Mo dun TH 12 13 14

MODULE TH 12

LẬP KẾ HOẠCH DẠY HỌC TÍCH HỢP
CÁC NỘI DUNG GIÁO DỤC Ở TIỂU HỌC
A. Giới thiệu tổng quan:
B. Mục tiêu tài liệu:
C. Nội dung:
I. Những kiến thức, kĩ năng tiếp thu được từ việc lập kế hoạch day học tích hợp
các nội dung giáo dục Tiểu học:
1. Chương trình tiểu học và quan điểm DH tích hợp
a. Mục tiêu tích hợp
Mục tiêu tích hợp chương trình nhằm giảm số lượng môn học; phát triển năng lực
cho HS; tăng cường thực hành ứng dụng, giải quyết các vấn đề gần gũi cuộc sống. Cụ thể
tích hợp lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội sẽ cung cấp cho HS những thuật
ngữ, khái niệm khoa học cơ bản để các em hiểu thêm về bản thân và thê giới xung quanh;
tạo cho HS phát triển KN, thói quen, tư duy…khám phá khoa học; chuẩn bị cho HS hiểu
biết về cộng đồng xã hội, các em có thể hịa đồng trong cuộc sống. Bên cạnh đó giúp HS
đánh giá được khoa học ảnh hưởng đến môi trường và con người như thế nào.
b. Các hình thức tích hợp
Có nhiều hình thức tích hợp chương trình khác nhau. Tích hợp nội dung là hình
thức nối kết nội dung trong nội bộ môn học và giữa các môn học với nhau. Có thể chia
làm 3 hình thức:
- Một là kết hợp lồng ghép: Đây là mức đầu tiên của tích hợp; theo đó những nội
dung nào đó sẽ được kết hợp vào chương trình mơn học độc lập đã có sẵn.
- Hai là hình thức tích hợp đa mơn: Các mơn học là riêng lẽ nhưng có những chủ
đề, vấn đề được tích hợp vào các mơn. Theo đặc điểm từng mơn để tích hợp các mơn học
khác nhau trong một chủ đề. Cách này có ưu điểm là mơn học truyền thống khơng có gì
thay đổi, giảm được các nội dung trùng lặp, HS vận dụng KT-KN của các mơn nhiều
hơn. Tuy nhiên cách này GV chưa có kinh nghiệm dạy học theo dự án.
- Ba là tích hợp liên môn: Xây dựng môn học mới bằng cách liên kết một số môn
học với nhau thành một môn học mới nhưng cũng có những phần mang tên riêng của

từng môn học. Ưu điểm là loại bỏ được nội dung trùng lặp; hình thành được kiến thức
kĩ năng xuyên mộc, giảm được số đầu sách, vận dụng kiến thức liên môn thường xuyên.
Nhược điểm là ở chổ xây dựng môn học mới là khó khăn; gây xáo trộn trong quản lí chỉ
đạo; phải bồi dưỡng GV về nội dung PP, gặp khó khăn về mặt tâm lí chun mơn.
c. Nội dung tích hợp trong các mơn học và hoạt động giáo dục:
* Môn tiếng Việt: Nội dung được xây dựng theo quan điểm tích hợp. Tích hợp
theo chiều ngang và chiều dọc.
Tích hợp theo chiều ngang là tích hợp theo nguyên tắc đồng quy giữa các phân
môn với nhau, giữa kiến thức TV với các mảng kiến thức văn học, thiên nhiên, con
người, xã hội; giữa các KT-KN-TĐ; giữa các kĩ năng đọc, viết, nghe, nói. Hướng tích
hợp này được thực hiện thông qua hệ thống chủ điểm học tập. Theo quan điểm tích hợp
như trên thì các phân mơn( kể chuyện, tập đọc…) được tập hợp lại quanh một chủ điểm,
các nhiệm vụ cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng được gắn bó chặt chẽ với nhau.


Tích hợp theo chiều dọc là tích hợp ở một đơn vị KT và KN theo nguyên tắc đồng
tâm. Kiến thức lớp trên bao gồm kiến thức lớp dưới nhưng được mở rộng hơn. Đây là giải
pháp nâng dần kiến thức góp phần hình thành phẩm chất mới của nhân cách.
* Mơn địa lí và lịch sử
Ở các lớp 1 đến 3 nhiều kiến thức địa lí, lịch sử được lịng ghép trong chủ đề của
mơn TNXH. Lên lớp 4,5 hai môn ĐL-LS tách riêng nhưng khi dạy học lại có những nội
dung có liên quan mật thiết giữa hai phần. Vì vậy chúng ta cần thay đổi thứ tự nội dung
và liên hệ những kiến thức gần nhau; đồng thời liên hệ bài học với những nét đặc thù
tiêu biểu của lịch sử địa lí địa phương.
Trong những năm gần đây có nhiều kiến thức mới đã được tích hợp vào mơn địa
lí như: Giáo dục bảo vệ mơi trường; giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả,
giáo dục kĩ năng sống, giáo dục dân số…; các nội dung giáo dục bảo vệ tài nguyên và
biển đảo, ứng phó với biến đổi khí hậu cũng được tích hợp vào các mơn học trong đó có
mơn ĐL &LS.
* Môn MT, ÂN, Thủ công: Được kết hợp lại thành môn Nghệ thuật nhằm giảm số

đầu môn học ở tiểu học, đồng thời để tích hợp các nội dung mang tính nghệ thuật.
2. Phương pháp lựa chọn địa chỉ tích hợp; xác định mức độ tích hợp trong
các bài học của từng mơn học.
a. Phương pháp
PPDH tích hợp là lồng ghép nội dung tích hợp vào các bài dạy, tùy theo từng
mơn học mà lồng ghép tích hợp ở các mức độ như liên hệ, lồng ghép bộ phận, toàn
phần,...từ đó giáo dục và rèn kĩ năng sống, giá trị sống cho học sinh.
*Phương pháp: Phương pháp trực quan; phương pháp điều tra; phương pháp
thảo luận; phương pháp đóng vai.
*Việc phát triển và thực hiện chương trình sau 2000 theo định hướng dạy học
tích cực đã làm thay đổi quan niệm và cách biên soạn, cách sử dụng sách giáo khoa:
chuyển từ quan niệm là “pháp lệnh”, là một tài liệu chứa đựng kiến thức có sẵn để giáo
viên truyền đạt cho học sinh” sang là “phương tiện chính thức để định hướng cho giáo
viên tổ chức hoạt động học tập nhằm giúp học sinh tự học, tự phát hiện, tự chiếm lĩnh
tri thức mới, biết vận dụng chúng theo năng lực của từng cá nhân .Sự thay đổi quan
niệm về sách giáo khoa đòi hỏi các nhà biên soạn sách giáo khoa phải thay đổi cấu trúc
nội dung theo hướng tích hợp nhằm:
- Giải quyết sự mất cân đối giữa khối lượng, mức độ nội dung từng giai đoạn học tập
- Tăng cường sự hỗ trợ nhau giữa các nội dung trong từng môn học và giữa các
môn học, xoá bỏ những trùng lặp, tăng khả năng thực hành, vận dụng.
- Gia tăng các hoạt động thực hành.
*Định hướng tích hợp của chương trình tiểu học sau 2000 được thể hiện ở những
mức độ khác nhau:
- Hình thành các mơn học tích hợp: Tự nhiên – Xã hội (1991-1996 ); tích hợp
mơn Sức khỏe với mơn Tự nhiên- xã hội và mơn Khoa học (2001); tích hợp Mỹ thuật
với Kỹ thuật thành mơn Nghệ thuật.
- Tích hợp các mạch KT, KN trong một số mơn học: tích hợp 4 kỹ năng nghe, nói,
đọc, viết và kiến thức văn hố, XH, TN, tích hợp giữa phát triển năng lực sử dụng ngôn
ngữ với phát triển nhân cách trong môn TV; tích hợp các yếu tố đại số vào mạch số học
trong mơn Tốn, tích hợp cung cấp KT sơ giản toán học và phát triển năng lực tư duy và

giải quyết vấn đề; tích hợp các ND giáo dục khác vào các môn học như giáo dục môi


trường, giáo dục quyền trẻ em, giáo dục giới tính, giáo dục dân số; giáo dục các giá trị
sống; phòng chống các bệnh tật và tệ nạn xã hội.
Mục đích của giải pháp tích hợp được phát biểu trong tài liệu chương trình tiểu học
là nhằm làm giảm sự năng nề, gia tăng khả năng vận dụng thực hành và tính thực tiễn của
chương trình, tạo điều kiện cho người học phát triển năng lực (Đỗ Đình Hoan, 2002).
Tích hợp trong chương trình tiểu học 2015
Ở tiểu học, tương tự như chương trình tiểu học hiện hành, tăng cường tích hợp
trong nội bộ mơn học Tốn, Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và Xã hội (các lớp 1, 2, 3)
và lồng ghép các vấn đề như môi trường, biến đổi khí hậu, kĩ năng sống, dân số, sức
khỏe sinh sản…, vào các môn học và hoạt động giáo dục.
Bên cạnh đó, hai mơn học mới được ra đời trên cớ sở kết hợp các mơn học có nội
dung liên quan với nhau. Đó là mơn Khoa học và Cơng nghệ được xây dựng trên cơ sở
hai môn Khoa học và môn Công nghệ (Kĩ thuật) ở các lớp 4 và 5 trong chương trình
hiện hành. Mơn thứ hai là tìm hiểu xã hội được xây dựng từ môn Lịch và Địa lý của
chương trình tiểu học hiện hành và bổ sung một số vấn đề xã hội). Các môn học này dự
kiến sẽ được xây dựng theo mơ hình: cơ bản đảm bảo tính logic hệ thống của các phân
mơn, nội dung chương các phân môn được sắp xếp sao cho có sự hỗ trợ lẫn nhau tránh
trùng lắp; đồng thời hệ thống các chủ đề liên kết giữa các phân môn sẽ được phát triển
tạo điều kiện cho các kiến thức, kĩ năng, năng lực chung được rèn luyện.
3. Kĩ năng lựa chọn PP- kĩ thuật DH phù hợp với việc dạy học tích hợp
Việc GV các mơn khoa, sử… sử dụng nghệ thuật và văn học để giúp hs hiểu hơn
về một vùng văn hóa là một ví dụ về tích hợp. Để thực hiện tốt việc tích hợp trong DH
đòi hỏi ta phải biết lựa chọn PP và kĩ thuật DH.
Khơng có PP nào là vạn năng vì vậy ta phải biết kết hợp nhiều PP, các quá trình
và hình thức hoạt động trong giờ học. Chú trọng dạy học qua tình huống, học bằng các
hoạt động, học qua trải nghiệm, học theo dự án…Vì vậy cần sử dụng các PP giải quyết
vấn đề, PP kiến tạo, PP dự án; PP sử dụng thiết bị và p/ tiện DH, ứng dụng CNTT cần

được vận dụng trong tất cả các môn học một cách linh hoạt.
Để thực hiện DH tích hợp đạt hiệu quả thì PPDH phù hợp nhất đó là dạy học dựa
trên sự khám phá, tìm tòi. Vận dụng PPDH này sẽ phát triển ở HS năng lực giải quyết
vấn đề, sáng tạo; rèn các KN hợp tác, giao tiếp
Bên cạnh đó PPDH dự án cũng khá phù hợp với DH tích hợp. PP này giúp HS
hoạt động độc lập chủ đông, sáng tạo thông qua các bước thực hiện dự án như: Lập kế
hoạch, nghiên cứu, thực hiện dự án, tổng hợp (thu thập, xử lí số liệu). PP dự án cịn có
ưu điểm làm nội dung tích hợp có tính thiết thực và có ý nghĩa đối với HS. GV có thể
dạy và HS có thể học nếu được tập huấn về quy định thời lượng; không phải xây dựng
môn học mới; HS phát triển được năng lực liên môn, giải quyết vấn đề…tạo được hứng
thú trong học tập.
Cùng việc lựa chọn PPDH phải thực hiện pp và kĩ thuật đánh giá đa dạng như:
trắc nghiệm khách quan, tự luận, bài kiểm tra viết, bảng quan sát, báo cáo, sự hoàn
thành các bài kiểm tra, các cuộc phỏng vấn, hồ sơ. Đánh giá HS phải toàn diện trên mọi
mặt KT-KN-TĐ sự nhận biết giá trị, tham gia hợp tác…Đồng thời sử dụng kĩ thuật đặt
câu hỏi, lắng nghe, phản hồi tích cực; tổ chức trò chơi học tập; học tập hợp tác.


II. VẬN DỤNG XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DH TÍCH HỢP CÁC MÔN HỌC

Khi thiết kế kế hoạch dạy học theo hướng tích hợp cần đảm bảo các yêu
cầu: Trang bị cho học sinh hiểu biết những kiến thức cần thiết, cơ bản về những nội
dung cần được tích hợp để từ đó giáo dục các em có những cử chỉ, việc làm, hành vi
đúng đắn. Phát triển các kĩ năng thực hành, kĩ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong
học tập cũng như trong thực tiển cuộc sống. Giúp học sinh hứng thú học tập, từ đó khắc
sâu được kiến thức đã học. Nội dung tích hợp phải phù hợp với từng đối tượng học sinh
ở các khối lớp thông qua các môn học và hoạt động giáo dục khác nhau. Tránh áp đặt,
giúp học sinh phát triển năng lực.
Mục tiêu của KHDH tích hợp là: Hiểu được bản chất của KHDH tích hợp. Làm
cho q trình học tập có ý nghĩa bằng cách gắn học tập với cuộc sống hàng ngày, trong

quan hệ với các tình huống cụ thể mà học sinh sẽ gặp sau này, hòa nhập thế giới học
đường với thế giới cuộc sống. Phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn. Cái cốt
yếu là những năng lực cơ bản cần cho học sinh vận dụng vào xử lí những tình huống có
ý nghĩa trong cuộc sống, hoặc đặt cơ sở khơng thể thiếu cho quá trình học tập tiếp theo.
Dạy sử dụng kiến thức trong tình huống cụ thể .
Thay vì tham nhồi nhét cho học sinh nhiều kiến thức lí thuyết đủ loại, dạy học
tích hợp chú trọng tập dượt cho học sinh vận dụng các kiến thức kĩ năng học được vào
các tình huống thực tế, có ích cho cuộc sống sau này làm công dân, làm người lao động,
làm cha mẹ, có năng lực sống tự lập. Xác lập mối quan hệ giữa các khái niệm đã học .
Trong q trình học tập, học sinh có thể lần lượt học những môn học khác nhau, những
phần khác nhau trong mỗi môn học nhưng học sinh phải biết đặt các khái niệm đã học
trong những mối quan hệ hệ thống trong phạm vi từng môn học cũng như giã các môn
học khác nhau.
Thông tin càng đa dạng, phong phú thì tính hệ thống phải càng cao, có như vậy
thì các em mới thực sự làm chủ được kiến thức và mới vận dụng được kiến thức đã học
khi phải đương đầu với một tình huống thách thức, bất ngờ, chưa từng gặp.
Phương pháp dạy học theo hướng tích hợp là lồng ghép nội dung tích hợp vào các
bài dạy, tùy theo từng mơn học mà lồng ghép tích hợp ở các mức độ như liên hệ, lồng
ghép bộ phận hay là toàn phần,( Phần nội dung bài học, phần bài tập hay là tổng kết
tồn bài...) Khi tích hợp giáo viên cần sử dụng ngôn từ kết nối sao cho lơ gic và hài
hịa....từ đó giáo dục và rèn kĩ năng sống, giá trị sống cho học sinh.
Dạy học theo hướng lồng ghép tích hợp thực hiện ở một số nội dung môn học và
các hoạt động giáo dục: nội dung tích hợp được bao gồm những nội dung như Tích hợp
giáo dục đạo đức, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; giáo dục
phịng chống tham nhũng; sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; bảo vệ môi
trường; giáo dục về dân số, đa dạng sinh học và bảo tồn thiên nhiên; giáo dục về tài
nguyên và môi trường, chủ quyền biển đảo theo hướng dẫn của Bộ GD-ĐT. Tùy theo
từng môn học, nội dung để lựa chọn mức độ tích hợp.

MODULE TH 13

KĨ NĂNG LẬP KẾ HOẠCH BÀI HỌC
THEO HƯỚNG DẠY HỌC TÍCH CỰC
A. Giới thiệu tổng quan:
B. Mục tiêu tài liệu:
C. Nội dung:
I. Mục tiêu:
- Phân biệt được các loại bài học ở tiểu học và yêu cầu của mỗi loại bài học.
- Biết cách triển khai mỗi loại bài học trên lớp theo hướng dạy học phát huy tính
tích cực của học sinh.
- Nêu được các bước, yêu cầu thiết kế kế hoạch bài học theo hướng phát huy
tính tích cực học tập của học sinh.
II. Kĩ năng lập kế hoạch bài học theo hướng dạy học tích cực:
- Việc thực hiện đổi mới chương trình giáo dục Tiểu học đòi hỏi phải đổi mới
đồng bộ từ mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học đến cách thức đánh
giá kết quả dạy học, trong đó khâu đột phá là đổi mới phương pháp dạy học. Mục đích
của việc đổi mới phương pháp dạy học là phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng
tạo; rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến
thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong thực tiễn, có niềm vui,
hứng thú trong học tập.
1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học:
Đổi mới phương pháp dạy học ở trường Tiểu học cần được thực hiện theo các
định hướng sau:
1. Bám sát mục tiêu giáo dục.
2. Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể.
3. Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi HS.
4. Phù hợp với cơ sở vật chất, các điều kiện dạy học của nhà trường.
5. Phù hợp với việc đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học.
6. Kết hợp giữa việc tiếp thu và sử dụng có chọn lọc, có hiệu quả các phương

pháp dạy học tiên tiến, hiện đại với việc khai thác những yếu tố tích cực của các
phương pháp dạy học truyền thống.
7. Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học và đặc biệt lưu ý đến những ứng
dụng của công nghệ thông tin.
2. Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học ở trường Tiểu học.
a. Yêu cầu đối với HS:
- Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt động học tập để tự khám phá và
lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng, xây dựng thái độ và hành vi đúng đắn.
- Mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân; tích cực thảo luận,
tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho thầy, cho bạn; biết tự đánh giá và đánh giá các
ý kiến, quan điểm, các sản phẩm hoạt động học tập của bản thân và bạn bè.
- Tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng học tập; thực hành thí nghiệm; thực hành vận
dụng kiến thức đã học để phân tích, đánh giá, giải quyết các tình huống và các vấn đề
đặt ra từ thực tiễn; xây dựng và thực hiện các kế hoạch học tập phù hợp với khả năng và
điều kiện.
b. Yêu cầu đối với GV:


- Thiết kế, tổ chức, hướng dẫn HS thực hiện các hoạt động học tập với các hình
thức đa dạng, phong phú, có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng bài học, với đăc điểm
và trình độ HS, với điều kiện cụ thể của lớp, trường và địa phương.
- Động viên, khuyến khích, tạo cơ hội và điều kiện cho HS được tham gia một cách
tích cực , chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá và lĩnh hội kiến thức; chú ý khai
thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kĩ năng đã có của HS; bồi dưỡng hứng thú, nhu cầu
hành động và thái độ tự tin trong học tập cho HS; giúp các em phát triển tối đa tiềm
năng của bản thân.
- Sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách hợp lý, hiệu
quả, linh hoạt, phù hợp với đặc trưng của cấp học, mơn học; nội dung, tính chất của bài
học, đặc điểm và trình độ HS; thời lượng dạy học và các điều kiện dạy học cụ thể của
trường, địa phương.

III. Quy trình chuẩn bị và thực hiện một giờ học theo định hướng đổi mới
phương pháp dạy học.
1. Các bước thiết kế một giáo án:
- Xác định mục tiêu của bài học căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng và yêu cầu
về thái độ trong chương trình.
- Nghiên cứu SGK và các tài liệu liên quan để: Hiểu chính xác, đầy đủ những nội
dung của bài học. Xác định những kiến thức, kĩ năng, thái độ cơ bản cần hình thành và
phát triển ở HS. Xác định trình tự logic của bài học.
- Xác định khả năng đáp ứng nhiệm vụ nhận thức của HS: Xác định những kiến
thức, kĩ năng mà HS đã có và cần có. Dự kiến những khó khăn, những tình huống có
thể nảy sinh và các phương án giải quyết.
- Lựa chọn phương pháp dạy học, phương tiện dạy học, hình thức tổ chức dạy học
và cách thức đánh giá thích hợp nhằm giúp HS học tập tích cực, chủ động, sáng tạo.
- Thiết kế giáo án: Thiết kế nội dung, nhiệm vụ, cách thức hoạt động, thời gian và
yêu cầu cần đạt cho từng hoạt động dạy của GV và hoạt động học tập của HS.
2. Cấu trúc của một giáo án được thể hiện ở các nội dung sau:
- Mục tiêu bài học: Nêu rõ mức độ HS cần đạt về kiến thức, kĩ năng, thái độ. Các
mục tiêu được biểu đạt bằng động từ cụ thể, có thể lượng hóa được.
- Chuẩn bị về phương pháp và phương tiện dạy học: GV chuẩn bị các thiết bị dạy
học (Tranh ảnh, mơ hình, hiện vật, hóa chất…), các phương tiện và tài liệu dạy học cần
thiết. GV hướng dẫn HS chuẩn bị bài học (soạn bài, làm bài tập, chuẩn bị tài liệu và đồ
dùng học tập cần thiết).
- Tổ chức các hoạt động dạy học: Trình bày rõ cách thức triển khai các hoạt động
dạy học cụ thể. Với mỗi hoạt động cần chỉ rõ:
+ Tên hoạt động.
+ Mục tiêu của hoạt động.
+ Cách tiến hành hoạt động.
+ Thời lượng để thực hiện hoạt động.
+ Kết luận của GV về: Những kiến thức, kĩ năng, thái độ HS cần có sau hoạt động;
những tình huống thực tiễn có thể vận dụng kiến thức, kĩ năng, thái độ đã học để giải

quyết; những sai sót thường gặp; những hậu quả có thể xảy ra nếu không co cách giải
quyết phù hợp…


- Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối: Xác định những việc HS cần phải tiếp tục
thực hiện sau giờ học để củng cố, khắc sâu, mở rộng bài cũ hoặc để chuẩn bị cho việc
học bài mới.
Ngoài việc nắm vững những định hướng đổi mới PPDH, để có được những giờ
dạy học tốt, người GV cần phải nắm vững các kĩ thuật dạy học. Chuẩn bị và thiết kế
một giờ học cũng là một hoạt động cần có những kĩ thuật riêng. Bài viết xin đề cập đến
vấn đề này trên góc nhìn một giờ học tốt theo định hướng đổi mới PPDH.
3. Quy trình chuẩn bị một giờ học
Hoạt động chuẩn bị cho một giờ dạy học đối với GV thường được thể hiện qua
việc chuẩn bị giáo án. Đây là hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học cho một bài học cụ
thể, thể hiện mối quan hệ tương tác giữa GV với HS, giữa HS với HS nhằm đạt được
những mục tiêu của bài học.
Căn cứ trên giáo án, có thể vừa đánh giá được trình độ chuyên môn và tay nghề
sư phạm của GV vừa thấy rõ quan niệm, nhận thức của họ về các vấn đề giáo dục như:
mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, cách sử dụng PPDH, thiết bị DH, hình thức tổ
chức dạy học và cách đánh giá kết quả học tập của HS trong mối quan hệ với các yếu tố
có tính chất tương đối ổn định như: kế hoạch, thời gian, cơ sở vật chất và đối tượng HS.
Chính vì thế, hoạt động chuẩn bị cho một giờ học có vai trị và ý nghĩa rất quan trọng,
quyết định nhiều tới chất lượng và hiệu quả giờ dạy học.
Từ thực tế dạy học, có thể tổng kết thành quy trình chuẩn bị một giờ học với các
bước thiết kế một giáo án và khung cấu trúc của một giáo án cụ thể như sau:
a. Các bước thiết kế một giáo án
- Bước 1: Xác định mục tiêu của bài học căn cứ vào chuẩn kiến thức (KT), kĩ năng
(KN) và yêu cầu về thái độ trong chương trình:
Bước này được đặt ra bởi việc xác định mục tiêu của bài học là một khâu rất quan
trọng, đóng vai trị thứ nhất, khơng thể thiếu của mỗi giáo án. Mục tiêu (yêu cầu) vừa là

cái đích hướng tới, vừa là yêu cầu cần đạt của giờ học; hay nói khác đi đó là thước đo
kết quả q trình dạy học. Nó giúp GV xác định rõ các nhiệm vụ sẽ phải làm (dẫn dắt
HS tìm hiểu, vận dụng những KT, KN nào; phạm vi, mức độ đến đâu; qua đó giáo dục
cho HS những bài học gì).
- Bước 2: Nghiên cứu SGK và các tài liệu liên quan để:
Hiểu chính xác, đầy đủ những nội dung của bài học; xác định những KT, KN, thái
độ cơ bản cần hình thành và phát triển ở HS; xác định trình tự logic của bài học.
Bước này được đặt ra bởi nội dung bài học ngồi phần được trình bày trong SGK
cịn có thể đã được trình bày trong các tài liệu khác. Kinh nghiệm của các GV lâu năm
cho thấy: trước hết nên đọc kĩ nội dung bài học và hướng dẫn tìm hiểu bài trong SGK
để hiểu, đánh giá đúng nội dung bài học rồi mới chọn đọc thêm tư liệu để hiểu sâu, hiểu
rộng nội dung bài học. Mỗi GV khơng chỉ có KN tìm đúng, tìm trúng tư liệu cần đọc
mà cần có KN định hướng cách chọn, đọc tư liệu cho HS. GV nên chọn những tư liệu
đã qua thẩm định, được đông đảo các nhà chuyên môn và GV tin cậy. Việc đọc SGK,
tài liệu phục vụ cho việc soạn giáo án có thể chia thành 3 cấp độ sau: đọc lướt để tìm
nội dung chính xác định những KT, KN cơ bản, trọng tâm mức độ yêu cầu và phạm vi
cần đạt; đọc để tìm những thông tin quan tâm: các mạch, sự bố cục, trình bày các mạch
KT, KN và dụng ý của tác giả; đọc để phát hiện và phân tích, đánh giá các chi tiết trong
từng mạch KT, KN.


Thực ra khâu khó nhất trong đọc SGK và các tư liệu là đúc kết được phạm vi,
mức độ KT, KN của từng bài học sao cho phù hợp với năng lực của HS và điều kiện
dạy học. Trong thực tế dạy học, nhiều khi chúng ta thường đi chưa tới hoặc đi quá
những yêu cầu cần đạt về KT, KN. Nếu nắm vững nội dung bài học, GV sẽ phác họa
những nội dung và trình tự nội dung của bài giảng phù hợp, thậm chí có thể cải tiến
cách trình bày các mạch KT, KN của SGK, xây dựng một hệ thống câu hỏi, bài tập giúp
HS nhận thức, khám phá, vận dụng các KT, KN trong bài một cách thích hợp.
- Bước 3: Xác định khả năng đáp ứng các nhiệm vụ nhận thức của HS:
Xác định những KT, KN mà HS đã có và cần có; dự kiến những khó khăn, những

tình huống có thể nảy sinh và các phương án giải quyết.
Bước này được đặt ra bởi trong giờ học theo định hướng đổi mới PPDH, GV
không những phải nắm vững nội dung bài học mà còn phải hiểu HS để lựa chọn PPDH,
phương tiện dạy học, các hình thức tổ chức dạy học và đánh giá cho phù hợp. Như vậy,
trước khi soạn giáo án cho giờ học mới, GV phải lường trước các tình huống, các cách
giải quyết nhiệm vụ học tập của HS. Nói cách khác, tính khả thi của giáo án phụ thuộc
vào trình độ, năng lực học tập của HS, được xuất phát từ : những KT, KN mà HS đã có
một cách chắc chắn, vững bền; những KT, KN mà HS chưa có hoặc có thể quên; những
khó khăn có thể nảy sinh trong quá trình học tập của HS. Bước này chỉ là sự dự kiến;
nhưng trong thực tiễn, có nhiều giờ học do khơng dự kiến trước, GV đã lúng túng trước
những ý kiến không đồng nhất của HS với những biểu hiện rất đa dạng. Do vậy, dù mất
công nhưng mỗi GV nên dành thời gian để xem qua bài soạn của HS trước giờ học kết
hợp với kiểm tra đánh giá thường xuyên để có thể dự kiến trước khả năng đáp ứng các
nhiệm vụ nhận thức cũng như phát huy tích cực vốn KT, KN đã có của HS.
- Bước 4: Lựa chọn PPDH, phương tiện dạy học, hình thức tổ chức dạy học và cách
thức đánh giá thích hợp nhằm giúp HS học tập tích cực, chủ động, sáng tạo.
Bước này được đặt ra bởi trong giờ học theo định hướng đổi mới PPDH, GV phải
quan tâm tới việc phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói
quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác, KN vận dụng KT vào những tình huống
khác nhau trong học tập và trong thực tiễn; tác động đến tư tưởng và tình cảm để đem
lại niềm vui, hứng thú trong học tập cho HS. Trong thực tiễn dạy học hiện nay, các GV
vẫn quen với lối dạy học đồng loạt với những nhiệm vụ học tập khơng có tính phân hố,
ít chú ý tới năng lực học tập của từng đối tượng HS. Đổi mới PPDH sẽ chú trọng cải
tiến thực tiễn này, phát huy thế mạnh tổng hợp của các PPDH, PTDH, hình thức tổ chức
dạy học và cách thức đánh giá nhằm tăng cường sự tích cực học tập của các đối tượng
HS trong giờ học.
- Bước 5: Thiết kế giáo án.
Đây là bước người GV bắt tay vào soạn giáo án - thiết kế nội dung, nhiệm vụ,
cách thức hoạt động, thời gian và yêu cầu cần đạt cho từng hoạt động dạy của GV và
hoạt động học tập của HS.

Trong thực tế, có nhiều GV khi soạn bài thường chỉ đọc SGK, sách GV và bắt tay
ngay vào hoạt động thiết kế giáo án; thậm chí, có GV chỉ căn cứ vào những gợi ý của
sách GV để thiết kế giáo án bỏ qua các khâu xác định mục tiêu bài học, xác định khả
năng đáp ứng nhiệm vụ học tập của HS, nghên cứu nội dung dạy học, lựa chọn
các PPDH, phương tiện dạy học, hình thức tổ chức dạy học và cách thức đánh giá thích
hợp nhằm giúp HS học tập tích cực, chủ động, sáng tạo. Cách làm như vậy khơng thể
giúp GV có được một giáo án tốt và có những điều kiện để thực hiện một giờ dạy học


tốt. Về nguyên tắc, cần phải thực hiện qua các bước 1, 2, 3, 4 trên đây rồi hãy bắt tay
vào soạn giáo án cụ thể.
b. Cấu trúc của một giáo án được thể hiện ở các nội dung sau:
- Mục tiêu bài học: Nêu rõ yêu cầu HS cần đạt về KT, KN, thái độ; Các mục tiêu
được biểu đạt bằng động từ cụ thể, có thể lượng hố được.
- Chuẩn bị về phương pháp và phương tiện dạy học: GV chuẩn bị các thiết bị dạy
học (tranh ảnh, mơ hình, hiện vật, hố chất...), các phương tiện dạy học (máy chiếu, TV,
đầu video, máy tính, máy projector...) và tài liệu dạy học cần thiết; Hướng dẫn HS
chuẩn bị bài học (soạn bài, làm bài tập, chuẩn bị tài liệu và đồ dùng học tập cần thiết).
- Tổ chức các hoạt động dạy học: Trình bày rõ cách thức triển khai các hoạt động
dạy- học cụ thể. Với mỗi hoạt động cần chỉ rõ: Tên hoạt động; Mục tiêu của hoạt động;
Cách tiến hành hoạt động; Thời lượng để thực hiện hoạt động; Kết luận của GV về:
những KT, KN, thái độ HS cần có sau hoạt động; những tình huống thực tiễn có thể vận
dụng KT, KN, thái độ đã học để giải quyết; những sai sót thường gặp; những hậu quả
có thể xảy ra nếu khơng có cách giải quyết phù hợp;...
- Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối: xác định những việc HS cần phải tiếp tục thực
hiện sau giờ học để củng cố, khắc sâu, mở rộng bài cũ hoặc để chuẩn bị cho việc học
bài mới.
2. Thực hiện giờ dạy học nên được thực hiện theo các bước cơ bản sau:
a. Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
- Kiểm tra tình hình nắm vững bài học cũ và những KT, KN đã học có liên quan

đến bài mới.
- Kiểm tra tình hình chuẩn bị bài mới (soạn bài, làm bài tập, chuẩn bị tài liệu và
đồ dùng học tập cần thiết))
Lưu ý: Việc kiểm tra sự chuẩn bị của HS có thể thực hiện đầu giờ học hoặc có thể
đan xen trong q trình dạy bài mới.
b. Tổ chức dạy và học bài mới
- GV giới thiệu bài mới: nêu nhiệm vụ học tập và cách thức thực hiện để đạt
được mục tiêu bài học; tạo động cơ học tập cho HS.
- GV tổ chức, hướng dẫn HS suy nghĩ, tìm hiểu, khám phá và lĩnh hội nội dung
bài học, nhằm đạt được mục tiêu bài học với sự vận dụng PPDH phù hợp.
c. Luyện tập, củng cố
GV hướng dẫn HS củng cố, khắc sâu những KT, KN, thái độ đã có thơng qua
hoạt động thực hành LT có tính tổng hợp, nâng cao theo những hình thức khác nhau.
d. Đánh giá
- Trên cơ sở đối chiếu với mục tiêu bài học, GV dự kiến một số câu hỏi, bài tập và tổ
chức cho HS tự đánh giá về kết quả học tập của bản thân và của bạn.
- GV đánh giá, tổng kết về kết quả giờ học.
e. Hướng dẫn HS học bài, làm việc ở nhà
- GV hướng dẫn HS luyện tập, củng cố bài cũ (thông qua làm bài tập, thực hành, thí
nghiệm,…).
- GV hướng dẫn HS chuẩn bị bài học mới.
Lưu ý: Sự thành công của một giờ dạy theo định hướng đổi mới PPDH phụ thuộc
vào rất nhiều yếu tố trong đó quan trọng nhất là sự chủ động, linh hoạt, sáng tạo của cả
người dạy và cả người học.


MODULE TH 14

THỰC HÀNH THIẾT KẾ KẾ HOẠCH BÀI HỌC
THEO HƯỚNG DẠY HỌC TÍCH CỰC

A. Giới thiệu tổng quan:
B. Mục tiêu tài liệu:
C. Nội dung:
I/ Mục tiêu:
- Nhận thức được việc thiết kế kế hoạch bài học cụ thể theo hướng dạy học tích
cực. Biết phân tích, đánh giá được một số kế hoạch bài học đã thiết kế và đề xuất cách
điều chỉnh.
- Cách thiết kế kế hoạch bài học theo hướng dạy học tích cực cho 3 loại bài : Hình
thành kiến thức mới, Thực hành - luyện tập, Ôn tập. Cách tổ chức dạy học từng loại bài
trên theo hướng dạy học tích cực.
- Về mục tiêu của bài học đã nêu những yêu cầu về kiến thức, kĩ năng mà học sinh
cần đạt được sau bài học. Cách viết mục tiêu sao cho có thể lượng hóa, kiểm tra và đánh
giá được những kiến thức, kĩ năng mà học sinh thu nhận được.
- Về đồ dùng dạy học; Đồ dùng dạy học phải phong phú, liệt kê tất cả đồ dùng dạy
học cần phải có để tổ chức tiết dạy. Cần phải quan tâm đến đồ dùng của cả giáo viên và
học sinh.
- Các hoạt động dạy học: Bài học được chia thành các hoạt động chủ yếu, được sắp
xếp theo thứ tự logic hợp lý. Các hoạt động được thiết kế theo hướng tích cực hóa hoạt
động học tập của học sinh. Giáo viên khơng áp đặt, khơng thơng báo kiến thức sẵn có
mà hướng dẫn học sinh tự tìm tịi, phát hiện, chủ động tự chiếm lĩnh kiến thức. Học sinh
được tích cực chủ động hứng thú do có cơ hội bày tỏ, chia sẻ, có cơ hội thực hành vận
dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào đời sống có nhiều cơ hội để độc lập suy nghĩ, bày tỏ
ý kiến riêng khi làm việc cá nhân và có cơ hội phát triển năng lực hợp tác khi làm việc
theo nhóm...
2. Cách thiết kế kế hoạch bài học cho bài hình thành kiến thức mới theo hướng
dạy học tích cực
a) Cách thiết kế kế hoạch bài học cho loại bài “ Hình thành kiến thức mới ” theo
hướng dạy học tích cực
- Xác định mục tiêu bài học : hình thành cho học sinh những kiến thức nào ?
những kĩ năng nào ? sau khi học xong kiến thức đó.

- Xác định đồ dùng dạy học cần thiết để phục vụ cho việc dạy kiến thức mới :
+ Giáo viên cần chuẩn bị những gì ? Bao gồm thiết bị dạy học (tranh ảnh, vật
thật, mơ hình, dụng cụ thí nghiệm,…), tài liệu tham khảo (tranh ảnh, bài viết, đoạn
phim,…) , phiếu giao việc (cho hoạt động cá nhân hoặc hoạt động nhóm), bài tập ứng
dụng sau khi dạy xong kiến thức mới (phiếu trắc nghiệm, sơ đồ,…)
+ Học sinh cần chuẩn bị những gì ? Bao gồm tranh ảnh, vật thật, phiếu tìm
hiểu có nội dung liên quan đến kiến thức mới sẽ học, dụng cụ để làm thí nghiệm hoặc
quan sát nhằm phục vụ cho việc tìm ra kiến thức mới,…
- Xác định các hoạt động dạy học chủ yếu nhất để phục vụ cho việc truyền đạt kiến
thức mới


+ Thường thì có 2 đến 3 hoạt động chính bao gồm hoạt động nhóm nhỏ, hoạt
động nhóm lớn hơn và hoạt động chung cho cả lớp .
+ Trong mỗi hoạt động đều có 3 nội dung cơ bản là : Mục tiêu của hoạt động
này, Cách tiến hành hoạt động và Kết luận rút ra sau khi tiến hành xong hoạt động.
+ Có thể dùng trị chơi như là một hoạt động để mở đầu cho bài học hoặc để kết
thúc bài học
Điều này tùy thuộc vào khả năng hoặc ý đồ sư phạm của giáo viên.
b) Cách thiết kế kế hoạch bài học cho loại bài “ Thực hành - luyện tập ” theo
hướng dạy học tích cực
- Xác định mục tiêu bài học : Học sinh sẽ được thực hành những nội dung nào ?
những kĩ năng nào ? sau khi học xong kiến thức mới.
- Xác định đồ dùng dạy học cần thiết để phục vụ cho việc thực hành - luyện tập :
+ Giáo viên cần chuẩn bị những gì ? Bao gồm thiết bị dạy học (tranh ảnh, vật
thật, mơ hình, dụng cụ thí nghiệm,…), tài liệu hướng dẫn thực hành - luyện tập (tranh
ảnh, bài viết, đoạn phim,…) , phiếu giao việc (cho hoạt động cá nhân hoặc hoạt động
nhóm), bài tập ứng dụng, phiếu trắc nghiệm, sơ đồ, bản đồ, biểu đồ, bảng thống kê,…
+ Học sinh cần chuẩn bị những gì ? Bao gồm tranh ảnh, vật thật, phiếu tìm
hiểu có nội dung liên quan đến kiến thức vừa học, dụng cụ để làm thí nghiệm hoặc quan

sát nhằm phục vụ cho việc thực hành - luyện tập,…
- Xác định các hoạt động dạy học chủ yếu nhất để phục vụ cho việc thực hành luyện tập
+ Thường thì có 2 đến 3 hoạt động chính bao gồm hoạt động nhóm nhỏ, hoạt
động nhóm lớn hơn và hoạt động chung cho cả lớp (như báo cáo kết quả, trình bày,
triễn lãm,…).
+ Trong mỗi hoạt động đều có 3 nội dung cơ bản là : Mục tiêu của hoạt động
này, Cách tiến hành hoạt động và Kết quả đạt được sau hoạt động..
+ Có thể dùng trị chơi như là một hoạt động để mở đầu cho bài thực hành luyện tập hoặc để kết thúc bài thực hành - luyện tập.
c) Cách thiết kế kế hoạch bài học cho loại bài “ Ơn tập ” theo hướng DH tích cực
- Xác định mục tiêu bài học : Học sinh sẽ được ôn tập những nội dung nào ? những
kĩ năng nào ? sau khi thực hành - luyện tập xong kiến thức mới.
- Xác định đồ dùng dạy học cần thiết để phục vụ cho việc ôn tập :
+ Giáo viên cần chuẩn bị những gì ? Bao gồm thiết bị dạy học (tranh ảnh, vật
thật, mơ hình, bài viết, đoạn phim,… , phiếu giao việc (cho hoạt động cá nhân hoặc hoạt
động nhóm), hệ thống câu hỏi cho các nội dung cần ôn tập, phiếu trắc nghiệm, sơ đồ,
bản đồ, biểu đồ, bảng thống kê,…
+ Học sinh cần chuẩn bị những gì ? Bao gồm tranh ảnh, vật thật, phiếu tìm
hiểu có nội dung liên quan đến kiến thức đã học, …
- Xác định các hoạt động dạy học chủ yếu nhất để phục vụ cho việc ôn tập
+ Thường thì có 2 đến 3 hoạt động chính bao gồm hoạt động nhóm nhỏ, hoạt
động nhóm lớn hơn và hoạt động chung cho cả lớp (như báo cáo kết quả, trình bày,
triễn lãm,…).
+ Trong mỗi hoạt động đều có 3 nội dung cơ bản là : Mục tiêu của hoạt động
này, Cách tiến hành hoạt động và Kết quả đạt được sau hoạt động..
+ Có thể dùng trị chơi như là một hoạt động để mở đầu cho bài ôn tập hoặc để
kết thúc bài ôn tập.


d) Cách tổ chức dạy học loại bài “ Hình thành kiến thức mới ” theo hướng dạy
học tích cực

- Tạo cho học sinh có điều kiện tự mình phát hiện, hoạt động và chiếm lĩnh tri
thức mới.
- Bằng các hoạt động cụ thể, có chủ đích để giáo viên giúp học sinh tìm ra con
đường đi đến kiến thức mới và chiếm lĩnh nó.
e) Cách tổ chức dạy học loại bài “ Thực hành - luyện tập ” theo hướng dạy học
tích cực
- Giao việc cụ thể hoặc bài tập cụ thể cho từng nhóm hoặc đối tượng học sinh
(mục đích để tránh tình trạng một số em khơng tham gia thực hành - luyện tập).
- Tạo điều kiện cho học sinh tự thực hành sau khi học xong kiến thức mới.
- Giáo viên cần chuẩn bị, thực hiện, chủ động về tiến trình thực hiện để tránh
những sai sót khơng cần thiết và phải có kết quả cụ thể.về bài thực hành - luyện tập đó.
g) Cách tổ chức dạy học loại bài “ Ôn tập ” theo hướng dạy học tích cực
- Giáo viên giới thiệu nội dung cần ôn tập để hướng sụ chú ý của học sinh đến
mục đích của tiết học.
- Giao việc cụ thể hoặc bài tập cụ thể cho từng nhóm hoặc đối tượng học sinh
(mục đích để tránh tình trạng một số em khơng tham gia q trình ơn tập).
- Khuyến khích học sinh đề xuất những nội dung cịn thắc mắc hoặc chưa rõ
trong các bài đã học để cả lớp cùng nhau giải quyết.
Khi thiết kế kế hoạch bài học, bản thân sẽ chú ý đến việc lựa chọn phương pháp
và đề ra các hoạt động cụ thể, phù hợp cho từng đối tượng học sinh trong lớp. Đồng
thời, kế hoạch bài học chú trọng đến việc phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh;
giáo viên chỉ đống vai trò là người tổ chức, hướng dẫn học sinh. Kế hoạch bài học cũng
sẽ thể hiện rõ sự gợi mở, thu hút và huy động vốn sống của học sinh để các em tự giải
quyết vấn đề.
3. Thực hành thiết kế kế hoạch bài học cho bài hình thành kiến thức mới theo
hướng dạy học tích cực
Tên bài:
I. Mục tiêu:
II. Đồ dùng:
III. Các hoạt động dạy- học chủ yếu

Các hoạt động
Hoạt động 1:

Hoạt động cụ thể
Hoạt động (nhóm đôi, cả lớp, cá nhân…)

A.Mục tiêu: .........

+ Giao việc: .....................

B.Phương pháp: ......

+ Thảo luận (thực hiện theo yêu cầu):

C.Đồ dùng dạy học: ..

+ Trình bày:
+ Lớp (nhóm) góp ý, nhận xét, bổ sung.

Hoạt động 2:

+ GV kết luận: ...................
Hoạt động (nhóm đơi, cả lớp, cá nhân…)

A.Mục tiêu: .........

+ Giao việc: ......................


B.Phương pháp: ......

+ Thảo luận (thực hiện theo yêu cầu):

C.Đồ dùng dạy học: ..

+ Trình bày:
+ Cả lớp (nhóm)góp ý, nhận xét, bổ sung.
+ GV kết luận: .........................

Củng cố, dặn dò:
3. Đánh giá kế hoạch bài học
- Khi thiết kế một kế hoạch bài học cho bài hình thành kiến thức mới theo hướng
dạy học tích cực cần căn cứ vào yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, chương trình và
SGK đã phần nào tạo điều kiện để giáo viên và học sinh thực hiện phương pháp tích
cực hóa hoạt động của học sinh, trong đó giáo viên đóng vai trò người tổ chức để dẫn
dắt học sinh quan sát, tìm tịi, thu nhận kiến thức và hình thành kĩ năng. Giáo viên căn
cứ vào trình độ học sinh trong lớp, điều kiện lớp học để xây dựng kế hoạch bài học. Các
hoạt động trong bài cần được thiết kế theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh,
trong đó học sinh chủ động tự tìm tịi, chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên là người tổ chức
hướng dẫn. q trình tự tìm tịi, khám phá kiến thức sẽ giúp học sinh rèn luyện tính chủ
động, sáng tạo trong học tập.
- Trong quá trình hướng dẫn học sinh tự tìm tịi, khám phá, chiếm lĩnh kiến thức
mới cần lưu ý:
+ Cách gợi mở, nêu vấn đề để thu hút sự chú ý của học sinh.
+ Cách củng cố kiến thức cũ, huy động vốn sống để học sinh tự giải quyết vấn đề.
+ Tổ chức, hướng dẫn học sinh độc lập suy nghĩ, thảo luận có hiệu quả.
+ Quan sát, theo dõi q trình học sinh tự tìm tịi, khám phá, chú ý đến những dấu
hiệu nhận biết học sinh có thực sự tìm tịi khám phá hay khơng.
+ Động viên khuyến khích học sinh kiên trì, vượt khó khăn, tích cực học tập.
+ Sử dụng thiết bị dạy học một cách hợp lí, phát huy tính tích cực, chủ động của

học sinh.
+ Lưu ý đến những khó khăn thường gặp của học sinh và tìm cách khắc phục.