Bài giảng Kinh tế chính trị Mác-Lênin: Chương 3 - ThS. Nguyễn Thị Thu

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TƠN ĐỨC THẮNG
Khoa KHXH&NV
Bộ mơn Lý luận chính trị

KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC­LÊNIN

Dành cho bậc đại học – khơng chun lý luận chính 
trị
Mã mơn học: 306103

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

1


Kết cấu chương 3
3.1 Lý luận của C.Mác về giá trị thặng dư
3.2 Tich lũy tư bản
3.3 Các hình thức biểu hiện của giá trị thặng dư trong nền
kinh tế thị trường
3.4 Quan hệ lợi ích kinh tế trong nền kinh tế thị trường

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

2

CHƯƠNG III: GIÁ TRỊ THẶNG DƯ
TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

Kết cấu 
chương 3

Quan hệ lợi ích kinh tế trong 
nền kinh tế thị trường

11/29/21

Lý luận của C.Mác về m: 
­   Nguồn  gốc  của  m 
­Bản  chất  của m  
­Các  phương  pháp  sản  xuất  m trong nền  KTTT (m được tạo ra ntn 
trong 1 q trình sx) 

Tích lũy tư bản (cách sử dụng m)
­ Bản chất của tích lũy tư bản
­ Những nhân tố góp phần làm tăng quy mơ tích lũy
­ Một số hệ quả của tích lũy tư bản
Các hình thức biểu hiện của m trong nền kinh tế thị 
trường
­ Sự phân chia m trong đ/k KTTT (chia cho ai, chia theo 
kiểu nào, dưới các hình thức lợi nhuận, lợi tức, địa 
tơ….)

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

3

3.1. LÝ LUẬN CỦA CÁC MÁC VỀ GIÁ TRỊ THẶNG DƯ
3.1.1. Nguồn gốc của giá trị thặng dư

☞  Cơng thức chung của TB
TIỀN THƠNG THƯỜNG

TIỀN  TƯ CÁCH LÀ TƯ BẢN

Capital

(Money)

H – T – H

T – H ­ T’
Trong đó: T’ = T + T

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

4


Trong 
lưu 
thơng

Trao đổi 
ngang 
giá

Chỉ thay đổi hình 
thái giá trị

Trao đổi khơng 
ngang giá

Mâu thuẫn 
T­H­T’

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

Trong lưu 
thơng, dù trao 
đổi ngang giá 
hay khơng 
ngang giá, 
cũng khơng 
tạo ra T

5


Trong 
lưu 

thơng
Mâu thuẫn 

Trao đổi 
ngang giá

Chỉ thay đổi hình 
Trao đổi khơng  thái giá trị
ngang giá
Trong lưu 

T­H­T’
Ngồi 
lưu 
thơng
11/29/21

Phương 
tiện cất 
trữ

Tiền khơng 
thể tự lớn 
lên

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

thơng, dù trao 
đổi ngang giá 
hay khơng 

ngang giá, 
cũng khơng 
tạo ra T
6


*
Giá bán > giá trị
Giá mua < giá trị
Chuyên mua rẻ bán 
đắt

Trong lưu 
thông cũng 
không thể tạo 
ra T’>T

Tiền được cất 
trữ trong kết 
sắt
H đi vào 
tiêu dùng
11/29/21

301001 – Chương 5: Học thuyết giá trị thặng dư

7


• Lưu thông không tạo ra giá trị và giá trị thặng dư. Nhưng,

rõ ràng, nếu khơng có lưu thơng, tức là nếu tiền để trong
két sắt, hàng hóa để trong kho thì cũng khơng thể có giá
trị thặng dư

29/11/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

8


+ Nếu mua - bán ngang giá
thì chỉ có sự thay đổi hình
Lưu thơng là q trình
trong đó diễn ra các hành
vi mua và bán

thái: từ tiền thành hàng hoặc
từ hàng thành tiền ==> Tổng
giá trị cũng như phần giá trị
trong tay mỗi người tham gia
trao đổi trước sau vẫn không
thay đổi

11/29/21

301001 – Chương 5: Học thuyết giá trị thặng dư

9

• + Trong trường hợp mua - bán không ngang giá: nếu
hàng hóa được bán cao hơn giá trị thì người bán được
lời; nếu hàng hóa được bán thấp hơn giá trị thì người
mua được lời. Nhưng trong nền kinh tế hàng hóa, mỗi
người sản xuất vừa là người bán, vừa là người mua.
Khơng thể có người chỉ bán mà khơng mua hoặc
ngược lại ==> Vì vậy cái lợi mà họ thu được khi bán
sẽ bù lại cái thiệt khi mua.
29/11/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

10


• Trong trường hợp có những kẻ chuyên mua rẻ, bán đắt thì tổng
giá trị tồn xã hội cũng khơng hề tăng lên bởi vì số giá trị mà
những người này thu được chẳng qua chỉ là sự ăn chặn, đánh
cắp số giá trị của người khác mà thôi

29/11/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

11


•Như vậy:
•- Khi nghiên cứu tách rời một chu kỳ sản xuất T – H – T’ thì

tư bản khơng thể xuất hiện từ lưu thông và cũng không thể
xuất hiện ở bên ngồi lưu thơng.
•- Khi nghiên cứu sản xuất và tái sản xuất như một thể
thống nhất thì tư bản phải xuất hiện trong lưu thông và đồng
thời khơng phải trong lưu thơng.
•
Đó chính là mâu thuẫn chứa đựng trong công thức
chung của tư bản.
29/11/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

12


•

Bản chất số tiền không thể tự lớn lên nếu người chủ
tiền khơng sử dụng một loại hàng hố đặc biệt mà khi sử
dụng nó khơng mất đi mà trái lại còn tạo ra giá trị lớn hơn
giá trị bản thân nó đó

•
29/11/21

Là hàng hố sức lao động.
CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

13

☞  Hàng hoá sức lao động 
Sức lao động và lao động

Sức
Sức lao
lao động
động là
là toàn
toàn bộ
bộ
năng
năng lực
lực thể
thể chất
chất và
và tinh
tinh
thần
thần tồn
tồn tại
tại trong
trong một
một cơ
cơ
thể
thể con
con người
người đang
đang sống

sống
Lao
Lao động
động là
là sự
sự vận
vận dụng
dụng
sức
sức lao
lao động
động vào
vào quá
quá
trình
trình sản
sản xuất
xuất

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

14


11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

15


Khi
Khi nào
nào thì
thì
con
con người
người đi
đi
bán
bán sức
sức lao
lao
động?
động?

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

16


• C.Mác viết: “ Sức lao động hay năng lực lao
động là toàn bộ nhũng năng lực thể chất và tinh
thần tồn tại trong cơ thể, trong một con người
đang sống, và được người đó đem ra vận dụng
mỗi khi sản xuất ra một giá trị hàng hóa nào đó “

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

17


☞  Điều kiện để sức lao động trở thành hàng hố

2

1
TỰ DO VỀ 
THÂN THỂ

11/29/21

KHƠNG CĨ ĐỦ 
TƯ LIỆU SẢN 
XUẤT CẦN 
THIẾT

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

18


☞  Hai thuộc tính của hàng hố sức lao động

GIÁ TRỊ ???

GIÁ TRỊ SỬ DỤNG
Labour­power 

Giá trị TLSH cần thiết để tái
sản xuất sức lao động

becomes a 
commodity

Phí tổn đào tạo
Giá trị TLSH cần thiết để nuôi
sống con người lao động

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

Có khả năng tạo giá trị
mới lớn hơn giá trị bản
thân nó

 Chú ý: giá trị mới =
(v + m)
19


- Giá

trị

của

hàng hóa sức
lao

động

cũng do thời
gian lao động
xã

hội

cần

thiết để sản
xuất

và

sản xuất

tái

=> 

C.Mác 

khẳng 

ra định  nguồn  gốc  của 

sức lao động giá  trị  thặng  dư    là  do 
11/29/21 định.
quyết

GT THẶNG
TRONG NỀN KTTT
hao  phí  CHƯƠNG
sức  III:lao 
độDƯ
ng 

20


11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

21


11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

22

Hàng hố sức lao động là hàng hố đặc biệt:
4. Bán quyền sử dụng, 
ko bán quyền sở hữu
2. Tồn tại 
trong cơ thể 
con người 
sống
1. Là hàng 
hố vơ hình

Labour­power is 
a peculiar 
commodity

3. Mang yếu 
tố tinh thần 
và lịch sử

5. Giá trị được đo 
gián tiếp = giá trị 
TLSH
6. Giá trị sử dụng đặc biệt
23


Làm sao để định tính
được giá trị HH SLĐ
trả cho người CN?

11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

24


BÀI TẬP VẬN DỤNG
Để tái sản xuất sức lao động, cần phải tiêu dùng những
vật dụng sau:
•Thức ăn, đồ uống: 7USD/ ngày
•Đồ dung gia đình: 75 USD/ năm
•Quần áo, giày dép: 270 USD/ năm
•Những đồ dùng lâu bền: 5.700 USD/ 10 năm
•Đáp ứng nhu cầu văn hóa: 15 USD/ tháng
•Hãy xác định giá trị sức lao động trong 1 ngày.
11/29/21

CHƯƠNG III: GT THẶNG DƯ TRONG NỀN KTTT

25