Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học phổ thông huyện phù cát, tỉnh bình định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

NGUYỄN VĂN MỪNG

QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG HUYỆN PHÙ
CÁT, TỈNH BÌNH ĐỊNH

Chun ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 814 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. LÊ QUANG SƠN


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục “Quản lý đổi mới
phương pháp dạy học ở các trường trung học phổ thông huyện Phù Cát,
tỉnh Bình Định” là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực,
đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng công bố trong bất kỳ
một cơng trình nào khác.
Quy Nhơn, tháng 3 năm 2021
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Văn Mừng


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành tơi xin bày tỏ lòng cảm ơn đến Lãnh đạo Nhà
trƣờng, phòng Sau đại học, các thầy cô giáo Trƣờng đại học Quy Nhơn đã tạo

điều kiện thuận lợi cho tôi đƣợc học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ, hồn
thiện bản thân nhằm đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của ngành giáo
dục nói riêng cũng nhƣ của đất nƣớc nói chung.
Xin chân thành cảm ơn các nhà giáo, các nhà khoa học đã tận tình
giảng dạy. Xin cảm ơn lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Định, cán bộ
quản lý, quý thầy cô là đồng nghiệp ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện
Phù Cát, tỉnh Bình Định đã động viên, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tơi trong q
trình học tập, nghiên cứu và cho đến khi hồn thành luận văn.
Đặc biệt tơi xin chân thành cảm ơn nhà giáo PGS.TS. Lê Quang Sơn,
ngƣời đã hết sức quan tâm, tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tơi hoàn thành Luận
văn tốt nghiệp Thạc sĩ này.
Những nội dung học tập đƣợc ở trƣờng, kiến thức có đƣợc từ sự
truyền đạt của các nhà giáo, thông qua tài liệu và đƣợc thầy giáo hƣớng dẫn
nghiên cứu cùng với sự giúp đỡ của các đồng nghiệp đã giúp tôi nâng cao
nhận thức để hoàn thiện đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các
trường trung học phổ thơng huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định”.
Dù đã có rất nhiều cố gắng, song luận văn chắc chắn không thể tránh
khỏi những thiếu sót và hạn chế. Kính mong nhận đƣợc sự chia sẻ và những ý
kiến đóng góp quý báu của quý thầy, cô và các anh, chị đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Bình Định, tháng 03 năm 2021
Người viết

Nguyễn Văn Mừng


1

MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Trong bối cảnh tồn cầu hóa hiện nay, đổi mới giáo dục ở nƣớc ta là một
đòi hỏi tất yếu trƣớc những thay đổi mạnh mẽ về nhiều mặt ở trong và ngoài
nƣớc. Nhận thức đƣợc điều này, Đảng và Nhà nƣớc ta đã có những chủ
trƣơng, chính sách nhằm đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam.

Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung Ƣơng ngày 4
tháng 11 năm 2013 đã nêu rõ yêu cầu: “Về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo
dục và Đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong điều
kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.
Công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH ngày 03 tháng 10 năm 2017 của
Bộ giáo dục về việc Hƣớng dẫn thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thơng
hiện hành theo định hƣớng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm
học 2017-2018 đã chỉ đạo:
+

Về đổi mới phƣơng pháp, hình thức tổ chức dạy học:
Tăng cƣờng tập huấn, hƣớng dẫn giáo viên về hình thức, phƣơng

pháp, kỹ thuật dạy học tích cực; xây dựng kế hoạch bài học theo hƣớng tăng
cƣờng, phát huy tính chủ động, tích cực, tự học của học sinh thơng qua việc
thiết kế tiến trình dạy học thành các hoạt động học để thực hiện cả ở trên lớp
và ngoài lớp học.
+

Chú trọng rèn luyện cho học sinh phƣơng pháp tự học, tự nghiên

cứu sách giáo khoa để tiếp nhận và vận dụng kiến thức mới thông qua giải
quyết nhiệm vụ học tập đặt ra trong bài học; dành nhiều thời gian trên lớp
cho học sinh luyện tập, thực hành, trình bày, thảo luận, bảo vệ kết quả học
tập của mình; giáo viên tổng hợp, nhận xét, đánh giá, kết luận để học sinh

tiếp nhận và vận dụng.


2
-

Về đổi mới phƣơng pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá:

Nhà trƣờng, tổ/nhóm chun mơn xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh
giá kết quả học tập của học sinh phù hợp với kế hoạch giáo dục từng môn
học, hoạt động giáo dục của nhà trƣờng theo định hƣớng phát triển năng
lực, phẩm chất của học sinh.
Theo Điều 30.3, Luật Giáo dục số 43/2019/QH14 đã nêu rõ yêu cầu về
nội dung, phƣơng pháp giáo dục phổ thông nhƣ sau: “Phương pháp giáo
dục phổ thơng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học
sinh phù hợp với đặc trưng từng môn học, lớp học và đặc điểm đối tượng
học sinh; bồi dưỡng phương pháp tự học, hứng thú học tập, kỹ năng hợp tác,
khả năng tư duy độc lập; phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của
người học; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thơng vào
q trình giáo dục”
Đổi mới PPDH và quản lý đổi mới PPDH có vai trị quan trọng trong
sự nghiệp đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục định hƣớng nội dung
dạy học sang nền giáo dục định hƣớng phát triển năng lực của ngƣời học
nhằm phát triển toàn diện nhân cách, đặc biệt là khả năng vận dụng, khả
năng sáng tạo của học sinh.
Thực tiễn quản lý tại trƣờng THPT Ngô Lê Tân, huyện Phù Cát, tỉnh
Bình Định cho thấy: CBQL, GV và học sinh nhà trƣờng đã nhận thức đƣợc,
do mục tiêu giáo dục thay đổi, do bùng nổ và phát triển công nghệ thơng tin
nên PPDH cũ khơng cịn phù hợp, vì vậy cần phải đổi mới PPDH và đổi mới
quản lý PPDH. Một số GV tâm huyết với nghề, có năng lực sƣ phạm quyết

tâm thực hiện đổi mới phƣơng pháp trong quá trình dạy học của mình. Họ
chủ động, sáng tạo trong việc vận dụng, tìm tịi phát triển năng lực, nghệ
thuật sƣ phạm của mình. Ở số GV này những giờ dạy của họ thật sự thu hút
và phát huy đƣợc tính tự học của HS, họ đã biết tổ chức hoạt động học cho
HS, hƣớng dẫn HS cách tự học, làm việc nhóm, rèn năng lực giao tiếp, năng


3
lực hợp tác và các năng lực khác, đáp ứng mục tiêu dạy học định hƣớng phát
triển năng lực HS tại trƣờng.
Đổi mới phƣơng pháp dạy học tại các trƣờng THPT trên địa bàn huyện
Phù Cát, tỉnh Bình Định đã đạt nhiều kết quả khá tốt, tuy nhiên vẫn còn một số
tồn tại, số lƣợng giáo viên chú trọng việc đổi mới phƣơng pháp dạy học không
nhiều, mục tiêu giáo dục kỹ năng và thái độ cho học sinh chƣa đƣợc quan tâm
đúng mức. Tất cả những điều này đã làm cho học sinh hầu nhƣ chỉ nắm bắt
kiến thức mà yếu về kỹ năng thực hành, không biết vận dụng kiến thức để giải
thích các hiện tƣợng xảy ra trong cuộc sống, từ đó khơng khắc sâu và nhớ lâu
kiến thức đã học. Từ thực trạng trên có thể thấy việc đổi mới phƣơng pháp dạy
học ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định vẫn chƣa
đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới PPDH theo hƣớng tích cực hố hoạt động của
HS trong tiến trình đổi mới giáo dục phổ thông. Đây là những vấn đề đặt ra và
cần giải quyết đối với các nhà quản lý giáo dục của các trƣờng trƣờng THPT
trên địa bàn huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, thế nhƣng từ trƣớc đến nay chƣa
có tác giả nào tập trung nghiên cứu vấn đề này. Xuất phát từ những lý do nêu
trên, đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THPT
huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định” đƣợc lựa chọn để nghiên cứu nhằm góp phần
nâng cao chất lƣợng dạy học tại các trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình
Định.
2.

MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý đổi mới PPDH ở

trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, đề xuất các biện pháp quản lý
đổi mới PPDH, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học của nhà trƣờng.
3.

ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN
CỨU 3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT.
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu


Quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ở các trƣờng THPT huyện Phù


4
Cát, tỉnh Bình Định.
3.3. Phạm vi nghiên cứu
-

Đề tài tiến hành nghiên cứu tại các trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh

Bình Định.
-

Chủ thể biện pháp đề xuất: Biện pháp quản lý đổi mới PPDH của

Hiệu trƣởng
-

Thời gian nghiên cứu: Thực hiện khảo sát trong giai đoạn 2017-2020

để đề xuất biện pháp quản lý đổi mới PPDH cho giai đoạn 2021-2025.
4.

GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Hiện nay, việc quản lý đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT trên địa bàn

huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định cịn nhiều bất cập. Ngun nhân chính của
những bất cập này là các cấp quản lý triển khai các chỉ đạo về đổi mới PPDH
không dựa trên tiếp cận quản lý đổi mới phù hợp. Dựa trên lý thuyết quản lý
sự thay đổi có thể đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý hợp lý, khả thi nhằm
quản lý đổi mới PPDH, góp phần vào việc nâng cao chất lƣợng dạy học ở các
nhà trƣờng.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về đổi mới phƣơng pháp dạy học và
quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ở trƣờng THPT.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy
học ở các trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ở
các trƣờng THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
6.

PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết
Đề tài sử dụng các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết. Các

phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để xây dựng cơ sở lý luận về quản lý đổi mới
phƣơng pháp dạy học ở trƣờng THPT.

5
6.2. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
Bao gồm: phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi, phƣơng pháp phỏng
vấn, phƣơng pháp nghiên cứu hồ sơ lƣu trữ, phƣơng pháp quan sát.
Bảng hỏi dùng điều tra giáo viên nhằm tìm hiểu về nhận thức và đánh
giá thực trạng đổi mới PPDH của hiệu trƣởng trƣờng THPT, điều tra CBQL
nhằm tìm hiểu nhận thức và tự đánh giá của họ đối với việc quản lý đổi mới
PPDH của hiệu trƣởng trƣờng THPT, điều tra học sinh nhằm tìm hiểu về
phƣơng pháp học trên lớp và ở nhà của HS.
Phỏng vấn dùng điều tra về quản lý đổi mới PPDH, những khó khăn,
thuận lợi, nguyện vọng của GV, CBQL về lĩnh vực này.
Nghiên cứu hồ sơ lƣu trữ đƣợc thực hiện với các loại hồ sơ: Các văn
bản chỉ đạo, hƣớng dẫn thực hiện đổi mới PPDH, kế hoạch đổi mới PPDH,
các sản phẩm và kết quả đổi mới PPDH nhằm tìm hiểu về tình hình thực hiện
các chức năng quản lý trong quá trình quản lý hoạt động đổi mới PPDH của
cán bộ quản lý, GV tại các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Phù Cát, tỉnh
Bình Định.
Quan sát đƣợc thực hiện với giáo viên và học sinh ở các tiết dự giờ,
sinh hoạt chuyên môn ở các tổ chuyên môn nhằm tìm hiểu về tiêu chí giở dạy
đổi mới phƣơng pháp dạy học để thu thập thêm thông tin, khẳng định thêm
về độ tin cậy thu đƣợc từ các phƣơng pháp trên làm cơ sở đánh giá hiệu quả
quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học của hiệu trƣởng.
6.3. Nhóm các phƣơng pháp xử lí thơng tin
Sử dụng phƣơng pháp toán thống kê để xử lý kết quả điều tra, khảo sát.
7.

CẤU TRÚC LUẬN VĂN
-

Phần mở đầu

-

Phần nội dung gồm ba chƣơng:

+

Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THPT.

+

Chƣơng 2: Thực trạng quản lý đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT


6
huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định
+

Chƣơng 3: Các biện pháp quản lý đổi mới PPDH ở các trƣờng

THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
- Kết luận và khuyến nghị
- Phụ lục
- Tài liệu tham khảo


7

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP

DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nƣớc
Lý thuyết lãnh đạo, quản lý sự thay đổi xuất hiện vào đầu thập kỷ 90
của thế kỷ XX. Cuối thập kỷ 90 của thế kỷ XX, khi tìm hiểu những khó khăn
trong thực tế hoạt động quản lý, giáo sƣ J.Kotter trƣờng kinh doanh Harvard
và một số cộng sự trong cuốn sách Dẫn dắt sự thay đổi [18] nêu quan điểm:
+

Thực tiễn lãnh đạo, quản lý sự thay đổi đòi hỏi phải vận dụng tổng

hợp các trƣờng phái lý thuyết có liên quan khác nhau nhằm giúp cho ngƣời
lãnh đạo, quản lý có tƣ duy, cách tiếp cận linh hoạt và rõ ràng hơn.
Môi trƣờng lãnh đạo, quản lý sự thay đổi, địi hỏi ngƣời lãnh đạo,

+

quản lý phải có tầm nhìn, khả năng thích ứng và năng lực lãnh đạo, quản lý sự
thay đổi.
+

Lý thuyết lãnh đạo, quản lý sự thay đổi là sự kết hợp chặt chẽ của ba

trƣờng phái lý thuyết: trƣờng phái phân tích, trƣờng phái học tập, trƣờng
phái quyền lực.
Ở phƣơng Tây và một số nƣớc Đông Nam Châu Á, lý thuyết lãnh đạo,
quản lý sự thay đổi đã và đang có giá trị lý luận và thực tiễn cao, trong vòng

10 năm trở lại đây đã trở thành tài liệu bồi dƣỡng về lý thuyết và kỹ năng
quản lý ở nhiều nƣớc (trong đó có Việt Nam) cho các nhà lãnh đạo, quản lý
trong lĩnh vực kinh tế, chính trị, quản lý xã hội và lãnh đạo, quản lý giáo dục.
Trong cuốn “quản lý sự thay đổi’" [10], R.Heller đã nghiên cứu và chỉ
ra tính cấp thiết của sự thay đổi trƣờng học, các bƣớc tổ chức thực hiện sự
thay đổi, mơ hình của trƣờng học thành công, v.v...


8
Ngoài ra, lý thuyết về quản lý sự thay đổi trong giáo dục đã đƣợc nhiều
nhà khoa học, nhà quản lý quan tâm nghiên cứu: Bertie Everard [6], Bernt
Davies, Linda Ellion [4]...
1.1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc
Thực tiễn quản lý, giáo dục ở Việt Nam từ khi đất nƣớc tiến hành sự
nghiệp đổi mới đến nay cho thấy nhu cầu thay đổi của các nhà trƣờng nói
chung và sự thay đổi trong quản lý nói riêng ngày càng cấp thiết.
Những năm gần đây một số nhà nghiên cứu và làm công tác quản lý ở
Việt Nam đã đề cập đến sự cần thiết phải thay đổi trong hoạt động dạy học để
đáp ứng yêu cầu của thực tiễn giáo dục.
Tiêu biểu là các cơng trình của tác giả Thái Duy Tun với cơng trình
“Một số vấn đề đổi mới phƣơng pháp dạy học" [14], Phan Trọng Luận với
bài viết "Đổi mới PPDH theo hƣớng hoạt động hoá ngƣời học" trong các bộ
môn khoa học xã hội và nhân văn ở THPT [19], Quách Tuấn Ngọc, "Đổi mới
phƣơng pháp dạy học bằng công nghệ thông tin. Xu thế của thời đại" [22].
Năm 2002, tác giả Lưu Xuân Mới có bài "Đổi mới phƣơng pháp dạy học
nhằm nâng cao chất lƣợng và hiệu quả đào tạo" [20]. Hoàng Minh Thao, Hà
Thế Truyền với “QLGD tiểu học theo định hƣớng cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa” [23]; Cơng trình của tác giả Trần Kiểm “Tiếp cận hiện đại trong QLGD”
[16]. Đặc biệt, tác giả Trần Ngọc Giao và cộng sự đã xây dựng “Tài liệu tập
huấn chƣơng trình bồi dƣỡng cho Hiệu trƣởng trƣờng phổ thông theo liên

kết Việt Nam- Singapore ” [14]...
Trên tạp chí Giáo dục số 3/2005, tác giả Đặng Xuân Hải có bài viết:
“Vận dụng lý thuyết quản lý sự thay đổi để chỉ đạo đổi mới phƣơng pháp dạy
học trong các trƣờng đại học trong giai đoạn hiện nay” [9]. Trong cuốn “quản
lý sự thay đổi” [8], tác giả Đặng Xuân Hải cũng đã cụ thể hóa “11 bƣớc của
quá trình quản lý sự thay đổi”...
-

“Quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn ở các trường


9
trung học phổ thông trên địa bàn thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định” (2019)
của Phan Cơng Nhơn.
-

"Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ở các trường

trung học phổ thơng huyện Hồi Nhơn, tỉnh Bình Định theo hướng phát triển
năng lực tự học cho học sinh" (2019) của Lê Thanh Nhân.
ở

“Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh

các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú n”

(2018) của Nguyễn Cơng Chơn.
Nhìn chung tất cả các cơng trình nêu trên đều đã đề cập đến vấn đề đổi
mới PPDH và quản lý đổi mới PPDH trong nhà trƣờng phổ thông hiện nay, và

đã chỉ ra đƣợc sự cần thiết cũng nhƣ những nguyên nhân ảnh hƣởng đến quá
trình thực hiện quản lý đổi mới PPDH. Đồng thời cũng đã khẳng định đƣợc
thay đổi nhà trƣờng và thay đổi quản lý đổi mới PPDH, đó là điều tất yếu
trong sự phát triển của xã hội hiện nay. Tuy nhiên, chƣa có cơng trình nào
nghiên cứu về quản lý đổi mới PPDH dạy học ở các trƣờng THPT huyện Phù
Cát, tỉnh Bình Định. Vì vậy để góp phẩn nâng cao chất lƣợng quản lý đổi mới
PPDH đạt hiệu qủa, tác giả chọn đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy
học ở các trường THPT huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định” để nghiên cứu.
1.2. CÁC KHÁI NIỆM CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1. Khái niệm quản lý giáo dục
1.2.1.1. Khái niệm quản lý
Khái niệm “quản lý” đƣợc hình thành từ rất lâu và cùng với sự phát
triển của tri thức nhân loại cũng nhƣ nhu cầu của thực tiễn nó đƣợc xây dựng
và phát triển ngày càng hoàn thiện hơn. Mọi hoạt động của xã hội đều cần tới
quản lý. Hoạt động quản lý là hoạt động cần thiết phải thực hiện khi những
con ngƣời kết hợp với nhau trong các nhóm, các tổ chức nhằm đạt mục tiêu
chung. Chính vì thế quản lý đƣợc hiểu bằng nhiều cách khác nhau trên cơ sở
những quan điểm và các cách tiếp cận khác nhau.


10
-

Cách tiếp cận theo thực tiễn: Trên cơ sở phân tích quản lý bằng cách

nghiên cứu kinh nghiệm qua các trƣờng hợp cụ thể. Từ việc nghiên cứu
những trƣờng hợp thành công hoặc thất bại, sai lầm ở các trƣờng hợp cá biệt
của những ngƣời quản lý cũng nhƣ dự định của họ để giải quyết những vấn
đề đặc trƣng, để từ đó giúp họ hiểu đƣợc phải làm nhƣ thế nào để quản lý có
hiệu quả trong những hồn cảnh tƣơng tự.

-

Cách tiếp cận theo lý thuyết hệ thống: cách tiếp cận này cho phép xem

xét các hoạt động quản lý nhƣ một hệ thống hoàn chỉnh bao gồm những yếu tố
và mối liên hệ tƣơng tác giữa các nhân tố để đạt đƣợc mục tiêu đã xác định.
-

Cách tiếp cận theo thuyết hành vi: Dựa trên những ý tƣởng cho rằng

quản lý là làm cho cơng việc hồn thành thông qua con ngƣời. Do vậy việc
nghiên cứu nên tập trung vào mối quan hệ giữa ngƣời với ngƣời.
Nhƣ vậy, khái niệm “quản lý” là một khái niệm rất chung, tổng quát.
Cho đến nay, có rất nhiều khái niệm khác nhau về “quản lý”.
Theo Đại Bách khoa toàn thƣ Liên Xô (1977): “Quản lý là chức năng
của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau (xã hội, sinh vật, kỹ
thuật), nó bảo tồn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động,
thực hiện những chương trình, mục đích hoạt động” [11].
Theo Hà Sĩ Hồ: “Quản lý là một q trình tác động có định hướng (có
chủ đích), có tổ chức, lựa chọn trong số các tác động có thể có, dựa trên các
thơng tin về tình trạng của đối tượng và mơi trường, nhằm giữ cho sự vận
hành của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã
định” [13].
Theo tác giả Trần Khánh Đức: “Quản lý là hoạt động có ý thức của con
người nhằm định hướng, tổ chức, sử dụng các nguồn lực và phối hợp hành
động của một nhóm người hay một cộng đồng người để đạt được các mục tiêu
đề ra một cách hiệu quả nhất” [5].
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lý là những tác động của chủ thể

11
quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối
các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là
nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao
nhất” [17].
Các khái niệm về quản lý tuy khác nhau, song chúng có chung những
dấu hiệu chủ yếu đó là: “Hoạt động quản lý được tiến hành trong một tổ chức
hay một nhóm xã hội; hoạt động quản lý là những tác động có tính hướng
đích; hoạt động quản lý là những tác động phối hợp nỗ lực của các cá nhân
nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức” [17].
Từ những điểm chung của các quan niệm, khái niệm về “quản lý” trên,
chúng tôi rút ra một định nghĩa khái quát: “Quản lý là sự tác động có định
hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý nhằm sử dụng
có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu
đặt ra trong điều kiện biến động của môi trường”.
1.2.1.2. Khái niệm quản lý giáo dục
Để tồn tại và phát triển, con ngƣời phải trải qua quá trình lao động, học
tập. Và trong cuộc sống hàng ngày, con ngƣời nhận thức thế giới xung quanh,
dần dần tích lũy đƣợc kinh nghiệm, từ đó nảy sinh nhu cầu truyền đạt những
hiểu biết ấy cho nhau. Đó chính là nguồn gốc phát sinh của hiện tƣợng giáo
dục.
Quản lý giáo dục trên cơ sở quản lý nhà trƣờng, là một bộ phận của
quản lý xã hội, một loại hình quản lý đặc biệt phong phú. Cũng nhƣ khái
niệm quản lý, quản lý giáo dục chƣa có khái niệm đồng nhất. Khái niệm quản
lý giáo dục cũng có nhiều cách hiểu khác nhau.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa
VIII đã viết: “Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý
tới khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống quản lý giáo
dục đạt tới kết quả mong muốn bằng cách hiệu quả nhất” [1].

12
Theo tác giả Hà Sĩ Hồ: “Quản lý xã hội nói chung, quản lý giáo dục nói
riêng vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật” [12].
Theo Nguyễn Kỳ, Bùi Trọng Tuân:
Quản lý giáo dục được hiểu là những tác động tự giác (có ý thức, có
mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất
cả các mắc xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà
trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo
dục, đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cần của xã hội [17].
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lý giáo dục là hoạt động tự giác
của chủ thể quản lý nhằm huy động, tổ chức, điều phối, điều chỉnh, giám sát,
… một cách có hiệu quả các nguồn lực giáo dục (nhân lực, vật lực, tài lực)
phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội” [17].
Dựa trên phƣơng pháp luận khoa học, đƣờng lối, chủ trƣơng của
Đảng, trong đề tài này chúng tôi đã chọn định nghĩa sau làm cơ sở nghiên
cứu: “Quản lý giáo dục thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào
quá trình giáo dục (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự
hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển toàn
diện nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường” [17].
1.2.1.3. Khái niệm quản lý nhà trường
Nhà trƣờng đƣợc tổ chức và hoạt động theo sự điều chỉnh của Luật
giáo dục, Điều lệ hoặc Quy chế hoạt động của các loại hình nhà trƣờng, đồng
thời theo sự quản lý Nhà nƣớc.
Tại khoản 2, điều 48, Luật Giáo dục 2005 khẳng định: “Nhà trường
trong hệ thống giáo dục quốc dân thuộc loại hình được thành lập theo quy
hoạch, kế hoạch của nhà nước nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục” [3].
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường
lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà

13
trường vận hành theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục
tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [7].
Theo tác giả Phạm Viết Vƣợng: “Quản lý trường học là hoạt động của
các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức các hoạt động của giáo viên, học
sinh và các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực
giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường” [29].

Theo Vũ Gia Khánh và Nguyễn Nga Liên:
Vấn đề trung tâm của nhà trường là đảm bảo dạy và học tốt các mơn
văn hóa, khoa học (bao gồm cả đạo đức và chính trị) và kỹ thuật phổ thông.
Muốn vậy, việc tổ chức, quản lý nhà trường phải quan tâm đồng bộ các yếu
tố: tập thể lãnh đạo đồn kết nhất trí, hiểu rõ nhiệm vụ và biết cách điều
hành; đội ngũ giáo viên có lương tâm và tay nghề; tập thể học sinh chịu khó
học tập và rèn luyện; cơ sở vật chất - kỹ thuật giáo dục; sự ủng hộ của các
lực lượng xã hội [15].
Theo tác giả Trần Kiểm, trên bình diện vi mơ, quản lý giáo dục trong
phạm vi nhà trƣờng có thể xem là đồng nghĩa với quản lý nhà trƣờng: “Quản
lý giáo dục thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào quá trình
giáo dục (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự hỗ trợ đắc
lực của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển tồn diện nhân
cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường” [17].
Trong luận văn này, quản lý nhà trƣờng đƣợc hiểu theo khái niệm quản
lý giáo dục trên bình diện vi mơ của Trần Kiểm. Quản lý nhà trƣờng là những
tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống và hợp quy
luật, ...) của chủ thể quản lý nhà trƣờng (hiệu trƣởng) đến khách thể quản lý
nhà trƣờng (giáo viên, nhân viên và ngƣời học, …) nhằm đƣa các hoạt động
giáo dục và dạy học của nhà trƣờng đạt tới mục tiêu giáo dục.
1.2.2. Khái niệm PPDH

Phƣơng pháp dạy học là một phạm trù cơ bản của lý luận dạy học, là


14
một trong những yếu tố quan trọng của QTDH. Có nhiều cách định nghĩa
khác nhau về PPDH. Mỗi định nghĩa phản ánh nhận thức quan niệm của mỗi
tác giả về bản chất khái niệm PPDH ở mỗi thời kì nhất định.
Phƣơng pháp dạy học là tổng hợp các cách thức hoạt động của ngƣời
dạy và ngƣời học trong QTDH, nhằm thực hiện đƣợc nội dung dạy học [21].
Phƣơng pháp dạy học là cách thức tổ chức hoạt động dạy học của giáo
viên và cách thức tổ chức hoat động của học sinh, trong mối quan hệ đó,
phƣơng pháp dạy quyết định, điều khiển phƣơng pháp học, phƣơng pháp học
tập của học sinh là cơ sở để lựa chọn phƣơng pháp dạy. Tuy nhiên, kết quả
học tập đƣợc quyết định trực tiếp bởi phƣơng pháp học tập của học sinh.
Nhƣ vậy, phƣơng pháp dạy học là sự kết hợp hữu cơ, biện chứng giữa
phƣơng pháp dạy của giáo viên và phƣơng pháp học của học sinh, phƣơng
pháp dạy đóng vai trị chủ đạo, phƣơng pháp học có tính chất độc lập tƣơng
đối, chịu sự chi phối của phƣơng pháp dạy, song nó cũng ảnh hƣởng trở lại
phƣơng pháp dạy.
Tuy có nhiều cách hiểu, chúng ta có thể thống nhất khái niệm: Phƣơng
pháp dạy học là phƣơng pháp hoạt động phối hợp thống nhất của giáo viên và
học sinh trong quá trình dạy học đƣợc tiến hành dƣới vai trò chủ đạo của giáo
viên nhằm thực hiện tối ƣu mục tiêu và các nhiệm vụ dạy học.
1.2.3. Đổi mới PPDH
Đổi mới phuơng pháp dạy học bao gồm đổi mới phuơng pháp dạy (đổi
mới cách dạy của giáo viên) và đổi mới phuơng pháp học (đổi mới cách học
của học sinh).
1.2.3.1. Đổi mới cách dạy của giáo viên
Mục tiêu giáo dục hiện nay là phát huy tính tích cực tự giác, năng động
sáng tạo của nguời học. Mục tiêu này dẫn đến sự thay đổi quan điểm về

phuơng pháp dạy học là “Huớng vào nguời học”, “Lấy học sinh làm trung
tâm”. Theo tác giả Thái Duy Tuyên “Đổi mới cách dạy của thầy cần huớng


15
đến làm thay đổi tính chất hoạt động nhận thức của học sinh: chuyển từ tái
hiện sang sáng tạo” [27].
Để đổi mới PPDH cần tiến hành đồng loạt các hoạt động sau đây:
-

Đổi mới việc thiết kế và chuẩn bị bài dạy học

Đổi mới phuơng pháp dạy học bắt đầu từ việc thiết kế và chuẩn bị bài
dạy học. Trong việc soạn giáo án cần xác định các mục tiêu dạy học về kiến
thức, kỹ năng một cách rõ ràng, có thể đạt đuợc và có thể kiểm tra, đánh giá
đuợc. Mục tiêu dạy học không chỉ huớng đến vệc cung cấp đuợc những kiến
thức, kỹ năng, thái dộ cho nguời học theo các mức độ cần đạt mà còn phải
huớng đến phát triển năng lực nguời học - nghĩa là giúp nguời học biết vận
dụng các kết quả đạt đuợc đó vào trong cuộc sống thực tiễn của mình. Điều
này đòi hỏi nguời dạy phải thiết kế các mục tiêu cụ thể, thiết thực.
Trong việc xác định nội dung dạy học, không chỉ chú ý đến các kiến
thức kỹ năng chuyên môn mà cần chú ý những nội dung có thể phát triển các
năng lực khác của học sinh nhƣ năng lực phƣơng pháp, năng lực xã hội, năng
lực cá thể,...
Việc xác định PPDH cần đƣợc dựa trên cơ sở mối quan hệ giữa các
yếu tố của QTDH, đặc biệt là mối quan hệ mục đích - nội dung - PPDH.
Trong việc thiết kế PPDH cần xác định các hình thức, cách thức tổ chức dạy
học phù hợp. Từ đó, xác định các phƣơng pháp, phƣơng tiện, biện pháp dạy
học cụ thể và thiết kế hoạt động của giáo viên và học sinh tƣơng thích với
từng nội dung, theo các tình huống dạy học.

-

Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học

Các PPDH truyền thống nhƣ thuyết trình, đàm thoại, luyện tập luôn là
những phƣơng pháp quan trọng trong dạy học. Đổi mới phƣơng pháp dạy học
khơng có nghĩa là loại bỏ các phƣơng pháp dạy học truyền thống quen thuộc
mà cần bắt đầu bằng việc cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhƣợc
điểm của chúng. Để nâng cao hiệu quả của các phƣơng pháp dạy học này


16
ngƣời giáo viên cần nắm vững những yêu cầu và sử dụng thành thạo các kỹ
năng của chúng trong việc chuẩn bị cũng nhƣ tiến hành bài lên lớp, nhƣ kỹ
thuật mở bài, kỹ thuật trình bày, giải thích trong khi thuyết trình, kỹ thuật đặt
các câu hỏi và xử lý các câu trả lời trong đàm thoại, hay kỹ thuật làm mẫu
trong luyện tập. Tuy nhiên, các phƣơng pháp dạy học truyền thống có những
hạn chế tất yếu, vì thế bên cạnh các phƣơng pháp dạy học truyền thống cần
kết hợp sử dụng các phƣơng pháp dạy học mới, đặc biệt là những phƣơng
pháp và kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh, có
thể tăng cƣờng tính tích cực nhận thức của học sinh trong thuyết trình, đàm
thoại theo quan điểm dạy học giải quyết vấn đề.
-

Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ thông tin

trong dạy học
Phƣơng tiện dạy học có vai trị trong việc đổi mới phƣơng pháp dạy
học, nhằm tăng cƣờng tính trực quan và thí nghiệm, thực hành trong dạy học.
Việc sử dụng phƣơng tiện dạy học cần phù hợp với mối quan hệ giữa phƣơng

tiện dạy học và phƣơng pháp dạy học, các phƣơng tiện dạy học tự tạo của
giáo viên ln có ý nghĩa quan trọng, cần đƣợc phát huy.
Đa phƣơng tiện và công nghệ thông tin vừa là nội dung dạy học vừa là
phƣơng tiện dạy học trong dạy học hiện đại. Đa phƣơng tiện và cơng nghệ
thơng tin có nhiều khả năng ứng dụng trong dạy học. Bên cạnh việc sử dụng
đa phƣơng tiện nhƣ một phƣơng tiện trình diễn, cần tăng cƣờng sử dụng các
phần mềm dạy học mới cũng nhƣ hỗ trợ việc tìm ra và sử dụng các phƣơng pháp
dạy học sử dụng mạng điện tử (E-learning). Phƣơng tiện dạy học mới cũng hỗ
trợ việc tìm ra và sử dụng các PPDH mới. Webquest là một ví dụ về phƣơng
pháp dạy học mới với phƣơng tiện mới là dạy học sử dụng mạng điện tử, trong
đó học sinh khám phá tri thức trên mạng một cách có định hƣớng.

1.2.3.2. Đổi mới cách học của học sinh
Học sinh là chủ thể của hoạt động học tập - chủ thể có ý thức, chủ


17
động, tích cực, sáng tạo trong nhận thức và rèn luyện nhân cách.
Mọi hoạt động đều phải có ý thức. Việc học tập càng phải có ý thức.
Ngƣời học phải xác định đƣợc mục đích học tập, có động cơ và có thái độ
học tập đúng, có kế hoạch học tập chủ động và ln tích cực thực hiện tốt kế
hoạch đó. Tính tích cực học tập thể hiện ở cả hai mặt: chuyên cần và tính sâu
sắc trong các hoạt động trí tuệ. Cách học tích cực đƣợc thể hiện trong việc
tìm kiếm, xử lý thơng tin và vận dụng chúng vào giải quyết các nhiệm vụ học
tập và thực tiễn cuộc sống, thể hiện trong sự tìm tịi khám phá vấn đề mới
bằng phƣơng pháp mới, cái mới không phải là sao chép mà là sự sáng tạo của
mỗi cá nhân dựa trên kế thừa.
GS, TSKH Thái Duy Tuyên cho rằng chúng ta có thể đổi mới cách học
của ngƣời học bằng việc “tăng cường hoạt động tự học của học sinh, tạo ra
sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học (chủ động), nhằm biến quá

trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo” [26].
Khi giáo viên thay đổi cách “điều khiển” trong quá trình dạy học thì chắc
chắn tác động tích cực lên q trình “tự điều khiển” của HS. Ngƣời học hiện đại
khơng tiếp thu kiến thức một cách thụ động mà phải biết cách tự học nhƣ thế
nào. Một khi cách học khơng cịn phù hợp, HS tự điều chỉnh. Theo hƣớng tiếp
cận lấy ngƣời học làm trung tâm, học sinh phải đảm nhiệm vai trò của ngƣời
tham gia vào hoạt động dạy - học. Ngồi ra các em có thể đóng góp
ý

kiến để GV lựa chọn phƣơng pháp và nội dung dạy học phù hợp. Học sinh

còn phải đảm nhận thêm một vai trị khác nữa; đó là ngƣời điều khiển q
trình tự học của mình. Vai trị này hết sức quan trọng, HS không những phải
phấn đấu trở thành những ngƣời học độc lập mà còn phải phấn đấu trở thành
những ngƣời có năng lực điều khiển q trình học tập.
Tóm lại, đổi mới PPDH đƣợc tiếp cận theo nhiều khía cạnh khác nhau,
tùy theo mỗi cách tiếp cận sẽ có những quan niệm khác nhau về đổi mới
PPDH. Tuy nhiên chúng ta có thể một cách ching nhất. Đổi mới PPDH không


18
phải là thay đổi các PPDH đã có mà cần phát huy các yếu tố tích cực của
PPDH hiện nay, vận dụng các PPDH hiện đại nhằm thay đổi cách dạy của
thầy, phƣơng pháp học của trò, chuyển từ học tập thụ động sang học tập tích
cực, biến q trình dạy học thành quá trình tự học [25].
1.2.4. Quản lý đổi mới PPDH
1.2.4.1. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học
Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn có thể hiểu: Quản lý là q trình tác
động có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý bằng
việc vận dụng các chức năng và phƣơng tiện quản lý, nhằm sử dụng có hiệu

quả nhất các tiềm năng và cơ hội của tổ chức để đạt đƣợc mục tiêu đặt ra.
Từ đó, có thể hiểu: quản lý đổi mới PPDH là quá trình tác động của
hiệu trƣởng có mục đích, có tổ chức đến tồn bộ con ngƣời, tổ chức và các
điều kiện vật chất của nhà trƣờng nhằm làm cho hoạt động đổi mới PPDH
đạt đƣợc mục tiêu chung đã đề ra.
Quản lý đổi mới PPDH đƣợc thực hiện hợp quy luật theo 4 chức năng
của chu trình quản lý (kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đánh giá) với chủ
thể quản lý là hiệu trƣởng, khách thể quản lý là tổ chuyên mơn, giáo viên,
nhân viên, các tổ chức và đồn thể trong trƣờng và các điều kiện phục vụ đổi
mới PPDH.
1.2.4.2. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ thông

Quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THPT là q trình tác động có mục
đích, có tổ chức của hiệu trƣởng đến toàn bộ con ngƣời, tổ chức và các điều
kiện vật chất của nhà trƣờng nhằm làm cho hoạt động đổi mới PPDH đạt
đƣợc mục tiêu chung đã đề ra. Quản lý đổi mới PPDH đƣợc thực hiện theo 4
chức năng của chu trình quản lý (kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đánh
giá) với chủ thể quản lý là hiệu trƣởng, khách thể quản lý là TCM, GV, nhân
viên, các tổ chức và đoàn thể trong trƣờng và các điều kiện phục vụ đổi mới
PPDH.


19
Từ thay đổi cách tiếp cận các thành tố của QTDH, địi hỏi cơng tác quản
lý đổi mới PPDH cũng phải thay đổi theo: Chuyển từ chỗ thực hiện kiểu quản lý
bao cấp (cả tƣ duy lẫn hành động), áp đặt mệnh lệnh; thực hiện rập khn, máy
móc theo quy định của cấp trên, hạn chế khả năng sáng tạo của GV và HS, thiếu
tính tự chủ, chƣa đáp ứng tính phù hợp vùng miền => Đổi mới theo định hƣớng
dân chủ hóa, phân cấp quản lý, giao quyền tự chủ, đề cao tính giải trình, trách
nhiệm để phát huy tính chủ động, sáng tạo phù hợp thực tế của các nhà trƣờng;

Từng bƣớc bồi dƣỡng nâng cao năng lực; Đảm bảo chức năng giám sát, kiểm tra
của các cấp quản lý và xã hội, dân chủ công khai.

Hiệu trƣởng
Hiệu
trƣởng

Giáo
viên

Giáo viên
Sơ đồ 1.1. Thay đổi cách tiếp cận quản lý giáo dục

1.3. NHỮNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI PPDH Ở TRƢỜNG THPT TRONG
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1.3.1. Mục đích của việc đổi mới PPDH ở trƣờng THPT
Đổi mới PPDH là một yêu cầu tất yếu trong sự nghiệp đổi mới giáo
dục của nƣớc ta. Đây cũng là vấn đề cấp bách đang đƣợc Đảng, Nhà nƣớc
quan tâm thể hiện trong hàng loạt các văn bản pháp lý quan trọng nhƣ các
Nghị quyết Trung ƣơng, Đại hội Đảng, trong Luật giáo dục và Chiến lƣợc
phát triển giáo dục.
Điều 28 Luật giáo dục 2005 đã nêu rõ: Phƣơng pháp giáo dục phổ
thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS, phù
hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dƣỡng phƣơng pháp tự
học, tự rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình


20
cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho HS [3].
Trong chiến lƣợc phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020, một trong

những giải pháp để phát triển giáo dục ở nƣớc ta trong giai đoạn cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nƣớc chính là “Đổi mới nội dung, phương pháp dạy
học, kiểm tra và đánh giá chất lượng giáo dục”. Để thực hiện giải pháp trên
Chính phủ cũng đã xác định biện pháp là “tiếp tục đối mới PPDH và đánh
giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực tự giác, chủ
động, sáng tạo và năng lực tự học của người học. Đẩy mạnh ứng dụng công
nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”. [2]
Thực tế, xã hội chúng ta đang khơng ngừng thay đối, hội nhập kinh tế
tồn cầu, điều này đòi hỏi phải xây dựng đƣợc lực lƣợng lao động “tƣ duy’
để phù hợp với thời đại mới. Trƣờng học chính là nơi xây dựng và bồi dƣỡng
nguồn lực lao động đó. Nhu cầu xã hội thay đối đã đặt ra yêu cầu cho nhà
trƣờng cần phải đào tạo đƣợc những HS có tri thức và kỹ năng thực hành.
Vậy làm thế nào để có đƣợc những HS đáp ứng đƣợc yêu cầu đó của xã hội?
chúng ta đều biết rằng việc học tập chỉ có kết quả khi ngƣời học phát huy
đƣợc nội lực để phát triển chính mình. Nếu trong q trình học tập HS khơng
tích cực suy nghĩ, tự tìm tịi, khơng có sự nỗ lực cao để tự chiếm lĩnh tri thức,
thì HS chỉ có thể tiếp thu đƣợc những gì thầy truyền thụ. Và nhƣ vậy ngƣời
học khó có thể phát huy đƣợc tính chủ động, tích cực, độc lập, sáng tạo.
Bên cạnh đó, nếu nhƣ bản thân ngƣời giáo viên trong quá trình dạy
học khơng tự học tập bồi dƣỡng nâng cao trình độ năng lực chun mơn của
mình thì khơng đáp ứng nhu cầu đồi hỏi của thực tiễn xã hội, khơng đáp ứng
đƣợc nhu cầu của ngƣời học. Chính vì vậy đổi mới phƣơng pháp dạy học là
vận dụng linh hoạt các phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực, cũng là
một trong những cách thức giúp ngƣời giáo viên nâng cao trình độ năng lực
sƣ phạm của bản thân, qua đó nâng cao chất lƣợng dạy học của nhà trƣờng,
nâng cao vị thế của nhà trƣờng.


21
1.3.2. Yêu cầu của việc đổi mới PPDH ở trƣờng THPT

Bản chất của đổi mới phƣơng pháp dạy học phải bắt đầu từ đặc điểm
chính chủ thể của hoạt động học của học sinh, theo tinh thần: Phát huy triệt
để tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập. Phân hoá vừa
sức cố gắng của từng đối tƣợng. Tăng cƣờng dạy cách tự học, tự hoàn thiện
mình cho học sinh.
Đối mới PPDH phải đồng bộ với đổi mới cách tố chức, quản lý nội
dung, chƣơng trình dạy học để tối ƣu hố q trình dạy học. Sử dụng phối
hợp các PPDH trong quá trình đổi mới PPDH.
Đổi mới PPDH phải đồng bộ với đổi mới cách kiểm tra, đánh giá kết
quả học tập của HS trong trƣờng học và toàn bộ hệ thống GD&ĐT để thực
sự góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục.
Nhìn chung muốn đổi mới PPDH có hiệu quả, phải thực hiện một cách
có hệ thống, đồng bộ các thành tố của quá trình dạy học các mơn học, cũng
nhƣ tồn bộ hoạt động của nhà trƣờng.
Đổi mới PPDH không phải là thay đổi tồn bộ PPDH đã có, mà phải
trên cơ sở phát huy những yếu tố tích cực của PPDH hiện nay, từng bƣớc áp
dụng những PPDH tiên tiến và phƣơng tiện dạy học hiện đại nhằm thay đổi
cách thức dạy học, thay đổi phƣơng pháp học tập của HS, chuyển từ học tập
thụ động sang học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, từng bƣớc chuyển dần
PPDH theo hƣớng biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo, biến quá
trình dạy học thành quá trình tự học.
Bởi vậy, ở trƣờng THPT yêu cầu đổi mới PPDH là:
+

Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập của

HS; dạy học kết hợp giữa học tập cá nhân với học tập hợp tác, giữa hình thức
cá nhân với hình thức học theo nhóm, theo lớp.
+

Dạy học thể hiện mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh,

giữa học sinh và học sinh.