Tài liệu Say tàu xe doc

Say tàu xe

Định nghĩa
Say tàu xe là một rối loạn rất thường gặp ở tai trong do những chuyển động
liên tục như sóng biển ngoài khơi, chuyển động của xe hơi, chuyển động của máy
bay khi đi vào luồng không khí mạnh,v.v
Ở tai trong (còn được gọi là mê đạo), say tàu xe ảnh hưởng đến cảm giác
thăng bằng và do đó là cảm giác định hướng về không gian.
Triệu chứng của say tàu xe
Triệu chứng của say tàu xe bao gồm buồn nôn, nôn, và chóng mặt. Các dấu
hiệu thường gặp khác là toát mồ hôi và cảm giác khó chịu cũng như không được
khỏe.
Say tàu xe và say sóng có điểm gì khác biệt?
Không có gì khác biệt giữa say tàu xe và và say sóng. Một số người bị buồn
nôn và thậm chí là nôn ói khi đi máy bay, xe hơi hoặc những vòng đu quy giải trí
trong công viên. Tình trạng này nói chung đều được gọi là say tàu xe. Rất nhiều
người bị say tàu xe khi đi bằng thuyền. Hiện tượng này hay được gọi là say sóng
cho dù bản chất cũng giống như trên. Cả hai đều cùng là một hiện tượng và sau
này sẽ được gọi chung là tình trạng “say tàu xe”.
Cảm giác thăng bằng của chúng ta hoạt động như thế nào?
Say tàu xe liên quan đến cảm giác thăng bằng của chúng ta. Những nhà
nghiên cứu về lãnh vực y khoa trong vũ trụ và hàng không gọi đây là cảm giác
định hướng trong không gian, bởi vì nó báo cho não biết vị trí của cơ thể trong
không gian: khả năng định hướng, hướng di chuyển cũng như cơ thể đang chuyển
động hay đứng yên.
Cảm giác thăng bằng được điều hoà bởi một hệ thống tương tác phức tạp
giữa các thành phần sau của hệ thần kinh:
Tai trong (hay còn gọi là mê đạo) theo dõi phương hướng chuyển động như
là quẹo, đi tới-đi lui, đi qua-đi lại, và đi lên-đi xuống.
Mắt quan sát vị trí cơ thể trong không gian (từ trên xuống dưới, từ phải lên
trên…) cũng như là hướng chuyển động.

Các thụ thể áp lực ở da như nằm ở chân, mông cảm giác phần nào của cơ
thể hạ thấp và chạm vào mặt đất.
Các thụ thể cảm giác ở cơ và khớp thông báo phần nào của cơ thể đang
chuyển động.
Hệ thần kinh trung ương (não và tủy sống) xử lý tất cả các thông tin từ bốn
hệ thống khác để đưa ra nhận thức tổng hợp tất cả thông tin đó.
Say tàu xe tác động lên cảm giác thăng bằng của chúng ta như thế nào?
Những triệu chứng của say tàu xe xảy ra khi hệ thần kinh trung ương nhận
các thông tin đối nghịch nhau từ bốn hệ thống khác là tai trong, mắt, thụ thể áp lực
và thụ thể cảm giác của khớp và cơ. Một ví dụ là hãy tưởng tượng chúng ta đi máy
bay trong một cơn bão và máy bay bị đảo bởi luồng khí mạnh. Nhưng đôi mắt của
bạn không phát hiện tất cả những chuyển động này vì bạn đang ở trong máy bay.
Kết quả là não bạn nhận được những thông điệp không liên kết với nhau. Bạn có
thể bị “say máy bay”. Một ví dụ khác là hãy cho rằng bạn đang ngồi dựa lựng và
đọc sách trong xe hơi đang di chuyển. Tai trong và thụ thể ở da sẽ phát hiện những
chuyển động của bạn trong khi mắt chỉ nhìn thấy những trang sách. Do đó, bạn có
thể trở nên bị “say xe hơi”.
Một ví dụ nữa minh hoạ cho một tình trạng bệnh lý thực sự. Hãy tưởng
tượng tai trong của bạn bị tổn thương một bệnh do chấn thương đầu hay nhiễm
trùng. Sự tổn thương này không gửi những tín hiệu cho não giống như khi tai bình
thường. Các tín hiệu xung đột về cảm giác xoay có thể dẫn đến cảm giác nhức
đầu, quay cuồng cũng như buồn nôn.
Say tàu xe có phải là một tình trạng nghiêm trọng không?
Thường là không. Ở hầu hết mọi người thì đều không chú trọng nhiều đến
hiện tượng say tàu xe (nhưng khi điều đó xảy ra thì cảm giác sẽ không dễ chịu
chút nào). Tuy nhiên, say tàu xe có thể khiến một số người không thể đi du lịch
được.
Khi nào buồn nôn và nôn ói do say tàu xe chấm dứt?
Những triệu chứng khó chịu của say tàu xe thường chấm dứt khi chuyển
động gây ra nó chấm dứt. Tuy nhiên điều này không phải luôn luôn đúng. Các

triệu chứng có thể kéo dài vài ngày sau chuyến đi ở một số người. Hiện tượng này
được gọi là hội chứng “bệnh lí trên tàu xe” hay chính xác hơn là hội chứng “rối
loạn sau khi xuống xe”.
Có phương pháp nào để ngăn chặn hay hạn chế tối thiểu say tàu xe
không?
Nếu bạn biết rằng mình dễ bị hay đang bị say tàu xe, chúng tôi có những lời
khuyên sau:
Luôn di chuyển đến những nơi mà mắt có thể quan sát thấy các chuyển
động mà cơ thể và tai trong bạn cảm nhận thấy.
Nếu ở trong xe hơi, hãy ngồi hàng ghế trước và nhìn về những cảnh vật ở
xa.
Nếu ở trên tàu, hãy đi lên bong và nhìn về đường chân trời.
Nếu ở trên máy bay, ngồi gần cửa sổ và nhìn ra ngoài.
Ngoài ra, nếu ở trên máy bay, bạn cũng có thể ngồi ở vị trí cánh máy bay vì
nơi đó ít chuyển động nhất.
Đừng đọc bất cứ gì khi đang di chuyển nếu bạn là người dễ bị say tàu xe
cũng như đừng ngã ghế về sau.
Đừng nhìn hay nói chuyện với người đồng hành đang bị say tàu xe.
Tránh các mùi nồng cũng như các loại thực phẩm nhiều gia vị hay mỡ mà
bạn không thích (ngay trước và trong chuyến đi). Các nghiên cứu y khoa vẫn chưa
khảo sát hiệu quả của những phương pháp dân gian như “bis-qui soda và 7 Up”,
hay “nước xirô cola pha đá”.
Sử dụng thuốc chống say tàu xe theo bác sĩ trước khi lên xe.
Cách điều trị say tàu xe
Các thuốc kháng histamin thường được sử dụng để phòng ngừa và điều trị
say tàu xe. Bằng cách giảm bớt các kích thích của tai trong, những thuốc này ngăn
ngừa và giải quyết tình trạng buồn nôn, ói mửa hoặc choáng váng do say tàu xe.
Một số loại kháng histamin dùng trong mục đích trên là meclizine (Bonine,
Antivert ,Dramamine). Một dạng thuốc ngăn ngừa say tàu xe khác (belladonna) là
miếng dán da scopalamine (Transderm Scop). Loại dán da này được dán ở sau tai

ít nhất 4 tiếng trước khi khởi hành. Thuốc sẽ được từ từ hấp thu trực tiếp vào vùng
da bên dưới .
Nhìn chung, khi được sử dụng để phòng ngừa say tàu xe thì dù bất cứ loại
nào, hiệu quả sẽ tốt nhất khi dùng trước khi khởi hành.
Bạn có cần phải đến bác sĩ?
Hầu hết các trường hợp say tàu xe đều nhẹ và tự khỏi. Tuy nhiên, trong
nhiều trường hợp nặng cũng như ở những người có triệu chứng xấu đi thì phải cần
được bác sĩ khám, chăm sóc với các chuyên ngành về tai, khả năng cân bằng và hệ
thần kinh.
Sơ lược về say tàu xe.
Say tàu xe là một rối loạn của tai trong.
Trong đó cảm giác cân bằng bị ảnh hưởng.
Các triệu chứng của say tàu xe thường thường ( nhưng không luôn luôn)
chấm dứt khi chuyển động gây ra nó mất đi.
Đã có sẵn các loại thuốc để phòng ngừa và điều trị say tàu xe.