Đề tài thiết kế một số trò chơi đóng vai ở tiết 2 môn đạo đức lớp 4

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
THIẾT KẾ MỘT SỐ TRỊ CHƠI ĐĨNG VAI Ở TIẾT 2
MÔN ĐAO ĐỨC LỚP 4

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Thực tiển của công tác đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học đã và
đang đặt ra vấn đề cần quan tâm đối với các mơn học nói chung và mơn đạo
đức nói riêng. Làm thế nào để học sinh tiếp thu bài một cách có hứng thú,
chủ động, sáng tạo mang lại hiệu quả cao vì vậy bản thân tơi đã chọn đề tài
sáng kiến kinh nghiệm:
‘Thiết kế một số trị chơi đóng vai ở tiết 2 môn đạo đức lớp 4 ”
2. Kế hoạch thực hiện:
Thờigian nghiên cứu đề tài sáng kiên từ tháng 9 năm 2004-> tháng 4 năm
2005.
PHẦN II: NỘI DƯNG ĐỂ TÀI.
A. NHẬN THỨC CŨ- GIẢI PHÁP cũ.
1. Nhận thức cũ.
Đạo đức là phép tắc thông thường do xã hội đặt ra, quy định cách cư xử
giữa người này với người khác và giữa từng người với xã hội.
1

Trước đây việc giáo dục đạo đức đơn thuần là giáo dục con người có đủ
đức đủ tài để đáp ứng với nhu cầu xã hội hiện tại. Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã
dạy “Dạy cũng như học phải chú trọng cả đức lẫn tài. Đức là đạo đức cách
mạng, đó là cái gốc quan trọng”


ÍZLẼH ÍZLNÍÌ NGỈỈÍỆM

Ukết Hẻ'một íơ'tiị (ẮơL Ểóriỹ ưaL,

Định hướng để giáo dục đạt mục tiêu đó. Do vậy việc dạy đạo đức cho học
sinh trong trường Tiểu Học trước đây tiến hành theo một cách bắt đầu từ kể
chuyện - Đàm thoại - khái quát hóa thành bài học đạo đức- luyện tập rèn luyện
thói quen hành vi đạo đức làm cho chúng trở thành bản tính tự nhiên của cá
nhân và duy trì lâu bền các thói quen đó để ứng xử đúng đắn mọi mọi hồn
cảnh.
Những thói quen hành vi đạo đức là những hành động ứng xữ có được do
được lặp đi lặp lại bằng luyện tập trong nhiều tình huống quen thuộc và được
giáo viên xem đây như là đường mịn trong q trình giảng dạy môn đạo đức.
Nhất là ở tiết 2, tiết luyện tập cũng cố. Giáo viên đưa ra nhiều tình huống,
hànhvi, mẫu chuyện kể để học sinh hiểu và nhận ra mẫu hành vi đạo đức.
Giáo viên cho rằng việc đưa trò choi học tập vào tiết dạy là q khó hoặc
khơng thể thực hiện được ở tiểu học nói chung và lớp 4 nói riêng.
Với nhận thức đó của giáo viên thì học sinh rèn luyện kỷ năng, mẫu hành vi
một cách rập khn, máy móc.
2. Giải pháp cũ.
Từ khi ngành giáo dục thực hiện luật phổ cập giáo dục (Tháng 9 năm
1991) giáo dục Tiểu Học đã có những khởi sắc, đạt được nhiều thành tựu
2

ỉ)Ĩ-tỊAẦAỊẨSL' c í(ỈÁsỉ)Ĩ-íỷCLC/


to lớn giáo dục tồn diện, dạy đủ các mơn học, tăng cường giáo dục thể chất,
thẩm mỹ.... Tuy nhiên hiệu quả của việc dạy học môn đạo đức trong trường
Tiểu Học vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu nhất là việc dạy đạo đức tiết2.
Mỗi bài đạo đức ở Tiểu Học được thực hiện trong 2 tiết: tiết 1 là tiết kể
chuyện. Tiết2 tiết thực hành.
Nhờ tiết kể chuyện học sinh nhận ra được các mẫu hành vi và co sở đạo

đức so đẳng của chúng. Còn nhờ tiết thực hành các em được xem giáo viên
biểu diễn mẫu hành vi rồi từ đó các em tập luyện hoặc có thể tự tập luyện
dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
Đối với việc dạy đạo đức tiết 2 ở Tiểu Học nói chung (lớp 4 nói riêng sử
dụng kênh chữ là chủ yếu) giáo viên thường đưa ra các tình huống, những sự
việc, những mẫu chuyện có liên quan đến nội dung bài học để học sinh nghe
và giáo viên có thể biểu diễn một số mẫu hành vi đạo đức cho các em xem.
Qua đó các em suy nghĩ, giải quyết vấn đề bằng cách trã lời câu hỏi mà giáo
viên đưa ra để định hình chuẩn mực đạo đức theo dụng ý của giáo viên qua
bài dạy.
Ví du: Khi dạy bài “khơng nói dối” của lớp 4. giáo viên đưa ra hành vi
sau:
Tình huống 1: Một hơm, Nam và Minh mãi choi trò chuyện điện tử nên
đến giờ vào lớp mới nhớ ra. Nam bàn với Minh choi nốt buổi, khơng vào lớp
học nữa, cịn ngày mai đến lớp báo với cô là em bị ốm đột ngột nên không
kịp xin phép. Minh không nghe, tự đến xin lỗi cơ giáo cịn Nam thì tiếp tục
choi.
3


Hỏi: Theo em, trong hai bạn thì bạn nào đúng, bạn nào sai, vì sao?.
Tình hhg 2: Ban Hàng thấy ở hiệu sách bán một quyển truyện tranh rất
hay nên về xin tiên để mua. Khi có tiền Hằng khơng mua sách mà lại mua
quà ăn cùng các bạn. Khi mẹ hỏi sách Hằng thành thật thú nhận với mẹ và
xin mẹ tha lỗi.
Hỏi: Việc làm của Hằng đúng sai chỗ nào? Việc Hằng thú nhận với mẹ và
khơng nói dối có lợi gì?...v.v.
Với cách dạy này ở mơn đạo đức tiết 2 truớc đây có những ưu điểm đó là
giáo viên nghiên cứu, tìm tịi đuợc nhiều sự việc, tình huống, nhiều mẫu
chuyện, nhiều mẫu hành vi đạo đức liên quan đến nội dung bài học truớc giờ

lên lớp.
Học sinh biết đuợc nhiều tình huống, mẫu hành vi đạo đức cũng nhu nhận
biêt đúng sai qua nhiều tình huống quen thuộc, khai thác tối đa có hiệu quả
đuợc nhiều hành vi đạo đức, nắm bắt giải quyết nhiều tình huống theo định
huớng đúng của giáo viên.
Song hạn chế của cách dạy này ở môn đạo đức tiết 2 là: Một tiết học có
cái gì đó khơng thoải mái, mang tính áp đặt, gị ép, khơ khan. Giáo viên làm
việc nhiều, học sinh khơng mấy huớng thú, thậm chí thấy nhàm chán. Đối
tuợng học chỉ lĩnh hội đuợc các tình huống, sự việc từ nguời dạy, khơng có
co hội để tự mình thử nghiệm chính mình trong vài tình hng đó để dễ
dàng nhận ra vấn đề.

4


B. NHẬN THỨC MỚI - GIẢI PHÁP MỚI.
I) NHÂN THỨC MỚI.
Như ta đã biết mục tiêu giáo dục tronh thời kỳ đổi mới là đào tạo con
người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức, có sức khoẻ thẩm
mĩ và nghề nghiệp trưởng thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội phù hợp với nhu cầu nâng cao giáo dục trong giai đoạn mới. Đào tạo
con người mới, hội nhập cộng đồng thế giới, gìn giữ và phát huy bản sắc dân
tộc.
Ngày nay trên thế giới, bên cạnh việc tổ chức thực hiện các quá trình giáo
dục đạo đức theo tmyền thống, người ta đã chú ý phát triển, làm phong phú
thêm nội dung nhân cách đạo đức cho con người ở một bình diện rộng và
bao quát hơn.
Cùng với sự phát triển tiến bộ của xã hội, đạo đức có sự vận động và phát
triển. Chúng ta không “bịa” ra các quan niệm đạo đức “độc đáo” riêng của
mình mà chọn lọc, kế thừa các quan niệm đạo đức của các thời đại trước kia,

cải biến nó, loại bỏ những yếu tố cũ kỷ, lỗi thời. Gìn giữ và phát triển những
gì phù hợp với các quan hệ kinh tế mới, phù hợp với vị trí của giai cấp, của
nhân dân trong một giai đoạn lịch sử cụ thể.
Giáo dục đạo đức là một mặt giáo dục cần phải đặc biệt coi trọng. Nghị
quyết trung ương II- khoá 8 đã nêu rõ nhiệm vụ, mục tiêu cơ bản của giáo
dục trong thời kỳ cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước. Đó là
5


nhằm xây dựng những con người lý tưởng gắn bó với đất nước, với chủ
nghĩa xã hội, giữ vững mục tiêu xã hội chủ nghĩa.
Muốn đạt được nhiệm vụ, mục tiêu cơ bản này ngoài việc nâng cao kiến
thức cho học sinh thì việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đạo đức
cho học sinh là đòi hỏi thường xun của cơng tác giáo dục, đồng thời địi
hỏi cấp thiết việc nâng cao chất lượng giáo dục hiện nay. Nhất là hiện nay
vấn đề đạo đức của thế hệ trẻ không chỉ là một vấn đề của một đất nước mà
là vấn đề mang tính tồn cầu của thời đại, là điều kiện quan trọng để bảo vệ
sự sống cịn và tương lai của lồi người (Au re llo peccei- Một trăm trang
viết về tương lai - suy nghĩ của chủ tịch câu lạc bộ Roma- paris 1981).
Chúng ta đều biết học sinh tiểu học còn ngây thơ, hồn nhiên như tờ giấy
trắng. Những dấu ấn ở trường Tiểu Học có ảnh hưỡng sâu sắc đến cả cuộc
đời của học sinh chính vì vậy mà việc giáo dục đạo đức ở Tiểu Học rất được
coi trọng.
Mục tiêu giáo dục đạo đức ở trường Tiểu Học là bồi dưỡng cho học
sinh cơ sở về đạo đức. Đó là cơ sở hình thành con người ln ln tơn
trọng người khác (ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng, trong xã hội) con
người luôn luôn phấn đấu, bảo vệ, xây dựng một nền văn hố giàu tính
con người, một xã hội và một đất nước dân chủ, giàu mạnh hạnh phúc.
Làm cho học sinh hiểu và nhận thấy rằng cần làm cho các hành vi ứng xử
của mình phù hợp với lợi ích xã hội. biến kiến thức đạo đức thành niềm

tin đạo đức. Bồi dưỡng tình cảm đạo đức tích cực và bền vững, có phẩm
chất, ý chí ...vv. để đảm bảo cho hành vi đạo đức luôn luôn nhất quán với
6


yêu cầu đạo đức. Rèn luyện thói quen hành vi đạo đức là một vấn đề quan
trọng làm cho chúng trở thành bản tính tự nhiên của cá nhân và duy trì lâu
dài các thói quen đó để ứng xử đúng đắn trong mọi hoàn cảnh.
Trong thực tế cuộc sống hiện nay vấn đề đáng lo ngại và đang là mối
quan tâm của toàn xã hội là học sinh chua nhận biết đuợc chuẩn mực đạo
đức. Qua một số sự việc, vụ việc đuợc nêu trên báo chí nhu học sinh hành
hung thầy cô giáo, hành hung những người lớn tuổi, có những hành vi cu xử
khơng đẹp với bạn bè, với người thân trong gia đình. Ta thấy rằng vẫn có
một số em có những hành vi đạo đức suy thối mà chúng ta khơng thể chấp
nhận đuợc.
Ngay cả trong lớp 4 do tơi chủ nhiệm vẫn cịn một số ít học sinh chua biết
chào hỏi lễ phép, thua gữi khi gặp thầy cô giáo, chua biết cảm ơn khi đuợc
nguời khác giúp dở, chua biết cu xử đúng mực với anh em, cha mẹ, bạn bè,
với người xung quanh. Có em cịn nói tục với nhau khi tranh luận mặc dù
những câu nói đó chỉ tranh luận bình thuờng thơi, nhưng những lời đó ta
khơng kịp thời giáo dục định hướng đúng cho các em thì nó sẻ đi theo
đường mòn, ăn sâu vào các em khi lớn rất khó sữa.
Như ơng cha ta thường nói “Lời nói chẳng mất tiền mua lựa lời mà nói
cho vừa lịng nhau”. Những lời nói đó khó nghe mà cho người bực tức đơi
khi khơng chịu đựng được gây xích mích chỉ vì những câu nói thiếu lịch sự,
tế nhị thì thật là đáng tiếc. Đó là một phần do các em quen miệng một phần
chưa nhận thức rỏ được cái nghu hiểm, cái đúng cái sai qua cách nói năng,
qua việc làm của mình. Các em chưa tập thành thói quen hành vi đạo đức.
7

Một thực tế nữa là các em chưa có hứng thú trong giờ học. Các em thấy
giừo học đạo đức cịn gị ép, nặng nề và nhàm chán vì thế các em tiếp thu kiến
thức một cách thụ động qua các mẫu hành vi được nêu trong sách giáo khoa,
qua một số tình huống, mẫu chuyện của giáo viên đưa ra. Do vậy các em nắm
bài một cách hời hợt, khơng chắc chắn, có em học đó rồi bỏ đó khơng nhớ gì.
Cụ thể học sinh biểu hiện trong giờ như sau.
TỐNG SỐ HỌC SINH

CĨ HÚNG THÚ

BÌNH THƯỜNG

KHƠNG HÚNG THÚ

35

8

7

20

Để đạt được mục tiêu đó và đồng thời để khắc phục được thực tế dạy đạo
đức hiện nay ở trường vấn đề đặt ra đối với chúng ta - những người giáo viên
là làm sao để các em nhận thức được những tri thức về chuẩn mực đạo đức để
hình thành ở các em ý thức đạo đức, bồi dưỡng tư tưởng tình cảm đạo đức,
rèn luyện thói quen hành vi đạo đức cho học sinh. Đây là mối quan tâm, lo
lắng hàng đầu của tất cả giáo viên Tiểu Học cũng như cá nhân tôi. Đặc biệt là
việc rèn luyện thói quen hành vi đạo đức của học sinh. Chính sự quan tâm, lo

lắng này đã thúc đẩy tơi suy nghĩ: Cần phải làm gì để nâng cao hiệu quả dạy
học môn đạo đức, giúp các em phát triển nhân cách, trở thành công dân tốt
của đất nước. Tôi thấy rằng với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu Học
các em rất thích hoạt động vui choi vì vậy qua việc “Choi mà học” Các em sẻ
nhận thức được hành vi chuẩn mực đạo đức một cách có hiệu quả, nhất là
thơng qua các trị choi. Đặc biệt là trị choi đóng vai, các em vừa phát triển
được tính sáng tạo
8


ÍZLẼH ÍZLNÍÌ NGỈỈÍỆM

Ukết Hẻ'một íơ'tiị (ẮơL Ểóriỹ ưaL,

của mình vừa tiếp thu và hình thành thói quen đạo đức một cách tự nhiên
như là điều phải có. Nhất là học sinh lớp 4 rất thích được thử vai trong trị
choi.
Là một giáo viên Tiểu Học tôi rất tâm đắc với việc đổi mới phương pháp
dạy học hiện nay mà đặc biệt là dạy học dưới hình thức tổ chức các trị chơi.
Tơi ln trăn trở suy nghĩ làm thế nào để dạy học theo phương pháp này
nhưng những trò chơi phải dễ chuẩn bị, dễ thực hiện mà mang lại hiệu quả
cao đó là điều tơi hằng mong muốn.
II/GIẢI PHÁP MỚI
Năm học 2004-2005 tôi là giáo viên trược tiếp giảng dạy lớp 4 - lớp chưa
thay sách. Nhờ sự giúp đỡ, chỉ đạo sát đúng của ban lãnh đạo, phụ trách
chuyên môn của trường từng bước đổi mới phương pháp dạy học theo định
hướng, công cuộc đổi mới giáo dục mà đảng và nhà nước ta hiện nay đang
triển khai và thực hiện, áp dụng phương pháp dạy học mới tôi mạnh dạn đưa
ra giải pháp trong việc dạy đạo đức tiết 2 lớp 4. Như chúng ta đã biết mỗi
bài đạo đức được thực hiện trong hai tiết. Tiết 1 cung cấp cho học sinh

những tri thức và chuẩn mực hành vi đạo đức cụ thể, xây dựng biểu tượng,
khai thác ý nghĩa, xây dựng động cơ hướng dẫn hành vi đạo đức cho học
sinh. Tiết hai là tiết thực hành giúp học sinh luyện tập cũng cố các kiến thức
đã học ở tiết 1 và rèn luyện kỷ năng ứng xử theo chuẩn mực hành vi đạo
đức. Tiết 2 có ý nghĩa quan trọng vì ở tiết này học sinh phải được luyện tập
thường xuyên, liên tục có hệ thông để kiến thức đạo đức trở thành kỷ năng
kỷ xảo. Muốn học sinh có thể luyện
9
ỉ)ItỊAẦAỊẨSL' c iíỈÁsỉ)IíỷCLC/


tập kỷ năng ứng xử một cách tự nhiên các hành vi chuẩn mực, nắm chắc
kiến thức, tôi đã dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của học sinh là thích hoạt
động vui choi để thiết kế trị choi đóng vai phù hợp với nội dung từng bài.
Các trò choi này chủ yếu là đuợc thực hiên trong tết 2- Thực hành cũng cố.
Trong thời gian dạy từ đầu năm đến nay ở mỗi bài dạy tôi đều thiết kế trị
choi đóng vai.
Cách tiến hành nhu sau:
- Giáo viên nêu rỏ tên trò choi, nội dung và cách thức choi, yêu cầu đối
với từng vai (thể hiện hành động thái độ phù hợp) quy tắc choi, luật choi,
thời gian choi.
- Giáo viên phân vai cho học sinh- Học sinh nắm đuợc yêu cầu choi và
nhập vai.
- Học sinh thực hiện trò choi- Giáo viên theo dõi (nhắc nhở nếu thấy cần
thiết).
Chú ý: Để các em phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của mình.
- Đánh giá sau khi choi.
+ Học sinh nhận xét qua trò choi cho học sinh thảo luận nhận ra ý nghĩa
giáo dục trò choi (Giáo viên nêu một số câu hỏi định huớng gợi ý nếu cần).
+ Giáo viên nhận xét - đánh giá.

10


** CĨ một số tình huống giáo viên chỉ nêu ra, học sinh tự tìm ra lời thoại
của từng vai để nhập vai. Trường hợp này giúp học sinh phát triển tính sáng
tạo say mê nghệ thuật, có vốn sống thực tế.
Sau đây là một số trị choi do tơi thiết kế
Bài 1: Kiên trì bên bỉ trong học tập.
Tên trị choi: Quyết tâm học tốt.
Các vai: An,Bình.
An: Ngồi (làm bài tập) ở góc học tập .
Bình: (Vẽ mặt hớn hở) xuất hiện. Chào cậu! An này tối nay, ở sân vận
động có đội văn nghệ của xã biểu diễn vãn nghệ đấy, chúng mình đi xem
nhé.
An: Chà thích nhĩ! Nhưng tớ giải chưa xong mấy bài tập. Bài tập cơ giáo
ra lầp này khó q.
Bình: Cứ đi xem, tý nữa về cậu lại làm tiếp. Bỏ xem buổi văn nghệ này
thì tiếc lắm, lâu lắm rồi mới có.
An: Tớ sợ đi xem về muộn thì khơng làm bài kịp.
Bình: Hay là thế này, bài này tớ làm xong lúc chiều, chốc nữa về qua nhà
tớ lấy bài về mà chép xong ngay ấy mà.
An: (Lưỡng lự rồi quyết định) Thơi cậu chịu khó đi xem một mình nhé
cảm ơn đã rũ tớ tớ xin lỗi tớ không thể đi xem văn nghệ khi chưa làm xong
bài cơ ra.
Bình: (vẽ mặt tiu nghĩu) nói: Đành vậy thơi - chào cậu.
11


+ Câu hỏi nhận xét.

- Qua trò choi em thây trong học tập bạn An là người như thế nào? Vì
sau em biết.
- Hành động đó của An nói lên điều gì?
- Em cần học tập bạn nào? Vì sao?.
Bài 2: Tích cực tham gia cơng việc chung.
Tên trị choi “Bí quyết sai lầm”.
Các vai cảnh (Lớp trưởng) Dương, Đơng, Hoa
Cảnh: (Bước vào lớp) Chào các bạn mình muốn trao đổi với các bạn việc
này. Như chúng ta đã biết đội đã phát động phong trào “sạch tường đẹp lớp”
ngày mai tổ chức hẳn một buôỉ cho các lớp làm vệ sinh sân trường lớp học.
Lớp nào làm tốt có thưởng chúng ta bàn kế hoạch cho ngày mai nhé.
Dương: (Có ý kiến) chúng ta tập trung làm sao để lớp mình đẹp sạch sẻ
là được vừa được khen thưởng lại khoẻ mọi người.
Đơng: (giơ tay lên) đắc chí nói: Đúng đấy chỉ cần làm cho phòng học cho
chúng ta sạch sẻ đẹp mắt là được. Trên sân trường mặc kệ các lớp họ làm
lấy. Đông thế nay làm sao biết lớp nào làm, lớp nào không mà sợ.
Hoa: Các cậu nghĩ thế là không đúng đâu, ai cũng như các cậu thì ai làm
vệ sinh trên sân trường đây. Vệ sinh sân trường là việc chung, mang lại vẻ
đẹp, nơi chơi thoáng mát, sạch sẻ cho mỗi chúng ta. Vì vậy mỗi chung ta, ai
cũng phải tham gia cơng việc chung này một cách tích cực.
12


ÍZLẼH ÍZLNÍÌ NGỈỈÍỆM

Ukết Hẻ'một íơ'tiị (ẮơL Ểóriỹ ưaL,

Cảnh: Hoa nói đúng đấy các bạn ạ! Chúng mình sẻ cùng nhau làm thật
tốt nhé.
+ Câu hỏi nhận xét.

- Trong ba bạn bạn nào có suy nghĩ về tham gia cơng việc chung chua
đúng?.
- Nếu là em em có suy nghĩ giống bạn nào? Vì sao?.
Bài 3: Đúng giờ trong sinh hoạt chung.
Tên trò choi: Nguời đúng giờ.
Các vai: Bố Hằng: Đi công tác xa về.
Hằng: Phụ trách chung buổi lao động.
Hằng: Đang chuẩn bị đóng cữa để đi lao động.
Bố Hằng: (Tay xách cặp) buớc gần bên Hằng: “Hằng oi bố đã về rồi”.
Hằng: (Nét mặt mừng rỡ) A bố đã về con chào bố. Bố đi cơng tác về có
khoẻ khơng ạ? Bố có mua q cho con khơng?.
Bố: Bố vẫn khoẻ làm sao quên quà của con đuợc. Con chuẩn bị đi đâu mà
đóng cửa thế.
Hằng: Thua bố chiều nay lớp con lao động. Mẹ thì đi làm chua về (Hằng
luông lự hay là con ở nhà choi với bố nhá).
Bố: Con cứ đi lao động với các bạn cho đúng giờ tối về bố con mình sẻ
nói chuyện.

13


Hằng: Con xin vâng lời bố (Tay cầm xẻng) Con chào bố, con đi lao động
kẻo muộn, các bạn chờ. Tối về con nhận quà của bố nhé (Rồi Hằng buớc
nhan ra khỏi nhà).
Bố: (cười tủm tỉm) ừ, con đi nhé!.
+ Câu hỏi nhận xét:
Qua trò choi em thấy việc làm của Hằng chứng tỏ điều gì?
Em có nên học tập Hằng khơng? Vì sao?
Bài 4: Khơng nói dối.
Tên trị choi. Điều bạn nên làm.

Các vai Thanh , Thuý, Mẹ Thanh.
Hai bạn Thanh và Thuý trên đuờng đi học về đang trị chuyện với nhau.
Thanh: Hơm nay mình bị điểm 2 và cô giáo ghi sổ liên lạc báovề cho gia
đình.
Thuý: Cậu phải trình sổ với bố mẹ và sữ chữa, cố gắng học tốt để không
bị điểm kém nữa.
Thanh: Nhưng như vậy mẹ mình sẻ buồn lắm, bố mình lại hay đánh nữa
minh sợ lắm.
Thuý: Cô giáo đã dạy chúng ta là khơng được nói dối co mà. Nhất định
cậu phải nói thật với bố mẹ. Đó là điều nên làm.
Thanh: (Vẽ mặt buồn) ừ minh sẻ làm theo lời khuyên của bạn.
Hai ban cùng về nhà Thanh, gặp mẹ Thanh.
Thanh: Con chào mẹ ạ.
14


ÍZLẼH ÍZLNÍÌ NGỈỈÍỆM

Ukết Hẻ'một íơ'tiị (ẮơL Ểóriỹ ưaL,

Thuỷ: Cháu chào bác ạ!.
Mẹ thanh: Mẹ chào con, Bác chào cháu. Hai đưa hơm nay học có giỏi
khơng?.
Thanh: (Vẽ hối lỗi) con xin lỗi mẹ vì khơng làm bài tập về nhà nê con
nhận điểm 2 và cô giáo gũi sổ hên lạc về cho bố mẹ đây ạ Thanh đưa sổ
bằng hai tay cho mẹ.
Mẹ Thanh: (Do tay cầm sổ ra xem) con thành thật khơng nói dối là tốt.
Chỉ có thật thà nhận lỗi mới thànhcông được mẹ tha lỗi cho con nhưng từ
nay phải chăm chỉ học tập đấy nhé.
Thanh: Con cảm ơn mẹ, con hứa sẻ học tốt để bố mẹ vui lòng.

+ Câu hỏi nhận xét:
Qua trò chơi em thấy bạn thanh là người như thế nào?.
Bạn thanh có đáng khen ngợi khơng? Vì sao?.
Em đã có lần bị điểm kém như bạn Thanh chưa? Khi bị điểm kém em đã
làm gì? Em thấy việc làm của mình như thế đúng hay sai? Vì sao?
Bài 5: Bênh vực bạn yếu.
Tên trò chơi: Người bạn mới.
Các vai: Nhung, Thắng, Hiếu và một tốp 3 đến 5 bạn.
Trên đường đi học về, Thắng vừa đi vừa suy nghĩvề bài tốn khó hơm
nay (lẩm bẩm) - (Tuổi mẹ ba phần tuổi con....) bổng nghe phía trước có tiếng
cải nhau và có mấy bạn xung quanh.

15
Oĩ-tỊlỊẨSL' C

Í(ỈÁS Oĩ-íỷCLC/


Thăng: Đi nhanh tới vừa nghe tiếng nói tục của một bạn trai (Bạn hiếu),
Thái độ hung hăng muốn đánh 1 bạn gái (Bạn nhung).
Thắng: (Nghiêm dong) dừng tay, chuyện gì mà lớn tiếng thế?
Hiếu: Nó ra vẽ ta đay là giỏi, hơm làm bài kiểm tra tao xem nó không
cho, bây giờ tao bị điểm 2, tao cho một trận cho mất tính tự hào đi.
Cả tốp: Đánh cho mất kiêu đi.
Nhung: khơng phải đâu, mình khơng sai, bình thuờng hằng ngày mình đã
bày cho bạn ấy học, nhiều lúc bạn ấy chỉ thích chơi. Cơ giáo bảo khi làm bài
kiểm tra tuyệt đối khơng đuợc cho bạn nhìn bài. Minh không cho bạn chép
bài kiểm tra thế là bạn gây sự địi đánh.
Thắng: (Nghiêm mặt nhìn thẳng vào hiếu và tụi bạn) Cậu làm nhu thế có
đáng mặt con trai khơng? đừng cậy mình tợn mà bắt nạt bạn gái. Từ nay bỏ

cái lối bắt nạt nguời khác một cách vô lý đi. Muốn đạt điểm cao phải chịu
khó mà học.
Hiếu và tốp bạn: (Cúi mặt) đi nhanh về phía truớc.
Nhung: Mình cảm ơn bạn.
Thắng và Nhung cùng rảo buớc đi về.
+ Câu hỏi nhận xét:
Ai là nguời đáng bị chê trách ? vì sao?.
Em học tập ai? Vì sao?
Nếu em là hiêu em sẻ làm gì?
Bài 6: Gần gũi giúp đỡ thầy cơ giáo.
Tên trị chơi: Cơ giáo ốm.
16


Các vai: Trang trong vai cô giáo ốm- ngồi cúi mặt ở bàn .
Học sinh cả lớp.
Giáo viên đưa ra tình huống.
Trong suốt tiết học tốn cơ giáo gắng giảng bài thật đầy đủ đến với các em
song cô rất mệt.
Trống báo hiệu giờ ra choi, như mọi hôm cô giáo chào cả lớp, dặn các em
choi ngoan rôi đi lên văn phịng trường. Nhưng hơm nay thì khơng, cơ cho
các em ra choivà im lặng cúi mặt xuống bàn trơng mệt lắm.
Giáo viên: Lúc đó em sẻ làm gì để giúp dở, động viên cô giáo.
Học sinh xung phong nhập vai giúp dở, săn sóc cơ giáo. (Cho nhiều em
được thực hiện việc giúp dở săn sóc cơ bị ốm, lần lượt từng em hoặc vài ba
em cùng lúc).
* Cần Chẩn bị dụng cụ choi như: Cốc nước, dầu phật linh, quạt..vv.
+ Câu hỏi nhận xét.
Em thấy các bạn đã chăm sóc cơ giáo ốm như thế nào? Việc làm đó của
các bạn chúng tỏ điều gì?

Em có làm được như các bạn khơng?.
Bài 7: Giữ lời hứa.
Tên trị choi: Quyển truyện hay.
Các vai: Minh (Người có quyển sổ).
Nam: Bạn câu cá của Minh.
Trường: người có quyển truyện hay.
Một ngày chủ nhật, minh và Nam đi câu cá. Trên đường đi (Hai bạn
trên vai vác hai cần câu) Nam nói với Minh: Hơm nay cố gắng câu được
17


ÍZLẼH ÍZLNÍÌ NGỈỈÍỆM

Ukết Hẻ'một íơ'tiị (ẮơL Ểóriỹ ưaL,

nhiều cá đưa về, một ít mẹ nấu cịn lại mình sẻ bán mua một quyể sổ dày để
làm bài tập toán cho lâu hết.
Minh: Được chung ta sẻ cố gắng câu thật nhiều cá. Cịn quyể sổ dày cậu
cần mình sẻ tặng, với điều kiện cậu phải dành đựoc nhiều điểm 10 đấy!.
Nam: (nét mặt vui mừng) mình cảm on cậu, mình sẽ cố gắng khi câu
được cá về, đến đường rẽ hai bạn chia tay nhau về hai ngã.
Minh gặp Trường trên tay cầm quyển truyện.
Minh: (gio tay cầm quyển truyện của Trường vẽ bất ngờ) cậu có quyển
truyện hay thật, mình cũng đang tìm mua.
Trường: Câu có quyển sổ dày rất đẹp, đúng khơng? Cậu thích mình đổi
cho đấy.
Minh: (Vẻ mặt hớn hở toan đồng ý, liền chợt nghĩ đến mình đã hứa tặng
Nam và nói) Đúng, mình rất thích quyển truyện này nhưng lấy quyển sổ của
mình đổi thìo khơng được, mình đã hứa cho Nam rồi.
Trường: Cậu thật là, mình nói cho nhung bây giờ mình đổi để lấy quyển

truyện mà mình đang tìm mua chưa được, Nam khơng trách cậu đâu.
Minh: Bạn ấy trách hay khơng mình khơng quan tâm. Mình đã hứa rồi
nhất định mình sẽ tặng cậu ấy.
Câu hỏi nhận xét:
Các em thấy các bạn biểu diễn như thế nào?
Trong 3 bạn ai là người đáng khen? Vì sao?.
Nếu em là Minh em sẽ làm gì?.
18

Oĩ-tỊlỊẨSL' C

Í(ỈÁS Oĩ-íỷCLC/


Bài 8: Tiết kiệm tiền của.
Tên trị chơi: Phóng viên phỏng vấn.
Các vai: Minh Trang: phóng viên.
Cả lớp học sinh: khán giả (đều được phỏng vấn).
Minh Trang: (Bước từ cữa lớp vào tay dơ lên chào khán giã) Xin chào
các bạn tơi là phóng viên nhà báo nhi đồng được biết lớp các bạn có nhiều
thành tích trong việc tiết kiệm tiền của tôi đến đay xin được phỏng vấn các
bạn.
Minh Trang: (Cầm MIC) đến gần một học sinh chào bạn tên bạn là gì?
Học sinh: (khán giả) trả lời.
Minh Trang: Là một học sinh bạn đã làm gì để tiết kiệm tiền cuả?.
Học sinh: (được phỏng vấn) Tôi giữ gìn sách vở cẩn thận khơng bị mất
sách hay để sách bị rách.
Minh trang: (Đến chổ một học sinh khác) thế cịn cậu, cậu đã làm gì để
tiết kiệm tiền của.
2

Học sinh: (Khán giả) tôi giữ bút thước cẩn thận không để mất hay
gay....
Minh trang: (Đến chổ một học sinh khác) ở lớp bạn đã làm gì để tiết kiệm
tiền của?.
Học sinh: Tơi có thói quen khi mọi người ra chơi là tơi tắt quạt điện hể có
bạn nào trèo lên bàn ghế là tôi nhắc nhở.
Minh Trang: Chào bạn, bạn tên là gì?
19


Học sinh: (khán giả) trả lời:
Minh trang: ở gia đình bạn làm gì để tiết kiệm tiền của?
Học sinh: Ra khỏi nhà là tơi tắt bóng đèn, tơi khơng xin bố mẹ tiền để
mua những thứ không cần thiết lắm mà chỉ mua những gì cần thiết nhất.
Minh trang: (Đến chổ học sinh khác) cịn bạn bạn đã làm gì để tiết kiệm
tiền của.
Học sinh: Tôi mặc quần áo rất giữ gìn, khơng trèo cây, nghịch ngợm để
quần áo ln đuợc bền đẹp. Quần áo bị đứt chỉ tôi may lại (nhu cơ giáo đã
bày) để mặc. Khơng địi bố mẹ mua quần áo mới.
Câu hỏi nhận xét.
Để tiết kiệm đuợc tiền của một cách phù hợp các bạn đã nói lên việc làm
của mình nhu thế đúng chua?
Ngồi ra em có cách nào để tiết kiệm tiền của nữa khơng? Hãy nói rõ
cách của mình?.
Bài 9: Tiết kiệm thời giờ.
Tên trị chơi: Cơ bé ham chơi.
Các vai: Mẹ, Mai (Chị), Đào (em).
Đầu giờ chiều đi làm mẹ dặn hai chị em ở nhà học bài rồi chị nấu cơm,
em quét dọn nhà cửa.

Mẹ đi rồi hai chi em vâng lời vào bàn học một lúc sau Đào học bài xong
và em nói vơí chị.
Đào: (Tay gấp sách) Chị ơi em học bài xong rồi em đi chơi tý rồi về.
20


ÍZLẼH ÍZLNÍÌ NGỈỈÍỆM

Ukết Hẻ'một íơ'tiị (ẮơL Ểóriỹ ưaL,

Chị: Em cịn việc quét dọn nhà cửa nữa cơ mà.
Đào: Em biết rồi, chị yên tâm, giờ còn sớm,em đi chơi tý rồi quét cũng
chua muộn, Mẹ chua về đâu, nói rồi Đào chạy ngay ra khỏi nhà.
Mai: Làm bài tập xong vào nấu cơm ngay kẻo mẹ về chua có cơm ăn,
cơm nuớc sắp xong vẫn chua thấy em về. Vừa lúc đó Mẹ đi làm về.
Mẹ: (Nhà cửa chua quét) hỏi em đâu con và mẹ tay cầm chổi quét nhà.
Đào: (Vừa lúc đó) hớt hải chạy về nhà em đứng sững nguời nhìn mẹ quét
nhà (vẻ hối hận) Con xin lỗi mẹ, con mãi chơi quên mất.
Mẹ: Từ nay con phải nhớ, xong việc rồi mới đuợc chơi. Thời gian không
đợi chờ ai, con phải biết tiết kiệm thời giờ để làm những việc có ích.
Đào: Vâng thua mẹ từ nay con sẽ làm đúng lời mẹ dạy.
Qua trò chơi em thấy ai là nguời đáng khen? Vì sao?.
Đào đã biết tiết kiệm thời giờ chua? Vì sao?.
Nến em là Đào em sẻ làm gì để mẹ vui lịng?
Bài 10: Chăm sóc ơng bà cha mẹ.
Tên trị chơi: Nguời con ngoan.
Các vai: Na (trong vai mẹ):
Mẹ: Hai tay xách hai túi cồng kềnh nhiều thứ, dáng vẽ mệt nhọc thở hổn
hển.

21

ỉ)ỉ<ỷAẨAjsềSL' c

Oìxỷ&Cs


Giáo viên nêu nội dung: Một học sinh đang ngồi học bài ở nhà thì mẹ đi
chợ về trơng giáng vẻ rất mệt nhọc, với nhiều thứ cụ thể như bạn Na ở đây
(Giáo viên chỉ Na trong vai Mẹ).
- Hãy đóng vai các con để chăm sóc mẹ lúc đó.
- Học sinh xung phong lên đóng vai: thể hiện bằng lời noi, việc làm,
hành động cử chỉ của mình đối với mẹ lúc này.
- Học sinh thể hiện vai con, người (vai mẹ) Mẹ cùng nhập vai.
+ cần chẩn bị cho trò choi: Dụng cụ: Quạt giấy, cốc nước, khăn mặt, chậu
nước, ghế, nón.... cho học sinh nhập vai.
Bài 12: lễ phép với người lớn.
Tên trò choi: Người lễ phép.
Các vai: Hồng, Hà (Hai anh em sinh đơi)
Bác Hải.
Hồng và Hà (Vai mang cặp) vui vẻ rảo bước về nhà thì gặp bác Hải từ
trong nhà đi ra.
Hồng: (dừng lại, khoanh tay, cúi đầu) cháu chào bác ạ.
Hà đứng nhìn dũng dưng .
Bác Hải: (Mỉm cười và xoa đầu Hoàng) bác chào hai cháu.
Hà: (để bác Hải đi rồi liền quay lại nói với Hồng) Bác ấy có biết mình là
ai đâu mà anh chào.

22

Hồng: Bác ấy từ nhà mình đi ra biết đâu là bạn của bố, mẹ thì sao. Hơn
nữa dù khơng biết bác ấy là ai thì chúng ta cũng nên chào hỏi. Cô giáo dạy:
“Gặp người lớn tuổi hơn ta Cư
xử lễ phép mới là trò ngoan”.
Em phải nhớ đấy.
Hà: Vâng, em hiểu rồi ạ!
Câu hỏi nhận xét:
Qua trò chơi này em thấy bạn Hà đã biết lễ phép với người lớn chưa? Vì
sao?.
Ai là người đáng khen? Vì sao?.
Em học tập bạn nào vì sao?

c/ KẾT QUẢ ÁP DỤNG
Qua thời gian thực hiện từ tháng 9 năm 2004 đến nay những trị chơi trên
đã được tơi đưa vào phù họp với tiết dạy phù hợp với nội dung từng bài.
Ngồi những trị chơi giới thiệu ở trên tơi cịn tìm tịi, sáng tác một số trị
chơi phục vụ cho một số môn học khác. Việc sáng tác và tổ chức trị chơi tuy
vất vã nhưng tơi tìm thấy niềm vui ở công việc và cảm thấy yêu nghề hơn.
Bởi thơng qua trị chơi, quan hệ cơ- trị khơng cịn khoảng

23


cách(vì nhiều lúc cơ cũng tham gia chơi với trị) Tinh cảm bạn bè giữa học
sinh với học sinh ngày càng gần gủi gắn bó hơn.
Tơi thấy các giờ học sơi nổi hẳn lên. Để có thể tham gia vào trị chơi
đóng vai, bắt buộc các em phảichú ý đến bài học. Vì thế các em tiếp thu bài
chủ động kiến thức cũng thâm nhập vào các em dễ dàng hơn,.
Từ khi đua trị chơi đóng vai vào các tiết dạy đạo đức các em có hứng thú

rỏ nét trong các giờ học. Các em luôn mang đến tiết học đạo đức. Số học
sinh hứng thú với môn đạo đức là 100% khiến giờ học khơng cịn nhàm
chán, thụ động, ghị ép nữa.
Trị chơi đóng vai có sức hấp dẫn lớn, em nào cũng xung phong đóng vai
và muốn đuợc thể hiện mình. Do đó các em cũng bỏ dần tính tự ty tự đại,
nói năng lưu lốt hơn bạo dạn hơn. Một số em còn mỡ rộng thêm cho vốn từ
ngữ, biết nhập vai một cách thành thạo, các em phát huy đuợc tính sáng tạo,
trí tưởng tượng của mình.
Qua trị chơi đóng vai trong tiết dạy đạo đức các em đã nhận thức đúng
đắn hành vi đúng sai (một cách tự nhiên)để điều chỉnh cách ứng xử của
mình cha mẹ, ông bà, anh chị em, bạn bè. Đặc biệt của lớp tơi thấy các em
đã có những cử chỉ lời nói rất lễ phép lịch sự, vãn minh khi giao tiếp với
người khác, biết xin ghi nhận, biết cảm ơn khi được giúp đỡ, biết xin lỗi khi
thấy mình sai...v.v. Các em thật sự đồn kết, u mến nhau hơn.
Chính vì vậy mà mơn đạo đức được nâng lên rõ rệt, thể hiện ở bảng so
sánh sau:
ĐẨU NĂM

GIỮA KỲ 1
24

GIỮA KỲ 2


Khá giỏi

TB

12

18

Yếu
5

Khá giỏi

TB

20

12

Yếu

Khá giỏi

TB

32

3

3

Yếu
0

Như vậy trị chơi đóng vai được đưa vào các tiết dạy có hiệu quả cao giúp
các em nắm chắc và nâng cao nhận thức về đạo đức và giúp các em rèn luyện,

hình thành các thói quen đạo đức để trở thành người có phẩm chất đạo đức
tốt.

D. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Trong thời gian qua bản thân tơi đã thiết kế một số trị chơi và đưa vào
trực tiệp trong bài dạy phải nói rằng việc cũng cố rèn luyện, kỷ năng ứng xử
cho học sinh dưới hình thức trị chơi là rất cần thiết và phù hợp với đặc điểm
lưa tuổi. Thực tế đã cho thấy dạy học theo hình thức tổchức trị chơi được học
sinh hưởng ứng và tham gia. Dạy học theo hình thức này rất đúng với tinh
thần đổi mới phương pháp dạy học của ngành giáo dục hiện nay.
Tuỳ mục tiêu, nội dung bài học, trình độ học sinh để dạy theo nhiều cách.
Song ở mỗi bài dạy đạo đức tiết 2 ở tiểu họcnói chung và ở lớp4 nói riêng đưa
trò chơi vào tiết học sẻ làm cho các em tiếp thu bài tự nhiên, say mê, hứngthú
hơn. Thế nhưng việc dạy học theo phương pháp này ngoài việc sưu tầm trị
chơi người giáo viêncịn phải tự nghiên cứu, tìm tòi sáng tác ra trò chơi những
mới. Để sáng tác ra các trò chơi mới đơn
25