skkn vận dụng kết hợp nhật kí đọc sách với kĩ thuật dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn ngữ văn ở trường THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG THPT NGUYỄN KHUYẾN

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

An Giang, ngày 3 tháng 02 năm 2020.

BÁO CÁO
Kết quả thực hiện sáng kiến
I- Sơ lược lý lịch tác giả:
- Họ và tên: Trần Thị Phi Vân.

Nam, nữ: nữ.

- Ngày tháng năm sinh: 12 / 01/ 1975.
- Nơi thường trú: Phú Hữu - Phú Hòa - Thoại Sơn - An Giang.
- Đơn vị công tác: Trường THPT Nguyễn Khuyến.
- Chức vụ hiện nay: Tổ phó chun mơn.
- Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ
- Lĩnh vực công tác: Giảng dạy mơn Ngữ Văn.
II.- Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị
- Tóm tắt tình hình đơn vị
+ Những thuận lợi: Tổ chun mơn rất đồng thuận, nhiệt tình hỗ trợ lẫn nhau trong công
việc chuyên môn, sẵn sàng trao đổi kinh nghiệm giảng dạy, giáo dục học sinh để kết quả của
tổ chuyên môn ngày được cải thiện. Bên cạnh đó, Ban lãnh đạo Trường rất quan tâm đến
chất lượng 2 mặt giáo dục học sinh nên tạo mọi điều kiện cần thiết, tốt nhất cho người dạy
thực hiện cải tiến, đổi mới phương pháp giảng dạy
+ Khó khăn : Dung lượng thời gian cho 1 tác phẩm còn hạn chế; đa số học sinh ngày nay
lười đọc tác phẩm văn học, dẫn đến cách tiếp nhận tác phẩm văn học trong phân môn đọc
hiểu văn bản chưa đảm bảo về độ chính xác của nội dung nhất là đối với những tác phẩm

văn xuôi.
- Tên sáng kiến: Vận dụng kết hợp nhật kí đọc sách với các kĩ thuật dạy học tích cực để
nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ Văn ở trường THPT.
- Lĩnh vực: Giải pháp tác nghiệp về chuyên môn (môn Ngữ Văn)
III. Mục đích yêu cầu của đề tài, sáng kiến:
1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến

1


Trong thời kì hiện đại, với sự phát triển ồ ạt của khoa học công nghệ, thiết bị điện tử
thông minh ngày càng đa dạng, người học dường như lười đọc sách nhất là đọc tác phẩm
văn học. Khi cần tìm nội dung một tác phẩm văn học nào đó, các em chỉ cần lên những
trang mạng và gõ vào những từ khóa để tìm cho nhanh thay vì phải mất nhiều thời gian để
tự đọc và tự tóm tắt nội dung tác phẩm. Điều này kéo theo việc tiếp cận tác phẩm văn học
chỉ mang tính chất đối phó, hời hợt, không lưu lại ở người học cái hay, cái đẹp của ngôn từ
nên việc khắc sâu kiến thức và nhớ đúng về tác phẩm văn học còn rất hạn chế dẫn đến kết
quả môn học không cao.
2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến
Khác với những ngành nghệ thuật khác, chất liệu xây dựng tác phẩm văn học chính là
ngơn từ. Những ngơn từ ấy chỉ thật sự sống động, có hình ảnh khi đến tay bạn đọc. Độc giả
là những người đồng sáng tạo với nhà văn. Cho nên, khi tìm hiểu tác phẩm văn học, người
học phải đọc văn bản. Lúc đó, bằng kiến thức nền đã tích lũy, người học có thể tiếp cận
được một phần nội dung của tác phẩm văn học.
Mặt khác, thời lượng phân phối chương trình dành cho 1 tác phẩm văn học nhất là tác
phẩm văn học thuộc thể loại truyện ngắn rất hạn chế. Nếu cho người học đọc tác phẩm văn
học trong giờ dạy thì chỉ dừng lại ở việc đọc những đoạn tiêu biểu trong tác phẩm, khơng
thể nào đọc tồn bộ tác phẩm. Cho nên, điều cốt yếu trong giảng dạy văn học là phải tạo
thói quen đọc tác phẩm văn học ở nhà cho người học. Tuy nhiên, khi yêu cầu người học đọc
văn bản trước ở nhà, người dạy cần định hướng hệ thống câu hỏi, cách tiếp cận văn bản để

người học biết cách tiếp cận văn bản. Chúng ta có thể vận dụng linh hoạt những bài tập về
nhật kí đọc sách để hướng dẫn và tạo thói quen cho người học hướng tiếp cận, cách ghi chép
những nội dung cần thiết khi lĩnh hội tác phẩm trên phương diện tiếp cận trực tiếp với văn
bản. Và điều này rất quan trọng. Vì tiết học chỉ thật sự thành cơng khi người học chuẩn bị
nhiệm vụ học tập của bản thân một cách chu đáo.
Bên cạnh đó, theo xu hướng giáo dục của thời đại là lấy người học làm trung tâm; người
học phải tự tìm kiến thức và tiếp nhận kiến thức dưới sự hướng dẫn, định hướng của người
dạy. Để có thể định hướng cho người học thực hiện nhiệm vụ học tập của bản thân, người
dạy cần có sự linh hoạt trong việc hướng dẫn người học cách kết hợp ghi chép nhật kí đọc
sách khi tiếp cận văn bản, khi thực hiện nhiệm vụ học tập ở nhà với việc vận dụng những kĩ
thuật dạy học khi thể hiện nhiệm vụ học tập trong tiết học trên lớp. Một khi người học thông

2


hiểu được cách tìm kiến thức mới và cách thể hiện kiến thức đó khi trình bày chúng trên tiết
học thì các em sẽ tiếp nhận kiến thức 1 cách khoa học, tự nguyện, khơng nhàm chán.
Vì những lí do trên, tôi quyết định chọn đề tài sáng kiến: Vận dụng kết hợp nhật kí đọc
sách với kĩ thuật dạy học tích cực để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Ngữ Văn ở
trường THPT. Với phạm vi của sáng kiến, tôi chỉ dừng lại nghiên cứu ở những tác phẩm
văn xuôi Việt Nam viết theo thể loại truyện ngắn trong chương trình Ngữ Văn 11 và ngữ
văn 12. Với đề tài này, tôi mong muốn giúp học sinh biết cách tiếp cận và trình bày nhiệm
vụ học tập khi học một truyện ngắn trong chương trình Ngữ Văn THPT cũng như những
truyện ngắn bên ngoài nhà trường. Bên cạnh đó cịn hình thành thói quen ham đọc sách cho
học sinh, giúp học sinh biết cách sử dụng hình thức, kĩ thuật trình bày khi đọc sách. Đây
cũng là cách rèn kĩ năng đặt vấn đề, giải quyết vấn đề cho người học khi làm văn.
3. Nội dung sáng kiến
3.1. Tiến trình thực hiện
+ Nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn làm nền tảng.
+ Đề xuất giải pháp.

+ Cho học sinh thực hành ở nhà và tiến hành thực nghiệm trong giờ dạy trên lớp.
+ Thu thập kết quả qua so sánh bài kiểm tra định kì với kết quả trung bình HKI, bài thi
TNTHPTQG.
+ Kết luận lại vấn đề
3.2. Thời gian thực hiện: tháng 8 năm 2018 đến tháng 01 năm 2020
3.3. Biện pháp tổ chức
3.3.1. Hướng dẫn cách ghi chép nhật kí đọc sách khi đọc truyện ngắn
Nhật kí đọc sách (vẽ tranh về những hình ảnh mà bản thân người học ấn tượng, vẽ sơ đồ
ý tưởng về cốt truyện hay nhân vật, điểm sách / phê bình (đồng sáng tạo cùng tác giả), giải
thích một câu nói hay của nhân vật, cảm nhận về 1 chi tiết nghệ thuật trong văn bản…) là
dạng ghi chép theo những gợi ý, hướng dẫn chuẩn bị bài ở nhà của GV. Ở dạng ghi chép
này có sự định hướng và kiểm tra giám sát của GV. Cách làm này thường tiến hành vào đầu
năm học có tác dụng giúp cho các em tích lũy được nhiều thông tin, lưu giữ thông tin một
cách khoa học, truy tìm thơng tin một cách thuận lợi. đồng thời tạo thói quen ghi nhận khi
các em tiếp xúc với bất kì thơng tin gì.
3.3.2. Hướng dẫn các kĩ thuật dạy học tích cực để người học thực hiện trình bày nhiệm vụ
học tập.
3


Các kĩ thuật dạy học không phải là vấn đề mới nhưng trên thực tế giảng dạy, người dạy
chưa tận dụng hết hiệu quả của các kĩ thuật này. Bên cạnh đó, theo hướng dạy học hiện đại,
lấy người học làm trung tâm, cho nên việc cho người học tiếp cận sử dụng những kĩ thuật
dạy học tích cực để trình bày nhiệm vụ học tập của bản thân sau khi nghiên cứu nhiệm vụ
học tập do người dạy giao ở nhà là một việc làm rất cần thiết. Vì điều này sẽ giúp người học
biết cách trình bày sản phẩm của mình một cách dễ dàng, khoa học, linh hoạt và sáng tạo.
Đồng thời nó cịn góp phần thúc đẩy tiến trình tiết dạy trên lớp 1 cách phù hợp cũng như tạo
sự u thích học bộ mơn. Vì thế tôi đã mạnh dạn hướng dẫn cho học sinh các kĩ thuật dạy
học tích cực.
Sau khi tìm hiểu tác phẩm theo định hướng của giáo viên, người học phải thể hiện sản

phẩm làm việc của cá nhân, của nhóm khi tham gia hoạt động học tập trên lớp. Điều này rất
quan trọng vì nó thể hiện được cách làm việc ở nhà của người học cũng như lượng kiến thức
mà người học tự tìm đã chính xác và đạt ở mức độ nào. Căn cứ vào đó, người dạy có thể
đánh giá cách làm việc của người học, kiến thức nào đã đạt theo yêu cầu chuẩn kiến thức kĩ
năng, cũng như kiến thức nào chưa chuẩn cần sửa chữa bổ sung cho người học. Chính vì thế
người dạy cần hướng dẫn cho học sinh một số kĩ thuật dạy học để trong quá trình làm việc ở
nhà người học có thể hình dung và lựa chọn cách trình bày phù hợp. Như vậy người học sẽ
thực hiện nhiệm vụ học tập dễ dàng hơn và tiết học cũng đạt hiệu quả hơn.
Về việc hướng dẫn cho học sinh một số kĩ thuật dạy học tích cực, người dạy có thể thực
hiện theo 2 cách: thứ nhất đưa ra một số kĩ thuật dạy học tích cực thơng dụng gắn với mỗi
bài tập ghi chép nhật kí đọc sách cho học sinh tham khảo và vận dụng như kĩ thuật mảnh
ghép, khăn trài bàn, lược đồ tư duy, phỏng vấn, sắm vai, trải nghiệm sáng tạo, sáng tác và
triển lãm tranh… (cách này thường áp dụng đối với lớp học sinh có năng lực học trung bình
yếu); thứ 2, người dạy nêu tên những bài viết trên các trang mạng cho người học biết để
người học tự tham khảo và lựa chọn các kĩ thuật phù hợp như: Các kĩ thuật dạy học tích
cực/giáo dục.edu.vn, 17 kĩ thuật dạy học tích cực dành cho các thầy cơ…( cách này thường
áp dụng đối với lớp học sinh có năng lực học khá trở lên). Bên cạnh đó tơi cịn gợi ý cho các
em có thể lựa chọn kết hợp với các chương trình như talkshow, gameshow hay trên các
chương trình truyền hình để tạo sự phong phú, hấp dẫn cho cách trình bày. Tơi cũng lưu ý
các em, khi thực hiện một nhiệm vụ học tập và trình bày nó cần có sự lựa chọn hình thức
trình bày phù hợp với nội dung bài học, vừa sức với bản thân người thực hiện để trách sự lố
bịch, mất thời gian mà không hiệu quả.
4


3.3.3. Chọn đơn vị kiến thức cần thực hiện và xác định thời gian tiến hành
Căn cứ vào kế koạch giảng dạy của tổ Ngữ văn Trường THPT Nguyễn Khuyến tôi chọn
các truyện ngắn Việt Nam được học theo đọc văn trong chương trình Ngữ văn 11 và Ngữ
Văn 12 gồm các truyện ngắn như sau: tác phẩm Hai đứa trẻ - Thạch Lam, tác phẩm Chữ
người tử tù - Nguyễn Tuân, Chí Phèo - Nam Cao, Tác phẩm Vợ chồng A Phủ - Tơ Hồi, tác

phẩm Vợ nhặt - Kim Lân, tác phẩm Rừng Xà Nu - Nguyễn Trung Thành, tác phẩm Những
đứa con trong gia đình - Nguyễn Thi, tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu
Căn cứ vào sách Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ Văn lớp 11,
Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ Văn lớp 12 của Bộ Giáo Dục và
Đào Tạo để xác định kiến thức trọng tâm của từng tác phẩm; Căn cứ vào đặc trưng thể loại
truyện ngắn để định hướng cách khai thác tác phẩm cho học sinh; Căn cứ vào 10 bài tập
thực hiện với nhật kí đọc sách được nêu ra ở trang 58 trong quyển sách Phương pháp dạy
học đọc hiểu văn bản của tác giả Taffy E. Raphael - Efrieda H. Hiebert do nhóm các tác giả
của Trường Đại học Cần Thơ dịch và các kĩ thuật dạy học tích cực để hướng dẫn học sinh
triển khai ghi chép khi đọc văn bản ở nhà và trình bày khi thực hiện nhiệm vụ trên lớp.
Sau khi dựa vào các căn cứ nêu trên để chọn đơn vị kiến thức cần thực hiện, người dạy
cần xác định thời gian thực hiện như sau: Cho hệ thống câu hỏi định hướng để học sinh đọc
văn bản văn học ở nhà, có thể dựa vào cách ghi chép nhật kí đọc sách đã được phổ biến đầu
năm thực hiện các yêu cầu theo hướng dẫn của giáo viên. Tiếp đó, Giáo viên triển khai tiết
dạy trên lớp theo tiến trình một tiết dạy đọc hiểu văn bản, có cho học sinh nhận xét lẫn
nhau; giáo viên có nhận xét cách ghi chép khi đọc văn bản cũng như cách vận dụng các kĩ
thuật dạy học khi học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập; khen ngợi, bổ sung, định hướng lại
kiến thức cho học sinh
3.3.4. Hướng dẫn người học cách kết hợp việc ghi chép nhật kí đọc sách khi soạn văn bản ở
nhà với các kĩ thuật dạy học tích cực để người học thực hiện trình bày nhiệm vụ học
tập trên lớp học.
Khi dạy học tác phẩm văn học, người dạy hướng đến dạy theo đặc trưng thể loại. Trong
q trình giảng dạy, tơi ln nghiên cứu để tìm ra hướng dạy học sao cho người học tiếp cận
bộ mơn một cách dễ dàng. Và trong q trình nghiên cứu, tơi nhận thấy có sự tương đồng
giữa 10 bài tập thực hiện với nhật kí đọc sách và cách dạy truyện ngắn theo đặc trưng thể
loại. Cho nên tôi mạnh dạn kết nối chúng để giao nhiệm vụ học tập cho học sinh thực hiện ở
nhà. Bên cạnh đó, qua nhiều năm giảng dạy những học sinh trung bình yếu, tơi nhận thấy
5

các em có sự chịu khó học tập nhưng thường lúng túng trong cách trình bày nhiệm vụ học
tập của mình do chưa biết kĩ thuật trình bày như thế nào. Vì thế, để giúp người học biết cách
tìm kiến thức ở nhà, biết cách trình bày kiến thức đã tìm trên lớp nên tơi đã hướng dẫn các
em cách kết hợp vận dụng cách viết nhật kí đọc sách để tìm kiến thức ở nhà và vận dụng các
kĩ thuật dạy học tích cực để trình bày nhiệm vụ học tập được giao. Qua thời gian thực
nghiệm, tôi nhận thấy người học thực hiện nhiệm vụ học tập rất thuận lợi, hiệu quả và rất
hứng thú khi nhận nhiệm vụ từ người dạy. Cịn gì tốt bằng bản thân người học hiểu cách
làm, vận dụng chúng đúng mục đích. Điều này khơng chỉ giúp người học tự tìm kiến thức,
biết cách chia sẽ kiến thức cùng các bạn; mà cịn giúp các em biết cách sắp xếp trong q
trình tìm kiến thức và tự tin khi trình bày.
Sự kết hợp giữa 10 bài tập thực hiện với nhật kí đọc sách và kĩ thuật dạy học tích cực
được tơi gợi ý cho người học như sau:
10 BÀI TẬP THỰC HIỆN KHI ĐỌC TRUYỆN NGẮN
VỚI NHẬT KÍ ĐỌC SÁCH (HS THỰC HIỆN Ở NHÀ)
TRÌNH TỰ SỰ KIỆN
Trình bày về tác giả
Đôi khi trật tự các sự kiện trong
truyện tỏ ra đáng ghi nhớ. Tơi có
thể vẽ một sơ đồ chuỗi các hành

KĨ THUẬT DẠY HỌC
TÍCH CỰC (GỢI Ý CHO
HS CHỌN THỰC HIỆN
TRÊN LỚP)
-Vẽ sơ đồ tư duy

Tóm tắt tác phẩm theo trình - Cây thơng tin
tự sự kiện trong tác phẩm

động và giải thích vì sao trật tự đó

đáng nhớ.
HỒ SƠ NHÂN VẬT
Tóm tắt tác phẩm theo nhân
Nghĩ về một nhân vật u thích
(khơng u thích hoặc lí thú), vẽ
sơ đồ thể hiện cách thức tôi nghĩ:

vật

-Vẽ sơ đồ tư duy
- Cây thơng tin

Trình bày về nhân vật

về hình dáng, hành động, cách cư
xử, điểm thú vị hay nổi bật của
nhân vật đó.
HÌNH ẢNH
Vẽ 1 lát cắt về cuộc đời nhân
Mỗi khi đọc, tơi phải lưu giữ một
hình ảnh trong đầu về câu chuyện.
Tơi có thể vẽ nó ra trong nhật kí

vật

Kể chuyện bằng tranh
Triển lãm tranh

Vẽ tồn bộ tác phẩm dựa Vẽ tranh

đọc sách và chia sẻ với các bạn theo cuộc đời nhân vật
trong nhóm. Khi vẽ hình, tơi cần
ghi chú hình ảnh đó từ đâu đến,
điều gì làm tơi nghĩ ra nó, và tại

6


sao tơi lại muốn vẽ hình ảnh đó.
QUAN ĐIỂM
Đồng sáng tác cùng tác giả
Khi tôi đọc về một nhân vật, tôi
nghĩ tác giả đã không xem xét các

Talkshow về tác phẩm hoặc
1 phần của tác phẩm
Phỏng vấn sau khi thuyết

quan điểm hay ý kiến nào đó.
Trong nhật kí, tơi có thể viết ra

trình

quan điểm của nhân vật mà tác

Kĩ thuật khăn trải bàn

giả đã khơng đề cập đến.

Trình bày 1 phút

TỪ HAY
Từ, ngữ mới lạ, có sự kết Thuyết trình
Tìm ra những từ thực hay- các từ
mới, ngộ nghĩnh, có khả năng

hợp độc đáo

Tia chớp

miêu tả cao mà tôi muốn sử dụng
khi viết; các từ dễ nhầm lẫn… viết
ra và chia sẻ trong nhóm. Tơi
cũng ghi chú lí do chọn từ này và
số trang chúng xuất hiện để dễ tìm
lại chúng
GIẢI THÍCH
Thơng điệp, bài học, ý nghĩa
Khi đọc, tơi ln suy nghĩ xem tác
giả muốn nói với tơi điều gì, muốn

văn bản

-Trình bày 1 phút
-Kĩ thuật khăn trải bàn
-Kĩ thuật mảnh ghép

tơi ghi nhớ điều gì qua câu
chuyện. Tơi có thể viết ra cách
giải thích của mình trong nhật kí

và chia sẻ với các bạn những suy
nghĩ đó. Tơi cần lắng nghe cách
giải thích của các bạn khác, để so
sánh các điểm giống nhau, tương
tự và khác nhau.
PHẦN ĐẶC SẮC
- Đặc sắc về nghệ thuật
CỦA TRUYỆN
- Đặc sắc về nội dung
Tơi sẽ ghi lại số trang để nhớ đâu

-Trình bày 1 phút
-Talkshow về nghệ thuật

là phần đặc sắc của câu chuyện. - Đặc sắc về chi tiết trong tác -Talkshow về nội dung
Ghi các từ mở đầu và các từ kết phẩm
thúc của đoạn này để gợi nhớ và
chia sẻ trong nhóm, Sau đó viết
giải thích tại sao tơi cho rằng
đoạn đó thú vị và đặc biệt.
NGHỆ THUẬT VÀ THỦ PHÁP

Nghệ thuật kể chuyện

-Trình bày 1 phút
7


ĐẶC BIỆT CỦA TÁC GIẢ
Nghệ thuật miêu tả

Đôi khi tác giả sử dụng từ ngữ
đặc biệt, khắc họa rõ nét chúng

-Kĩ thuật khăn trải bàn

Tình huống truyện

trong đầu người đọc, làm tôi ước
viết được như vậy, dung ngôn ngữ
vui nhộn, viết những cuộc đối
thoại thật hay… Trong nhật kí đọc
sách, tơi sẽ ghi lại các ví dụ về
những điều đặc biệt như thế mà
tác giả đã dung trong truyện.
ĐIỂM SÁCH /
Viết tiếp đoạn kết
PHÊ BÌNH
Đưa ra hướng giải quyết
Khi đọc, đơi lúc tơi tự nghĩ: “hồn

Trình bày 1 phút

tồn tuyệt vời!!!” Có lúc tơi nghĩ: khác
“nếu là tác giả, tơi sẽ viết khác So sánh với những kết thúc
hơn”. Tôi sẽ ghi ra những điểm của các tác phẩm khác
hay của tác giả và những nhược

so sánh với cách viết của các

điểm cần khắc phục

tác giả khác cùng viết về đề
tài đó

BẢN THÂN
Tính chân thực của truyện
VÀ TRUYỆN
Đơi lúc, những gì đọc được từ

-Trình bày 1 phút

nhân vật hay sự kiện nào đó khiến
tơi nghĩ về cuộc sống cá nhân
mình. Tơi sẽ viết trong nhật kí và
kể lại cho các bạn, về việc nhân
vật, sự kiện hay ý tưởng nào đó đã
làm cho tơi suy nghĩ về cuộc đời
của mình.

TÁC DỤNG CỦA NHỮNG HOẠT ĐỘNG TRÊN
Rèn kĩ năng đọc, ghi chép,
sắp xếp thông tin khoa học
cho học sinh, phát triển kĩ
năng đọc sách văn học, sách
ngồi văn học, góp phần
hình thành thói quen đọc
sách, yêu sách và thấy được
tác dụng của sáng đối với

Rèn kĩ năng sắp xếp, cách Giúp người đọc tự tin, bản

trình bày nhiệm vụ học tập lĩnh trong giao tiếp, trong
một cách phù hợp, linh hoạt, thuyết trình và nhất là mạnh
sáng tạo cho người học. Từ dạn khi tham gia cách hoạt
đó tạo thói quen sắp xếp động liên quan đến sách như:
khoa học, nhạy bén, sáng tạo hội thi vẽ tranh, hội thi giới
8


bản thân người học “Sách khi sắp xếp công việc sau thiệu sách, hội thi sáng tác,
vừa là bạn vừa là thầy”
này trong nghề nghiệp của hội thi Đại sứ văn hóa đọc…
người học. Đồng thời cịn
rèn cho người học kĩ năng
làm bài tập đọc hiểu như giải
thích nghĩa của từ hay rút ra
thơng điệp, hay trình bày suy
nghĩ…
3.3.5. Minh họa qua tác phẩm Chí Phèo - Nam Cao trong chương trình Ngữ Văn 11
* Đặc điểm lớp dạy: lớp dạy 11a3 năm học 2019 - 2020; lớp có năng lực học tập trung
bình yếu
*Định hướng giảng dạy của giáo viên và các bước tiến hành của học sinh
Căn cứ vào thời lượng cho phép trong phân phối chương trình chung của bộ môn Ngữ
Văn Trường THPT Nguyễn Khuyến (tác phẩm Chí phèo dạy 3 tiết, trong đó tác giả Nam
Cao 1 tiết và đọc hiểu văn bản về tác phẩm 2 tiết); căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng môn
Ngữ Văn 11 của Bộ Giáo Dục - Đào Tạo về giảng dạy tác phẩm chí Phèo, Người dạy tiến
hành giao nhiệm vụ học tập cho học sinh và học sinh đã thực hiện nhiệm vụ như sau:
Tiết

Định hướng cho học sinh soạn bài bằng hệ thống Học sinh chuẩn bị và thể

phân

câu hỏi gắn với nhật kí đọc sách của giáo viên

phối

Yêu cầu

chương

Người thực Nhóm chịu văn bản có sử dụng kĩ
hiện chung

trình
TIẾT 1

hiện trên tiết học đọc hiểu

trách nhiệm thuật dạy học tích cực
trình bày

1.Xem lại kiến thức về Cả lớp

Cùng tham gia trò chơi

các tác giả văn xi đã
học để tham gia trị
chơi khỏi động
2.Tìm hiểu về nhan đề Cả lớp

Nhóm 2

Hình thức: Thuyết trình

Chí Phèo kết hợp với

(khơng bảng phụ, ghi

giới thiệu sách về Chí

thẳng lên bảng ) + giới

Phèo, bình luận văn

thiệu sách (Chí Phèo,

học, về Nam Cao

Truyện

ngắn

Nam
9


Cao,…)
3.Đọc văn bản Chí Cả lớp

Nhóm 4

Phèo, tóm tắt văn bản

Thuyết trình, tóm tắt bằng
cây thơng tin (Phụ lục
video clip)

4. Khi đọc văn bản, Cả lớp

Học sinh có 02 học sinh vẽ tranh, có

hình ảnh nào đọng lại

năng khiếu thuyết trình tranh và có

trong suy nghĩ của các

vẽ - nhóm 3

trao đổi ý kiến với độc

em. Các em hãy viết

giả xem tranh (Phụ lục

ra suy nghĩ đó. Và em

video clip)

nào có năng khiếu vẽ

thì hãy vẽ vào giấy A4
và gởi cho cơ
5. Tìm hiểu về làng Cả lớp

Nhóm 1

Tranh và video clip

Cả lớp

Kĩ thuật khăn trải bàn,

Vũ Đại
TIẾT 2

Đọc

văn

bản

Chí Cả lớp

phèo, có gợi cho em

Trình bày 1 phút

nhớ đến kinh nghiệm
sống hay 1 kỉ niệm
nào khơng? Hãy viết

khoảng 07 dịng trình
bày về kinh nghiệm
sống hay kỉ niệm đó
1.Tìm hiểu về nhân Cả lớp

Nhóm 2

Thuyết trình, có treo bảng

vật Chí Phèo: con quỹ

phụ, có phản biện của các

dữ của làng Vũ Đại

nhóm khác

2.Tìm hiểu về nhân Cả lớp

Nhóm 3

Talkshow mỗi tuần 1

vật Chí Phèo: bi kịch

nhân vật văn học: học

bị cự tuyệt quyền làm

sinh biên soạn kịch bản

người

phân vai các bạn trong
nhóm thực hiện nhiệm vụ
giao lưu và mời giáo viên
cùng

tham

gia

làm
10


chun gia tư vấn, có sử
dụng cơng nghệ thơng tin
trong trình bày (Phụ lục
video clip)
3.Tìm hiểu về nhân Cả lớp

Nhóm 1

Sắm vai đoạn Chí phèo

vật Chí Phèo: Giết Bá

đến lý sự với Bá Kiến,

Kiến rồi tự sát

giết Bá kiến và tự sát:1
học sinh dẫn truyện, 1
học sinh trong vai Chí
Phèo, 1 học sinh trong vai
Bá Kiến

4. Trình bày suy nghĩ Cả lớp

Nhóm 4

Trình bày 1 phút

về kết thúc của Truyện
*Nhận xét giờ dạy và góp ý của đồng nghiệp trong tổ chun mơn (Phụ lục biên bản dự
giờ có nhận xét và đánh giá)
ƯU ĐIỂM

GIÁO VIÊN
Giáo viên 1

NỘI DUNG BỔ SUNG

-Tiến trình tiết dạy mạch lạc; hoạt động của học Nên nói thêm nhiều hơn
sinh và giáo viên nhịp nhàng

về trước khi đi tù, Chí

-Vận dụng nhiều phương pháp, thời gian phù

Phèo có ước mơ bình dị lẽ

hợp, trọn vẹn theo qui định 1 tiết dạy

ra sẽ thực hiện được để

- Học sinh có chuẩn bị bài tốt nhất là sử dụng

nhấn mạnh giá trị tố cáo

sơ đồ cây
-Hoạt động Talkshow lựa chọn đúng đắn, có
hiệu quả khi học sinh mời giáo viên tham gia
vào hoạt động của nhóm
-Giáo viên có tích hợp rèn được kĩ năng phản
biện, kĩ năng làm văn cho học sinh
Giáo viên 2

-Sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy

Trước khi đi tù cần nhấn

học tích cực

mạnh tuổi thơ bất hạnh

-Học sinh năng động
-Tiết dạy sinh động
11

-Giờ dạy vận dụng nhiều kĩ thuật dạy học tích

Giáo viên 3

cực đạt hiệu quả
-Có lồng ghép hướng dẫn học sinh đọc sách
-Dẫn dắt học sinh theo định hướng của giáo
viên nhất là khi học sinh thực hiện talkshow
Giáo viên 3

-Khởi động nhẹ nhàng, dẫn dắt vào bài hợp lí

Nên tích hợp thêm về

(Tổ trưởng

-Thực hiện đạt hiệu quả nội dung tập huấn của

Ngữ Cảnh (không gian,

chuyên môn)

Chuyên viên Sở Giáo Dục - Đào Tạo An Giang

thời gian, bối cảnh giao

về kĩ năng dạy học tích cực: tranh, cây tư duy,

tiếp rộng…)

trải nghiệm…và thế mạnh là talkshow
-Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh tốt,
thành công ở việc phân cơng và dặn dị học sinh
cụ thể việc ghi chép và trình bày nhiệm vụ học
tập ở tiết học trước
-Có gợi ý cho học sinh phản biện,
-Tiết dạy nhẹ nhàng, có chuyển ý linh hoạt từng
phần gắn kết các đơn vị kiến thức của bài dạy.
IV. Hiệu quả đạt được
1. Kết quả học tập năm 2018-2019
Các lớp tôi phụ trách là:
Lớp 12a1: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình khá
Lớp 12a5: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình yếu
Lớp 11a4: là lớp học sinh có năng học tập trung bình yếu
 Kết quả học tập trên lớp năm học 2018-2019
TỔNG SỐ HS: 123

G

K

TB

Yếu

Điểm bài viết số 1 (khảo

22

45

45

11

HKI

20

67

35

1

CN

35

65

22

1

sát chất lượng đầu năm)

12

 Kết quả TNTHPTQG năm 2018-2019 trong đối sánh với các lớp khác
Trên TB
Lớp

TSHS

Lớp

12A3
12A4
12A1
12A5
12A2
12A8
12A9
12A10
12A7

37
39
39
46
46
32
36
37
36

34
35
39
43
46
31
35
33
36

Dưới
Tổng TB
69
82
77
68

3
4
0
3
0
1
1
4
0

60

12A11

Tỷ lệ trên TB
Theo
lớp
91.89%
89.74%
100.00%
93.48%
100.00%
96.88%
97.22%
89.19%
100.00%
82.76%

29
24
5
12A6
96.97%
33
32
1
63
12A12
91.18%
34
31
3
2. Kết quả học tập học kì I năm học 2019-2020

Chung
90.79
96.47
98.72
93.15
92.31
94.03

Tỉ lệ vượt
Theo lớp
so với
trường

-2.48%
-4.63%
5.63%
-0.89%
5.63%
2.51%
2.85%
-5.18%
5.63%
11.61%
2.60%
-3.19%

Chung so
với
trường

Chung
so với
tỉnh

-3.58

6.62

2.10

12.30

4.35

14.55

-1.22

8.98

-2.06

8.14

-0.34

9.86

Các lớp tôi phụ trách là:

Lớp 12a1: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình khá
Lớp 12a10: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình yếu
Lớp 11a3: là lớp học sinh có năng lực học tập trung bình yếu
Số học sinh: 118

Giỏi

Khá

Trung Bình

Yếu

Kém

Điểm bài viết số 1
(khảo sát chất lượng
đầu năm)
TBM học kì I
3. Nhận xét chung

1

26

69

21

1

6

58

52

2

Nhìn trên kết quả học tập của năm học 2018-2019 theo bảng thống kê, chúng ta thấy rằng
từ bài viết khảo sát đầu năm đến điểm trung bình học kì I, cả năm thì số học sinh yếu giảm từ
11 HS xuống còn 01 HS; số học sinh trung bình giảm từ 45 HS xuống còn 22 HS, số học
sinh khá tăng từ 45 lên 65 HS; số học sinh giỏi tăng từ 22 lên 35 HS. Mặt khác, kết quả học
tập còn được khẳng định qua kì thi TNTHPTQG, tỉ lệ TNTHPTQG trên trung bình của cá
nhân cao hơn tỉ lệ chung của Tồn trường là 2,10%, tồn tỉnh là 12,30%
Nhìn trên kết quả học tập của năm học 2019-2020 theo bảng thống kê, chúng ta thấy rằng
từ bài viết khảo sát đầu năm đến điểm trung bình học kì I thì số học sinh kém khơng cịn, số
HS yếu giảm từ 21 xuống còn 02 HS, số học sinh khá tăng lên đáng kể.
13


Như vậy, qua bảng thống kê kết quả quá trình học tập của học sinh, chúng tôi nhận thấy
các em có sự tiến bộ rõ nét trong học tập bộ môn. Điều này đã khẳng định sự hứng thú trong
học tập của học sinh và tính khả thi của sáng kiến.
Mặt khác, cũng từ cách tạo thói quen đọc, ghi chép tác phẩm văn học kết hợp với kĩ thuật
dạy học tích cực khi cho học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập nên nhiều năm qua, những học
sinh của tơi giảng dạy khi tham gia các hội thi có liên quan đến sách đểu đạt giải cụ thể như
sau:
Năm

Hội thi

Học sinh/ lớp

Đạt giải

học
2016-

Cuộc thi vẽ tranh theo sách dành cho Dư Thanh Trúc lớp

2017

học sinh khối 10 và 11 do Thư viện 11a5

Giải Nhì

Trường THPT Nguyễn Khuyến tổ
chức
2017-

Cuộc thi vẽ tranh theo tác phẩm văn Trần Phú Hào lớp Giải nhất

2018

học trong nhà trường do Thư viện 11a5
Trường THPT Nguyễn Khuyến tổ
chức

2018-

Đại sứ văn hóa đọc năm 2019 theo Huỳnh

Thị

Thảo Đạt

thành

tích

2019

cơng văn số 58/BVHTTDL-TV ngay Như lớp 12a1

xuất sắc tại vòng

5 tháng 01 năm 2019

sơ khảo cấp tỉnh

V. Mức độ ảnh hưởng:
- Giải pháp có thể áp dụng cho việc giảng dạy tác phẩm văn xuôi ở các cấp học phổ
thông, nhất là phân môn đọc hiểu văn bản cấp THCS và THPT trong và ngoài tỉnh An
Giang.
- Những điều kiện cần thiết để áp dụng giải pháp đó: Sự chuẩn bị của người dạy: về kiến
thức, phương pháp; Sự linh hoạt trong vận dụng thời gian cho phép trong q trình giảng
dạy bộ mơn; sự tích cực, chịu khó trong sự tương tác, chỉnh sửa việc thực hiện nhiệm vụ
học tập của học sinh.
VI. Kết luận:

1. Những bài học kinh nghiệm
Người dạy phải xác định đơn vị kiến thức trong tác phẩm văn xuôi và thiết kế hệ thống
nhiệm vụ cụ thể giao cho từng nhóm học sinh.
14


Phải biết gợi mở đúng thời điểm để định hướng giải quyết bài học cho người học một
cách linh hoạt, cần chấp nhận, trân trọng và khuyến khích tính sáng tạo của người học trong
quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập nếu những sáng tạo đó phù hợp với tính thực tiễn và
chuẩn mực đạo đức.
2. Ý nghĩa của sáng kiến
Hình thành thói quen đọc và ghi chép về tác phẩm văn học, sách văn học từ đó dần hình
thành thói quen ham đọc sách nói chung cho người học. Điều này vô cùng cần thiết cho
người học trong thời đại số.
Giúp người học nhận thấy việc tiếp cận 1 tác phẩm văn học và trình bày về tác phẩm ấy
trong giờ học trên lớp để tự tìm kiến thức mới là một việc dễ thực hiện nếu nắm được cách
ghi chép nhận kí đọc sách và các kĩ thuật dạy học từ đó càng u thích bộ mơn và kết quả
học tập càng tốt hơn
Tôi cam đoan những nội dung báo cáo là đúng sự thật.

Xác nhận của đơn vị áp dụng sáng kiến

Người viết sáng kiến

Trần Thị Phi Vân

15