Bài giảng Kinh tế chính trị Mác-Lênin: Chương 6 - ThS. Nguyễn Thị Thu

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TƠN ĐỨC THẮNG
Khoa KHXH&NV

Bộ mơn Lý luận chính trị

KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC­LÊNIN

Dành cho bậc đại học – khơng chun lý luận chính 
trị
Mã mơn học: 306103

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT CỦA VN

1


CHƯƠNGVI: CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN 
ĐẠI HĨA VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC 
TẾ CỦA VIỆT NAM 
6.1.  CƠNG  NGHIỆP  HĨA,  HIỆN  ĐẠI  HĨA  Ở 
VIỆT NAM 
6.1.1.  Khái  qt  cách  mạng  cơng  nghiệp  và  cơng 
nghiệp hóa 
6.1.1.1. Khái qt về cách mạng cơng nghiệp 
6.1.1.2.  Cơng  nghiệp  hóa  và  các  mơ  hình  cơng 
nghiệp hóa trên thế giới
11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT CỦA VN

2


6.1.2 Tính tất yếu khách quan và nội dung của cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở 
Việt Nam
6.1.2.1. Tính tất yếu của cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam
 6.1.2.2. Nơi dung cơng nghiêp ho
̣
̣
́ a hiên đai ho
̣
̣
́ a ở Viêt Nam
̣
6.1.3.  Cơng  nghiệp  hóa,  hiện  đại  hóa  ở  Việt  Nam  trong  bối  cảnh  cách  mạng 
cơng nghiệp lần thứ tư
6.1.3.1. Quan điểm về cơng nghiệp hố, hiện đại hố ở Việt Nam trong bối cảnh 
cách mạng cơng nghiệp lần thứ tư
6.1.3.2.  Cơng  nghiệp  hố,  hiện  đại  hố  ở  Việt  Nam  thích  ứng  với  cách  mạng 
công nghiệp lần thứ tư

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

3

6.2. HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
6.2.1 Khái niệm và nội dung hội nhập kinh tế quốc tế
6.2.1.1 Khái niệm và sự cần thiết khách quan hội nhập kinh tế quốc tế
6.2.1.2. Nội dung hội nhập kinh tế quốc tế
6.2.2. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến phát triển của Việt Nam 
6.2.2.1. Tác động tích cực của hội nhập kinh tế quốc tế
6.2.2.2. Tác động tiêu cực của hội nhập kinh tế quốc tế
6.2.3. Phương hướng nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế trong phát 
triển của Việt Nam
6.2.3.1 Nhận thức sâu sắc về thời cơ và thách thức do hội nhập kinh tế quốc tế 
mang lại
 6.2.3.2. Xây dựng chiến lược và lộ trình hội nhập kinh tế phù hợp 
6.2.3.3. Tích cực, chủ động tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế và thực hiện 
đầy đủ các cam kết của Việt Nam trong các liên kết kinh tế quốc tế và khu vực
6.2.3.4. Hồn thiện thể chế kinh tế và luật pháp
6.2.3.5 Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của nền kinh tế
6.2.3.6. Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ của Việt Nam
11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

4


HƯƠNGVI: CƠNG NGHIỆP HĨA, HIỆN 
ĐẠI HĨA VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ 
QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
6.1. Cách mạng cơng nghiệp và vai trị của cách 
mạng cơng nghiệp đối với phát triển

6.1.1. Khái qt về cách mạng cơng 
nghi
ệp
6.1.1.1. Khái ni
ệm “cách mạng cơng nghiệp”

Theo nghĩa hẹp:  là cuộc 
cách  mạng  trong  lĩnh 
vực sản xuất, tạo ra sự 
thay  đổi  cơ  bản  các 
điều  kiện  kinh  tế  ­  xã 
hội,  văn  hố  và  kỹ 
thuật, xuất phát từ nước 
Anh  sau  đó  lan  tỏa  ra 
toàn thế giới. 

11/29/21

Theo nghĩa rộng:  là những 
cuộc  cách  mạng  diễn  ra 
ngày  càng  sâu  rộng  trong 
lĩnh  vực  sản  xuất,  dẫn 
đến  những  thay  đổi  cơ 
bản  các  điều  kiện  kinh  tế 
­  xã  hội,  văn  hoá  và  kỹ 
thuật  của  xã  hội  loài 
ngƣời  với  mức  độ  ngày 
Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT CỦA VN
5
càng cao. 

* Khái niệm cách mạng cơng nghiệp 
(tổng qt)
• Cách  mạng  cơng  nghiệp  là  những  bước  phát 
triển  nhảy vọt về chất  trình độ của tư liệu lao 
động trên cơ sở những  phát minh đột phá về kỹ 
thuật  và  cơng  nghệ  trong  q  trình  phát  triển 
của  nhân  loại  kéo  theo  sự  thay  đổi  căn  bản  về 
phân  công  lao  động  xã  hội  cũng  như  tạo  bước 
phát  triển  năng  suất  lao  động  cao  hơn  hẳn  nhờ 
áp  dụng  một  cách  phổ  biến  những  tính  năng 
mới trong kỹ thuật ­ cơng nghệ đó vào đời sống 
xã hội. 
11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

6


* Khái quát lịch sử các cuộc cách 
mạng công nghiệp
Cách 
mạng  công 
nghiệp  lần 
thứ  ba  (3.0) 
bắt  đầu  từ 
khoảng 

những  năm 
đầu 
thập 
niên  60  thế 
kỷ  XX  đến 
cuối  thế  kỷ 
XX. 

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT CỦA VN

Cách 
mạng 
công  nghiệp  lần 
thứ  tư  (4.0)  được 
đề  cập  lần  đầu 
tiên  tại  Hội  chợ 
triển  lãm  cơng 
nghệ 
Hannover 
(CHLB  Đức)  năm 
2011  và  được 
Chính  phủ  Đức 
đưa  vào  “Kế 
hoạch  hành  động 
chiến  lược  công 
nghệ  cao”  năm 
2012. 

7


Tóm tắt đặc trưng của các cuộc cách mạng cơng nghiệp
Cách mạng cơng 

Cách mạng cơng  Cách mạng cơng  Cách mạng cơng 

nghiệp lần thứ 

nghiệp lần thứ 

nghiệp lần thứ 

nghiệp lần thứ 

nhất

hai

ba

tư

Sử  dụng  năng 
S ử 

dụng 

năng  lượng  điện  và 

lượng nước và hơi  động  cơ  điện, 
nước,  để  cơ  khí  để  tạo  ra  dây 
hóa sản xuất

chuyền sản xuất 
hàng loạt

11/29/21

Liên kết giữa 
Sử dụng cơng 

thế giới thực và 

nghệ thơng tin 

thế giới ảo, để 

và máy tính, để 

thực hiện cơng 

tự động hóa sản  việc thơng minh 
xuất

và hiệu quả 
nhất

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT

Nguồn: Nghiên cứu của Sogeti VINT, 2016.
8
CỦA VN


Bốn cuộc cách mạng công
nghiệp

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

9


* Vai trị của cách mạng cơng 
nghiệp đối với phát triển 
Một

 thúc đẩy sự phát triển lực lượng sản xuất

Hai

thúc đẩy hồn thiện quan hệ sản xuất

Ba

thúc đẩy đổi mới phương thức quản trị phát 
triển

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

10


6.1.1.2. Cơng nghiệp hóa và các mơ 
hình cơng nghiệp hóa trên thế 
giới
• * Cơng nghiệp hóa
• Cơng nghiệp hóa là q trình chuyển  đổi nền 
sản  xuất  xã  hội  từ  dựa  vào  lao  động  thủ 
cơng  là  chính  sang  nền  sản  xuất  xã  hội  dựa 
chủ yếu trên lao động bằng máy móc nhằm tạo 
ra năng suất lao động xã hội cao.
11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT CỦA
VN

11


Các mơ hình cơng nghiệp hóa tiêu 
biểu trên thế giới

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

12


Mơ hình cơng nghiệp hóa cổ 
điển
CNH của các nước tư bản cổ điển diễn ra ở Anh
Gắn  liền  với  cuộc  cách  mạng  cơng  nghiệp  lần  thứ 
nhất, nổ ra vào giữa thế kỷ XVIII
Bắt đầu từ ngành CN nhẹ, mà trực tiếp là ngành cơng 
nghiệp  dệt  là  ngành  địi  hỏi  vốn  ít,  thu  lợi  nhuận 
nhanh
Diễn ra trong một thời dài, trung bình từ 60­80 năm.
11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

13


Mơ hình cơng nghiệp hóa kiểu 
Liên Xơ (cũ)
• Bắt  đầu  từ  những  năm  1930  ở  Liên  Xơ  (cũ)  sau  đó 
được áp dụng cho các nước XHCN  ở Đơng Âu (cũ) 
sau năm 1945 và một số nước đang phát triển đi theo 
con đường XHCN, trong đó có Việt Nam vào những 

năm 1960.
• Ưu tiên phát triển cơng nghiệp nặng mà trực tiếp là 
ngành  cơ  khí,  chế  tạo  máy,  thơng  qua  cơ  chế  kế 
hoạch hóa tập trung, mệnh lệnh
• Đây  là  một  trong  những  nguyên  nhân  dẫn  đến  sự 
khủng  hoảng  và  suy  sụp  của  Liên  Xô  và  hệ  thống 
XHCN ở Đông Âu.
Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
11/29/21
14
CỦA VN


Mơ hình cơng nghiệp hóa của Nhật 
Bản và các nước cơng nghiệp mới 
(NICs)
• Nhật  Bản  và  các  nước  cơng  nghiệp  hóa  mới 
(NICs)  Hàn  Quốc,  Singapore  đã  tiến  hành  cơng 
nghiệp hóa theo con đường mới
• Chiến  lược  cơng  nghiệp  hóa  rút  ngắn,  đẩy 
mạnh  xuất  khẩu,  phát  triển  sản  xuất  trong 
nước  thay  thế  hàng  nhập  khẩu,  tận  dụng  lợi 
thế  về  khoa  học,  công  nghệ  của  các  nước  đi 
trước,  cùng  với  việc  phát  huy  nguồn  lực  và  lợi 
thế trong nước
11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

15


Việc tiếp thu và phát triển KHCN mới, 
hiện đại của các nước kém PT có thể thực 
hiện bằng các bước

- Một là, thơng
qua
đầu
tư
nghiên cứu, chế
tạo và hồn
thiện dần dần
trình độ cơng
nghệ từ trình độ
thấp đến trình
độ cao

11/29/21

-

Hai là, tiếp nhận
chuyển giao công
nghệ hiện đại từ
nước phát triển hơn,

- Ba là, xây dựng chiến lược phát
triển khoa học, công nghệ nhiều

tầng, kết hợp cả công nghệ truyền
thống và công nghệ hiện đại. Kết
hợp vừa nghiên cứu chế tạo vừa
tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ
các nước phát triển hơn, con đường
vừa cơ bản, lâu dài và vững chắc
vừaVAđảm
bảo đi tắt và bám đuổi16theo
Chương 6: CNH,HĐH
HNKTQT
CỦA VN
các nước phát triển hơn


6.1.2 Tính tất yếu khách quan và nội dung 
của cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt 
Nam

• 6.1.2.1. Tính tất yếu của cơng nghiệp hóa, hiện 
đại hóa ở Việt Nam
Cơng nghiêp ho
̣
́ a, hiên đai ho
̣
̣
́ a là  quá  trì nh chun đơi căn ban, 
̉
̉
̉
toà n diên ca

̣
́ c hoat đơng san x
̣
̣
̉
́ t kinh doanh, dich vu va
̣
̣ ̀  quan 
̉
lý   kinh  tế   –  xã   hôi, 
̣ từ   xử  dung 
̣ sứ c  lao  đông 
̣ thu ̉ công  là  
chí nh sang sử dung môt ca
̣
̣
́ ch phô biê
̉
́ n sứ c lao đông v
̣
ới công 
nghê, ph
̣
ương tiên, ph
̣
ương phá p tiên tiế n hiên đai; d
̣
̣ ựa trên sự 
phá t  triên 
̉ cua 

̉ công  nghiêp 
̣ và   tiế n  bô ̣ khoa  hoc 
̣ công  nghê, 
̣
nhằ m tao ra năng suâ
̣
́ t lao đông xa
̣
̃  hôi cao.
̣
11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

17


Công nghiêp ho
̣
́ a, hiên đai ho
̣
̣
́ a ở Viêt 
̣
Nam có  nhữ ng đăc điêm chu yê
̣
̉
̉ ́ u sau 
đây:

-

1.Công nghiệp

hóa, hiện đại hóa theo
định hướng xã hội chủ
nghĩa, thực hiện mục
tiêu “dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh”.
4.Công nghiệp hóa,
hiện đại hóa trong bối
cảnh toàn cầu hóa kinh
tế và Việt Nam đang tích
cực, chủ động hội nhập
kinh tế quốc tế.
11/29/21

2.Công nghiệp
hóa, hiện đại hóa
gắn với phát triển
kinh tế tri thức.

3.Công nghiệp hóa, hiện
đại hóa trong điều kiện
kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa.

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

18


Lý  do khá ch quan Viêt Nam phai th
̣
̉ ực hiên 
̣
công nghiêp ho
̣
́ a, hiên đai ho
̣
̣
́ a bao gồ m:

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT CỦA VN

19


Thực hiên CNH, HĐH co
̣
́  ý  nghĩ a quyế t đinh 
̣
thắ ng lợi cua s
̉ ự nghiêp xây d
̣
ựng XHCN ở nướ c 

ta.

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

20


  Như  vây, 
̣ có   thê ̉ nó i  công  nghiêp 
̣ hó a,  hiên 
̣
đai ho
̣
́ a là   nhân tố  quyế t đinh s
̣
ự thắ ng lợi 
cua 
̉ con  đườ ng  đi  lên  CNXH  mà   Đang 
̉
và  
nhân dân ta đã  lựa chon. Vi
̣
̀  vây, công nghiêp 
̣
̣
hó a, hiên đai ho
̣

̣
́ a được Đang va
̉
̀  Nhà  nướ c 
ta xá c đinh la
̣
̀   nhiêm vu trung tâm trong suô
̣
̣
́ t 
thờ i kì  quá  đô ̣ lên CNXH.
11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

21


 6.1.2.2. Nôi dung công nghiêp 
̣
̣
hó a hiên đai ho
̣
̣
́ a ở Viêt Nam
̣

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

22


Cụ thể là:

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

23


* Đẩy mạnh ứng dụng những thành tựu, 
khoa học công nghệ mới hiện đại

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

24


* Chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng 
hiện đại, hợp lý và hiệu quả

11/29/21

Chương 6: CNH,HĐH VA HNKTQT
CỦA VN

25