Tư duy sáng tạo trong lập kế hoạch và giải quyết vấn đề

MỤCLỤC
Chương1.Bảnđồtưduy
1.Tưduyghichép
2.Cáchlậpbảnđồtưduy
3.Vậnhànhbảnđồtưduy
Chương2.Nidưỡngsángtạo
1.Kỹnăngsángtạo
2.Đểtrởthànhngườicótưduysángtạo
3.Biếnýtưởngthànhhànhđộng
Chương3.Vậndụngtưduysángtạođểgiảiquyếtvấnđề
1.Xácđịnhmụctiêuvànhậnđịnhvấnđề
2.Tậphợpýtưởngvàlênkếhoạchhànhđộng
Chương4.Thựchànhtưduysángtạo
1.Sángtạotrongghichép
2.Sángtạotrêntừngtranggiấy-PhươngphápMindscapes
3.Phươngphápnote
Chương5.Lợiíchcủatưduysángtạovà8chìakhóađểthànhcơng
1.Lợiíchcủatưduysángtạo
2.8chìakhóađểthànhcơng
3.Đánhgiákếtquả




Chương1Bảnđồtưduy
1TƯDUYGHICHÉP
Tưduyghichéplàmộttrongnhữngkỹnăngquantrọngnhấtđốivớitấtcảmọingườihaylàm
nghềgì.Đốivớihọcsinh,sinhviên,khilàmbàikiểmtraviệcghichépsẽquyếtđịnhđiểmcao
haythấp.Đốivớingườikinhdoanh,việcghichépgiúphọlưutrữvàtheodõitiếnđộcơngviệc,
dựánquantrọngmộtcáchdễdàng,thayvìlưutrữhàngnúigiấytờ.

“Ghinhớtrongđầu”khơngđemlạihiệuquả,bởitríócchỉcóthểtậptrungvàomộtđiềuđáng
chúýnhấttrongvơsốthứvâyquanhkhiếntamấttậptrung.Vàkhichúngtathựcsựghinhớ
điềugìđótrongđầu,nóthườngđượctáihiệnlạimộtcáchtìnhcờ,mùmờvàngunsơ,giống
nhưkhichúngtađãtiếpnhậnvàlưugiữnótrongtríóclúcbanđầu.Bởithế,nếumuốnghinhớ
điềugì-khibuộcphảighinhớnó-hãyviếtđiềuđóragiấy.
Cóthểbạnđãghichép-nhữngdịngchữnguệchngoạc,vộivãvàkhóđọc,nhưngrốtcuộcnó
chỉcótácdụngrấtíthoặcgầnnhưchẳngcótácdụngvớiai-ngaycảvớichínhbạn.Giánhư
bạnbiếtcáchghichépthơngtinmộtcáchhiệuquả.Hãytưởngtượng,mộtbảnghichépcóthể
tómlượcđượcđầyđủnộidung,sắpxếpthơngtinhợplývàtạoraliênkếtgiữacácýtưởngsẽ
rấtdễđểghinhớvàđiềuđặcbiệtlàkiểughichépnàycũngrấtthúvị:Đóchínhlàcáchghichép
màcuốnsáchnàymuốnhướngdẫnchobạn.Hãyqnđicáchghichépgạchđầudịngtruyền
thốngmàbạnđãtừnghọcởtrường.Bâygiờbạncóthểlàmchủcáccáchthứcghichéphiệu
quảvàdễdàngnhưMindMapping®,Mindscaping,vàNotes:TM-vớikhảnăngghichépmột
lượnglớnthơngtinchỉbằngmộttranggiấy.
Thựctếthìhàngngàybạnthựchiệnviệcghichép,cóthểlàghilạibiênbảnhọp,ghilạicácý
chínhtrongmộtbàigiảngcủagiáoviênhoặcviếtdanhsáchnhữngviệcbạncầnlàm.Mụcđích
chínhcủaviệcghichéplàđểbạnhiểuvàghinhớcácthơngtinquantrọng.Mộtphươngpháp
ghichéphiệuquảcóthểgiúpbạntheodõiđượcnhữngtiếnbộtỏngcơngviệccủabạnvàđiều
đócũngcóthểgiúpbạnđạtđượckếtquảcaotrongcácdựán,hoạtđộngvàcáccuộchọpmà
bạnthamdự.

Mụcđíchchínhcủaviệcghichéplàgiúpbạnghi
nhớvàhiểucácthơngtinquantrọng.


Cácphươngphápghichépdễdàngvàhiệuquảbaogồm:
MindMapping®
Minscaping
Notes:TM
Khiđihọc,thamdựhộithảohaythamgiacáccuộchọpchúngtađềusửdụnghìnhthứcghi

chépđểlưugiữthơngtinvàcácýtưởngquantrọngcầnnhớ.Nhưngviệcghichépcịncó
nhữngtácdụngkhác.Bêncạnhviệcghinhớvàlưutrữthơngtin,bạncóthểsửdụngcáchình
thứcghichépđểtậphợpnhữngýtưởngmớivàsắpxếpcácsuynghĩcủabạn.Bạncũngcóthể
sửdụngcácbảnghichépđểlàmcảmhứngchobàiviết,bàibáo,báocáo,bàiphátbiểu…của
bạn,thậmchílàchocuốnsáchbạnviếtranữa.Ghichépcóthểlàtiasángchosựsángtạocủa
bạnvàxóađinhữngràocảntưduytrongđầubạn.Kếtquảcủaviệcghichépvàcácbảnghi
chépcịnđượcsửdụnglâudài,vìvậyhãybắtđầunghiêncứuxemghichépthếnàochohiệu
quả.
Ngồira,cịncómộtvàicáchghichépđơngiảncũnggiúpchobạnnângcaohiệuquảcủaviệc
tiếpnhậnthơngtin.
Hãylắngnghemộtcáchchủđộng:Nếucóthểhãysuynghĩtrướckhibạnviết,nhưngđừngđể
bịchậmhơnsovớinhữngvấnđềmàngườikhácđangtruyềntải.Hãytựtinđưaraýkiếnnếu
bạncảmthấykhơngtánthành,đừngđểnhữngsuynghĩhaynhữngtắcmắcảnhhưởngđến
việcghichépcủabạn.
Đểđảmbảochoviệcghichépđạthiệuquảbạncầnsửdụngđầyđủcácdấucâuvàtránhsử
dụngcáckýtựviếttắtgâynhầmlẫnhoặckhóhiểu.
Hãyghichépvàlưugiữnhữngchúngvàomộtquyểnsổlớn.Lợiíchduynhấtcủamộtcuốn
sổnhỏlàdễmangtheonhưngđókhơngphảilàmụcđíchcủabạn.Việcsửdụngmộtcuốnsổ
lớnsẽchophépbạncóđủchỗtrốngđểlùihànghợplývàcóthểnhữngbảnghichépcảubạnsẽ
đượcthểhiệndướidạngdàný.
Biếtbỏcách:Bỏcáchvàidịngkhibạnchuyểntừýnàysangýkhácđểkhicónhữngýtưởng
mớibạnsẽcóchỗđểviếtbổsung.Mụcđíchcủabạnlàcóđượcnhữngghichéphữuíchchứ
khơngphảilàtiếtkiệmgiấy.
Đừngghichéplạitấtcảmọithứgiáoviênnói.Thứnhất,việcghichépđầyđủnhữnggìđang
đượcngườikháctrìnhbàylàđiềukhơngthểvàkhơngcầnthiết.Thứhailàkhơngphảimọithứ
đềuquantrọngnhưnhau.Hãycốgắnglắngnghevàchỉghilạinhữngýquantrọng.Nếubạnchỉ
chă mchú và oviệ cvietthậ tnhanh,thı̀bạ nsẽ khô ngthetậ ptrungnghebà itruyettrı̀nhmộ t
cáchsángsuốt,tỉnhtáo.Tuynhiên,đơikhicónhữnglúcmàviếtquantrọnghơnnghĩ.
Lắngngheđểnhậnbiếtdấuhiệucủanhữngýquantrọng:Cáchchuyểntừýnàysangý
khác,nhắcđinhắclạimộtýđểnhấnmạnh,cácthayđổitrongâmsắcgiọngnói,liệtkêmộtloạt

cácluậnđiểmv.v…


Khighichéphãycốgắngnhậnranhữngyếutốchínhvànhữngyếutốphụđểkhơngbịrối
trongmộtmatrậncácđiểmnhỏnhặtkhơngliênquangìđếnnhau.Nếutậptrunglắngnghe
bạnsẽnhậnramốiquanhệgiữacácý.Hãychúýnhữngđiểmquantrọngđểkịpthờighichép.
Biếtcáchghichépsẽgiúpbạnvừaghinhậnlạinhữngýkiếnquantrọngmàngườitrìnhbày
cungcấp,đồngthờinógiúpchocáckiếnthứcấy“đithẳngvàođầu”bạn1cáchnhanhchóng,
hiệuquảhơn.Đểcảithiệnviệcghichépcủamình,bạncóthểthamkhảonhữnglờikhunsau
đây:
1.Thửđốnxemtrongbàithuyếttrìnhbạnsắpnghesẽcónộidungquantrọngnàođượcđề
cậpđến.
2.Theodõiđầyđủtừđầuđếncuốibuổithuyếttrìnhđểđảmbảophầnghichépcủabạnkhơng
bịthiếuhụt.
3.Hãydùngloạivởđượcđóngđinh3lỗđểghichépthayvìloạivởđónggáykiểuxoắnốcvì
loạivởnàylàmbạnkhóphânloạivàsắpxếpghichép.
4.Nhữngghichépcủabạnphảiđượctáchbiệtcácý.Nếucóthể,hãyđểmỗiphầnghichépở
mộttrangkhácnhau.
5.Chỉnênviếttrênmộtmặtgiấyđểsắpxếpcácloạighichépdễdànghơn.Ngồira,nếuviết
trêncảmặtgiấythìnhữngghichépởmặtkiathườngdễbịbỏqn.
6.Khithamgiacácbuổithuyếttrình,bạncầnmangtheobútvàbútchìdựphịngvìbạnsẽ
khơngthểghichépnếubạnkhơngcóbút.
7.Khơngcầnghilạitấtcảnhữnggìngườikháctrìnhbày,màhãytưduyđểghilạinhữngđiều
quantrọngnhất.Lnđộngnãochứđừngchỉghichépnhưmộtcáimáy.
8.Nếubỏlỡthơngtinnào,hãycáchravàidịngđểbổsungsau.Nếubạnkhơngnhớnhững
thơngtinđó,hãyhỏilạisaukhibuổithuyếttrìnhkếtthúc.
9.Nênđểnhiềukhoảngtrốngtrongghichépđểbổsungthêmsauđó
10.Nêncómộtchiếcmáyghiâmđểđảmbảorằngkhikhơngghichépkịpbạncóthểnghelại
vàbổsung.Tấtnhiên,hãyhỏiýkiếncủanhữngngườitổchứctrước.
11.Dùngcáckýhiệuđểghichépnhanhhơn

12.Chúýlắngnghenhữnglờiquantrọng.
13.Ghichépnhữngvídụkhicầnthiết.Tốtnhấtlànênghilạitấtcảnhữnggìngườithuyết
trìnhnotelại.
14.Tậptrungchúývàonhữngphútcuốicủabàithuyếttrình,bờiđólàlúchọtómtắtvàbổ
sungnhữngthơngtinquantrọngnhất.


15.Dànhkhoảng10phútsaukhikếtthúcbuổithuyếttrìnhđểxemxétlạinhữngghichép.Lúc
nàybạncóthểthayđổi,sắpxếplại,thêmbớt,tómtắthaylàmrõnhữnggìchưahiểu.
16.Ghinhanhtừmới(khihọcngoạingữ),thuậtngữmớivànhữngýtưởnghaykháiniệmmới
vàosổtay.
17.Viếtlạinhữnggìbạnđãghichépsẽgiúpbạnnhớcácchitiếtquantrọng.
18.Hãychiasẻnhữngghichépvớibạncùnglớpbằngcáchtraođổivới1hay2ngườikhác.
Làmviệcnhómsẽhiệuquảhơnlàmviệccánhân.
19.Nếucóthểhãyđánhmáynhữngghichéplênmáytính.Vìbạnsẽdễdàngtìmlạinhữngtài
liệunàykhicầnthiết.
20.Đừngqnghichépkhiđọc.Nếubạnấntượngvềmộtthơngtinnàođó,hãyghilại,đơn
giảnchỉvìấntượngkhơngthơisẽkhơngthểgiúpbạnnhớđượccácthơngtinđó.

2CÁCHLẬPBẢNĐỒTƯDUY
Bảnđồtưduylàmộtkỹthuậthữuhiệuđểcảithiệnphươngphápghichépcủabạn,hỗtrợvà
tăngcườngsựsángtạocủabạntrongcáchgiảiquyếtvấnđề.BằngcáchsửdụngBảnđồtưduy,
bạncóthểnhanhchóngnhậnbiếtvàhiểurõcấutrúccủamộtchủđề,nắmrõnhữngmảng
thơngtin,dữliệuđóliênkếtvớinhaunhưthếnào,cũngnhưviệcghinhữngdữliệusơcấp
trongphươngphápghichépbìnhthường.
CóthểbạnđãtừngbiếtđếnphươngphápghichépmangtênMindMapping®-Bảnđồtưduy,
mộtphươngphápđãvàđangđượcsửdụngphổbiếnởtấtcảcácnướctrênthếgiới.Đầuthập
niên70củathếkỷXXkhigiảngdạybộmơnTâmlýhọcvàKhảnăngghinhớởnhiềutrường
đạihọc,TonyBuzanđãgópphầnlàmchophươngphápMindMappingpháttriển.Trongcuốn
sáchvềbảnđồtưduy(TheMindMapBookcủanhàxuấtbảnDutton,NewYork,năm1994),

ơngviết:
“Tơibắtđầunhậnrasựkhácbiệtlớngiữangunlýtơiđangdạychosinhviênvớinhữnggì
tơiđanglàm.Nhữnggiáoáncủatơichỉlànhữngdịngghichéptheokiểutruyềnthống,hồn
tồnkhơngcósựtươngtác-đúngnhưtruyềnthống.Tơiđãsửdụngkiểugiáoánnàyđểgiảng
dạybàihọcvềKhảnăngghinhớ,trongđótơichỉrarằnghaiyếutốchínhđểgợinhớmộtkýức
đólàsựliênkếtvàsựnhấnmạnh.Vậymàbàigiảngcủatơilạikhơngcócảhaiyếutốđó!”
ChínhsuynghĩnàyđãthơithúcBuzansángtạoramộtphươngphápghichéphiệuquảhơn
hơndựatrênnhữngnghiêncứuvềnãobộ,phươngphápđóchínhlàMindMapping®.Phương
phápnàyhiệuquảbởinómơphỏngcáchthứcmànãobộvậnhành.Giốngnhưnhiềuphương
phápkhácđượcnhắcđếntrongcuốnsáchnày,MindMapping®tácđộngđếncảhaibáncầu
nãotráivànãophải.Nhữnghìnhảnh,biểutượng,màusắcvàcáchoạtđộngvớithứtựngẫu
nhiênđềuthuộccầunãophải,nóđượcquytụtỏngphươngphápnày,cùngvớiquytrìnhlàm
việccủabáncầunãotráivớingơnngữ,tưduylogicvàtrìnhtự.


Bảnđồtưduytinhgọnhơnsovớinhữngghichépthơngthường,thườngchỉthểhiệntrênmột
mặtgiấy.Điềunàygiúpbạnliênkếtcácdữkiệndễdànghơn.Vàsaukhiđãvẽphầnchínhcủa
sơđồtưduynếutìmđượcthêmthơngtinkhácthìbạnvẫncóthểbổsungvàomộtcáchdễ
dàng.Hơnnữa,ghichéptheocáchnàythìviệcđọclạicũngsẽrấtnhanh,khibạncầnnhớlại
cácthơngtinbạnchỉcầnliếcmắtsơqua.Vàtrínhớcủabạncũnghoạtđộnghiệuquảhơn.
Bằngviệcghinhớhìnhdạngvàcấutrúccủabảnđồtưduy,nócũngcóthểgiúpbạngợinhớcác
thơngtin.Nhưvậy,nóđãlàmchobộnãocủabạnhoạtđộngnhiềuhơnsovớicáchghichép
thơngthườngtrongtiếntrìnhtiếpthuvàkếtnốicácdữkiện.

Tơimởđầucuốnsáchnàybằngviệcvẽmộtbảnđồ
tưduyđểcóthểthấyđượcmứcđộliênkếtcủacác
thơngtincótốthaykhơng.Đâylàbảnđồtưduy
củatơidànhchocuốnsáchnày

Nghiêncứuđãchỉrarằng,cónămyếutốgiúpchosựviệcđượclưugiữtrongtrínhớ.Chúngta

sẽghinhớthơngtinkhimàchúng:
1.Đượcnhấnmạnh
2.Đượcliênkếtvớithứtựghinhớưutiên
3.Tácđộngđếncảnămgiácquan
4.Cóvaitrịquantrọngvớimình
5.Đếnvàothờiđiểmbắtđầuhoặckếtthúcqtrìnhhọc.
MindMapping®làsựkếthợpcủacảnămyếutốtrên,kếtquảmàchúngtađạtđượckhiáp


dụngphươngphápnàylànhữngbảnghichépcókhảnănglưugiữthơngtintrongtrínhớ.(Bạn
cóthểđọcthêmvềsứcmạnhcủatrínhớtrongcuốnWorkingMagicwithYourMemory–một
cuốnnằmtrongbộsáchnày)
Bâygiờ,hãydànhramộtphútđểnhìnsangtrangbên,nhắmmắtlạivàtưởngtượngramột
quảtáoởtrêntranggiấynày.(Hãythửtưởngtưởngngaylậptức)
Bạnđãtưởngtượngquảtáođượcđặtởđâu?Ởgóctrênbênphải?Gócdướibêntrái?Ởgiữa?
Hìnhảnhquảtáolàđen-trắnghaycómàu?
Đasốmọingườisẽtưởngtượngraquảtáoởgiữatranggiấyvàcómàu.Đólàcáchnãobộlưu
giữthơngtin.Bởivậycáchghichéptốtnhấtlàthuậntheohoạtđộngtựnhiêncủanãobộ,chứ
khơngphảiđingượclạiquytắcvậnhànhcủanó.
Bâygiờhãyxemlạibảnđồtưduyởtrangtrước,đólàbảnđồtưduytơiđãvẽratrướckhiviết
cuốnsáchnày.Hãyxemxétnómộtlúc.
Bạnthửkiểmtraxem.Nhìnrachỗkháchoặcchephầnbảnđồđólạivàtrảlờicáccâuhỏidưới
đây.
-Têncủa4nhánhchínhlàgì?
-Mũitênnằmởđâu?
-Cácmẹođểghinhớtốthơnlàgì?
Saukhitiếpcậnphươngphápnày,cóthểbạnsẽngạcnhiênvềkhảnăngghinhớcủabảnthân
mình,bởibạncóthểghinhớtấtcảhoặcđasốnhữngđiềuđó-chodùtrướcđâybạnvẫnln
nghĩmìnhlàmộtngườikhơnggiỏighinhớthơngtin.Thựcrarấtdễđểghinhớnhữngchitiết
trongmộtbảnđồtưduybởivìnóđượcviếttheocáchtiếpnhậnthơngtintựnhiêncủanãobộ.

Bảnđồtưduylàcáchtiếpcậncảhaibáncầunão,
trongđósửdụnghìnhảnhtrựcquanvàcácthiếtbị
đồhọakhácđểtăngkhảnăngghinhớ.


Nhắmmắtlạivàtưởngtượngmộtquảtáotrêntranggiấynày.

Bắtđầu
Đầutiên,hãynghĩlạitồnbộnhữngcáchghichépcũkĩcủabạnnhưghitheohànglối,đánhsố
thứtựLaMã,đánhdấubằngbútmàu…Nhưngbâygiờbạnkhơngcầnphảisửdụngcáchthức
đónữa,hãynhìnmơhìnhbảnđồtưduyởtrangtiếptheo.Bảnđồtưduysẽbắtđầuvớimộtý
tưởngởtrungtâmrồiphânnhánhthànhnhữngđềtàinhỏhơnvàcácchitiếtcụthể.Cácnhánh
trọngtâmđượcnốibằngnétđậmhơnđểthểhiệnmứcđộquantrọng.Bạncầnlưuýrằng,các
nhánhchínhthườngcómàukhácnhau,mặcdùtrongcuốnsáchnàychúngchỉđượcinbằng
haimàuđen-trắng.Thêmnữa,hãylưuýcáchsửdụngcácbiểutượngvàhìnhvẽđểliênkếtcác
ýtưởng.MộtkhibạnđãnắmđượckháiniệmMindMappingthìbạncóthểpháttriểncáchghi
chépbằngnhữnghìnhảnhcủariêngbạnđểcóthểlưugiữđượcmộtlượngthơngtinlớnchỉ
trongmộtdiệntíchrấtnhỏ.
Mộttrongnhữngđiềutuyệtvờinhấtcủabảnđồtưduyđólàchúngtacóthểvẽthêmcácý
tưởngvàođókhichúngxuấthiệntrongđầu,cịncáchghichépcổđiểnnhưghichéptheohàng
lốivàdanhmụcsẽlàmgiớihạnkhảnăngsángtạocủachúngta,nókhiếnchúngtakhócóthể
tạoranhữngliênkết-mộtphươngthứcquantrọngđểthuthậpthơngtin.Vớibảnđồtưduy,
khicónhữngýtưởngmới,chúngtachỉviệcvẽthêmnhữngnhánhmớivàbảnđồtưduyban
đầucóthểsinhsơithànhrấtnhiềubảnđồtưduykhác.Chúngtacũngcóthểtạoraliênkết
giữahaiđềtàikhácnhau,bạncóthểnhìnthấytrongmơhìnhbảnđồtưduy.
Bạnhãythửlàmmộtvàibảnđồtưduycủariêngmình.Bạncóthểlậpbảnđồtưduychobấtcứ
đềtàinào:lênkếhoạchchokỳnghỉhè,cuốnsáchvừađọcxong,cácbàihọcởtrường,mộtbài
báocáo…hoặcbấtcứđềtàinàobạnnghĩđến.Chìakhóađểbạnthànhcơngtrongviệclậpbản
đồtưsuylàthựchành.

WHOLEBRAIN

Đểghichépbằngbảnđồtưduy,bạnhãyvẽnó
theocácbướcsau:
Viếttiêuđềcủavấnđềmàbạncầnghichépởtrungtâmcủatranggiấy,vàvẽmộtvịngtrịn
xungquanhnó.Khibạnvẽcácnhánhchínhhoặccáctiêuđềphụcủavấnđềđó(hoặccácdữ
kiệnquantrọngliênquanđếnvấnđề),hãyvẽnhữngđườngthẳnghướngrangồibắtđầutừ
hìnhtrịnởtrungtâm.Viếttênnhữngnhánhchínhhoặccáctiêuđềphụlênnhữngđường
thẳngnày(xemhìnhtrên)
Khibạntrìnhbàycụthểvấnđềvàtìmramộtcấpthơngtinchitiếthơn(cóthểlànhữngýphụ
củatiêuđềphụ,hoặcnhữngdữliệuchitiếthơn)thuộccáctiêuđềphụtrên,bạnhãyvẽnhững
đườngthẳngkhácnốivớinhữngđườngcótiêuđềphụ.Cuốicùng,nếucóthêmýtưởnghaydữ
liệuchitiếtnàokhác,hãyvẽthêmnhữngđườngkháctừcácdịngtrênvàđặttênchochúng.
Khicóthêmmộtthơngtinmới,bạncóthểvẽnốinóvàochỗthíchhợp,mộtbảnđồtưduyđầy
đủcónhữngchủđềchínhtỏaratheomọihướngtừvịngtrịnởtrungtâm.Nhữngchủđềphụ
sẽphânnhánhtừcácchủđềchính,giốngnhưnhữngnhánhcâytỏaratừthâncây.Bạnkhơng
cầnphảilolắngvềkếtcấuđó,vìnósẽpháttriểnrakhibạnvạchracấutrúcđótrongđầubạn.
LưuýrằngýtưởngvềcáccấpthơngtinchỉđượcsửdụngđểgiảithíchchoviệcBảnđồtưduy
đượctạoranhưthếnào.Khơngcầnđánhsốthìchúngtacũngđềuthấyđượcrằngcáctiêuđề
lớntỏaratừvịngtrịntrungtâm,rồilạitỏaracáctiêuđềcấpthấphơnvàcácdữliệulạiđược
phânnhánhratừcácnhómtiêuđềcấpcaohơnnó,cứthế.Bạncóthểvẽbảnđồtưduybằng
tay,nhưngngàynayđãcócáccơngcụhỗtrợnhưphầnmềmMindGenius,nósẽgiúpbạnvẽtốt


hơn,bạncóthểdễdàngthiếtkế,phânloại,sắpxếpvàchỉnhsửa.

Cảitiếnbảnđồtưduycủabạn
Mộtkhibạnđãhiểucáchvẽbảnđồtưduythìbạncóthểtựquyướccáchvẽcủariêngmình.

Nhữnggợiýsauđâysẽgiúpbạntănghiệuquảchobảnđồtưduycủamình:
Sửdụngnhữngtừngắngọnhaycáccụmtừđơngiản:Hầuhếtnhữngtừtrongcáchghichép
bìnhthườngchỉlàđểđệmchoýchính:chúngtruyềnđạtnhữngdữkiện,thơngtintrongmột
bốicảnhnhấtđịnhgiúpchonódễđọchơn.Nhưngtrongbảnđồtưduy,nhữngtừngắngọn,bắt
mắtvànhữngcụmtừđầyđủýnghĩacũngcóthểchuyểntảinhữngnộidungtươngtựmộtcách
hiệuquả,nhữngtừthừachỉlàmchobảnđồthêmrốirắm.
Viếttheolốichữinhoặccóthểin:vìnhữngchữviếttaykhơngrõràng,nguệchngoặchoặc
nốivớinhaulộnxộnchỉlàmbạnkhóđọchơn.Sửdụngmàusắcđểphânbiệtcácýtưởngkhác
nhau:Nógiúpbạnphânloạicácýtưởngtốthơn,dễnhớhơnvàcũngdễsắpxếphơn.
Sửdụngbiểutượngvàhìnhảnh:Nếumộtbiểutượnghayhìnhảnhnàođócóýnghĩavớibạn
thìhãysửdụngnóvìhìnhảnhsẽdễnhớhơnlàchữviết.
Sửdụngcácliênkếtchéo:Thơngtintrongmộtphầncủabảnđồtưduycóthểliênquanđến
cácphầnkhác.Bạncóthểvẽcácđườngnốichúnglạinhằmtạosựliênkếtchonó.Điềunàysẽ
giúpbạnthấyđượcsựliênkếtgiữacácphầnkhácnhautrongchủđề.




3VẬNHÀNHBẢNĐỒTƯDUY
Khiđãsửdụngthànhthạobảnđồtưduy,bạnsẽmuốnsửdụngchúngbấtcứlúcnào.Chúngtơi
khuyếnkhíchbạnlậpbảnđồtưduytrongnhữngtiếthọccóqnhiềukiếnthứccầnghinhớ
hoặctrongcơngviệc.Đólàcáchthứctuyệtvờiđểghichépýkiếncủamọingườiđểnhững
sángtạocủabạnbịgiánđoạnvàbạncóthểđưaranhiềuýtưởngmớitừviệctiếpthuýkiến
củamọingười.
Mỗinămcơngtytơisẽtổchứcmộtcuộchọpthườngniênvàomùathuđểnhìnlạivàđánhgiá
cácchươngtrìnhmùahè.Trướccuộchọp,chúngtơiucầunhânviênghilạiýkiếncủahọ
bằngcácbảnđồtưduycánhân.Sauđó,chúngtơitậphợpbảnđồtưduycủatấtcảmọingười
trongcơngtythànhmộtbảnđồtưduytổngthể.Bằngcáchnày,ýkiếnvàýtưởngcủamọi
ngườiđềuđượctậphợpvàthểhiệntrongcuộchọpđểtấtcảcơngtycùngxemxét,làmnhư
vậycuộchọpsẽdiễnrahiệuquảhơn.

Nếulàmtronglĩnhvựckinhdoanh,bạncóthểthamkhảocuốnsáchhồnthiệncácứngdụng
kinhdoanhtrongbảnđồtưduycủanhàtưvấnJoyceWycoff.Trongcuốnsáchnày,bảnđồtư
duyhướngdẫnbạncáchkhámphásángtạovàgiảiquyếtvấnđề(MindMapping,Your
PersonalGuidetoExploringCreativityandProblem-Solving,NhàxuấtbảnBerleyBooks,New
York,pháthànhnăm1991).Trongbảnnày,bàWycoffđãmơtảcáchlàmthếnàođểchỉvới5
phútghichépBảnđồtưduycóthểkhiếnbạnquảnlýdựántốthơn,đâylàmộtphươngpháp
đượcnhiềudoanhnhânsửdụnghiệnnay.BàWycoffnhấnmạnhrằng:“Sựgiatăngmứcđộtập
trungvàocácdựán(ngượcvớiviệclặpđilặplạinhữngquytrình)làmộttrongnhữngthayđổi
lớnnhấtcủacáchthứclàmviệcngàynay.Mọingườiđềutrởthànhmộtnhàquảnlýdựán”.
Nếubạncảmthấybănkhoănkhithựchiệnmộtdựán,hãybắtđầubằngcáchvẽmộtbảnđồtư
duy.

SáumẹolậpBảnđồtưduywhole-brain…
1.Sạchsẽ,rõràng.Nhấnmạnhcáctừbằngcáchgạchchân,đánhdấubằngbútmàuvàkẻ
đườngnétđậm
2.Thểhiệnsựliênkếtbằngcáchvẽmũitênnốicácnhánhvớinhau.
3.Cánhânhóabảnđồtưduybằngcácthơngtinmàbạntiếpnhậnđượctrongqtrình
trảinghiệm.Tơinhậnthấysựkhácbiệtsẽtạonêndấuấncánhântrongqtrìnhlậpbảnđồ
tưduy.Lậpbảnđồtưduycủariêngmìnhbuộctơiphảisửdụngcáckýhiệuvàkếtnối,nóđược
bồiđắptừnhữngthơngtinmàtơitiếpnhậnđượctrongqkhứ.
4.Xâydựnghệthốngkýhiệu,hìnhvẽvàtừviếttắtcủariêngbạn.
5.Tạokhơnggianchokhảnănghộihọacủabạn.Vẽthêmnhiềuhìnhvàobảnđồtưduy.Các
hìnhvẽsẽdầnhồnchỉnhhơnkhiđượcthựchànhnhiều.
6.Khihồnthànhbảnđồtưtuy,cóthểbạnsẽmuốnsắpxếplạicácthơngtintheothứtự


thờigianhoặcmứcđộquantrọng.Đểlàmđiềunày,bạnchỉcầnđánhsốthứtựchocác
nhánh.Ởbảnđồtưduycủamình,tơilnvẽnhánhđầutiênởgóctrênbênphảitờgiấy(góc
mộtgiờ),rồilầnlượtvẽtiếpcácnhánhtheochiềukimđồnghồ.Bằngcáchnày,cácthơngtin
củatơiđãđượcsắpxếptheotrậttựvàkhixemlạibảnđồtưduytơilnbiếtphảibắtđầutừ

đâu.
Mộtbảnđồtưduysẽđưarachobạnnhữngchỉdẫnvànócóthểkhiếnchocácdựánlớntrở
nêndễquảnlýhơn.Bảnđồtưduybuộcbạnphảichianhỏdựánthànhcácphầnhoặccácdựán
thứcấp,vìthếsẽdễdàngtheodõivàquảnlýcácdựánhơn.Bạncóthểtínhtốncácbướcthực
hiệnvàphânchiahayủyquyềncácdựánthứcấpchonhữngngườikhácthựchiện.
Đểthựchiệnbảnđồtưduydựán,chúngtacầnthựchiệncácbướcsau:Đầutiênlàsửdụngmơ
hìnhbảnđồtưduythơngthường,đặtđềmụcchínhởtrungtâmvàphânnhánhcácđềmụcthứ
cấp(đềmụcphụ).Sauđó,ởgóctrênbêntrái,viếtWWWWWH$-đâylàviếttắtcủaWho,
What,When,Where,Why,HowandMoney–Ai,Cáigì,Khinào,Ởđâu,Tạisao,Nhưthếnàovà
Ngânsách.Khilậpbảnđồtưduy,bàWycoffđãđềxuấtviệcsuynghĩcáckhíacạnhnày.Tựhỏi
bảnthâncáccâuhỏi:Ailàngườicầnchodựánnày,Cácnguồnlựccầnthiếtcủadựánlàgì,Khi
nàothìdựánphảihồnthành,Cácchiphíliênquangồmnhữnggìvàcáccâuhỏiliênquan
khác…
Việcsuynghĩvềnhữngcâuhỏinàysẽgiúpbạncócáinhìnbaoqt,xunsuốttồndựán.Nó
cũnglàđộnglựcgiúpbạnvượtquacácràocảntưduytrongqtrìnhthựchiệndựán.Mộtkhi
đãhồnthànhbảnđồtưduy,bạnsẽrấtdễdàngđểthựchiệndựán.
Bạncũngcóthểsửdụngbảnđồtưduyđểghichépýtưởng,lậpkếhoạch/thờigianbiểuhoặc
sắpxếpýkiếncủamọingười,vàvơsốứngdụngkhác.Hãygiớithiệuvớibạnbèvàđồng
nghiệpvềphươngphápnàyvàdĩnhiênlàbạncũngnênthựchànhnó.Trongmộttươnglai
khơngxa,phươngphápnàycóthểtrởthànhcáchthứcghichépcủatấtcảmọingười.

CácứngdụngcủaBảnđồtưduy





Chương2Nidưỡngsángtạo
1KỸNĂNGSÁNGTẠO
Ngàynaychúngtaphảiđốimặtvớirấtnhiềutháchthứcmàtrướcđâychưatừnggặpphải.

•Xãhộitồncầuhóa,mọingườikếtnốivớinhaudễdànghơnnhờcóInternet
•Kinhtếcàngngàycàngpháttriển
•Cạnhtranhkhốcliệt
•Cơngnghệmớixuấthiệnngàycàngnhiều
•Cácnguồnlựcthiếtyếuđangdầnkhanhiếm
Mỗithayđổinàyđềutạoranhữngcơhộikhácnhaunhưngđiềuquantrọnglàchúngtacầphải
cótầmnhìnvàtưduysángtạothìmớicóthểtậndụngđượccơhộimànhữngthayđổiđó
manglại.
Kếtquảcủamộtthửnghiệmđolườngkhảnăngsángtạocủacácnhómtuổikhácnhaucho
thấyrằng:Tấtcảchúngtađềulànhữngthựcthểsángtạo,nếuchúngtakhơngsửdụngkỹnăng
sángtạothườngxunthìnósẽdầnbịmaimột.TheobáocáoĐiểmhiệuquảvàtácdụngcủa
GeorgeLand(cơngbốtrênHarperBusiness,NewYork,năm1992),cácthínghiệmchothấy
khảnăngsángtạocủanhómđốitượng5tuổilà98%,nhómđốitượng10tuổilà32%,nhóm
đốitượng15tuổilà10%vànhómngườitrưởngthànhchỉcó2%.
Khơnggiốngnhưngườilớn,trẻemđượcthựchànhkỹnăngsángtạothườngxun.Chúng
lnlntìmtịivàthắcmắc,câuhỏiuthíchcủachúnglà“Tạisao?”.Đơikhi,chúngkhơng
tinnhữngđiềungườilớnnóichođếnkhichúngtựkiểmnghiệmvàđưarakếtluậncủamình.
Tuynhiên,khilớnlên,trẻsẽhọcđượccáchtntheocácquytắcvàchấpnhậnnhữngthơng
tinchúngnhậnđượcmàkhơngđặtcâuhỏi“Tạisao”.
Trongsuốtqtrìnhtrưởngthành,bằngcáchhọcđểkiểmsốtcáchànhvithuộcphạmvigiới
hạnđượcchấpnhậnsẽkhiếnchúngtahịađồngvớixãhộihơn,nhưngđiềuđócũngsẽgiới
hạnkhảnăngsángtạocủachúng.Tuynhiên,chúngtacóthểhọclạikỹnăngsángtạobằng
cáchđặtranhữngcâuhỏichobảnthân,tựđúckếtkinhnghiệmvànhìnmọithứtừgócđộkhác
nhau.
Đasốmọingườiđềuchorằngchỉcónghệsĩvàcácnhàphátminhmớicầnkhảnăngsángtạo,
nhưngthựctếthìchúngtakhơngcầnphảitạoramộtloạibẫychuộtmớihayphảivẽđượcmột
bứctranhnổitiếngnhưbứcMonaLisamớiđượccoilàcósángtạomàtrongcuộcsốngthường
ngàychúngtacũngcóthểthểhiệnkhảnăngsángtạo,vídụnhư:lênkếhoạchchocácbữatiệc,
trangtrínhàcửa,cảithiệncáchthứclàmviệcđểđạtđượchiệuquảcaohơn.Tấtcảnhữngviệc

đóđềulàsángtạovàcáchoạtđộngnàylànhữngkhởiđầutốtđểpháttriểnkhảnăngtưduy
sángtạo.

2ĐỂTRỞTHÀNHNGƯỜICĨTƯDUYSÁNG
TẠO
Nhữngngườicókhảnăngsángtạovàcácnhàsángchếsẽcónhữngđiểmchungnhấtđịnh.Hãy
ghinhớnhữngđiềunàyđểápdụngchúnghàngngàyvàbạnsẽthấymìnhcónhữnggiảipháp
sángtạo.Dướiđâylànhữngđặcđiểmchungcủanhữngngườisángtạo.

1.Họtìmkiếmcáchthứclàmviệchiệuquảhơn.
Nhữngngườisángtạokhơngchấpnhậnmọithứnhưvốncómàthayvàođó,họtìmcách.Nhà
tưvấnquảnlýFredPryornóirằng,sángtạolà“…nhìnthấyđiềumọingườiđềunhìnthấy,
nhưngnghĩđiềumàkhơngainghĩđến”.Thựctếthìnhữngngườisángtạokhơngnhìnthấyvấn
đề,điềuhọnhìnthấylàtháchthức-cơhộiđểmởrộngtưduynhằmtìmrasựđổimới.Thayvì
lẩntránhnhữngtìnhhuốngkhókhăn,họsẵnsàngđốimặtđểgiảiquyếtchúng.Họtìmkiếm
nhữngchỗsaihỏngvàsửachữachúng.Đâythườnglànhữngđiềunhỏnhặtđãmàchúngtabỏ
quahàngngày.
Tơiđidulịchkhánhiềunơivàmỗikhilấyhànhlýtừbăngchuyềnởsânbaytoiđềucảmthấy
tuyệtvọng.Cóthểnóilàtơikhơngnhìnthấyhànhlýcủamìnhởđâu,chứđừngnóiđếnchuyện
lấyđượcchúngbởimọingườiđứngvâykínbăngchuyền.Kếtquảlàhànhlýcứchạylịngvịng
chođếnkhimộtvàingườibứcxúcnhảyvàogiữađámđơngđểlơihànhlýcảuhọra,những
hànhđộngđóđãlàmvađậpvàonhữngngườikhác.
Suốtnhiềunămqua,tơitựhỏitạisaocáchãnghàngkhơngkhơngsơnmộtvạchtrênsàn
phịngnhậnđồvàvạchsơnấy,cáchbăngchuyềnmộtkhoảngnhấtđịnh,đểmọingườichịu
đứngnbênngồivạchsơnchođếnkhihànhlýcủahọtrơira.Khiđóthìaicũngcóthểnhìn
thấyhànhlýcủamìnhvàlấydễdànglấynó.
GầnđâykhiđếnnướcAnhdulịch,tơiđãnhìnthấymộthịmthưgópýởsânbayHeartrowvà
quyếtđịnhviếtraýtưởngcủamìnhđểgópý.Khiviếtbứcthưgópýấytơiđãkhádodựvìnghĩ
rằngchẳngaibuồnđểýđếnbứcthưnàyvàthậmchílàtơiphảiđấutranhxemcónênghitên

vàđịachỉcủamìnhởcuốithưkhơng.Nhưngthậttựhàovìcuốicùngtơiđãlàmđiềuđó!Sau
khirờikhỏiLondonmộtvàituần,tơinhậnđượcmộtbứcthưtừngườiquảnlýsânbay
Heartrow,nộidungbứcthưviếtrằnghọsẽthửýtưởngcủatơiởmộtsânbaynhỏhơntênlà
GatwickvànếucáchlàmnàyđemlạihiệuquảthìhọsẽápdụngnóởsânbayHeartrow.Thậtlà
vuikhimàýtưởngcủamìnhkhơngnhữngđượcxemxét,màcịnđượcthựcthi!

2.Họđượcvínhưnhững“quảbom”pháthếgiới
quantruyềnthống


Thếgiớiquanlàtậphợpnhữngquytắchoặcmộthệthốngquanđiểm.Chúngtasửdụngthế
giớiquanđểđịnhnghĩavàxemxétmọithứxungquanhmộtcáchrõràng,nhưngchínhthế
giớiquantruyềnthốngcũngcóthểchekhuấtnhữngcơhộivàgiảiphápmới.
Nhữngngườisángtạođượccoilànhững“quảbom”pháthếgiớiquantruyềnthống:họphábỏ
nhữngràocảntrongqtrìnhkiếmtìmgiảipháp.Họxemxétcáctìnhhuốngtừnhiềugócđộ
khácnhauvàhọcókhảnăngtạoranhữngthayđổivĩđạitrongsuynghĩ,sựthayđổiấylớnđến
mứccóthểgọilà“chuyểnbiếnthếgiớiquan”nhằmtìmragiảipháphợplý.
MontyRobertssốngởthếkỷmàngườitachỉkiểmsốtvàthuầnhóangựabằngroivọt,thế
nhưnglúcbấygiờơngđãtìmramộtcáchthứckhác.Mọingườikhơngtinrằngơngcóthể
thuầnhóamộtconngựachỉbằnglịngtinvàsựthânthiếtgiữachủvớingựa-chođếnkhi
chínhmắthọnhìnthấykếtquả.Phảiđếnkhichứngkiếnđiềuđó,quanniệmvềsựkhảthivà
khơngkhảthicủanhữngngườinàymớichịuthayđổi.Vìvậy,khichứngkiếnmộtchuyểnbiến
củathếgiớiquan,hãytựnhủrằng:“Mìnhnghĩrằngđiềunàylàkhơngtưởng,mặcdùmình
đangđượctậnmắtchứngkiến.Vậycịnnhữngđiềumàmìnhcholàkhơngkhảthi,biếtđâutừ
mộtgócnhìnkhác,nólạirấtkhảthithìsao?”

Mộtthếgiớiquanlàmộttậphợpquytắchoặcmột
hệthốngquanđiểm.

Pháttriểntrítịmị
Đốivớinhữngngườisángtạo,tịmịlàmộtlốisốngcủahọ!Họlnlnđặtracâuhỏi“Tại
sao”vàtựhỏimọithứvậnhànhthếnào.Họđammêthếgiớixungquanh,họmuốnbiếtcái
đầuđọcthẻlàmsao“copy”đượchìnhảnhtừchiếcđĩađểhiểnthịtrênmànhìnhtivi,máy
tính?Máyvitínhlưutrữthơngtinbằngcáchnào?Vàquytrìnhtáichếđồphếliệurasao?Việc
tiếpcậnnhữngcơngnghệmớigiúphọtìmranhữngphươngphápgiảiquyếtmớichocácvấn
đềđãcũ.Vàbiếtcáchmọithứvậnhànhnhưthếnàosẽgiúpchúngtathayđổilốisốngvà
phươngpháplàmviệc.
Trongqtrìnhnghiêncứuvềquytrìnhinấn,tơiđãsửdụngluậnđiểmnàytrongmộtthử
nghiệmcủamình.Cơngviệccủatơicầnrấtnhiềutờrơivàcácsảnphẩminấnkhác,vìthếtơi
muốnbiếtrõhơnvềquytrìnhsửdụngchúng.Trướcđâytơikhơngbiếtphảihỏinhàinnhững
câugìđểbiếtđượcnhàinnàophùhợpvớinhucầuinấnvàngânsáchcủamình.Cuốicùngtơi
nghĩracáchlàgọichocácnhàin,đềnghịxemcácmẫuincủahọvànếuthấymẫunàovừaýthì
tơisẽhỏigiá.
Nhưngđểbiếtrõhơn,tơiđãthamdựhộithảovềinấnvàkếtquảlàtơinhậnrarằngcórất
nhiềuyếutốảnhhưởngđếnchấtlượngvàgiáthànhinấn.Vậylà,vớimộtđốngcâuhỏitrong
tay,tơibắtđầugọiđiệnchocácnhàin.Tơihỏihọvềloạihìnhvàquymơhoạtdodonggjcảu
cơngtyhọ,kếhoạchvàthờigianvậnhànhmáymóccủahọvàrấtnhiềucâuhỏikhácđểtìm
hiểuxemhệthốnginấnđócóphùhợpvớikhốilượngcơngviệcvàthờigianmàtơiucầu
haykhơng.Tơicũngkhơnggiớihạnởcácnhàintrongvùng.Nhờcónhữngkiếnthứccơbản
màtơitìmhiểuđược,tơiđãgọihếtnhàinnàyđếnnhàinnọtrênkhắpcảnướcvàdầndần
sànglọcđểthuhẹpdanhsáchtìmkiếm,chỉcịnlạinhữngnhàinthựcsựphùhợpvớicácloại
tờrơivàcơngviệccủatơi.CuốicùngtơitìmđượcmộtnhàinởChicagovàchúngtơiđãhợp
tácvớinhautrongnhiềunămvàtạodựngmốiquanhệkinhdoanhgắnbógiữahaibên.Việc
thamdựhộithảoinấnvàtìmkiếmmộtnhàinthựcsựphùhợp-cóvẻrấtmấtthờigianvà
cơngsức,nhưngkếtquảmàtơinhậnđượcrấtthỏađáng,tơicóđượcnhữngtờrơivớichất
lượnginđẹpnhấtmàgiácảhợplýnhất.

Nhữngngườisángtạopháthuytrítịmịbằng
cáchlnhỏitạisao,thếnào

Đốivớinhữngngườithíchsángtạo,tịmịlàmộtlốisống.

Tưduycởmở
Losadađãpháthiệnrarằngnhữngngườithànhcơngthườngquantâmnhiềuđếncácnhântố
kháchquanhơnlàchủquan,cónghĩalàhọsẵnsàngchấpnhậnquanđiểmngồilề.Vìvậy,
thayvìtậptrungvàobảnthân,họcóxuhướngmởrộngsựchúýrabênngồi,bằngcáchhợp
tácvàhọchỏitừnhữnggìngườikhácđanglàm.
Trongcuốnsách“Steallikeanartist”,AustinKleon-nhàvănkiêmhọasĩđãtừngnói“Tấtcả
cáctácphẩmsángtạođềuđượcsángtácdựatrênnhữngthứsẵncó”.Đâylàmộtquanđiểm
rấtđúngđắn,bởisựsángtạothườngxuấtpháttừviệckếthợp,xâydựngvàpháttriểnýtưởng.
Cáccánhânvàcơngtycóthểsángtạohơnbằngcáchnhìnnhậnthếgiớimộtcáchcởimở,tiếp
thukinhnghiệmvàýtưởngmớisauđóquyếtđịnhnhữnggìđángđểhọctập.

Sựtíchcực
Mộtvàinghiêncứugầnđâychỉrarằngcảmgiáchạnhphúccóđượcởmơitrườnglàmviệc
khiếnngườitalàmviệcchămchỉvàđạthiệuquảhơn.Ngồira,mộtnghiêncứukháclạicho
rằngngườitasẽpháthuytínhsángtạonhiềuhơnkhihọcảmthấyhạnhphúcvàtựtạođộng
lựctừbêntrọng.
TiếnsĩDavidLogan,tácgiảcủacuốn“TribalLeadership”đãchỉrarằnghoạtđộngnhómsẽ
hiệuquảhơnkhichuyểntừsuynghĩ“Tơituyệtvời”sang“Chúngtơituyệtvời”.Vàcuốicùng,
bạnsẽcóđược“mộtcuộcsốngtuyệtvời”.Tháiđộtíchcựcnàysẽlàmquanđiểmsốngcủabạn
trởnêncởimởvàgiúptăngcườngkhảnănggiảiquyếtvấnđềmộtcáchsángtạo.


3BIẾNÝTƯỞNGTHÀNHHÀNHĐỘNG
Cáchtốtnhấtđểcónhữngýtưởngvĩđạiđólàcóthậtnhiềuýtưởng.Càngcónhiềuýtưởng,
ngườisángtạocàngcónhiềusựlựachọn.Họsửdụngnhữngcơngnghệmớivàcoiphátminh
củanhữngngườikháclàbànđạpchocơngtrìnhcủamình.Chínhvìthếhọkhơngbaogiờcạn

kiệtýtưởng.
SteveCurtis,chủtịchcủatậpđồnTheMarketingInstitutechundạymơntưduysángtạo
chonhânviêncủanhiềutậpđồnvàcáctrườngđạihọc.Khiđượchỏivềchìakhóađểmởcánh
cửatưduysángtạocủamỗingười,ơngtrảlời:“Hãyngừngđánhgiá”.Chúngtagiớihạncácý
tưởngcủamình,bởichúngtachorằngnhữngýtưởngấychẳngcógiátrịgìngaycảkhiđãviết
nólêngiấy.
TiếnsỹYoshioNakamatalàmộtnhàsángchếvới2300phátminh,tiêubiểulà:đĩamềm,đĩa
CD,đầuđĩaCD,đồnghồkỹthuậtsốvàđộngcơchạybằnghơinước.TiếnsỹNakamataln
quanniệmrằng:“Hãyliêntụcnhồinhétthơngtinvàođầumình.Hãycungcấpchobộóccủa
mìnhthậtnhiềungunliệuthơđểnócóthểsángtạoracáigìđó.”

Biếnýtưởngthànhhànhđộng
Nhữngnhàphátminhbiếnýtưởngsángtạothànhhiệnthực:họđặtcâuhỏivềmọithứ,nhìn
nhậnvấnđềtừnhữnggócđộkhácnhauvàdànhthờigianđểnghĩrathậtnhiềuýtưởng.Họ
biếtthứgìlàcầnthiếtbởivìhọcókhảnăngđánhgiáxuhướngtrongtươnglai,biếtthămdị
thịtrườngvàđặtranhiềucâuhỏi.Họcũngbiếtcáchhiệnthựchóacácýtưởng,bằngcáchtập
trungvàocâuhỏihọlàai,họmuốngìvàhọcầngìđểđạtđượcđiềumìnhmongmuốn.Những
nhàphátminhcầnxácđịnhcácbướccầnthiếtđểđưanhữngýtưởngmơhồvàothựctế.

Cáchtốtnhấtđểcónhữngýtưởngvĩđạilàcóthật
nhiềuýtưởng

Khảnănghànhđộnglàyếutốkhácbiệtgiữanhữngngườithànhcơngvànhữngngườichỉbiết


nóimàkhơngthựchiện.Nhiềungườinghĩranhữngýtưởngsángtạo,nhưnglạikhơngbaogiờ
hiệnthựchóachúng.Họliêntụctrìhỗnviệcthựchiệnchúng,chođếnkhiaiđóvượtquahọ
vàkhiđóhọsẽnóirằnghọchínhlàngườinghĩranhữngýtưởngđóđầutiên(virtualreality
games),họphátminhralịvisóng,máylàmbỏngngơ-nếu,giánhư,chỉcầnhọhànhđộng.
Tơithấyrằngkhiaiđótungrathịtrườngmộtsảnphẩmthựcsựđộtphávềýtưởngvàđược

kháchhàngưachuộngthìbỗngdưngsẽcónhiềungườiđứnglênnóirằnghọlàngườiđầutiên
nghĩraýtưởngđó,thậmchícịnđedọakiệntụngnhàsảnxuất.Cóthểnhiềungườiđãnghĩra
ýtưởngđó,nhưngchỉcómộtngườihànhđộngvàbiếnnóthànhsảnphẩmphụcvụchocuộc
sốngmàthơi.
Khichươngtrìnhtruyềnhìnhdànhchothiếunhi“Barneyvàbạnbè”củakênhPBSvớinhân
vậtchínhlàchúkhủnglongmàutímBarneythuhútsựchúýcủakhángiả,đãxuấthiệnnhững
ngườinhậnvơrằnghọđãsángtácnhữngphầnnàyphầnkiacủachươngtrìnhmàngaycả
ngườisángtácrachươngtrìnhấycũngkhơngbiếthọlàai.Mộtngườiphụnữnóirằng,bàihát
củachươngtrìnhlàbàihátbàđãsángtácchonhữngđứaconcủamình,thậmchíbàđãviết
đơnkiện.ThựcsựthìBarneylàmộtýtưởngđơngiảnmàaicũngcóthểnghĩra,nhưngđiểm
khácbiệtcủaýtưởngđólàchỉcómộtnhómnhỏđãhànhđộngđểhiệnthựchóanó.
Mộtvídụnổitiếngkháclàcâuchuyệnvềchiếcđồnghồđeotay.Nhữngngườilàmđồnghồ
ThụySỹvốnnổitiếngvớikhảnănglàmranhữngchiếcđồnghồchuẩnxácnhấtthếgiới,họcó
đủkiếnthứcvàcơngnghệđểlàmđồnghồkỹthuậtsố.Nhưnghọđãtừchốiýtưởngnàykhi
ngườiphátminhranóđưađến.Họchorằngđókhơngphảilàmộtsảnphẩmđộtphávàhữu
dụng,vìthếhọkhơnglàmnó.Tuynhiên,ngườiNhậtBảnđãquantâmtớiýtưởngnàyvàhọđã
biếnýtưởngđótrởthànhhiệnthực,kếtquảlàhọđãsớmthốnglĩnhthịtrườngđồnghồđeo
tay.

Ngườisuynghĩsángtạobiếthiệnthựchóaýtưởng


Hãysẵnsàngđểhànhđộngbấtcứlúcnào!




Chương3Vậndụngtưduysángtạođểgiải
quyếtvấnđề
1XÁCĐỊNHMỤCTIÊUVÀNHẬNĐỊNHVẤN

ĐỀ
Chodùbạncólàngườisángtạohaykhơng,bạncũngcóthểsửdụngKếhoạchsángtạogiải
quyếtvấnđềđểtạoranhiềuýtưởng,lựachọnnhữngýtưởngkhảthinhấtđểbắtđầuhành
động.Đólàmộtqtrìnhgồm3bướcsau.

Xácđịnhmụctiêuhaynhậnđịnhvấnđề
Dùbạnđanglênkếhoạchchotươnglaihayđanggặpphảimộtvàitrởngại,bạnđềuphảinhận
thứcđượchồncảnhcủamìnhvàxácđịnhnhữngkếtquảcóthểxảyra.Sựrõràng,minhbạch
làchìakhóađểhiểuđượchồncảnhhiệntạivàtừđóđưaragiảipháphiệuquảnhất.Hãytự
đođếmcác“thơngsố”củabạnhaynóicáchkhác,hãyđưaranhữngtiêuchíđểđánhgiákhả
năng,nănglựccủabạnhaythựctrạngcủavấnđềđangxảyra.Hãyhìnhdungxemkhiđạtđược
mụctiêubạnmongmuốnthìcácthơngsốđósẽnhưthếnào?haylàđểđạtđượckỳvọngcủa
bạnthìcácthơngsốđóphảiởmứcđộnào.
Vídụ,mụctiêucủabạnlàhọcđượctrịtunghứngbóngnhưnhữngngườilàmxiếc.Vậythìcác
thơngsốcủatunghứngbónglàgì?Bạncầnphảigiữđượcítnhấtbaquảbóng(hoặcnhiềuhơn
nữa)baytrênkhơngcùngmộtlúcvàtrongkhoảngthờigianvàichụcgiây,bằngcáchtung
chúnglênxuốngtheohìnhtamgiác.Mộtkhibạnđãxácđịnhrõmụctiêulàgiữcácquảbóng
trênkhơng,bạnsẽphácthảokếhoạchhànhđộngdễdànghơn.
Thựctếthìcónhữnglúcbạnkhơngthểxácđịnhđượcmụctiêuhoặctháchthứccủamình.Khi
bạnđangmắckẹttrongmộttìnhhuốngkhókhăn,rấtcóthểlýtrívàtầmnhìncủabạnsẽbị
hạnchếvìbịcảmxúclấnát.Nhữnglúcnhưthếhãygiữbìnhtĩnhvànghĩvềbảnthânbạnnhư
mộtngườingồicuộcnhìnvàobạnhoặcnhưmộtngườihồntồnkháctrongtìnhhuốngđó
vàgạtbỏhếtnhữnggiảđịnhhayđịnhkiến.Đặtranhữngcâuhỏinghivấnvềmọithứ,ngaycả
nhữngthứcóvẻnhưđãrõràngvàđúngđắn,bởinhữngthứ“rõràng”ấyrấtcóthểchỉlànhững
giảđịnhsailầm.Hãychắcchắnrằngbạnđãnhìnnhậnmọimặtcủatìnhhuốngấy.
Ởthờiđiểmnàyđừngđánhgiábấtcứthơngtinnào,bạnchỉcầnviếttấtcảnhữngsuynghĩcủa
mìnhragiấy.Sauđó,quaylạivàđánhdấunhữngyếutốbạncholàcóảnhhưởnglớnnhấtcũng
nhưnhữngkhuvựccóvấnđềnhấtmàbạnmuốngiảiquyếttrướctiên.Quyếtđịnhlựachọn
mộtkhuvựccóvấnđềvàtiếptụcqtrình.

Nhậnthứcđượcmụctiêuhoặcvấnđềbằngcách


xácđịnhrõràngcácthơngsốcầnthiếtđểthành
cơng

Sựminhbạchlàchìakhóađểtìmragiảipháptốtnhất.




2TẬPHỢPÝTƯỞNGVÀLÊNKẾHOẠCH
HÀNHĐỘNG
Nhưđãnóiởcácphầntrước,nhữngngườisángtạotậphợpýtưởng.Trongsuốtqtrìnhnày,
bạnhãytậphợpcácýtưởngvàgiảiphápcàngnhiềucàngtốtkểcảchúngcóvẻbấtbình
thườnghoặckhơngkhảthi.Thườngthìcácýtưởngkỳcụcsẽlàmnảysinhnhữnggiảipháp
thựcsựsángtạo.

Tưduyxungđột
Qtrìnhtậphợpýtưởngphụthuộcvàotưduyxungđột,điềunàychophépcácýtưởngcủa
bạnđếntừnhữngsuynghĩkhácnhau.Làmviệcvớinhữngngườikhác,vàkhuyếnkhíchmọi
ngườinóirabấtcứđiềugìxuấthiệntrongđầuhọ.Điềuđósẽkhiếnchoýtưởngnàydẫntớiý
tưởngkia.Hãynhớrằngbạncầnviếttấtcảcácýtưởngragiấy,dùcholúcấychúngcóvẻngốc
nghếchthếnào.
Mộtcáchđểtậphợptưduyxungđộtđólàsửdụngqtrình“thugom”haynóimộtcáchnơm
nalàsửdụngbiểuđồhìnhcây/phânnhánh.Cấutrúccủabiểuđồnàychophépbạndễdàngghi
chépcácýnghĩvàýtưởngmộtcáchkhơnggiớihạn,thậmchílàbạncóthểnhìnthấyvàtạora
nhữngmốiliênhệgiữacácýtưởngấy.
Hãynhớrằng,bấtcứýtưởngnàocũngcóthểđemlạikếtquảkhảthi.Hãykhuyếnkhíchmọi
ngườinóiracácýtưởng,nghiêmcấmnhữnglờinóimangtínhphánxét.Tưduyxungđột

thườngxuấthiệnởnhữngngườicócáchhọcngẫunhiên,nhữngngườinàycóthểdễdàng
nhảytừýtưởngnàysangýtưởngkhác.Cịnnhữngngườihọcmộtcáchlogicsẽgặpkhókhăn
khichuyểnđềtàiđộtngộthoặckhiviếtnhữngýtưởngđiênrồragiấy,họmuốnhồnthiện
mọithứvàmuốnlàngườihồnhảo.(Họsẽtỏasángtrongcácbướclênkếhoạchvàhành
động).
Mộtlầnnữa,chìakhóacủasựsángtạovàđổimớiđólàgỡbỏsựphánxét.SteveCurtiskhuyến
khíchmọingườinóitừ“tơiước”trướckhinóiđếnýtưởngtiếptheo.Đãcórấtnhiềulầnchúng
takhơngdámviếtýtưởngcủamìnhragiấychỉvìchúngtanghĩnhữngýtưởngkhảthimới
đượcviếtragiấyhoặcchúngtachỉviếtnórakhiđãbiếtđượcgiảipháp.Khinóirằng“tơiước”,
chúngtađãphớtlờsựphánxét.Vàmỗilúctậphợpýtưởng,hãyhướngmắtnhìnmọithứxung
quanh.Nhữngngườixungquanhcóthểtrởthànhnguồnlựcgiátrịnhấtcủata.

“Thugom”làmộtkỹthuậttưduygiúpnghĩra
nhiềuýtưởng