Bai 5 Tu nhieu nghia va hien tuong chuyen nghia cua tu

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 19 : Tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ A. MỤC TIÊU CÇN ĐẠT: 1.Kiến thức: Từ nhiều nghĩa. Hiện tượng chuyển nghĩa của từ. 2.Kĩ năng: Nhận diện được từ nhiều nghĩa. Bước đầu biết sử dụng từ nhiều nghĩa trong hoạt động giao tiếp. 3.Thái độ: Tự hào về vốn từ Tiếng Việt thật phong phú, đa dạng. B. CHUÈN BỊ: 1.Giáo viên:Sgk, chuÈn KTKN. 2. Học sinh: Soạn bài theo híng dÉn cña GV C. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC 1.Ổn định lớp: 2.Kiểm tra bµi cò NghÜa cña tõ lµ g×? Cã mÊy c¸ch gi¶i nghÜa cña tõ? 3.Bài mới: Kiến thức cần đạt Hoạt động của GV - HS Hoạt động 1 : Giíi thiÖu bµi Môc tiªu: T¹o t©m thÕ, thu hót sù chó ý cña HS Phư¬ng ph¸p : ThuyÕt tr×nh Hoạt động 2: Từ nhiều nghĩa Môc tiªu : HiÓu được từ nhiều nghĩa Phương pháp : Vấn đáp, thuyết trình, thảo luận nhúm. - GV Gọi HS đọc VD. HS th¶o luËn: I. Từ nhiÒu nghĩa - VD 1: Đôi chân của anh bộ đội đi khắp 1. XÐt VD: nước ? Nghĩa của từ chân trên? + Bé phËn díi cïng cña c¬ thÓ ngêi hay động vật, dùng để đi, đứng: đau chân... - VD 2: GV treo bảng phụ bài thơ: Những cái chân ? Trong bài thơ những sự vật nào có chân? - HS: chân gậy, compa,chân kiềng, chân bàn - GV giải nghĩa những từ chân trên. ? Cho biÕt tõ ch©n cã nh÷ng nghÜa nµo? * Nhận xét: - Tõ ch©n cã mét sè nghÜa sau: - Chân 1: là bộ phận dưới cùng của cơ + Bộ phận dới cùng của một số đồ vật, có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác: chân gi- thể người, động vật dựng để đi, đứng  Nghĩa đen ờng, chân đèn.... ? Em h·y t×m thªm mét sè vÝ dô kh¸c còng - Chân 2: (Cái gậy, com pa, cái kiềng,.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> cã nhiÒu nghÜa nh tõ ch©n chiếc bàn ) bộ phận dưới cựng của đồ - VD 3:Bộ phận dới cùng của một số đồ vật, tiÕp gi¸p vµ b¸m chÆt vµo mÆt nÒn: ch©n t- vËt cã t¸c dông nâng đỡ các bộ phận khác  4 sự vật có chân. êng, ch©n nói,... ? Cho biết từ chân có một nghĩa hay nhiều nghĩa?  Tõ ch©n lµ tõ cã nhiÒu nghÜa. ? vµ t×m từ chỉ có một nghĩa. ( HS cho vd) Từ chỉ có một nghĩa (Xe đạp, xe máy, compa, hoa nhài…) 2. KÕt luËn: : ? Qua c¸c vd trªn, em rót ra kÕt luËn g×? Tõ cã thÓ cã mét nghÜa hay nhiÒu GV chốt ý: Ghi nhớ nghÜa. - GV yêu cầu HS lấy VD từ nhiều nghĩa? -> mũi: Hoạt động 3: Hiện tượng chuyển nghĩa của từ Môc tiªu : HiÓu được hiện tượng chuyển nghĩa của từ Phương pháp : Vấn đáp, Thuyết trình, động nóo, Thảo luận nhúm II. Hiện tượng chuyển nghĩa của từ: - GV cho HS xÐt VD: ? Quan sát 2 VD ở mục 1 cho biết nghĩa đầu tiên của từ chân là nghĩa nào? Nhận xét 1. XÐt 2 VD : - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c nghÜa cña tõ về mối quan hệ giữa các nghĩa của từ chân chân: đều chỉ bộ phận dới cùng của ng, với nhau? vật. * Chân 1 : Bé phËn díi cïng cña c¬ thể ngời hay động vật, dùng để đi, đứng => XuÊt hiÖn tõ ®Çu=>NghÜa gèc => nghĩa gốc: là nghĩa xuất hiện đầu tiên, làm cơ sở cho nghĩa khác * Chân 2: Bé phËn díi cïng cña mét sè ? Cỏc nghĩa 2,3 của từ chõn đc hỡnh thành từ đồ vật, có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác: chân giờng, chân đèn.... nghĩa nào? (bài thơ những cái chân) - > Nghĩa chuyển: H×nh thµnh trªn * GV lấy thêm VD để sáng tỏ c¬ së nghÜa gèc GV: Em bị đau chân vậy từ chân trong câu này có mấy nghĩa? - Chân trong câu này có một nghĩa, là chỉ chân người (chân em) -> như vậy thông thường trong câu từ chỉ có một nghĩa nhất định.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ? từ chân trong bài thơ những cái chân đc hiểu theo nghĩa nào? - từ chân đc dùng theo nghĩa chuyển. Nhg cũng đc hiểu theo nghĩa gốc ? Vậy trong câu từ có thể hiểu mấy nghĩa? ? Thông thường trong câu một từ có mấy nghĩa? Muốn hiểu nghĩa chuyển thì nhất định phải dựa vào nghĩa nào? ? Từ VD trên, cho biết thÕ nµo lµ nghĩa gốc? nghĩa chuyển?. + Thông thường trong một câu từ chỉ có một nghĩa nhất định, tuy nhiên có một số trường hợp từ có thể được hiểu đồng thời nghĩa gốc lẫn nghĩa chuyển. 2. KÕt luËn: - Tõ nhiÒu nghÜa lµ kÕt qu¶ cña hiÖn tîng chuyÓn nghÜa. + Nghĩa gèc: nghÜa xuất hiện từ đầu làm cơ sở hình thành nghĩa khác. + Nghĩa chuyển: Là nghĩa được hình thành trên cơ sở của nghĩa gốc - Trong mét sè trêng hîp, tõ cã thÓ đợc hiểu theo cả nghĩa gốc và nghĩa chuyÓn, t¹o ra nhiÒu tÇng líp nghÜa, ? Giá trị biểu đạt của từ nhiều nghĩa trong khiến cho ngời đọc, ngời nghe có nh÷ng liªn tëng phong phó vµ høng hoạt động giao tiếp? thó. Hoạt động 4: LuyÖn tËp Môc tiªu : HS vËn dông KT vừa học vµo lµm bµi tËp. Phơng pháp : Thực hành,vấn đáp, Thảo luận nhúm III Luyện tâp GV hướng dẫn HS làm bài theo nhóm Đọc B.tập  Xđịnh yêu cầu -> làm BT. Bài 1: Một số từ chỉ bộ phận của con Bµi tËp 1: người có sự chuyển nghĩa Đau đầu, nhức đầu Mũi to, Mũi tẹt Đầu Đầu sông, đầu đường Mũi Mũi kim, Mũi thuyền Đầu tiên, đầu mối Mũi đất,(mũi Cà Mau ) Các mũi cánh quân Bµi tËp 2: Từ chỉ bộ phận cây cối chuyển Bài 2:: Từ chỉ bộ phận cây cối chuyển nghĩa chỉ bộ phận cơ thể người nghĩa chỉ bộ phận cơ thể người + Lá: Lá phổi, Lá lách, Lá gan, Lá mỡ + Quả: Quả tim, quả thận + Búp: Búp ngón tay + Lá liễu, lá răm: Mắt lá liễu, mắt lá răm Bµi tËp 3: Bài 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> a) Chỉ sự vật chuyển thành chỉ hoạt động Cái hái  Hái rau; Cái bào  Bào gỗ; Cân muối  Muối dưa; Hộp sơn  Sơn cửa b) Hành động  Đơn vị; Đang bó lúa  Ba bó lúa; Đang nắm cơm  Vài nắm cơm; Cuộn bức tranh  Ba cuén tranh; Đang gói bánh  Ba gói bánh. Hoạt động 5: Củng cố . Mục tiêu: khái quát và khắc sâu kiến thức vừa đợc học Ph¬ng ph¸p: Kh¸i qu¸t ho¸ - HS kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi häc. - GV kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn ghi nhí. Hoạt động 6: Hướng dẫn học ở nhà - Đọc lại 2 ghi nhớ (SGK ) .Chuẩn bị bài: Lời văn, đoạn văn tự sự..

<span class='text_page_counter'>(5)</span>