn bị lực lượng để khi có lệnh của tỉnh là phát động quần
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 23
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
chúng khởi nghĩa. Thường vụ Tỉnh ủy quyết định chọn Phong Điền và Phú Lộc là
hai huyện có phong trào phát triển mạnh mẽ khởi nghĩa trước, tiếp đến là các
huyện khác, sau đó sẽ tiến hành về Huế khởi nghĩa giành chính quyền.
Tại Phong Điền Việt Minh huyện nhanh chóng thành lập "Ủy ban khởi
nghĩa" khẩn trương xúc tiến công cuộc khởi nghĩa giành chính quyền. Sau khi
nhận lệnh tổng khởi nghĩa, ủy ban khởi nghĩa họp bàn tổ chức khởi nghĩa giành
chính quyền các làng, các tổng và giành chính quyền ở Huế.
18 - 8 - 1945, dưới sự lãnh đạo của Việt Minh huyện Phong Điền, nhân
dân hai tổng Phò Ninh, Hiền Lương và các làng thuộc Phong Thu ngày nay tấn
công rồi tuyên bố thành lập chính quyền ở tổng và các làng.
19 - 8 - 1945, Ủy ban khởi nghĩa đã huy động nhân dân các tổng Vĩnh
Xương, Phò Trạch, Chánh Lộc, Phò Ninh, Hiền Lương kéo về vây kín huyện lỵ
Phong Điền đóng tại làng Ưu Điềm, ủy ban khởi nghĩa tuyên bố xóa bỏ chính
quyền tay sai phát xít Nhật thành lập chính quyền cách mạng.

Như vậy nhân dân Phong Điền dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ huyện mà
trực tiếp là Việt Minh Trường Sơn đã giành chính chỉ trong 2 ngày, khởi nghĩa
giành chính quyền thắng lợi trong huyện xóa bỏ chế độ cai trị của Đế quốc,
phong kiến dựng nên chính quyền cách mạng của nhân dân.
Trong lúc phong trào cách mạng tháng tám của nhân dân lên cao dưới sự
lãnh đạo của Đảng đã giành chính quyền ở nhiều nơi Thái Nguyên, Bắc Giang,
Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Thủ đô Hà Nội giành nhiều thắng lợi thì ở
Huế ngày (23 - 8 - 1945), được tin chính phủ Trần Trọng Kim có khả năng tổ
chức cuộc mitting lớn ở sân vận động Huế, Việt Minh đã lợi dụng thế hợp pháp
để tuyên truyền huy động nhân dân các huyện về Huế khởi nghĩa giành chính
quyền.
Ủy ban khởi nghĩa chỉ đạo các huyện, thành phố khẩn trương triển khai kế
hoạch chuẩn bị, nhận chỉ thị của ủy ban khởi nghĩa tỉnh, ủy ban khởi nghĩa các
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 24
Tiểu Luận: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
huyện tổ chức huy động nhân dân tham gia khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế.
Ủy ban khởi nghĩa tuyên bố xóa bỏ chính quyền tay sai phát xít Nhật, thành lập
chính quyền cách mạng do đồng chí Hoàng Thái làm chủ tịch, đồng chí Hoàng
Tiến làm chủ nhiệm Việt Minh.
Trước áp lực của cuộc khởi nghĩa, Bảo Đại vị vua cuối cùng của triều đình
nhà Nguyễn phải tuyên bố “Nhường quyền lãnh đạo cho Việt Minh, Trẫm ưng
làm dân một nước độc lập hơn làm vua một nước nô lệ”.
Ngày 28 - 8 - 1945 nhân dân huyện Phong Điền được huy động tham gia
chào đón đoàn đại biểu chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào tiếp
nhận sự thoái vị của ông vua bù nhìn Bảo Đại.
Ngày 30 - 8 - 1945 nhân dân Phong Điền cùng nhân dân toàn tỉnh chứng
kiến sự thoái vị của Bảo Đại vị vua cuối cùng của triểu đình nhà Nguyễn chấm
dứt chế độ quân chủ phong kiến ở nước ta, mở ra một kỷ nguyên mới: Độc lập
dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, nhân dân Phong Điền từ đây thực sự đổi
đời.

Tóm lại những chủ trương của Trung ương Đảng, của tỉnh Thừa Thiên Huế
luôn được Đảng bộ huyện phong Điên chấp hành vận dụng một cách sáng tạo,
linh hoạt vào điều kiện thực tiễn cách mạng ở huyện. Đồng thời qua phân tích
tình hình thế giới và trong nước cũng như trên toàn tỉnh, Đảng bộ Phong Điền
cũng đã đề ra những chủ trương, đường lối sát với thực tiễn cách mạng Việt Nam
vì thế đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tiến hành khởi nghĩa trước, tạo đà cho
khởi nghĩa ở các huyện, nhất là khởi nghĩa giành chính quyền ở Thừa Thiên Huế
thành công góp phần quyết định thắng lợi Cách Mạng Tháng Tám trên phạm vi
cả nước.
2.2 Chủ trương của Đảng về quá trình chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành
chính quyền
Họ Tên: Nguyễn Hữu Hoàng Lớp: GDCT 3B Page 25