ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN (Chương trình Cao cấp lý luận trị, theo TB số 216 ngày 7/4/2020)

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC I

KHOA KINH TẾ CHÍNH TRỊ

ĐỀ CƯƠNG MƠN HỌC
KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN
(Chương trình Cao cấp lý luận chính trị, theo TB số 216 ngày 7/4/2020)

Hà Nội - 8/2020
1


PHÂN CÔNG THỰC HIỆN ĐỀ CƯƠNG
TT
Tên chuyên đề
1 Khái quát về kinh tế chính trị Mác-Lê nin
2

Học thuyết giá trị thăng dư của Các Mác và ý nghĩa thời đại

3

Lý luận của V.I.Lê Nin về Chủ nghĩa Tư bản độc quyền nhà nước và những biểu
hiện mới trong chủ nghĩa tư bản ngày nay

4

Sở hữu và quan hệ lợi ích trong TKQĐ lên CNXH ở Việt Nam

5

Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

6

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam

1

Giảng viên biên soạn
TS GVCC Đỗ Đức Quân
ThS Đỗ Thị Nga
TS GVCC Tạ Thị Đoàn
ThS Đặng Thị Tố Tâm
TS GVC Ngô Quang Trung
TS GVCC Nguyễn Thị Thanh Tâm
ThS Nguyễn Thị ThùyDung
TS Trần Thanh Tùng
TS GVC Trương Bảo Thanh
TS GVCC Đỗ Đức Quân
CN Hoàng Khánh Lam
TS Tạ Thị Đoàn
ThS Đỗ Thị Nga
CN Hoàng Khánh Lam
TS Nguyễn Đức Chính
TS Hồng Đình Minh
ThS Hồn Thị Lâm Oanh


ĐỀ CƯƠNG MƠN HỌC

TÊN MƠN HỌC: KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN
PHẦN I: TỔNG QUAN VỀ MƠN HỌC
1. Thơng tin chung về môn học
- Tổng số tiết quy chuẩn: 70 tiết (Lý thuyết: 40; Thảo luận: 15; Thực tế môn học: 15).
- Khoa giảng dạy: Kinh tế chính trị.
- Số điện thoại: 0243.8540207;
Email Trưởng khoa: ; Khoa:
2. Mơ tả tóm tắt nội dung mơn học
- Vị trí mơn học: Kinh tế chính trị học Mác – Lênin là một trong ba bộ phận cấu thành của Chủ nghĩa Mác – Lênin, nền tảng
lý luận của Đảng cộng sản Việt Nam, là mơn học cơ bản trong chương trình Cao cấp Lý luận chính trị, chiếm 5,03% (70/1.390 tiết)
thời lượng của chương trình.
- Vai trị mơn học: Kinh tế chính trị học Mác – Lênin, cung cấp kiến thức cơ bản về kinh tế, góp phần hình thành kiến thức nền
tảng về lý luận chính trị, làm cơ sở cho việc củng cố lập trường cách mạng, nâng cao năng lực tư duy khoa học và năng lực, phương
pháp lãnh đạo, quản lý, phương pháp tu dưỡng nhân cách của người cán bộ lãnh đạo, quản lý đáp ứng yêu cầu của đất nước trong thời
kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập và phát triển. Kinh tế chính trị học Mác – Lênin, đặt tiền đề hình thành phương
pháp luận cho các môn học về đường lối phát triển kinh tế và khoa học lãnh đạo quản lý, như: Kinh tế phát triển, Quản lý kinh tế…
- Toàn bộ nội dung mơn Kinh tế chính trị trong chương trình Cao cấp lý luận chính trị gồm 6 chun đề:
Chuyên đề 1: Khái quát về Kinh tế chính trị Mác-Lênin.
Chuyên đề 2. Học thuyết giá trị thặng dư của Các Mác và ý nghĩa thời đại
Chuyên đề 3: Lý luận của V.I.Lênin về chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước và những biểu hiện mới trong chủ nghĩa tư bản
ngày nay.
Chuyên đề 4: Sở hữu và quan hệ lợi ích trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
2


Chuyên đề 5: Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Chuyên đề 6: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức ở Việt Nam.
3. Mục tiêu môn học
- Về kiến thức: cung cấp cho học viên:
Những lý luận cơ bản của kinh tế chính trị học Mác - Lênin, gồm: Đối tượng, nội dung, phương pháp nghiên cứu, vị trí, vai

trị của kinh tế chính trị Mác-Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng ta và trong quản trị quốc gia; Học thuyết giá trị thặng dư của
C.Mác; Bản chất, nguyên nhân ra đời và những biểu hiện chính của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước theo quan điểm của Lênin; Sở hữu và quan hệ lợi ích kinh tế; Kinh tế thị trường định hướng XHCN; Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển
kinh tế tri thức.
Quan điểm, chính sách của Đảng/Nhà nước về giá trị, gia trị thặng dư, độc quyền nhà nước..; Sở hữu và quan hệ lợi ích kinh
tế; Kinh tế thị trường định hướng XHCN; Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức.
Sự vận dụng lý luận kinh tế chính trị học Mác – Lênin như: Quy luật kinh tế, phương pháp nghiên cứu; Lý luận giá trị, lý
luận giá trị thặng dư; Cơ chế kinh tế của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước để nhận biết bản chất các hiện tượng và quá trình
kinh tế, giải quyết hiệu quả các vấn đề kinh tế xã hội phát sinh; Lý luận về sở hữu, về lợi ích kinh tế; về kinh tế thị trường; về cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển tế tri thức để hoàn thiện thể chế, phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt
Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển kinh tế ngành/địa phương/lĩnh vực nơi học viên công tác.
- Về kỹ năng: cung cấp cho học viên:
Kỹ năng tư duy logic, hệ thống để nhận diện các vấn đề kinh tế theo phương diện của Kinh tế chính trị học Mác – Lênin.
Kỹ năng phân tích đánh giá, phản biện, hoạch định, tư vấn chính sách và giải quyết các vấn đề thực tiễn nảy sinh trong phát
triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam của các chủ thể kinh tế.
- Về tư tưởng:
Củng cố, xây dựng niềm tin khoa học vào sự lãnh đạo của Đảng đối với phát triển kinh tế - xã hội đất nước trên cơ sở xây
dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với kinh tế tri
thức và hội nhập quốc tế trong thời đại ngày nay.
3


Nhận thức đúng đắn vai trò của chủ nghĩa tư bản trong tiến trình phát triển của lịch sử, từ đó cũng cố niềm tin về con đường
đi lên chủ nghĩa xã hội; Nhận thức sâu sắc hơn về các quy luật phát triển kinh tế thị trường, củng cố và khắc sâu niềm tin vào
đường lối, chính sách phát triển kinh tế trong TKQĐ lên CNXH của Đảng và Nhà nước ta.
Nhận thức đúng đắn quá trình xây dựng và phát triển mơ hình kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam nhằm quán
triệt, thực hiện các quan điểm, chính sách của Đảng/Nhà nước về về sở hữu, về CNH, HĐH gắn với kinh tế tri thức để thúc đẩy phát
triển kinh tế đất nước, chủ động sáng tạo trong hoạch định và tổ chức thực thi chính sách.

4

PHẦN II: CÁC BÀI GIẢNG/CHUYÊN ĐỀ MÔN HỌC
I. Bài giảng/Chuyên đề 1
1. Tên chuyên đề: Khái quát về kinh tế chính trị Mác-Lênin
2. Sớ tiết lên lớp: 5 tiết
3. Mục tiêu: Bài giảng/chuyên đề này sẽ trang bị/cung cấp cho học viên:
- Về kiến thức: Lý luận về sự hình thành, phát triển, đối tượng, nội dung, phương pháp nghiên cứu, vai trị và chức năng của
kinh tế chính trị Mác-Lênin trong lãnh đạo quản lý quốc gia. Trên cơ sở đó, học viên hiểu được mối liên hệ giữa kinh tế chính trị
Mác-Lênin với dịng chảy tư tưởng kinh tế nhân loại.
Quan điểm, chính sách của Đảng/Nhà nước liên quan đến đến KTCT Mác – Lênin trong lãnh đạo quản lý quốc gia.
Những những khó khăn bất cập liên quan đến KTCT Mác-Lênin và định hướng giải quyết trong lãnh đạo quản lý quốc gia.
- Về kỹ năng: Năng lực phân tích, tổng kết thực tiễn, tiếp thu sáng tạo lý luận kinh tế chính trị và vận dụng tri thức kinh tế
chính trị để giải quyết các quan hệ kinh tế trong lãnh đạo quản trị quốc gia/địa phương/ngành.
- Về tư tưởng: Thông qua nhận thức sâu sắc về đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên cứu của mơn học, học viên
khẳng định được vị trí của khoa học Kinh tế chính trị Mác-Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như ý
nghĩa của môn học đối với việc nâng cao khả năng tư duy, tầm nhìn chiến lược trong hoạt động của đội ngữ cán bộ lãnh đạo quản
lý đang tham gia quản trị quốc gia.
4. Chuẩn đầu ra và đánh giá người học
Sau khi kết thúc bài giảng này, học viên có thê

Đánh giá người học
Yêu cầu đánh giá

đạt được:
Về kiến thức:

Hình thức đánh giá

- Phân tích, được tính vượt trội trong đối tượng, - Thi viết tự luận;

- Luận giải được sự hình thành và phát triển của phương pháp của kinh tế chính trị Mác-Lênin so - Thi vấn đáp;
5


KTCT Mác – Lênin.

với các trường phái tước đó để thấy được những - Thi vấn đáp theo

- Phân tích được đối tượng, nội dung, phương pháp đóng góp của Mác, Lênin cho kinh tế chính trị nhóm.
nghiên cứu và các quy luật kinh tế của KTCT Mác học.
– Lênin.

- Phân tích, đánh giá việc vận dụng các quy luật

- Luận giải được vị trí, vai trị của KTCT Mác – kinh tế trong hoạch định các chính sách kinh tế ở
Lênin trong lãnh đạo quản lý quốc gia

nước ta.

- Nắm vững và luận giải được các quan điểm, chính - Phânn tích được các quan điểm, chính sách của
sách của Đảng/Nhà nước liên quan đến KTCT Mác Đảng/Nhà nước liên quan đến KTCT Mác –
– Lênin trong lãnh đạo quản lý quốc gia

Lênin trong lãnh đạo quản lý quốc gia/ngành/địa

- Những vấn đề đặt ra đối với kinh tế chính trị Mác phương nơi học viên cơng tác.
– Lênin và định hướng giải quyết trong lãnh đạo - Đánh giá được những khó khăn bấy cập liên
quản lý quốc gia/ngành/địa phương nơi học viên quan đến KTCT Mác-Lênin và đề xuất được
công tác.

định hướng giải quyết trong lãnh đạo quản lý
quốc gia/ngành/địa phương nơi học viên công

Về kỹ năng:

tác.
- Kỹ năng vận dụng phương pháp nghiên cứu - Thi viết tự luận;

- Vận dụng phương pháp nghiên cứu của kinh tế của kinh tế chính trị Mác – Lênin trong q trình - Thi vấn đáp;
chính trị Mác – Lênin vào quá trình đổi mới kinh tế đổi mới kinh tế ở nước ta.
ở nước ta.

- Kỹ năng vận dụng các quy luật kinh tế trong

- Phân tích đánh giá được thực trạng vận dụng các hoạch định các chính sách kinh tế theo tiếp cận
quy luật kinh tế trong hoạch định các chính sách của kinh tế chính trị học Mác – Lênin.
kinh tế dưới cách tiếp cận của kinh tế chính trị học
Mác – Lênin.
6

- Thi vấn đáp nhóm.


- Phân tích, tổng kết được thực tiễn, tiếp thu sáng
tạo lý luận kinh tế chính trị và vận dụng tri thức
kinh tế chính trị để giải quyết các quan hệ kinh tế
trong lãnh đạo quản trị quốc gia/địa phương/ngành
Về tư tưởng:

Nhận thức sâu sắc về tính khoa học, cách mạng - Thi viết tự luận;

Tin tưởng vào tính khoa học, cách mạng của kinh tế của kinh tế chính trị học Mác-Lênin và nền tảng - Thi vấn đáp;
chính trị học Mác-Lênin, vào nền tảng tư tưởng của tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam.

- Thi vấn đáp nhóm.

Đảng Cộng sản Việt Nam.

5. Tài liệu học tâp:
5.1. Tài liệu phải đọc:
1. Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị, Tập 2: Kinh tế chính trị Học Mác – Lênin, NXB Lý luận Chính trị, H.2018 Bài 1: Trang
11-48 ;
2. Khoa Kinh tế chính trị, Học viện Chính trị khu vực I, Kinh tế học Chính trị Mác - Lê Nin, tập I: Về phương thức sản xuất
TBCN, NXB Thông tin & Truyền thông, H. 2016; Chương I: Trang 5-32;
3. C.Mác – Ăngghen, Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, H.1995, Tập 19, 23, 25, 26.
5.2. Tài liệu nên đọc:
1. V.I Lênin, Tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, H. 2005, Tập 30, 36, 38, 39, 41, 43, 44, 45;
2. Đinh Thế Huynh, Phùng Hữu Phú, Lê Hữu Nghĩa, Vũ Văn Hiền & Nguyễn Viết Thông, 30 năm đổi mới và phát triển ở Việt
Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Nxb Chính trị quốc gia, H. 2015;
3. Phùng Hữu Phú, Lê Hữu Nghĩa, Vũ Văn Hiền & Nguyễn Viết Thông, Một số vấn đề lý luận – thực tiễn về chủ nghĩa xã hội
và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam qua 30 năm đổi mới, Nxb Chính trị quốc gia, H.2016.
7


6. Nội dung
Câu hỏi cốt lõi bài giảng/

Nội dung

chuyên đề phải giải quyết

1. Vì sao KTCT Mác-Lênin là 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ
một trong ba bộ phận cấu MÁC – LÊNIN TRONG NỀN TẢNG TƯ TƯỞNG CỦA
thành nền tảng tư tưởng của ĐẢNG
Đảng Cộng sản Việt Nam ?
2. Vận dụng quan điểm, chính
sách của Đảng/Nhà nước liên
quan đến quy luật và phương

1.1. Kinh tế chính trị Mác-Lênin trong nền tảng tư tưởng
của Đảng cộng sản Việt Nam
1.1.1. Sự hình thành và phát triển của kinh tế chính trị MácLênin (học viện tự học, GV kiểm tra và neo chốt vấn đề)
1.1.2. Vị trí, vai trị của kinh tế chính trị Mác – Lênin trong nền

pháp KTCT Mác - Lênin trong tảng tư tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam
lãnh đạo quản lý quốc gia ?
1.2. Đối tượng, phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính
trị Mác-Lênin

Câu hỏi đánh giá quá trình
Câu hỏi trước giờ lên lớp(định
hướng tự học):
1. KTCT Mác – Lênin được hình
thành dựa trên cơ sở nào?
1. So sánh được đối tượng nghiên
cứu kinh tế chính trị của các trường
phái trước Mác với đối tượng
nghiên cứu KTCT Mác – Lênin để
thấy những đóng góp của Mác –
Lênin?

3. Kinh tế chính trị Mác – Lênin
1.2.1.
Đối
tượng
nghiên
cứu
của
kinh
tế
chính
trị
Mác-Lênin
3. Những vấn đề đặt ra trong
bao gồm những nội dung cơ bản
(học
viện
tự
học,
GV
kiểm
tra
và
neo
chốt
vấn
đề)
việc vận dụng quy luật,
nào?
1.2.2. Phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác-Lênin
phương pháp và định hướng

Câu hỏi trong giờ lên lớp
1.3. Nội dung cơ bản của kinh tế chính trị Mác-Lênin (học
giải quyết đối với kinh tế
(giảng viên chủ động trong kế
viện tự học, GV kiểm tra và neo chốt vấn đề)
chính trị Mác – Lênin trong
hoạch bài giảng)
- Kinh tế chính trị về phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa
lãnh đạo quản lý quốc gia là
- Kinh tế chính trị về thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, chủ 1. Phân tích được sự hình thành
và phát triển của KTCT Mác –
gì?
nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản
8


2. QUAN ĐIỂM, CHÍNH SÁCH CỦA CỦA ĐẢNG/NHÀ

Lênin?

NƯỚC LIÊN QIUAN ĐẾN KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC –

2. Phân tích làm rõ được đối

LÊNIN

tượng của KTCT Mác – Lênin?

- Các quan điểm liên quan đến việc sử dụng các quy luật

3. Phân tích được các phương

kinh tế
- Các quan điểm liên quan đến sử dụng các phương pháp
nghiên cứu trong KTCT
3. THỰC TẾ VẬN DỤNG KINH TẾ CHÍNH TRỊ TRỊ
MÁC – LÊNIN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ THỰC TIỄN ĐẶT
RA

pháp nghiên cứu của KTCT Mác
– Lênin?
4. So sánh được đối tượng
nghiên cứu kinh tế chính trị của
các trường phái trước Mác với

3.1. Thực tế vân dụng KTCT Mác – Lênin

đối tượng nghiên cứu KTCT

- Vận dụng các quy luật kinh tế

Mác – Lênin để thấy những đóng

- Vận dụng các phương pháp của KTCT

góp của Mác – Lênin?

3.2. Một sớ vấn đề đặt ra cần giải quyết

5. Hiểu và vận dụng được quan

- Vấn đề sử dụng các quy luật kinh tế khách quan trong xây

điểm, chính sách của Đảng/Nhà

dựng, phát triển kinh tế đất nước

nước lên quan đến KTCT Mác –

- Sử dụng phương pháp KTCT trong lãnh đạo quản lý quốc gia

Lênin?

4. ĐỊNH HƯỚNG VẬN DỤNG KINH TẾ CHÍNH TRỊ
TRỊ MÁC – LÊNIN TRONG LÃNH ĐẠO QUAN LÝ
QUỐC GIA
4.1. Phải góp phần củng cớ được lâp trường tư tưởng chính
trị, mở rộng tư duy chiến lược của cán bộ lãnh đạo
quản lý trong việc giải quyết các quan hệ kinh tế liên
9

Câu hỏi sau giờ lên lớp (định
hướng tự học và ơn tập):
1. Phân tích, đánh giá cơ chế vận
dụng các quy luật kinh tế trong
hoạch định các chính sách kinh tế?


tục phát sinh trong thực tiễn lãnh đạo quản lý đất nước 2. Ý nghĩa của kinh tế chính trị
- Củng cố lập trường tư tưởng chính trị của đội ngũ lãnh đạo Mác – Lênin đối với quá trình lãnh

quản lý

đạo, quản trị quốc gia?

- Hình thành và phát triển tư duy chiến lược cho đội ngũ lãnh
đạo quản lý

3. Có những định hướng và giải
pháp nào tiếp tục vận dụng tốt hơn

3.2. Trong cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng tầm kinh tế chính trị Mác – Lênin
nhìn, đường lối phát triên kinh tế - xã hội của đất nước trong lãnh đạo quản lý quốc gia?
cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý trung cao cấp
trong TKQĐ lên CNXH ở Việt Nam
- Cung cấp cơ sở khoa học trong việc xây dựng tầm nhìn, đường
lối phát triển kinh tế cho cán bộ lãnh đạo quản lý trung
cao cấp
- Cung cấp cơ sở khoa học về các quy luật kinh tế trong điều
tiết các mối quan hệ kinh tế
3.3. Trong cung cấp phương pháp luân khoa học cho việc
thực hiện xây dựng các chính sách kinh tế đối nội cũng
như hội nhâp quốc tế của Việt Nam trong bối cảnh thế
giới luôn thay đổi
- Cung cấp phương pháp luận cho việc đảm bảo hài hịa các
quan hệ lợi ích
- Vận dụng sáng tạo phương pháp luận về giải quyết các vấn đề
kinh tế cơ bản trong q trình giành giữ chính quyền
10

- Vận dụng phương pháp luận trong quá trình đổi mới phát
triển kinh tế trong bối cảnh hội nhập
7. Yêu cầu với học viên:
- Chuẩn bị nội dung thảo luận: Thảo luận nhóm theo nội dung thảo luận; Trình bày kết quả vào phiếu nhóm; Trưởng nhóm đại diện
nhóm lên trình bày kết quả làm việc nhóm.
- Chuẩn bị nội dung tự học: Đọc trước các nội dung theo yêu cầu của giảng viên trong tài liệu đã được cung cấp
- Chuẩn bị nội dung câu hỏi trước, trong, sau giờ lên lớp.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trước giờ lên lớp theo chuẩn đầu ra: Nhớ/hiểu được các nội dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trong giờ lên lớp: Hiểu/áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá được các nội dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi sau giờ lên lớp: Áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá được các nội dung câu hỏi.
- Đọc tài liệu theo hướng dẫn: Đọc các nội dung trong các tài liệu đã hướng dẫn để phục vụ cho việc tham gia thảo luận.
- Tập trung nghe giảng, tích cực tham gia trả lời các câu hỏi, tham gia đối thoại, đóng góp ý kiến, thảo luận.

II. Bài giảng/Chuyên đề 2
1. Tên chuyên đề:

Học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác và ý nghĩa thời đại
11


2. Số tiết lên lớp: 10 tiết
3. Mục tiêu:
- Về kiến thức: Chuyên đề/bài giảng này cung cấp cho học viên:
+ Các phạm trù cơ bản trong học thuyết giá trị (hàng hóa; giá trị của hàng hóa; lao động cụ thể, lao động trừu tượng; lượng
giá trị hàng hóa; quy luật giá trị) trên phương diện là cơ sở để tiếp cận học thuyết giá trị thặng dư.
+ Các phạm trù cơ bản trong học thuyết giá trị thặng dư (hàng hóa sức lao động; phương pháp sản xuất giá trị thặng dư; giá
trị thặng dư siêu ngạch; tư bản bất biến, tư bản khả biến; m’, M, P, Z, R; tích lũy tư bản).
+ Các quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng/Nhà nước liên quan đến Học thuyết giá trị, Học thuyết giá trị thặng dư
của Mác và những vấn đề đặt ra.
+Vận dụng khung lý luận/khung phân tích và các quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước trong giải

quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra.
- Về kỹ năng:
Giúp học viên xây dựng được kỹ năng tư duy, phương pháp luận khoa học trong việc lý giải bản chất của các quan hệ kinh
tế nảy sinh trong bối cảnh thế giới hiện nay cũng như trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam;
Kỹ năng vận dụng các quy luật kinh tế cơ bản trong Học thuyết Giá trị, Học thuyết giá trị thặng dư của Mác vào thực tiễn
nhằm phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam/ngành/địa phương nơi học viên công tác.
- Về tư tưởng:
Giúp học viên nhận thức được sâu sắc hơn về tính quy luật phát triển kinh tế hàng hóa, kinh tế thị trường của nền sản xuất
xã hội;
Từ đó giúp học viên xác lập niềm tin vào nền tảng tư tưởng của Đảng và con đường phát triển của đất nước trong bối cảnh
ngày nay.
12


4. Chuẩn đầu ra và đánh giá người học
Chuẩn đầu ra (Sau khi kết thúc bài giảng/

Đánh giá người học

chuyên đề này, học viên có thê đạt được)
Yêu cầu đánh giá
Hình thức đánh giá
Về kiến thức:
- Hiểu được các phạm trù cơ bản trong - Thi viết tự luận
- Cơ sở lý luận/khung phân tích
Học thuyết giá trị, Học thuyết giá trị - Thi vấn đáp
+ Hiểu được các phạm trù cơ bản trong Học
thặng dư của C.Mác
- Thi vấn đáp nhóm
thuyết giá trị (hàng hóa; giá trị của hàng hóa; lao

- Nhận thức được các quan điểm,
động cụ thể, lao động trừu tượng; lượng giá trị
chính sách của Đảng/Nhà nước liên
hàng hóa; quy luật giá trị).
+ Hiểu được Học thuyết giá trị thặng dư của quan đến Học thuyết giá trị, Học
C.Mác (hàng hóa sức lao động, phương pháp sản thuyết giá trị thặng dư của Mác và
xuất giá trị thặng dư, giá trị thặng dư siêu ngạch, những vấn đề thực tiễn đặt ra
tư bản bất biến, tư bản khả biến, m’, M, P, Z, R, - Vận dụng được khung lý luận/khung
tích lũy tư bản).

phân tích và các quan điểm, đường lối

- Các quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà của Đảng và chính sách của Nhà nước
nước liên quan đến Học thuyết giá trị, Học trong giải quyết các vấn đề thực tiễn
thuyết giá trị thặng dư của Mác và những vấn đặt ra
đề thực tiễn đặt ra
+ Liên quan đến học thuyết giá trị: Nhận thức
được các quan điểm, chính sách của Đảng và
Nhà nước về tác động của quy luật giá trị: Tác
động điều tiết sản xuất và lưu thơng hàng hóa;
Tác động cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất,
13


thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển; Phân hóa
giàu nghèo.
Phát hiện được những vấn đề đặt ra: Sản xuất
mất cân đối cung/cầu; Hàng nhái, hàng giả; Phân
hóa giàu nghèo;,,,
+ Liên quan đến học thuyết giá trị thặng dư:

Nhận thức được các quan điểm, chính sách của
Đảng và Nhà nước về gia tăng giá trị tăng thêm
của của cải xã hội.
Phát hiện được những vấn đề đặt ra: khả năng
ứng dụng khoa học - cơng nghệ vào sản xuất;
Trình độ lao động; Vốn;,,,
- Vận dụng khung lý luận/khung phân tích và
các quan điểm, đường lối của Đảng và chính
sách của Nhà nước trong giải quyết các vấn đề
thực tiễn đặt ra
- Vận dụng được lý luận về tác động của quy
luật giá trị để giải quyết những vấn đề đặt ra
trong phát triển kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
- Vận dụng được lý luận về hai phương phương
pháp sản xuất giá trị thặng dư để giải quyết các
vấn đề đặt ra nhằm tạo ra giá trị tăng thêm trong
14


nền kinh tế;
- Vận dụng được lý luận về tích lũy tư bản (tích
tụ và tập trung tư bản) để giải quyết các vấn đề
đặt ra trong việc huy động và sử dụng có hiệu
quả các nguồn lực;
- Vận dụng được lý luận về giá trị thặng siêu
ngạch để giải quyết các vấn đề đặt ra trong việc
thúc đẩy nâng cao năng lực cạnh tranh;
- Vận dụng được lý luận về các hình thái biểu
hiện của giá trị thặng dư để giải quyết các vấn

đề đặt ra nhằm tạo ra giá trị gia tăng ở các lĩnh
vực thương nghiệp, tín dụng, ngân hàng và nông
nghiệp.
- Về kỹ năng:
- Xây dựng được kỹ năng tư duy, phương pháp
luận khoa học trong việc lý giải bản chất của các
quan hệ kinh tế nảy sinh trong bối cảnh thế giới - Nhận diện, đánh giá, đề xuất giải
hiện nay cũng như trong thời kỳ quá độ lên chủ pháp thúc đẩy phát triển kinh tế đất
nghĩa xã hội ở Việt Nam.

nước/địa phương /ngành/ nơi học viên

- Vận dụng các nguyên lý kinh tế cơ bản trong công tác;
Học thuyết Giá trị, Học thuyết giá trị thặng dư
của Mác vào thực tiễn nhằm phát triển kinh tế thị
15


trường ở Việt Nam ngành/địa phương nơi học
viên công tác hiện nay.
- Về tư tưởng:
- Nhận thức được sâu sắc hơn về tính quy luật
phát triển kinh tế hàng hóa, kinh tế thị trường
của nền sản xuất xã hội;
- Củng cố và khắc sâu được niềm tin vào đường
lối, chính sách phát triển kinh tế trong TKQĐ lên
CNXH của Đảng và Nhà nước ta.

- Tin tưởng vào đường lối, chính sách
của Đảng và Nhà nước trong quá trình

xây dựng và phát triển kinh tế hiện
nay.

5. Tài liệu học tâp (Phù hợp với mục tiêu, chuẩn đầu ra, nội dung bài giảng/chuyên đề và ghi rõ chương/mục/trang cần
đọc)
5.1. Tài liệu phải đọc
(1). Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị, Kinh tế chính trị học Mác – Lênin,
Nxb. Lý luận chính trị, H. 2018.
(2). Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Nghị quyết 10-NQ/TW ngày 3 tháng 6 năm 2017 về phát triển kinh tế tư nhân trở
thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
(3). Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Nghị quyết 11-NQ/TW ngày 3 tháng 6 năm 2017 về hoàn thiện thể chế kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa
5.2. Tài liệu tham khảo
16


(1). C.Mác và Ph.Ăngghen: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia,H.2002, t.23, tr. 16, 61, 63, 65, 70, 72, 119, 158, 215, 221,
222, 249, 250, 253, 294, 295, 297, 298, 312, 313, 314, 467, 468, 817, 818,851, 880, 881, 882.
(2). C.Mác và Ph.Ăngghen: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.1994, t.25 (phần 1), tr.320, 352, 357, 358, 364.
(3). C.Mác và Ph.Ăngghen: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.1995, t.26 (phần I), tr.215-217,583, 585, 521-522.
(4). Khoa Kinh tế chính trị học, Học viện Chính trị Khu vực I, Kinh tế học Chính trị Mác - Lê Nin, tập I: Phương thức sản
xuất TBCN, NXB Chính trị quốc gia, H. 2001.
6. Nội dung
Câu hỏi cốt lõi bài giảng/
chuyên đề phải giải quyết

Nội dung

Câu hỏi đánh giá quá trình

1. Vận dụng quy luật giá trị 1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ Câu hỏi trước giờ lên lớp:
THẶNG DƯ CỦA MÁC
(định hướng tự học):
1.1. Lý luân giá trị - cơ sở khoa học đê tiếp cân học thuyết 1. Hàng hóa là gì? Hai thuộc
thực tiễn đặt ra trong phát giá trị thặng dư của C. Mác
tính của hàng hóa? Vì sao

vào giải quyết những vấn đề

triển nền kinh tế thị trường ở 1.1.1. Hàng hóa và giá trị của hàng hóa (học viện tự học, GV
hàng hóa có 2 thuộc tính?
Việt Nam?
kiểm tra và neo chốt vấn đề)
2. Phân tích các nhân tố ảnh

1.1.2. Tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa (học hưởng đến lượng giá trị hàng
viện tự học, GV kiểm tra và neo chốt vấn đề)
1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới lượng giá trị của hàng hóa
(học viện tự học, GV kiểm tra và neo chốt vấn đề)
1.1.4. Quy luật giá trị (nội dung, yêu cầu và tác động)
1.2. Các quan điêm, chính sách của Đảng/Nhà nước liên
quan đến học thuyết giá trị
17

hóa. Ý nghĩa thực tiễn.
3. Nội dung, yêu cầu, tác
động của quy luật giá trị ?
4. So sánh hàng hóa sức lao
động với hàng hóa thơng
thường.

- Tác động điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa

5. Luận giải nguồn gốc, bản

- Tác động cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, thúc đẩy lực

chất giá trị thặng dư tư bản

lượng sản xuất phát triển.

chủ nghĩa.
6. Quy luật phổ biến của tích

- Phân hóa giàu nghèo.

1.3. Thực tế vân dung lý luân giá trị và những vấn đề thực lũy tư bản? Nhân tố ảnh
hưởng đến quy mơ tích lũy tư
tiễn đặt ra
- Sản xuất mất cân đối cung/cầu;

bản?

- Hàng nhái, hàng giả;

Câu hỏi trong giờ lên lớp

- Phân hóa giàu nghèo...

(giảng

1.4. Định hướng vân dụng lý luân về tác động của quy luât

trong kế hoạch bài giảng)
7. Phân tích điều kiện để sức

giá trị đê giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra
- Vận dụng lý luận về tác động của quy luật giá trị để giải quyết
những vấn đề đặt ra trong phát triển kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

viên

chủ

động

lao động trở thành hàng hóa?
Vận dụng vào thực tiễn phát
triển thị trường lao động ở

+ Tác động điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa

Việt Nam hiện nay.
8. Phân tích 2 phương pháp

+ Tác động cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, thúc đẩy lực

sản xuất gía trị thặng dư. Vận

lượng sản xuất phát triển.

dụng vào phát triển kinh tế

+ Phân hóa giàu nghèo.

ngành/ địa phương hiện nay.
9. Lý giải tại sao giá trị thặng

2. Vận dụng lý luận hai phương 2. NỘI DUNG HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ CỦA
MÁC
pháp sản xuất giá trị thặng dư
2.1. Nguồn gốc và bản chất của giá trị thặng dư tư bản chủ
vào giải quyết những vấn đề nghĩa (học viện tự học, GV kiểm tra và neo chốt vấn đề)
2.1.1. Hàng hóa sức lao động và sự tạo ra giá trị thặng dư tư
18

dư siêu ngạch là hình thức
biến tướng của giá trị thặng
dư tương đối.


bản chủ nghĩa.
10. Giải thích Qui luật giá trị
2.1.2. Tỷ suất và khối lượng gá trị thặng dư tư bản chủ nghĩa
thặng dư – qui luật kinh tế
3. Vận dụng lý luận về quy luật 2.2. Hai phương pháp sản xuất giá trị thăng dư trong tư
tuyệt đối của chủ nghĩa tư
phổ biến của tích lũy tư bản vào bản chủ nghĩa

bản?
giải quyết những vấn đề thực 2.2.1. Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối
11. Quan điểm, chính sách
2.2.2. Phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối
tiễn đặt ra?
2.3. Các hình thái biêu hiện của giá trị thặng dư trong nền của Đảng/Nhà nước liên quan
sản xuất tư bản chủ nghĩa
đến Học thuyết giá trị, học
- Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận, LNBQ,TSLNBQ
thuyết giá trị thặng dư
thực tiễn đặt ra?

- Sự biểu hiện ra bên ngồi của lợi nhuận dưới các hình thức cụ

thể như lợi nhuận thương nghiệp, lợi tức, địa tô (học viện
tự học, GV kiểm tra và neo chốt vấn đề)
2.4. Quá trình tích lũy tư bản
2.4.1. Bản chất của tích lũy tư bản (học viện tự học, GV kiểm
tra và neo chốt vấn đề)
2.4.2. Những nhân tố ảnh hưởng đến quy mơ tích lũy của tư
bản (học viện tự học, GV kiểm tra và neo chốt vấn đề)

Câu hỏi sau giờ lên lớp
(định hướng tự học và ôn
tập):
12. Luận giải, làm rõ nội
hàm phạm trù “bóc lột” trong
bối cảnh hiện nay và lý luận
về bần cùng hóa của Mác
trong thế giới hiện đại?

13. Ý nghĩa của việc nghiên

2.4.3. Quy luật phổ biến của tích lũy tư bản
2.5. Quy luât giá trị thặng dư – Quy luât kinh tế tuyệt đối cứu lý luận địa tô của Marx
trong thực tiễn ở nước ta hiện
của chủ nghĩa tư bản
- Nội dung, bản chất của qui luật
nay.
- Tác động của qui luật
14. Có những định hướng,
2.6. Các quan điêm, chính sách của Đảng/Nhà nước liên
giải pháp nào để tiếp tục vận
quan đến học thuyết giá trị thặng dư
19


+ Liên quan đến học thuyết giá trị thặng dư: Các quan điểm, dụng lý luận giá trị, lý luận
chính sách của Đảng và Nhà nước về gia tăng giá trị tăng thêm giá trị thặng dư trong lãnh
của của cải xã hội

đạo quản lý quốc gia?

2.7. Thực tế vân dụng lý luân giá trị thặng dư và những
vấn đề thực tiễn đặt ra
2.7.1. Thực tế vận dụng lý luận giá trị thặng dư
2.7.2. Những vấn đề thực tiễn đặt ra
- Khả năng ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất;
- Trình độ lao động;
- Tích lũy vốn; ...
2.8. Định hướng vân dụng khung lý luân giá trị thặng dư

trong giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra
- Vận dụng lý luận về hai phương phương pháp sản xuất giá trị
thặng dư để giải quyết các vấn đề đặt ra nhằm tạo ra giá trị tăng
thêm trong nền kinh tế;
- Vận dụng lý luận về tích lũy tư bản (tích tụ và tập trung tư
bản) để giải quyết các vấn đề đặt ra trong việc huy động và sử
dụng có hiệu quả nguồn vốn;
- Vận dụng lý luận về giá trị thặng siêu ngạch để giải quyết các
vấn đề đặt ra trong việc thúc đẩy nâng cao năng lực cạnh tranh;
- Vận dụng lý luận về các hình thái biểu hiện của giá trị thặng
dư để giải quyết các vấn đề đặt ra nhằm tạo ra giá trị gia tăng ở
20


các lĩnh vực thương nghiệp, tín dụng, ngân hàng và nông
nghiệp.
4. Học thuyết giá trị thặng dư 3. Ý NGHĨA CỦA HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ
CỦA C.MÁC TRONG LÃNH ĐẠO QUẢN LÝ QUỐC
của C.Mác có ý nghĩa như thế
GIA/ĐỊA PHƯƠNG/NGÀNH
nào trong lãnh đạo, quản lý quốc - Học thuyết giá trị thặng dư là cơ sở khoa học cho việc luận
gia/địa phương/ngành?
giải tính chất lịch sử của phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa
- Học thuyết giá trị thặng dư là cơ sở khoa học vững chắc trong
thời đại ngày nay khi khẳng định nguồn gốc sự giàu có là từ
tăng năng suất lao động
- Học thuyết giá trị thặng dư là cơ sở khoa học cho việc nhận
thức và phát triển kinh tế thị trường hiện đại
7. Yêu cầu với học viên (Nêu rõ các hoạt động người học phải thực hiện phù hợp với chuẩn đầu ra, nội dung, hình thức tổ

chức dạy học và yêu cầu đánh giá của bài giảng đã tuyên bố).
- Chuẩn bị nội dung thảo luận: Thảo luận nhóm theo nội dung thảo luận; Trình bày kết quả vào phiếu nhóm; Trưởng nhóm
đại diện nhóm lên trình bày kết quả làm việc nhóm.
- Chuẩn bị nội dung tự học: Đọc trước các nội dung theo yêu cầu của giảng viên trong tài liệu đã được cung cấp.
- Chuẩn bị nội dung câu hỏi trước, trong, sau giờ lên lớp ở mục 6:
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trước giờ lên lớp theo chuẩn đầu ra: Nhớ/hiểu các nội dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi trong giờ lên lớp: Hiểu/áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá các nội dung câu hỏi.
+ Đối với ngưỡng đánh giá các câu hỏi sau giờ lên lớp: Áp dụng/phân tích/tổng hợp/đánh giá
21


- Đọc tài liệu theo hướng dẫn: Đọc các nội dung trong các tài liệu đã hướng dẫn để phục vụ cho việc tham gia thảo luận.
- Tập trung nghe giảng, tích cực tham gia trả lời các câu hỏi, tham gia đối thoại, đóng góp ý kiến, thảo luận.

III. Chuyên đề 3:
1. Tên chuyên đề: LÝ LUẬN CỦA V.I.LÊNIN VỀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC VÀ NHỮNG BIỂU
HIỆN MỚI TRONG CHỦ NGHĨA TƯ BẢN NGÀY NAY
2. Số tiết trên lớp: 05 tiết
3. Mục tiêu:
- Về kiến thức: Giúp học viên hiểu một cách sâu sắc về các nguyên nhân hình thành chủ nghĩa tư bản độc quyền và độc quyền
nhà nước; Phân tích đặc điểm, bản chất của chủ nghĩa tư bản độc quyền và độc quyền nhà nước, những hình thức biểu hiện và biểu
22


hiện mới của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước. Đánh giá được xu hướng lịch sử của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước bản
chất của chủ nghĩa tư bản với những biểu hiện mới của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa trong bối cảnh hiện nay.
Quan điểm đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước và việc vận dụng lý luận của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước
trong giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra về mặt nhận thức và điều hành quản trị quốc gia.
- Về kỹ năng: Giúp học viên xây dựng được tầm nhìn về sự phát triển của thế giới đương đại. Từ đó, học viên xây dựng được
phương pháp tư duy khoa học để vận dụng giải quyết các quan hệ kinh tế trong hội nhập và con đường phát triển của Việt Nam

hiện nay.
- Về tư tưởng: Giúp học viên khắc phục những tư tưởng giáo điều, duy ý chí và khơng cịn phù hợp với thực tiễn đang diễn ra.
Củng cố niềm tin vào thắng lợi của công cuộc đổi mới và tương lai của chủ nghĩa xã hội.
4. Chuẩn đầu ra và đánh giá người học
Chuẩn đầu ra
(Sau khi kết thúc bài giảng/chuyên đề này, học viên có thê đạt được)
Về kiến thức:

Đánh giá người học
Yêu cầu đánh giá
Hình thức đánh giá
Hiểu một cách sâu sắc Thi vấn đáp theo

- Phân tích được ngun nhân hình thành chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước;

vể bản chất của chủ nhóm

- Phân tích được bản chất, những hình thức biểu hiện và địa vị lịch sử của chủ nghĩa tư bản ngày nay
nghĩa tư bản độc quyền nhà nước;

với những biểu hiện rất

- Phân tích được những biểu hiện mới của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước;

mới của nền sản xuất tư

- Đánh giá được xu hướng lịch sử của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước;

bản chủ nghĩa trong bối

- Phân tích các quan điểm đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước về cảnh hiện nay
chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước và những vấn đề thực tiễn đặt ra;
- Vận dụng lý luận của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước và các quan điểm
của, chính sách của Đảng/Nhà nước đề xuất được các giải pháp giải quyết các
vấn đề thực tiễn đặt ra.
23


Về kỹ năng:

Thành

thạo

phương

- Vận dụng được kinh nghiệm trong tổ chức quản lý của tổ chức độc quyền vào pháp tư duy khoa học
việc sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay;

để giải quyết các quan

- Vận dụng được kinh nghiệm trong sử dụng các công cụ quản lý vĩ mô của nhà hệ kinh tế trong hội
nước tư sản trong việc điều tiết nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay;

nhập và con đường và

- Nhận diện và tham mưu cho chính quyền các cấp nhằm hạn chế sự chi phối phát triển của Việt Nam
chính sách của các tập đồn xun quốc gia và đa quốc gia.
Về tư tưởng:

hiện nay

- Đóng góp vào quá trình bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin; con đường Củng cố niềm tin vào
đi lên CNXH của Việt Nam;

thắng lợi của công cuộc

- Đấu tranh trước những quan điểm giáo điều, duy ý chí và khơng cịn phù hợp đổi mới và tương lai
với thực tiễn đang diễn ra ở các nước TBCN hiện nay.

của chủ nghĩa xã hội.

5. Tài liệu học tâp
5.1. Tài liệu phải đọc
1. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị, Kinh tế chính trị học Mác – Lênin, NXB. Lý
luận Chính trị, H.2018.
2. V.I.Lênin, Chủ nghĩa đế quốc, giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản, Nxb. Tiến bộ, Matxcơva.1975.
3. Văn kiện Đại hơi đại biểu tồn quốc lần thứ X, XI, XII của Đảng.
5.2. Tài liệu nên đọc
1. Khoa Kinh tế chính trị học, Học viện Chính trị Khu vực I, Kinh tế học Chính trị Mác - Lê Nin, tập I: Phương thức sản xuất
TBCN, NXB Chính trị quốc gia, H. 2001.
2. Nguyễn Khắc Thân, Tập bài giảng về Chủ nghĩa tư bản hiện đại, Nxb. CTQG, H.2002.
24