Đổi mới mô hình tổ chức tòa soạn báo điện tử đảng cộng sản việt nam trong tình hình mới

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

TRẦN HỒNG QUỲNH

ĐỔI MỚI MƠ HÌNH TỔ CHỨC TỊA SOẠN
BÁO ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
TRONG TÌNH HÌNH MỚI

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

HÀ NỘI - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

TRẦN HỒNG QUỲNH

ĐỔI MỚI MƠ HÌNH TỔ CHỨC TỊA SOẠN
BÁO ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
TRONG TÌNH HÌNH MỚI
Chuyên ngành : Quản lý Báo chí và Truyền thơng

Mã số

: 60 32 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN ĐỨC HẠNH

HÀ NỘI - 2017


XÁC NHẬN LUẬN VĂN ĐÃ ĐƯỢC SỬA CHỮA

Luận văn đã được sửa chữa theo khuyến nghị của Hội đồng chấm luận
văn thạc sỹ.

Hà Nội, ngày

tháng 4 năm 2017

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

PGS.TS. Nguyễn Văn Dững


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình khoa học của cá nhân tôi dưới sự
hướng dẫn của TS. Nguyễn Đức Hạnh.
Tất cả những tài liệu, trích dẫn trong luận văn đều trung thực, chính
xác, tin cậy, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu là chưa

từng được công bố.

Tác giả luận văn

Trần Hồng Quỳnh


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy, cơ giáo trong khoa Báo chí - Học
viện Báo chí và Tuyên truyền đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tơi trong suốt
q trình học tập cũng như hồn thành luận văn.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Đức Hạnh, người
đã trực tiếp hướng dẫn tơi trong suốt q trình hồn thiện luận văn; PGS.TS.
Nguyễn Văn Dững, Chủ tịch Hội đồng chấm Luận văn và các thành viên trong
Hội đồng: PGS.TS. Nguyễn Thành Lợi; PGS.TS. Đặng Thị Thu Hương; TS. Lê
Thị Nhã; TS. Vũ Thị Kim Hoa đã chân thành phản biện, góp ý giúp tơi bổ sung,
sửa chữa, hồn thiện luận văn.
Tơi xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận văn
Trần Hồng Quỳnh


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

- ĐCSVN

: Đảng Cộng sản Việt Nam

- XHCN

: Xã hội chủ nghĩa

- TTXVN

: Thơng tấn xã Việt Nam

- VTV

: Đài Truyền hình Việt Nam

- VOV

: Đài Tiếng nói Việt Nam

- TT&TT

: Thơng tin và Truyền thơng

- VTC

: Đài Truyền hình kỹ thuật số

- LAN

: Mạng nội bộ

- CMS

: Tòa soạn điện tử

- GS.

: Giáo sư

- PGS.

: Phó Giáo sư

- TS.

: Tiến sĩ

- ThS.

: Thạc sĩ

- Nxb.

: Nhà xuất bản


DANH MỤC HÌNH VẼ, BIỂU BẢNG

Hình 1: Mơ hình Tịa soạn truyền thống ...................................................... 15
Hình 2: Mơ hình Tịa soạn hội tụ hay tịa soạn đa phương tiện .................... 17
Hình 3: Biểu đồ dân số sử dụng các loại hình báo chí ở Việt Nam năm 2014 ...... 26
Hình 4: Quy trình tổ chức sản xuất của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam........ 45


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MƠ HÌNH TỔ CHỨC TỊA SOẠN
CƠ QUAN BÁO CHÍ VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG MƠ HÌNH NÀY Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY ......................................................................... 10
1.1. Mơ hình tổ chức tịa soạn và hoạt động của cơ quan báo chí.... 10
1.2. Xu hướng phát triển của loại hình báo mạng điện tử trong bối
cảnh hội nhập, tồn cầu hóa về báo chí - truyền thông.................... 23
1.3. Hiện trạng và xu hướng phát triển của báo mạng điện tử ở Việt Nam 28
Chương 2: KHẢO SÁT MƠ HÌNH TỔ CHỨC TỊA SOẠN BÁO ĐIỆN
TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM ..................................................... 34
2.1. Tổng quan về Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.............. 34
2.2. Mơ hình tổ chức tịa soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam ....40
2.3. Những tác động của mơ hình tổ chức tịa soạn đối với quy trình
sản xuất tin, bài ở Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam ............... 43
2.4. Khảo sát mơ hình tổ chức tòa soạn tại một số báo điện tử ở Việt Nam;
so sánh, tham chiếu với Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam ............ 47
2.5. Một số vấn đề đặt ra trong thực tiễn cần giải quyết .................. 48
Chương 3: GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI MƠ HÌNH TỔ CHỨC TỊA SOẠN BÁO
ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TRONG TÌNH HÌNH MỚI.... 60
3.1. Nhiệm vụ của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam trong tình
hình mới (2016 - 2020)................................................................... 60
3.2. Nhóm giải pháp về tổ chức bộ máy - tịa soạn ......................... 61
3.3. Nhóm giải pháp về nâng cao phương thức lãnh đạo, quản lý ... 64
3.4. Nhóm giải pháp về quy trình sản xuất sản phẩm báo chí
truyền thơng .................................................................................. 68
3.5. Nhóm giải pháp đổi mới phương thức thơng tin, truyền thông
trên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam..................................... 71
KẾT LUẬN ............................................................................................. 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................... 82
PHỤ LỤC................................................................................................ 87

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam hình thành và phát triển từ năm
2001 trên cơ sở Website của Đảng Cộng sản Việt Nam phục vụ thông tin
tuyên truyền cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX.
Từ khi thành lập đến nay, tuy có một vài lần bổ sung chức năng, nhiệm
vụ; tổ chức bộ máy; quy trình sản xuất sản phẩm báo chí, truyền thơng…
nhưng về cơ bản Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn giữ nguyên chức
năng bao trùm: Là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam trên
mạng Internet; là kho thông tin điện tử của Trung ương Đảng Cộng sản Việt
Nam; là trung tâm khai thác và tích hợp thơng tin từ trang thông tin điện tử
của các ban Đảng Trung ương, Văn phòng Trung ương, các Tỉnh uỷ, Thành
ủy và Đảng ủy trực thuộc Trung ương; là cổng thông tin, giao tiếp giữa Đảng
với Nhân dân. Báo hoạt động dưới sự chỉ đạo, định hướng và quản lý trực tiếp
của Ban Tun giáo Trung ương.
Mơ hình tịa soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam từ khi
thành lập đến nay vẫn cơ bản đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao; bảo đảm
tính chính xác, chính thống của sản phẩm truyền thơng về nội dung thơng tin
và hình thức thể hiện.
Về tổ chức toà soạn (tổ chức bộ máy) cũng cơ bản được thiết kế dựa trên
mơ hình tổ chức của các cơ quan báo, tạp chí của Đảng. Ngày đầu thành lập gồm
Ban Biên tập và 7 Ban chuyên môn. Hiện nay gồm: Ban Biên tập và 13 Ban
chun mơn, 2 văn phịng đại diện tại Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh …
Vì có đặc thù là loại hình báo điện tử, hoạt động trên mơi trường
Internet, tận dụng và phát huy được những thế mạnh của các loại hình báo
chí, truyền thơng khác, nên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam có đối

2
tượng công chúng khá rộng: Cán bộ, đảng viên, các tầng lớp trí thức, nhà
khoa học, cơng chức, viên chức, người lao động, quần chúng nhân dân, người
Việt Nam ở nước ngoài, bạn bè quốc tế quan tâm đến Việt Nam… Ngồi
phiên bản tiếng Việt, Báo cịn có phiên bản bằng các thứ tiếng: Anh, Pháp,
Trung Quốc, đáp ứng nhu cầu thơng tin đối ngoại. Hiện nay, mỗi ngày trung
bình có 2,7 triệu lượt bạn đọc truy cập, trong đó 57% bạn đọc từ trong nước,
43% bạn đọc từ nước ngoài.
Tuy nhiên, hiện nay, trong xu thế phát triển mạnh mẽ của nền báo chí
cách mạng Việt Nam, hội nhập với xu thế tồn cầu hóa về truyền thơng đang
đặt ra cho Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam những đòi hỏi và yêu cầu
mới nhằm đáp ứng tốt hơn nữa nhiệm vụ chính trị được giao là tiếng nói của
Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam trên mạng Internet; là kho thông tin
điện tử của Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam; là diễn đàn của Nhân
dân…; đồng thời phát huy cao độ tính chất nhanh nhạy, kịp thời, chính xác,
hiện đại, đa phương tiện của một tờ báo điện tử hoạt động trên môi trường
mạng Internet tồn cầu.
Thực tế là để bảo đảm được tính chính xác, chính thống, phải qua nhiều
cấp, nhiều khâu biên tập dẫn đến đơi khi thơng tin bị chậm tính thời sự; ngược
lại, để đáp ứng tính thời sự, nhanh nhạy, kịp thời thì đơi khi thơng tin lại thiếu
sự cẩn trọng. Do đó đặt ra yêu cầu phải làm sao để các nguyên tắc về tính
chính xác, chính thống và nguyên tắc thời sự, nhanh nhạy kịp thời vừa được
bảo đảm, vừa phải bổ sung, hỗ trợ cho nhau là một bài tốn địi hỏi bản lĩnh
chính trị vững vàng, quy trình sản xuất nhanh chóng hiện đại; khơng ngừng
phát huy khả năng tư duy sáng tạo; phân khúc các loại nội dung thông tin,
truyền thông hợp lý đáp ứng từng loại đối tượng (có nội dung là thơng tin,
chuyển tải trực tiếp các văn kiện chính trị; có nội dung là chuyển hóa từ các
quan điểm, đường lối chính trị thành các thông tin gắn liền với các lĩnh vực

3
khác nhau của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước; có nội dung
thơng tin là báo chí thuần túy đáp ứng u cầu tiếp nhận thơng tin thời sự một
cách nhanh nhạy, kịp thời, chính xác, chính thống…).
Từ những u cầu, địi hỏi và những vấn đề đặt ra cần phải giải quyết
nêu trên, nên đề tài sẽ tập trung nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp nhằm
đổi mới mơ hình tổ chức tịa soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam
theo xu hướng hiện đại, linh hoạt, năng suất, hiệu quả.
Đối với Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, sau 15 năm phát mạng
chính thức (từ tháng 4/2001), đặc biệt, từ năm 2003 với Thông báo số 111TB/TW, ngày 02/6/2011 của Ban Bí thư Trung ương (khố IX) Về đổi mới
Website Đảng Cộng sản Việt Nam, nên Website Đảng Cộng sản Việt Nam,
nay là Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ.
Hiện nay, hàng ngày Báo phát trung bình 250 tin, bài, phóng sự ảnh và các
video phản ánh toàn diện các hoạt động của toàn Đảng, toàn quân và toàn
dân, phản ánh tin tức và sự kiện quốc tế và hoạt động của cộng đồng người
Việt Nam ở nước ngoài trên cả bốn thứ tiếng: Việt, Anh, Pháp và Trung
Quốc. Với khối lượng thơng tin lớn theo quan điểm chính thống của Đảng
được cập nhật liên tục đã thực sự là một trong những kênh thông tin chủ lực
trên mạng trong việc tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng
và Nhà nước, định hướng dư luận, cổ vũ và động viên sức mạnh toàn dân tộc
trong sự nghiệp xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ và văn minh.
Tuy vậy, cũng phải thấy rằng, trong hệ thống báo chí chung, xây dựng
và phát triển Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam sao cho hiệu quả, thực sự
đóng góp tốt với tư cách là một kênh thông tin chủ lực trên mạng là việc đang
rất cần nghiên cứu để xây dựng cơ chế, quyết định qui mô và mức độ đầu tư.


4

Để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, góp phần thực hiện thắng lợi các
Nghị quyết của Đảng, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam cần có tổng kết
đánh giá quá trình hoạt động trong thời gian qua, nhận thấy hết được những
thuận lợi, khó khăn trong xu hướng phát triển chung của báo chí nước ta, từ
đó xây dựng định hướng tổng thể và những giải pháp cụ thể cho những năm
tới nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của Báo.
Như vậy, việc nghiên cứu thực trạng từ đó đề ra một số giải pháp nhằm
đổi mới mơ hình tổ chức hoạt động trên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt
Nam hiện nay là cấp thiết, có ý nghĩa, tác dụng cả về lý luận và thực tiễn.
Trong khuôn khổ nghiên cứu khoa học của một luận văn tốt nghiệp cao
học Báo chí, chun ngành Quản lý Báo chí và Truyền thơng, chúng tôi mong
muốn và hy vọng đây sẽ là tài liệu hữu ích cho Báo điện tử Đảng Cộng sản
Việt Nam nói chung và đội ngũ cán bộ lãnh đạo, phóng viên, biên tập viên
của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng tham khảo, nghiên cứu
góp phần đổi mới mơ hình tổ chức tồ soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản
Việt Nam trong tình hình mới.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
- Năm 2007, PGS.TS. Vũ Văn Hà, Nguyên Phó Tổng Biên tập Báo
điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, hiện nay là Phó Tổng Biên tập Tạp chí
Cộng sản đã chủ trì thực hiện Đề tài cấp Bộ/Ban về “Đổi mới, nâng cao chất
lượng và hiệu quả Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam góp phần thực hiện
thắng lợi Nghị quyết Đại hội X của Đảng”.
- Năm 2008, PGS, TS. Phạm Văn Chúc, Nguyên Phó Tổng Biên tập
Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trì thực hiện Đề tài cấp Bộ/ Ban về
“Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng quản lý lãnh đạo báo mạng”.
- Năm 2010, TS. Nguyễn Văn Minh, Vụ trưởng, Trưởng ban Xây dựng
Đảng, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trì thực hiện Đề tài cấp


5

Bộ/Ban “Nâng cao chất lượng tuyên truyền thực hiện đường lối, chủ trương
của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước trên Báo điện tử Đảng Cộng
sản Việt Nam”.
- Năm 2011, PGS. TS. Nguyễn Thị Trường Giang, Giảng viên Học
viện Báo chí và Tuyên truyền đã viết cuốn sách chuyên khảo “Báo mạng điện
tử - Những vấn đề cơ bản”, Nxb. Chính trị - Hành chính, Hà Nội, năm 2011.
Mục I, Chương 3 trong cuốn sách đã đề cập tới mơ hình tịa soạn và tổ chức
bộ máy của báo mạng điện tử.
- Năm 2012, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trì Đề án cấp
Bộ/Ban: “Đề án nâng cấp, phát triển Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam
thành Cổng thông tin điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam”. Tuy nhiên, vì nhiều
lý do nên đề tài này vẫn chưa hoàn thành.
- Năm 2014, PGS. TS. Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Tạp chí
Người làm báo đã viết cuốn sách “Tác nghiệp báo chí trong mơi trường
truyền thông hiện đại”, Nxb. Thông tin và truyền thông, Hà Nội, năm 2014.
Trong đó đề cập đến mơ hình “Tịa soạn hội tụ”; giới thiệu một số mơ hình
“Tịa soạn hội tụ” của thế giới và Việt Nam.
- Năm 2015, trong Luận văn tốt nghiệp của Thạc sỹ Nguyễn Thị Liên,
Lớp Cao học Báo in K19, Học viện Báo chí và Tun truyền: “Nhận diện mơ
hình tịa soạn báo mạng điện tử ở Việt Nam hiện nay”, cũng đã khảo sát 5 tờ
báo mạng điện tử, trong đó có Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Năm 2015, TS. Nguyễn Cơng Dũng, Phó Tổng Biên tập Báo điện tử
Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trì thực hiện Đề tài luận văn Tiến sỹ: “Báo điện tử
ở Việt Nam - định hướng và giải pháp”, trong đó tập trung đề cập đến định
hướng phát triển của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam trong những năm tới.


6
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu

Xác định cơ sở lý luận và ứng dụng vào thực tiễn nhằm đề xuất một số
giải pháp đổi mới mơ hình tổ chức tịa soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản
Việt Nam vừa đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị là cơ quan ngơn
luận của Trung ương Đảng trên mạng điện tử Internet, vừa bắt kịp xu thế phát
triển của mơ hình tịa soạn báo điện tử hiện đại trong tình hình mới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Nhận diện khung lý thuyết và thực hiện về những mơ hình tổ chức tòa
soạn cơ quan báo mạng điện tử ở Việt Nam hiện nay.
- Phân tích, tìm ra những điểm mạnh, điểm yếu, những điều cịn bất cập
trong mơ hình tổ chức tòa soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Đề xuất một số giải pháp đổi mới mơ hình tổ chức tịa soạn và chất
lượng thơng tin, báo chí, tuyên truyền trên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt
Nam trong tình hình mới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Mơ hình tổ chức tòa soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam
- Mở rộng phạm vi nghiên cứu trên Báo điện tử Chính phủ, Báo điện tử
VnExpress, Báo điện tử Dân trí.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi chủ yếu: Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Đối chiếu so sánh: Báo điện tử Chính phủ; Báo điện tử VnExpress; Báo
điện tử Dân trí.
Thời gian nghiên cứu: Từ 2015 đến 2016.


7
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
- Hệ thống quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí

Minh về báo chí cách mạng, báo chí của giai cấp vơ sản.
- Hệ thống quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách,
pháp luật của Nhà nước ta về phát triển báo chí, truyền thơng.
- Khung lý thuyết về quy trình sản xuất sản phẩm và mơ hình tổ chức
tịa soạn các cơ quan báo chí truyền thơng, trong đó có mơ hình báo điện tử.
- Khung lý thuyết của mơn học lãnh đạo, quản lý báo chí và truyền
thơng, trong đó có loại hình báo điện tử.
- Trên cơ sở khảo sát, kế thừa và phát triển kết quả của một số đề tài nghiên
cứu đã được thực hiện bởi nhiều tác giả khác nhau có liên quan hoặc đề cập đến
việc đổi mới mơ hình tổ chức tịa soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp luận:
- Duy vật biện chứng: Phân tích, đánh giá, so sánh quy luật vận động và
phát triển của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam bằng tư duy và nhãn
quan về thế giới quan khoa học, phù hợp với quy luật phát triển.
- Duy vật lịch sử: Nhìn nhận, đánh giá, phân tích những kết quả đạt được
(cả thăng và trầm) của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam qua các thời kỳ;
đặt trong mối quan hệ với sự phát triển của nền báo chí Việt Nam đương đại;
phù hợp với tư tưởng chỉ đạo, định hướng của Đảng Cộng sản Việt Nam
* Phương pháp công cụ:
- Điều tra bằng bảng hỏi (anket): Thơng qua cơng cụ điều tra trong
nhóm của Facebook (Group Facebook) và công cụ điều tra trực tuyến của
Google (s) tác giả tiến hành gửi 100 bảng hỏi đến các nhóm
đối tượng sau: Người quản lý cơ quan báo chí, lãnh đạo cấp ban (phịng)


8
chun mơn trong cơ quan báo chí; các phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật
viên đang công tác tại một số cơ quan báo chí ở trung ương và địa phương.
Mục đích thăm dị xem trong vịng 10 - 15 năm tới xu hướng mơ hình tổ chức

tịa soạn cơ quan báo chí sẽ như thế nào.
- Phỏng vấn sâu 4 - 6 chuyên gia, nhà báo, nhà khoa học, người làm
cơng tác quản lý báo chí về chủ đề có liên quan đến mơ hình tổ chức tịa soạn
cơ quan báo chí nói chung, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng.
6. Điểm mới của luận văn
Trong số những đề tài nghiên cứu khoa học đã đề cập trong mục 2 (tình
hình nghiên cứu), ít nhiều đều đề cập tới việc cần thiết phải nâng cao chất
lượng mơ hình tổ chức tịa soạn cơ quan báo mạng điện tử. Nhưng chưa có đề
tài nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề đổi mới mơ hình tổ chức tòa soạn của
Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam. Vì vậy, đề tài luận văn nghiên cứu này
sẽ tiếp thu những vấn đề đã đặt ra từ những đề tài nghiên cứu trước, từ đó đặt
ra vấn đề đổi mới mơ hình tổ chức tịa soạn của Báo điện tử Đảng Cộng sản
Việt Nam góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả thơng tin, báo chí, truyền
thơng trên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam trong tình hình mới.
7. Ý nghĩa lý luận và giá trị thực tiễn của vấn đề nghiên cứu
7.1. Ý nghĩa lý luận
Đề xuất xây dựng một khung lý luận về mơ hình hoạt động của các cơ
quan báo chí thuộc hệ thống báo Đảng, trong đó có báo điện tử, xét trên
phương diện mơ hình tổ chức tịa soạn phù hợp với tình hình mới.
7.2. Giá trị thực tiễn
Đổi mới chất lượng mơ hình tổ chức tịa soạn, từ đó nâng cao năng lực
lãnh đạo, phương thức quản lý; đồng thời cải tiến quy trình sản xuất sản phẩm
báo chí truyền thơng, nhằm nâng cao chất lượng tin, bài, sản phẩm truyền
thông của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.


9
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, một số ảnh
minh họa, biểu đồ, thì phần chính luận văn gồm 3 chương với 13 tiết và 25

tiểu tiết cụ thể như sau:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về mơ hình tổ chức tịa soạn cơ quan báo
chí và thực tiễn áp dụng mơ hình này ở Việt Nam hiện nay
- Chương 2: Khảo sát mơ hình tổ chức tịa soạn của Báo điện tử Đảng
Cộng sản Việt Nam.
- Chương 3: Giải pháp đổi mới mơ hình tổ chức tịa soạn của Báo điện
tử Đảng Cộng sản Việt Nam.


10
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MƠ HÌNH TỔ CHỨC TỊA SOẠN
CƠ QUAN BÁO CHÍ VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG MƠ HÌNH NÀY
Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
1.1. Mơ hình tổ chức tòa soạn và hoạt động của cơ quan báo chí
1.1.1. Lý thuyết chung về cơ quan báo chí và mơ hình tổ chức tịa soạn
của cơ quan báo chí
Cơ quan báo chí (Tịa soạn báo): Hiểu theo nghĩa chung nhất, cơ quan
báo chí/tịa soạn báo là nơi làm việc của các phóng viên, nhà báo; là nơi sản
xuất và phát hành sản phẩm báo chí. Đó có thể là một cơ quan ngơn luận, lý
luận độc lập; cũng có thể là cơ quan ngôn luận, lý luận của một tổ chức, đảng
phái, nhóm người trong xã hội hay của một quốc gia, dân tộc…
Theo Đại từ điển Tiếng Việt, “Tòa soạn là ban chuyên biên tập và sửa
chữa bài vở của một tịa báo, một tạp chí; nơi làm việc của cơ quan báo chí”.
[Đại từ điển Tiếng Việt, Nxb. Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh, năm 2013]
Ngày nay, khi xã hội càng phát triển, công nghệ thơng tin được ứng
dụng rộng rãi thì khái niệm về cơ quan báo chí, nhất là đối với những tờ báo
mạng điện tử đã có nhiều thay đổi. Nhờ mạng Internet phát triển nên nơi làm
việc của các phóng viên, nhà báo đã khơng cịn bó hẹp một chỗ, mà mở rộng
hơn, có khi đó là khơng gian ảo, khơng gian trực tuyến. Phóng viên, nhà báo

khơng cần đến cơ quan hay tịa soạn báo mà vẫn có thể sản xuất được sản
phẩm báo chí. Người biên tập, lãnh đạo cơ quan báo chí vẫn có thể tiến hành
biên tập và xuất bản được tin, bài từ xa mà không cần phải đến tòa soạn.
Trong xu thế hiện nay, một cơ quan báo chí hay tịa soạn báo khơng chỉ
sản xuất và phát hành một sản phẩm báo chí, mà sản xuất và phát hành đồng
thời nhiều sản phẩm báo chí, nhiều loại hình báo chí - truyền thơng theo
phương thức đa phương tiện (multimedia) và tương tác đa chiều.


11
Ở Việt Nam, Luật Báo chí năm 2016 định nghĩa như sau: “Cơ quan
báo chí là cơ quan ngơn luận của các cơ quan, tổ chức quy định tại Điều 14
của Luật này, thực hiện một hoặc một số loại hình báo chí, có một hoặc một
số sản phẩm báo chí theo quy định của Luật này”. [Điều 16, Luật Báo chí
năm 2016, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội năm 2016].
Theo Đại từ điển Tiếng Việt, mơ hình là: “Vật thu nhỏ một vật khác đã
có trong thực tiễn hoặc làm theo mẫu để tạo ra cái mới trong thực tế; là
khn mẫu có sẵn, theo đó tạo ra cái tương tự; là hình thức diễn đạt theo đặc
trưng khuôn mẫu nhất định trong một ngôn ngữ”. [Đại từ điển Tiếng Việt,
Nxb. Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh, năm 2013]
Từ những cơ sở lý luận trên, có thể khẳng định: Mơ hình tịa soạn
là một hình thức diễn đạt, thể hiện đặc trưng về một phương thức tổ
chức, vận hành một tịa soạn nhằm thực hiện tơn chỉ, mục đích xuất bản
của tờ báo.
Do đặc thù, điều kiện cơ sở vật chất thực tế và chức năng, nhiệm vụ cụ
thể của từng cơ quan báo chí, từng loại hình báo chí mà mỗi cơ quan báo chí
xác định cho mình một kiểu tổ chức tồ soạn giống hoặc khác nhau.
Về lý thuyết, cơ cấu tổ chức có nghĩa là việc cấu trúc một phần, hoặc
một số phần, hay tồn bộ một tổ chức, đơn vị nào đó trên cơ sở xem xét các
chức năng, nhiệm vụ để thực hiện một quy trình hồn thiện.

Hiểu theo cách trên thì cơ cấu tổ chức tịa soạn của cơ quan báo chí
là một tập hợp đội ngũ những người làm cơng tác lãnh đạo, quản lý, nhà
báo, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên; sắp xếp, bố trí thành các ban
(phịng) chun mơn để giao và nhận nhiệm vụ tham gia vào quy trình sản
xuất sản phẩm báo chí, truyền thơng; đồng thời có kỷ luật chặt chẽ để hoạt
động của cả cơ quan báo chí bảo đảm đúng mục đích, mục tiêu mà tịa
soạn đặt ra.


12
1.1.2. Mối quan hệ giữa các bộ phận trong cơ quan báo chí
Thứ nhất: Ban Biên tập cơ quan báo chí
Trong mỗi cơ quan báo chí, Ban Biên tập hay Ban Giám đốc bao gồm
các chức danh như: Chủ bút, Tổng Biên tập (Tổng Giám đốc hoặc Giám đốc),
các Phó Tổng Biên tập (các Phó Tổng Giám đốc hoặc Phó Giám đốc).
+ Chủ bút: Thuật ngữ này được sử dụng phổ biến ở các nước phương Tây có
nền báo chí tư nhân và được hiểu là dùng để chỉ người tự bỏ tiền ra xuất bản báo
(bao gồm: đầu tư tài chính, thuê hoặc xây trụ sở, thành lập tờ báo, thuê nhân lực tổ
chức sản xuất và kinh doanh sản phẩm báo chí truyền thơng…). Ở Việt Nam, trong
thời kỳ Pháp thuộc cũng có chức danh chủ bút, nhưng chủ yếu tập trung ở các tờ
báo tiếng Pháp hoặc tiếng Việt phục vụ cho chế độ cai trị của thực dân Pháp.
+ Tổng Biên tập (Tổng Giám đốc, Giám đốc): Theo quy định tại khoản
1, điều 23, Luật Báo chí năm 2016: “Người đứng đầu cơ quan báo chí là
Tổng Biên tập (đối với báo in, báo điện tử), là Tổng Giám đốc hoặc Giám đốc
(đối với báo nói, báo hình)”. Địa vị pháp lý của người đứng đầu cơ quan báo
chí có quyền hạn và trách nhiệm cao nhất trong cơ quan báo chí: Chịu trách
nhiệm trước cơ quan chủ quản báo chí và trước pháp luật về mọi hoạt động
của cơ quan báo chí trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình. Xây
dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động của cơ quan báo chí. Phê duyệt
kết cấu nội dung ấn phẩm; kênh, chương trình phát thanh, truyền hình; báo,

chuyên trang của báo điện tử. Chỉ đạo thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích và
các quy định ghi trong giấy phép. Quản lý nhân sự, tổ chức đào tạo, bồi
dưỡng nhà báo, phóng viên, nhân viên; quản lý tài sản, cơ sở vật chất của cơ
quan báo chí. Khơng được đảm nhiệm chức danh người đứng đầu, cấp phó
của người đứng đầu cơ quan báo chí khác.
Tổng Biên tập (Tổng Giám đốc, Giám đốc) cơ quan báo chí là một
nghề chuyên nghiệp. Tuy nhiên ở trên thế giới cũng như ở Việt Nam chưa
thấy có cơ sở nào đào tạo chức danh này.


13
+ Phó Tổng Biên tập (Phó Tổng Giám đốc, Phó Giám đốc): Là
những người dưới quyền của Tổng Biên tập (Tổng Giám đốc, Giám đốc);
có nhiệm vụ giúp việc cho Tổng Biên tập theo lĩnh vực được phân công.
Nhiệm vụ của các chức danh này do người đứng đầu cơ quan báo chí giao
hoặc phân cơng theo từng lĩnh vực chun mơn liên quan đến sản xuất sản
phẩm báo chí. Thơng thường đối với mỗi cơ quan báo in có ít nhất hai Phó
Tổng Biên tập (Phó Tổng Giám đốc, Phó Giám đốc), trong đó: một Phó
Tổng Biên tập phụ trách nội dung (phụ trách toàn bộ khối nội dung liên
quan đến phóng viên, biên tập viên, thư ký tịa soạn, bạn đọc và cộng tác
viên…); một Phó Tổng Biên tập phụ trách trị sự (nhân sự, tài chính, hành
chính, phát hành, quảng cáo, tổ chức sự kiện…). Riêng với những cơ quan
báo chí có yếu tố liên quan đến kỹ thuật điện tử (Đài phát thanh, truyền
hình, báo mạng điện tử) cịn có thêm một Phó Tổng Biên tập (Phó Tổng
Giám đốc, Phó Giám đốc) phụ trách về kỹ thuật (dựng hình ảnh, âm thanh,
truyền dẫn phát sóng, truyền dẫn phát mạng Internet, bảo đảm an ninh
mạng Internet…).
Giống như chức danh Tổng Biên tập, các chức danh Phó Tổng Biên tập
(Phó Tổng Giám đốc, Phó Giám đốc) cũng là một nghề chuyên nghiệp. Tuy
nhiên ở trên thế giới cũng như ở Việt Nam chưa thấy có cơ sở nào đào tạo các

chức danh này.
Thứ hai: Các phòng, ban chuyên mơn và các văn phịng đại diện,
cơ quan thường trú
Trong mỗi cơ quan báo chí thường xây dựng thành các ban (phịng) chun
mơn, như: Ban Thư ký - Biên tập; Ban Thời sự - Chính trị; Ban Kinh tế - Xã hội;
Ban Văn hóa - Thể thao; Ban Xây dựng Đảng - Nội chính; Ban Trị sự (hoặc có
tên là Văn phòng); Ban Bạn đọc - Cộng tác viên; Ban PR - Quảng cáo…. Tương
ứng với mỗi ban (phòng) là các chức danh Trưởng/Phó ban (phịng) đó.


14
Trưởng ban (phịng) có nhiệm vụ tham mưu, giúp việc cho Ban lãnh
đạo cơ quan báo chí và chịu trách nhiệm điều hành mọi hoạt động của ban
(phịng) mình theo lĩnh vực được phân cơng.
Các Phó trưởng ban (phịng) giúp việc cho Trưởng ban (phòng) và thực
hiện nhiệm vụ do Trưởng ban (phòng) giao; đồng thời phụ trách theo dõi, đôn
đốc công việc và quản lý nhân sự đối với một số hoạt động do Trưởng ban
(phịng) phân cơng.
Dưới cùng là các biên tập viên, phóng viên, nhà báo, họa sỹ, biên dịch
viên, kỹ thuật viên, nhân viên và người lao động… làm việc theo nhóm hoặc
theo từng cơng việc cụ thể được phân công.
Một số trường hợp đặc biệt:
Do u cầu cơng việc, tính chất đặc thù hoặc quy mơ tổ chức mà một
số cơ quan chí hình thành nên những mơ hình tổ chức tịa soạn khác với thơng
thường, ví dụ:
Báo Nhân Dân khơng gọi là Ban Biên tập mà gọi là Bộ Biên tập. Về
bản chất hoạt động của Bộ Biên tập khơng khác gì so với Biên Biên tập.
Nhưng ngồi Tổng Biên tập và các Phó Tổng Biên tập, cịn có thêm một số
Ủy viên Bộ/Ban Biên tập, có thể hoạt động chuyên trách hoặc do một số
Trưởng ban chuyên môn kiêm nhiệm.

Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam có Ban Biên tập, trong đó ngồi
Tổng Biên tập và các Phó Tổng Biên tập, cũng có thêm một số Ủy viên Ban
Biên tập, có thể là hoạt động chuyên trách hoặc do một số Trưởng ban chuyên
môn kiêm nhiệm.
Một số cơ quan báo hoặc tạp chí cịn hình thành Hội đồng Biên tập hoặc
Hội đồng Khoa học. Những Hội đồng này không phải là một cấp quản lý, không
phải là một đơn vị thành phần trong cơ cấu tổ chức bộ máy hành chính của cơ
quan báo chí, nhưng cũng có vai trị tham mưu chỉ đạo, định hướng hoặc giúp tư
vấn, thẩm định về các nội dung chuyên môn và thường hoạt động kiêm nhiệm.


15
Tuy nhiên, trên thực tế, tùy vào quy mô, phạm vi hoạt động, tầm ảnh
hưởng khác nhau mà mỗi cơ quan báo chí có mơ hình tổ chức và nhu cầu sử
dụng nhân sự khác nhau. Ví dụ TTXVN, VTV, VOV, Báo Nhân Dân có hàng
trăm, hàng chục đầu mối ban (phịng) chun mơn, với số lượng cán bộ,
phóng viên lên đến hàng nghìn người. Nhưng cũng có những báo (chiếm đa
số) chỉ có mơ hình hơn chục đầu mối ban (phịng) chun mơn, với nhu cầu
sử dụng nhân lực trên dưới 100 người. Song, vì để bảo đảm tiết kiệm nhân
lực, tăng hiệu quả hoạt động, nên nhiều cơ quan báo chí, nhất là đối với
những tạp chí ngành đã thực hiện tinh giảm tối đa bộ máy, bao gồm cả tinh
giảm đầu mối các phòng, ban và tinh giảm số lượng cán bộ, phóng viên.
Trong bối cảnh đó, chủ yếu hoạt động kiêm nhiệm, một người có thể làm
nhiều việc (ví dụ vừa làm phóng viên, vừa làm quảng cáo; nhân viên trị sự
kiêm luôn phát hành…); một phòng, ban hoạt động kiêm nhiệm nhiều chức
năng, nhiệm vụ (ví dụ: Phịng Phóng viên - Biên tập kiêm ln tổ chức sự
kiện; Phịng Quảng cáo kiêm ln phát hành…)
1.1.2. Mơ hình Tịa soạn truyền thống

Tổng Biên tập

(Tổng G.đốc/G.đốc)
Phó Tổng Biên tập
(Phó Tổng Giám đốc/Giám đốc)
Ủy viên Ban Biên tập
Trưởng ban/phịng chun mơn
Phó Trưởng ban/phịng chun mơn
Biên tập viên, Phóng viên, Kỹ thuật viên, Cộng tác viên...

(Hình 1: Mơ hình Tòa soạn truyền thống)


16
Mơ hình này có từ khi báo chí ra đời trên thế giới cho đến tận cuối thế
kỷ XX và hiện nay, đa số các cơ quan báo chí trên thế giới, trong đó có Việt
Nam đều áp dụng mơ hình này.
Mơ hình này có ưu điểm là phân cấp quản lý hoạt động của cơ quan
báo chí rất rõ ràng theo các chức danh từ cao xuống thấp trong tòa soạn. Với
từng chức danh sẽ gắn liền với chức trách và trách nhiệm được giao.
Tuy nhiên, mơ hình này cũng có nhiều nhược điểm:
- Bộ máy hành chính cồng kềnh, sinh ra nhiều ban (phòng) làm việc,
nhiều chức danh (nhất là các cấp phó) và nhiều bộ phận trung gian khơng trực
tiếp tham gia vào q trình làm báo.
- Ban lãnh đạo cơ quan báo chí rất dễ quan liêu, xa rời nhân viên.
- Việc tuyển chọn, sử dụng cán bộ dễ dẫn đến tình trạng đưa người thân, quen
vào làm việc; do đó khó nhận được những người có năng lực thực sự vào làm việc.
- Chi phí kinh tế tốn kém (xây dựng trụ sở, chi phí điện, nước, phương
tiện kỹ thuật, cơ sở vật chất hạ tầng, thiết bị văn phịng…).
- Khó quản lý nhân sự hoặc nếu quản lý được thì có nguy cơ rơi vào
tình trạng hành chính hóa cơng việc làm báo.
- Từ mơ hình này dẫn đến quy trình xuất bản sản phẩm báo chí cũng phải

qua nhiều bước, nhiều cơng đoạn, tin, bài bị “thắt nút cổ chai” ở những cấp cao
hơn, nhất là cấp Ban Biên tập dẫn đến làm chậm tốc độ, mất tính thời sự.
Mơ hình này chỉ phù hợp với các cơ quan báo chí bao cấp. Nhưng do
nhiều khó khăn về tài chính và một phần do thói quen cố hữu, cộng với mơ
hình Tịa soạn truyền thống đã có từ lâu nên vẫn áp dụng, mặc dù đã nhận
thấy có nhiều vấn đề khơng cịn phù hợp.
1.1.3. Mơ hình Tịa soạn hội tụ hay Tịa soạn đa phương tiện
Mơ hình Tịa soạn hội tụ hay cịn gọi là mơ hình Tịa soạn đa phương
tiện đã được các tòa soạn ở các nước phương Tây áp dụng từ những năm 80


17
của thế kỷ XX, nhưng thực sự phát triển vào những năm đầu thế kỷ XXI. Đây
thực chất là một tịa soạn có đủ các loại hình từ báo giấy, báo hình, báo nói đến
báo mạng điện tử; trong đó lấy báo mạng điện tử làm trung tâm và tận dụng tối
đa nền tảng mạng Internet. Mọi thông tin đầu vào đều được tiếp nhận và
chuyển đến một trung tâm tin, ở đây thơng tin được xử lý, phân tích, phân loại
theo từng loại hình báo chí để đưa vào quy trình sản xuất phù hợp và đưa đến
đầu ra (xuất bản) tương ứng với từng loại hình. Khi xuất bản thơng tin thì có sự
liên kết với nhau giữa các loại hình hết sức linh hoạt nhằm tạo sự tiện ích, đa
phương tiện cho độc giả tùy ý tiếp nhận một cách thuận lợi nhất.

Ban lãnh đạo báo

Ban (phòng) chun mơn

Ban (phịng) chun mơn

Ban (phịng) chun mơn

Bàn
siêu biên tập
(super desk)

Ban (phịng) chun mơn

Khối trị sự

Khối kỹ thuật

(Hình 2: Mơ hình Tịa soạn hội tụ hay tịa soạn đa phương tiện)