TIỂU LUẬN SINH SẢN VÀ PHÁT TRIỂN CÁ THỂ ĐỘNG VẬT “ Tìm hiểu tế bào gốc và ứng dụng của tế bào gốc trong y học”

Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
TIU LUN SINH SN V PHT TRIN C
TH NG VT
Tỡm hiu t bo gc v ng
dng ca t bo gc trong y hc
Lờ Th Thanh Tõm
Lê Thị Thanh Tâm
1
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
II. Nghiờn cu t bo gc [17, 18, 22, 25] 14
III. T bo gc v ung th 26
PHN III. KT LUN 44
18. Stem cell 46
Lê Thị Thanh Tâm
2
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
PHN I: T VN
T bo gc l mt trong nhng lnh vc sinh hc lụi cun nht hin nay.
Ngy nay, t bo gc cú vai trũ quan trng i vi y hc, t bo gc m ra mt
hng phỏt trin mi, bin phỏp cha bnh mi cho y hc trong hin ti v tng
lai. Khỏm phỏ v t bo gc ó thp sỏng hy vng v tim nng y hc ca k thut
tỏi sinh. Ln u tiờn trong lch s, cỏc bỏc s cú th tỏi to mụ b hy hoi nh
mt ngun cung cp mi m nhng t bo khe mnh bng cỏch ỏp dng kh nng
c nht vụ nh ca t bo gc nhm to ra nhiu loi t bo khỏc bit trong c
th.
Liu cú bao gi chỳng ta t hi: Lm sao t mt t bo nh bộ ban u li
cú th phỏt trin thnh mt c th hon thin vi y b phn c quan khỏc
nhau? Liu nhng t bo trong c th chỳng ta cú kh nng tỏi sinh nh cỏc loi
ng vt c hay khụng? Cõu tr li nm trong t chỡa khúa, ú l T BO
GC.
Cng ging nh rt nhiu lnh vc khoa hc ang ln mnh, nghiờn cu v

t bo gc lm ny sinh nhng cõu hi v c mt khoa hc ln mt o c ngay
khi nú t c nhng thnh tu u tiờn.
lm r vn trờn cng nh tỡm hiu cỏc thnh tu y hc ng i m
t bo gc em li, chỳng tụi la chn nghiờn cu vn :
Tỡm hiu t bo gc v ng dng ca t bo gc trong y hc.
Lê Thị Thanh Tâm
3
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
PHN II: NI DUNG
I. Khỏi quỏt v t bo gc
I.1. Lc s nghiờn cu t bo gc.
Vo gia nhng nm 1800, cỏc nh khoa hc bt u nhn ra rng t bo l
nhng khi kin to c bn ca s sng v t bo dn ti vic hỡnh thnh cỏc t
bo khỏc.
u nhng nm 1900, gii khoa hc chõu u nhn ra rng mi t bo mỏu
bt ngun t mt ''t bo gc'' c thự. Quỏ trỡnh nghiờn cu bt u t õy v cú
th túm tt nh sau [25]:
1960s - Joseph Altman v Gopal Das a ra bng chng khoa hc v s di
truyn t bo thn kinh c th trng thnh, xy ra hot ng ca cỏc t bo
gc nóo b, trỏi vi hc thuyt Cajal khụng hỡnh thnh t bo thn kinh
mi nhng kt qu ny ó b bỏc b.
1963 - McCulloch v Till chng minh s cú mt ca nhng t bo cú kh
nng t i mi tu xng chut.
1968 - Tu xng c nuụi cy gia anh ch em rut thnh cụng iu
tr bnh SCID.
1978 Cỏc t bo gc mỏu c tỡm thy ngi.
1981 Martin Evans, Matthew Kaufman, v Gail R. Martin nuụi cy khi
t bo ni ti chut v hỡnh thnh nờn t bo gc phụi v hỡnh thnh thut
ng t bo gc phụi- Embryonic Stem Cell".
1992 Cỏc t bo gc Neuron c nuụi cy.

1997 Tỡm ra nguyờn nhõn dn n bnh bch cu l do cỏc t bo gc
mỏu, bng chng trc tip u tiờn cho vic chng minh s tn ti ca t bo
gc ung th.
1998 - James Thomson v cỏc cng s tỏch c t bo gc phụi ngi
v nuụi cy to dũng ti trng i hc Wisconsin-Madison.
2000s - Mt vi nghiờn cu v kh nng bin i ca mt s t bo gc
Lê Thị Thanh Tâm
4
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
trng thnh c cụng b.
2001 - Vi tin b trong cụng ngh t bo, cỏc nh khoa hc ó to thnh
dũng cỏc t bo gc phụi ngi (giai on 4-6 t bo) nhm mc ớch to ra
cỏc t bo gc phụi.
2003 - Tin s Songtao Shi vin nghiờn cu NIH phỏt hin ngun gc ca
cỏc t bo gc trng thnh rng sa tr nh.
2004-2005 Hwang Woo-Suk xỏc nhn ó to ra mt vi dũng t bo gc
t trng cha c th tinh nhng ú l li ba t, gõy ra ln súng d lun
trong thi gian di.
2005 Cỏc nh nghiờn cu ca trng i hc Kingston, Anh phỏt hin
nhúm t bo gc th ba cú tờn dõy rn mỏu cú ngun gc t cỏc t bo gc
ging nh phụi (CBEs), ngun gc t dõy rn. Nhúm nghiờn cu xỏc nhn
nhng t bo ny cú th to ra nhiu loi t bo- mụ hn cỏc t bo gc trng
thnh.
Thỏng 8/ 2006 - tp chớ Cell ó cụng b cụng trỡnh nghiờn cu ca
Kazutoshi Takahashi v Shinya Yamanaka, Bc u to ra cỏc t bo gc vn
nng t phụi chut v nuụi cy nguyờn bo si c th trng thnh bng cỏc
nhõn t xỏc nh.
Thỏng 10/ 2006 Cỏc nh khoa hc Anh to ra t bo gan nhõn to u
tiờn bng cỏch s dng cỏc t bo gc mỏu dõy rn.
Thỏng 1/ 2007 Cỏc nh khoa hc i hc Wake Forest, ng u l

tin s Dr. Anthony Atala v nghiờn cu i hc Harvard cụng b mt loi t
bo gc mi mng i. Vi phỏt hin ny cho thy kh nng loi tr vic
nghiờn cu v tr liu da trờn t bo gc phụi.
Thỏng 6/ 2007 Phỏt hin ra ba nhúm khỏc nhau cho thy cỏc t bo da
bỡnh thng cú th c lp trỡnh li to t bo phụi chut. Trong thỏng ny,
Shoukhrat Mitalipov cụng b thnh cụng bc u trong vic to ra dũng t
bo gc u tiờn qua k thut chuyn nhõn t bo soma.
Thỏng 10/ 2007 - Mario Capecchi, Martin Evans, v Oliver Smithies dnh
Lê Thị Thanh Tâm
5
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
gii thmg 2007 Nobel dnh cho Y hc v Sinh lớ hc vi cụng trỡnh nghiờn
cu t bo gc phụi t chut bng cỏch s dng cỏc gene ớch ch huy to ra
chut chuyn gene (hay cũn c gi l knockout mice) nghiờn cu gene.
Thỏng 11/ 2007 To ra cỏc t bo gc vn nng: hai nghiờn cu tng t
nhau cụng b nghiờn cu trờn cỏc tp chớ khỏc nhau trờn tp chớ Cell ca
Kazutoshi Takahashi v Shinya Yamanaka, "To ra cỏc t bo gc vn nng
t nguyờn bo si trng thnh ca ngi bng cỏc nhõn t xỏc nh, v
nghiờn cu ca nhúm James Thomson, "To ra dũng t bo gc vn nng t t
bo dinh dng ngi: cỏc t bo gc vn nng c to ra t vic nuụi cy
nguyờn bo si. Qua ú cú th to ra t bo gc t bt kỡ t bo trng thnh
no thay th cho vic s dng phụi nh trc õy, mc dự cũn s nguy him
ca vic di truyn khi u do cỏc gene cú ngun gc t retrovirus.
Thỏng 1/ 2008 Cỏc dũng t bo gc phụi ngi c to ra m khụng
cn phi phỏ hu phụi.
Thỏng 1/ 2008 Phỏt trin tỳi phụi ngi thnh dũng sau khi chuyn nhõn
ca t bo dinh dng vi nguyờn bo trng thnh.
Thỏng 2/ 2008 - To dũng t bo gc vn nng t gan, d dy ca chut
trng thnh: cỏc t bo iPS gn ging vi t bo gc phụi v khụng cú s di
truyn khi u.

I.2. nh ngha v t bo gc
Nghiờn cu t bo gc l mt trong nhng lnh vc sinh hc lụi cun nht
hin nay. Cho n nay, cú rt nhiu nh ngha v t bo gc nhng chỳng ta cú
th hiu t bo gc l nhng t bo cú kh nng t tỏi sinh v cú kh nng to ra
nhng t bo chuyờn hoỏ mc cao. T bo gc l t bo nn múng ca tt c cỏc
t bo, mụ v c quan trong c th. T bo gc cú hai tớnh cht c trng [2, 3, 22,
24, 25]:
Kh nng t i mi - kh nng tng nhanh lng t bo thụng qua s
phõn chia trong chu kỡ t bo, duy trỡ tỡnh trng khụng bit hoỏ.
Kh nng tim n - cú kh nng bit hoỏ cho ra cỏc t bo chuyờn hoỏ.
Lê Thị Thanh Tâm
6
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
I.3. Tớnh ton nng ca t bo gc
Lê Thị Thanh Tâm
7
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Tớnh ton nng ng vt thng khú biu hin, i tng chuyn gen
thng l phụi ó th tinh. Sau khi tinh trựng v trng ó th tinh to thnh hp
t, phỏt trin thnh c th hp t phi phõn chia to thnh nhiu t bo.
Ngi ta ó chng minh c rng hp t v cỏc phụi bo (t bo giai on
sm) l ton nng
Sau ú chỳng bit húa hỡnh thnh tỳi phụi vi hai loi t bo l dng bo v
nỳt phụi. Dng bo úng vai trũ quan trng trong to nhau thai cũn nỳt phụi úng
vai trũ trong vic to thõn phụi, chỳng tr nờn a tim nng nhng mt tớnh ton
nng. Cỏc t bo a tim nng tip tc chuyờn húa cho ra cỏc t bo mm nhng
ch cho ra mt loi xỏc nh, vớ d t bo mm mỏu ch cho ra t bo mỏu
Hỡnh 1: S tim nng ca t bo
Ngi ta vn thng cho rng cỏc t bo ton nng v a tim nng ch cú
giai on phụi, cỏc t bo vi tim nng ch thy tr con v ngi trng thnh.

Thụng thng cỏc t bo mm ó cú hng bit húa xỏc nh chỳng khụng th
bin i t t bo loi ny sang t bo loi khỏc.[2, 22, 24]
Lê Thị Thanh Tâm
8
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
I.4. c im ca t bo gc
II.4.1. T bo gc l t bo khụng chuyờn dng
T bo gc khụng cha mt cu trỳc mụ c bit no nờn nú cng khụng
thc hin mt chc nng chuyờn dng no. Mt t bo gc khụng th phi hp vi
cỏc t bo gn ú lu thụng mỏu trong c th (nh t bo c tim); nú khụng th
mang cỏc phõn t ụxy trong dũng mỏu (nh hng huyt cu); nú khụng th t
chỏy in húa hc giỳp c th cú th di chuyn, núi nng (nh t bo thn kinh).
Tuy nhiờn, cỏc t bo gc khụng chuyờn dng ny li cú th bin i thnh cỏc t
bo chuyờn dng nh t bo c tim, t bo mỏu, t bo nóo [2, 4]
II.4.2. T bo gc cú th t phõn chia v tỏi to
Khụng ging nh t bo c, t bo mỏukhụng th t tỏi to, t bo gc cú
th t tỏi to v tỏi to nhiu ln. Trong cỏc phũng thớ nghim, mt lng t bo
gc tng i cú th tỏi to thnh hng triu t bo gc khỏc trong thi gian vi
thỏng. Nu sau mt quỏ trỡnh tỏi to, t bo gc vn l t bo khụng chuyờn dng,
cú th coi l t bo m, thỡ nú li tip tc tỏi to thnh cỏc t bo mi. Cỏc iu
kin duy trỡ t bo gc nh t bo khụng chuyờn dng l mi quan tõm ln ca
cỏc nh khoa hc. lm sỏng t iu ny, cỏc nh khoa hc ó mt rt nhiu nm
nghiờn cu trong phũng thớ nghim.[2]
III.4.3. T bo gc cú th bin i thnh t bo chuyờn dng
Khi t bo gc bin i thnh t bo chuyờn dng, quỏ trỡnh ny c gi l
s phõn ly. Hin cỏc nh khoa hc vn ang i nhng bc u tiờn tỡm hiu
nhng yu t bờn trong v bờn ngoi quỏ trỡnh ny. Yu t bờn trong c kim
soỏt bi gen ca t bo nm trờn cỏc chui ADN, cú kh nng mang ti thụng tin
v cu trỳc v chc nng ca t bo. Cỏc yu t bờn ngoi l cỏc húa cht do cỏc t
bo khỏc kim soỏt, l s tng tỏc vi cỏc t bo khỏc v mt s phõn t trong

mụi trng vi mụ. [4]
I.5. Phõn loi t bo gc
Xột v kh nng bit hoỏ, cỏc t bo gc cú mt trong 4 kh nng sau: ton
nng, vn nng, a nng, n nng [2,18,23,24].
Lê Thị Thanh Tâm
9
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
1. Cỏc t bo gc ton nng c to ra do nhng ln nguyờn phõn u tiờn
ca hp t (t ngy th nht n ngy th t). T bo gc ton nng cú th phỏt
trin thnh phụi hay to ra cỏc t bo ngoi phụi.
2. Cỏc t bo gc vn nng c to ra do t bo ton nng phõn chia nhiu
ln v cỏc t bo ny cú th to ra cỏc t bo (t ngy th 5 n ngy th 14) v l
mt b phn ca ba lp phụi bỡ. Do vy, ụi khi ngi ta thng gi cỏc t bo
ny l t bo mm.
Hỡnh 2: S to thnh cỏc c quan t cỏc t bo mm [20]
3. Cỏc t bo gc a nng ch cú th to ra mt vi loi t bo cú mi quan
h gn vi cỏc loi t bo.
4. T bo gc n nng ch cú th to ra mt loi t bo nhng nú khỏc vi
cỏc t bo khụng phi l t bo gc im: chỳng vn duy trỡ kh nng t nhõn
ụi.
V mt ngun gc, cú th chia cỏc t bo gc thnh 4 loi: t bo gc phụi,
Lê Thị Thanh Tâm
10
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
t bo gc bo thai, t bo gc dõy rn v t bo gc trng thnh [4, 23].
1. T bo gc phụi cú ngun gc t phụi v phn ln phụi c tng cho
cỏc phũng thớ nghim nghiờn cu v to thnh trng c th tinh trong iu
kin in-vitro.
2. Cỏc t bo gc bo thai c hỡnh thnh khi phụi phỏt trin thnh tbo
thai sau 8 tun.

3. Cỏc t bo gc dõy rn cú ngun gc t dõy rn, gn vi bo thai. V
mt lõm sng, liu phỏp iu tr bnh bch cu hin nay cú mt vi vn . Nhng
t bo gc ny cú th c thay th bng vic s dng dõy rn sau khi sinh s hn
ch cỏc vn tụn giỏo trong lnh vc nghiờn cu t bo gc.
4. Cỏc t bo gc trng thnh hay t bo gc soma l nhng t bo cha
bit hoỏ c tỡm thy nhiu loi t bo trong c th. Chỳng c tỡm thy
nhiu loi mụ nh nóo b, tu xng, mỏu, mch mỏu, da (mụ biu bỡ), gan v c
xng. Trong mỏu ca ngi c 1 triu t bo thỡ cú mt t bo gc [2].
Chng hn, t bo tu xng l dng a tim nng, cú cỏc kiu t bo gc
khỏc nhau gm t bo gc to mỏu, t bo gc ni mc v cỏc t bo gc trung
mụ. Cỏc t bo gc mỏu hỡnh thnh nờn mỏu, cỏc t bo gc ni mc hỡnh thnh
nờn h thng mch (ng mch v tnh mch), cỏc t bo gc trung mụ hỡnh thnh
nờn xong, sn, t bo mụ m, c v cỏc nguyờn bo si [3].
Lê Thị Thanh Tâm
11
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Hỡnh 3: Quỏ trỡnh bit hoỏ t bo t t bo gc tu xng [16]
Bng 1: Cỏc dng tim nng khỏc nhau (t cỏc t bo gc ton nng n cỏc t bo khụng
cú tim nng no). [20]
Cỏc kh nng
khỏc nhau
c tỡm thy ti Kh nng bin i
Ton nng Hp t, t bo tỳi phụi Tt c cỏc loi t bo
Vn nng Bo thai, mng phụi Cỏc t bo ba lỏ phụi mm
a nng T bo gc mỏu, dõy rn
cỏc t bo xng, c, tim, phi v cỏc t bo
mỏu
Lê Thị Thanh Tâm
12
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật

Vi tim nng T bo gc tu
5 loi t bo mỏu: bch cu n nhõn, i
thc bo, bch cu trung tớnh, hng cu, bch
cu a acid
Bn tim nng Cỏc t bo tin trung mụ
Cỏc t bo sn, t bo m, t bo m, cỏc t
bo to xng
Ba tim nng Dng tin t bo m
2 loi t bo: t bo hỡnh sao v t bo cú vi
nhỏnh
Hai tim nng
Dng tin thõn hai tim nng cú
ngun gc t gan
T bo B, i thc bo
n nng Dng tin thõn dng bo Dng bo (Mast cells)
Khụng cú kh
nng
Cỏc t bo bit hoỏ nh t bo
hng cu
Khụng phõn bo
I.6. Vai trũ ca t bo gc
T bo gc l t bo nn múng ca tt c cỏc t bo, mụ v c quan trong
c th. V c bn, mi t bo trong c th ngi u cú ngun gc t trng ó th
tinh (cũn c gi l hp t) chớnh l s kt hp gia tinh trựng v trng. Nhng
c th chỳng ta cú n hn 200 loi t bo khỏc nhau, ch khụng phi ch mt loi
duy nht. Tt c nhng loi t bo ny u hỡnh thnh t mt vn t bo gc giai
on phỏt trin sm nht ca phụi. Trong giai on ny, cng nh giai on phỏt
trin sau ú, cỏc loi t bo gc ó hỡnh thnh nờn t bo chuyờn bit hay bit húa
ri thc hin cỏc chc nng c th trong c th ngi; vớ d nh t bo da, t
bo mỏu, t bo c v t bo thn kinh.

S sinh sn hu tớnh bt u khi mt tinh trựng th tinh cho mt trng
to thnh mt t bo hp t. Hp t bt u quỏ trỡnh phõn chia to thnh 2, 4. 8,
16, t bo. Sau 4-6 ngy, khi t bo ny phỏt trin thnh tỳi phụi. Bờn trong tỳi
phụi cha cỏc t bo ni ti hay cũn c gi l cỏc t bo phụi v sau ny s bit
hoỏ to nờn mm mng cỏc c quan. Cỏc t bo bờn ngoi khi ny to thnh nhau
thai. Nh vy, cỏc t bo c to ra t nhng ln nguyờn phõn u tiờn ca hp
t l t bo cú tớnh ton nng, tc l cú y tim nng phỏt trin thnh bt c t
bo no trong c th.
Lê Thị Thanh Tâm
13
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Hỡnh 4. T bo gc hỡnh thnh cỏc loi t bo chuyờn húa khỏc nhau: [16]
S sng ca bo thai tun th tỏm sau khi th tinh nm trong lũng bn tay
v c minh ho rng bo thai vi tt c cỏc mt u c to thnh trong giai
on ny v cú hỡnh dỏng nh ngi trng thnh.
Thụng thng trong thi kỡ thai nghộn, giai on tỳi phụi tip tc phỏt trin
cho n khi c nuụi cy trong t cung v vo thi im phụi phỏt trin
thnh bo thai. Vic ny xy ra vo tun th 10 sau khi cỏc c quan chớnh
c hỡnh thnh. i vi c th trng thnh, cỏc t bo gc cú nhiu c
quan, b phn khỏc nhau trong c th nh tu xng, gan, biu bỡ da,
nhm tỏi to, thay th cỏc t bo gi v cỏc t bo tn thng, m bo cho
hot ng sng din ra bỡnh thng.
II. Nghiờn cu t bo gc [17, 18, 22, 25]
II.1. Mc ớch nghiờn cu t bo gc
Lê Thị Thanh Tâm
14
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Tho lun v t bo gc phụi thai ó ngm ngm t lõu. Ti nm 1998, khi
sinh hc gia James Thompson ca i hc Wisconsin cho hay ó tỏch ri c t
bo gc t bo thai con ngi v nuụi trong phũng thớ nghim, thỡ tranh lun lờn

cao .
Cỏc khoa hc gia u dựng t bo gc nghiờn cu coi cú th lm ny
sinh ra nhiu loi t bo khỏc nhau ca cỏc b phn trong c th. V nu thc hin
c iu ú thỡ t bo gc cú th c ỏp dng trong tr bnh, thay th cho t
bo ó b h hao vỡ bnh tt cng nh ngn nga s húa gi.
II.2. Nhng yờu cu trong nghiờn cu t bo gc
Nghiờn cu v ng dng t bo gc phi t c cỏc mc tiờu sau:
- Xỏc inh ỳng loi t bo gc, iu khin c quỏ trỡnh phỏt trin ca chỳng
- Chuyn t bo gc vo ỳng v trớ cn thit
- Cỏc t bo c chuyn phi "hp" c vi cỏc t bo lõn cn v khụng "chy
lung tung".
- Phi iu khin c quỏ trỡnh nhõn lờn ca chỳng, "bt" c chỳng dng phõn
chia ỳng thi im.
- Ngoi ra, cỏc nghiờn cu v t bo gc, c bit l t bo gc t phụi cũn gp tr
ngi do cỏc vn o c, tụn giỏo hn ch s dng t bo gc t phụi,
nhiu nh khoa hc tp trung nghiờn cu xỏc nh v s dng cỏc loi t bo gc
ca c th trng thnh.
II.3. Cỏc ngun t bo gc hin nay
II.3.1. To t bo gc t phụi ngi [5, 23]
Lê Thị Thanh Tâm
15
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Cỏc nh khoa hc Hn Quc va thụng bỏo cho bit ó to ra c t bo gc
phụi ngi v phỏt trin thnh cỏc mụ, hp vi gen ca ngi bnh cú th cy
ghộp m khụng s b h min dch o thi. Thnh cụng ny c xem nh mt
bc tin ln m ra trin vng phỏt trin cỏc mụ thay th ca chớnh ngi bnh
cha tr nhiu cn bnh him nghốo nh tn thng ty sng, tiu ng, ri lon
min dch di truyn v lit rung.
Hỡnh 5. T bo gc phụi ngi
II.3.2. To t bo gc mi t mỏu kinh nguyt ph n [26]

Ngi ta va khỏm phỏ, mỏu ngi ph n trong chu k kinh cú
cha mt loi t bo gc cú kh nng sao chộp cao hn rt nhiu so vi cỏc t
bo gc ly t mỏu dõy rn v ty xng.
Theo mt nghiờn cu mang tớnh t phỏ, cỏc chuyờn gia M ó phỏt hin
trong nhng t bo lm dy thnh t cung trong chu k kinh nguyt cú cha mt
loi t bo gc mi c gi l t bo tỏi to mng trong t cung (Endometrial
Regenerative Cells - ERC)
Lê Thị Thanh Tâm
16
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Hỡnh 6. A: Hỡnh thỏi ca nhng t bo mỏu n nhõn c phõn lp t mỏu kinh
nguyt.B: Hỡnh thỏi ca t bo mỏu n nhõn sau 2 tun nuụi cy. C: S lng t bo
c sao chộp sau 1 tun. D: S lng t bo c sao chộp sau 2 tun [26]
II.3.3. To t bo t trng cha th tinh
Theo mt nghiờn cu c ng ti trờn tp chớ Proceedings of the National
Academy of Sciences (M), cỏc trng cha c th tinh cú th s l mt ngun
cung cỏc t bo gc phc v cha bnh trong tng lai. iu ny, nu tr thnh
hin thc - s giỳp gii khoa hc trỏnh c cỏc vn o c gp phi nh khi
s dng cỏc t bo gc phụi ngi.
Hỡnh 7: Cỏc nh khoa hc ó to ra c t bo gc ca ngi t trng, thay vỡ t
phụi. (nh: BBC)
Cỏc nh khoa hc ó to ra c mt dng t bo gc ca ngi bng cỏch
kớch thớch trng cha th tinh, thay vỡ t phụi. Thnh tu ny m ra trin vng
mi trong vic sn xut cỏc mụ cy ghộp an ton cho ph n
II.3.4. To t bo gc t mng i thai ph [18]
Cỏc nh khoa hc M ó phỏt hin mt ngun cung cp t bo gc di do
t mng i ca thai ph, cú th dựng tỏi to cỏc loi mụ khỏc nhau nh c,
xng, m, mch mỏu, thn kinh v gan.
Cỏc t bo gc ny c ly t mng i ca thai ph, do ú trỏnh c
vic phi phỏ hy phụi thai, mt hnh ng vn ang gõy nhiu tranh cói.

Lê Thị Thanh Tâm
17
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Phỏt hin ny ó to c hi cho vic y mnh nghiờn cu t bo gc phc
v cụng tỏc cha bnh cho ngi.
Hỡnh 8: T bo gc t nc i thai ph
II.3.5. To t bo gc mi t rng sa [32]
Vi k thut hin nay, gii khoa hc cú th cụ lp 2 loi t bo gc. T bo
gc ly t phụi ngi, cú th phỏt trin thnh mi loi t bo trong c th song vp
phi s phn i ca khụng ớt ngi. Loi t bo gc th hai ly t c th ngi
trng thnh, trỏnh c s phn i song cú ớt kh nng hn so vi loi th nht.
Hin chỳng ta ó cú thờm mt ngun t bo gc t rng sa ca tr em, d tip cn
hn.
Songtao Shi, bỏc s nhi khoa thuc Vin Sc kho quc gia M, cho bit:
"Nhng t bo gc ny dng nh tng trng nhanh hn v cú nhiu tim
nng phỏt trin thnh nhiu loi t bo khỏc so vi t bo gc ngi
trng thnh. ễng v ng nghip ó phỏt hin t bo gc rng sa cú th
phỏt trin thnh t bo hỡnh thnh rng tờn l ondontoblasts cng nh t bo
thn kinh v t bo m. Rng sa xut hin khi tr em c khong 6 thỏng
tui v rng t tui 6 n tui 13.
Lê Thị Thanh Tâm
18
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Hỡnh 9. Hm rng ngi
II.3.6. To t bo gc t da
Cỏc nh khoa hc Nht v M ó khỏm phỏ ra 1 k thut mi bin t bo da
thnh t bo gc. Hai nhúm nghiờn cu gia ó miờu t s thnh cụng, chớnh l h
cú th bin t bo da thnh t bo gc tng t t bo gc phụi m khụng s dng
n hoc hy i phụi ngi.
Thc hin iu ny ch cn cy 4 gen vo t bo da, cỏc gen ny s tỏi cu

trỳc cỏc NST trong t bo da bin t bo da thnh t bo gc l t bo cú
kh nng phỏt trin vụ tn v sinh sn ra cỏc t bo khỏc.
Hỡnh 10. K thut c (chuyn nhõn) bờn trỏi - cũn gi l nhõn bn tr liu v bờn phi l
k thut mi, khụng cn s dng n trng, cng khụng to ra phụi ngi.
II.3.6. To t bo gc t tinh hon [30]
"n ụng cú th cú mt ngun t bo gc y tim nng nm gia 2 chõn
Lê Thị Thanh Tâm
19
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
ca h!". Cỏc nh khoa hc M va phỏt hin, tinh hon cú th l ngun t bo
gc t ú, to ra t bo nóo, bp tht, mỏu Ha hn nhiu ng dng trong y
hc sau ny.
Trong mt nghiờn cu trờn chut, cỏc nh khoa hc M phỏt hin c
mt loi t bo gc ca tinh hon cú th tr v trng thỏi t bo gc dng
phụi, tc l cú kh nng phỏt trin thnh nhiu loi t bo khỏc nhau ca c
th. Tinh hon ca nam gii l ni cú ngun t bo gc trng thnh
rt di do, cỏc t bo gc ny giỳp cho nam gii chng li bnh tt
hoc l tỏi to li cỏc c quan h hng.
II.3.7. To t bo gc t dõy cung rn [31]
T si dõy rn, tin s Phan Ton Thng ó to ra mt cụng ngh khin c
th gii phi sng st: Sn xut t bo gc. T ú, cú th cha lnh cỏc vt thng
do bng, tiu ng, loột do phúng x cng nh chm súc sc p.
T bo gc tỏch ra t mng dõy cung rn ny cú nhiu u im vt tri
hon ton so vi t bo gc c tỡm ra t mụ, tu v phụi thai. u tiờn nú khụng
vi phm vo y c, khụng gõy tn thng cho b m v thai nhi trong quỏ trỡnh
thu gi dõy rn vỡ vn nú l th b i sau khi sinh. Bờn cnh ú, mi nm cú hng
trm triu tr em c sinh ra thỡ s thu gi c hng trm triu dõy rn. Theo
TS Thng thỡ vic tỡm ra cụng ngh tỏch t bo gc t dõy cung rn cú ý ngha
rt ln trong vic s dng vo nghiờn cu v iu tr bnh nhõn, vỡ nú gn nh l
cõu tr li cho tt c nhng khú khn v tr ngi ca cụng ngh t bo gc hin

nay.
Th nht, quỏ trỡnh lu gi, bo qun bng ụng lnh dõy rn rt d dng,
r tin. Trong iu kin VN, chi phớ lu gi dõy cung rn 20 nm ch khong t
1.500 - 2.000 USD. Khi cn ngi bnh cú th dựng t bo tỏch t cung rn
iu tr cỏc bnh nh: Bng, góy xng, teo c, tiu ng, lit ty, tai bin mch
mỏu nóo, nhi mỏu c tim, Alzeimer, Parkinson
Lê Thị Thanh Tâm
20
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Tiờm t bo gc vo di cỏc np nhn ca da s cú tỏc dng chng lóo
húa, vỡ vy cú th dựng phng phỏp ny cho c vic chm súc sc p v thm
m.
Th hai, ngun cung cp dõy rn l vụ tn v r tin. Mt dõy rn thng
di 50cm, bỏn kớnh khong 1cm t ú cú th thu gi hng t t bo gc. õy s l
mt ngun d tr khng l bi nu lng t bo gc khụng chỳng ta s khụng
th iu tr t bo gc hiu qu. Vi k thut nuụi cy khụng quỏ phc tp v tn
kộm, c bit hn c l cú th lu tr dõy rn v t bo dõy rn sau khi sinh dựng
iu tr cho bn thõn cng nh gia ỡnh. Con ngi s cú nhng ngõn hng t
bo gc khng l vi chi phớ chng ỏng l bao.
Th ba, tớnh khỏng nguyờn v min dch ca t bo ly t dõy cung rn
thp nờn kh nng thi ghộp cng thp, phự hp ghộp t bo gc cho bn thõn,
ng loi (c bit l nhng ngi cựng huyt thng) m khụng phi s dng cỏc
thuc c ch min dch.
Vi tt c nhng u im ú, bỏc s Thng khiờm tn khng nh: õy
thc s l mún qu m M T Nhiờn trao tng cho nhõn loi vi mt thụng ip:
õy l phn d tr ca bn, hóy gi li s dng khi cn thit, tụi ch l
ngi c giao nhim v tỏch nú ra thụi. Vỡ t trc n gi, dõy rn gn nh l
th b i, nhng nu bit tn dng dõy rn s l ngun t bo gc khụng bao gi
cn.

Dõy rn v nhau thai T bo gc biu mụ T bo gc trung mụ
tỏch t dõy rn tỏch t dõy rn
Lê Thị Thanh Tâm
21
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Vic tỡm ra cụng ngh ny cú mt ý ngha rt ln bi nú l cõu tr li cho
tt c nhng khú khn v tr ngi ca cụng ngh t bo gc hin hnh. Gi nú l
mún qu ca to hoỏ dnh cho nhõn loi bi n gin ai cng cú dõy rn sau khi
sinh.
Hin ti, bỏc s Thng cựng vi cỏc cng s ang tin hnh nghiờn cu
khụng ch Singapore m cũn ti cỏc c s hng u khỏc M, Canada, Anh,
Phỏp, Hng Kụng v n iu tr tiu ng, nhi mỏu c tim, lit tu, vt
thng lõu linCỏc kt qu thu c t th nghim trờn ng vt rt ỏng khớch
l. Nhng c s th nghim u tiờn trờn ngi s l M, Singapore, Hng Kụng,
n cho iu tr cỏc vt thng bng v vt thng món tớnh do tiu ng.

T bo mụ bit hoỏ T bo sn bit hoỏ T bo xng bit hoỏ T bo da
bit hoỏ
Khi cụng ngh a vo ng dng s giỳp vt thng ca bnh nhõn nhanh
lin hn, gim au hn. Bnh nhõn nhi mỏu c tim v tai bin mch mỏu nóo s
phc hi nhanh v tt hn. Nhng bnh nhõn lit hay chn thng tu sng cú th
i li c. Cht lng iu tr cỏc bnh món tớnh nh tiu ng v mt trớ nh
s c nõng cao. Bờn cnh ú, mt khỏi nim mi xut hin chng lóo hoỏ bng
vic s dng t bo gc, trong tng lai t bo gc s giỳp nhng ngi khe
mnh bỡnh thng kộo di thờm tui thanh xuõnMt s cụng trỡnh nghiờn cu
mi õy ca Trung tõm nghiờn cu Ung th hng u ca M ti H Texas -
trung tõm MD Anderson thỡ t bo gc cũn cú kh nng iu tr cỏc khi u tng
c (ung th vỳ, gan, phi, nóo).
Lê Thị Thanh Tâm
22

Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Hỡnh A Hỡnh B
Hỡnh A: ễng Han v tng hm cha mỏu dõy rn ca 60.000 tr s sinh iu
tr nhiu chng bnh nan y th ụ Seoul (Hn Quc). Hỡnh B: Bỏc s Phan Ton Thng
trong phũng thớ nghim Singapo.
II.3.8. To t bo gc t túc [27]
Cỏc nh khoa hc M va tỡm ra mt ngun cung cp t bo gc rt tt: ú
l nhng nang túc. c im mc rt nhanh v thay mi liờn tc ca túc
lm cho nú tr thnh ngun sn xut t bo gc lý tng cho vic tr liu.
Nghiờn cu ca cỏc nh khoa hc thuc Vin hn lõm khoa hc M cho
thy nhng t bo thn kinh cú th phỏt trin t nhng t bo gc ca nang túc
(nhng t bo nang túc c sn sinh t nhng t bo gc cú trong nhng l li ti
nang túc). Cỏc nh nghiờn cu thuc H Pennsylvania tin rng nhng t bo gc
ny cú th c s dng cha bnh húi u. Bỏc s Yasuyuki Amoh thuc
H California San Diego cũn cho bit t bo gc t nang túc cng cú th giỳp
cha tr cỏc ri lon thn kinh.
II.3.8. To t bo gc t nang lụng [27]
ó cú chng minh cho thy nang lụng l mt ngun t bo gc di do cú
th c s dng hỡnh thnh cỏc mch mỏu hay mụ da.
Lê Thị Thanh Tâm
23
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
Hỡnh 11. T bo gc hỡnh thnh t nang lụng [27]
II.4. S bit hoỏ cỏc t bo gc
Cỏc t bo gc cú th phõn chia hay cú kh nng t i mi bn thõn, cho
phộp chỳng to ra mt lot cỏc loi t bo t cỏc c quan hay thm chớ ton b c
quan. V mt t nhiờn, cỏc t bo gc thng c bit hoỏ bi rt nhiu nhõn t
bờn trong v bờn ngoi. Cỏc lớ do bờn trong l cỏc gene bờn trong mi t bo,
ging nh mt chui cỏc li ch dn kờu gi chỳng th hin chc nng. Cỏc
nguyờn nhõn bờn ngoi l cỏc cht hoỏ hc c gii phúng bi cỏc t bo xung

quanh hay do s tng tỏc vi t bo khỏc, thm chớ cú rt nhiu cỏch khỏc nhau
lm thay i chc nng ca cỏc t bo gc. Chỳng cú hai con ng tỏi sinh
v bit hoỏ [2]:
(i): Trc tip to ra t bo bit hoỏ bng cỏch phõn chia i xng. T t bo
gc ban u s phõn chia to ra 2 t bo con, mt vn l t bo gc cũn cỏi kia vn
l t bo dng trc khi bit hoỏ v s tri qua bit hoỏ.
(ii) To ra nhiu qun th t bo v di tỏc ng ca cỏc du hiu c bit
s bit hoỏ t bo.
Chng hn, i vi s bit hoỏ to nờn t bo mỏu, trong quỏ trỡnh cm ng
to t bo mỏu ngi v mt s ng vt khỏc, con ng bit hoỏ hot ng
bng cỏch tp hp cỏc t bo chỳng cú th ỏp ng vi tớn hiu phỏt trin
Lê Thị Thanh Tâm
24
Tiểu luận Sinh sản và phát triển cá thể động vật
thnh t bo mỏu (Theo Mick Bhatia- Giỏm c ca Vin the McMaster Stem Cell
& Cancer Research). Phng phỏp ny cú th ng dng vo lõm sng tỏi to h
min dch v h mỏu ca bnh nhõn ung th bch cu hoc bnh nhõn ang iu
tr bng cỏc liu phỏp tr ung th [6].
Cỏc t bo gc thn kinh ca lp thỳ gõy nhiu s chỳ ý. Chỳng cú th
c thu nhn t cỏc t bo gc phụi vi cỏc c tớnh; cú th to ra mụ thn kinh
hoc ly t h thn kinh; cú kh nng t tỏi sinh; cú th to ra cỏc t bo khỏc t
bo ban u qua s phõn chia bt i xng [2].
Hỡnh 12: T bo gc thn kinh phõn chia bt i xng: mt dũng bit hoỏ cũn dũng kia
vn l t bo gc thn kinh [2].
Nhỡn chung, cỏc t bo gc trng thnh b gii hn v kh nng bit hoỏ.
Chỳng ch cú th to ra mt s loi t bo thuc mụ gc ban u nhng cú mt s
bng chng chng minh c chỳng cú th to ra cỏc loi t bo thuc mụ khỏc.
Chỳng duy trỡ trong trng thỏi tnh hay khụng phõn chia cho n khi c hot hoỏ
do s tn thng mụ hay bnh tt.
Cỏc nh khoa hc bit rng vic gene úng hay m l yu t quyt nh cho

quỏ trỡnh bit hoỏ v cỏc t bo ny c ci vo cỏc on gene ó c
xỏc nh trỡnh t trong cỏc a nuụi cy v cỏc nh khoa hc s dng cỏc
gene ny c gng la chn cỏc loi t bo c bit v cỏc tớn hiu cho
cỏc t bo gc bit hoỏ nhng cho n nay vn cũn l n s.
Lê Thị Thanh Tâm
25