Biện pháp nâng cao nhận thức của học sinh Trung học cơ sở về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG THPT LƯƠNG THẾ VINH


CUỘC THI
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KĨ THUẬT DÀNH CHO HỌC
SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NĂM HỌC 2019 – 2020

Đề tài:

BIỆN PHÁP NÂNG CAO NHẬN THỨC
CỦA HỌC SINH THCS VỀ CÁC HIỆN
TƯỢNG THỜI TIẾT CỰC ĐOAN VÀ
THIÊN TAI
Lĩnh vực nghiên cứu: Khoa học xã hội và hành vi
Giáo viên hướng dẫn:

Ths. Nguyễn Văn Tư

Học sinh thực hiện:

Phan Thành Đạt (12A6)
Thái Huỳnh Minh Khoa (12A6)

Tp Hồ Chí Minh, năm 2019


DANH MỤC HÌNH ẢNH
STT

Tên hình ảnh

Hình

1

Mơ hình nghiên cứu

0.1.

2

Tác động của các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên
tai

1.1.

3

Đặc điểm chung các biện pháp tuyên truyền

1.2.

4

Hỉnh ảnh sổ tay

2.1.

5

Hỉnh ảnh kênh Youtube

2.2.

6

Hỉnh ảnh Fanpage Facebook

2.3.

7

Hình ảnh trang Web

2.4.

STT
1

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết đầy đủ
Trung học cơ sở

Chữ viết tắt
THCS


TÓM TẮT
1. Tên đề tài: Biện pháp nâng cao nhận thức của học sinh Trung học cơ sở
về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai.

2. Khách thể nghiên cứu: 131 học sinh tự nguyên trả lời phiếu khảo sát
3. Thời gian nghiên cứu: từ tháng 01/2019 đến 11/2019.
4. Kết quả nghiên cứu:
Như chúng ta đã thấy, trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng hiện
nay, các hiện tượng thời tiết ngày càng khắc nghiệt và ngày càng khó dự đốn
do hệ quả của biến đổi khí hậu tồn cầu dẫn đến những thiệt hại về mạng sống
của người và của cải, vật chất cũng ngày một tăng theo thời gian. Chính vì thế
việc nâng cao kiến thức về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai cũng
như ý thức và cách phòng chống thiệt hại của học sinh nói riêng và người dân
nói chung về các hiện tượng đó cũng đặc biệt cần được chú ý. Đề tài “Biện
pháp nâng cao nhận thức của học sinh THCS về các hiện tượng thời tiết cực
đoan và thiên tai” thực hiện nghiên cứu sự hiểu biết và giúp nâng cao nhận thức
về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai. Tìm hiểu thực trạng của sự hiểu
biết, nhận thức của học sinh THCS đồng thời tìm hiểu ngun nhân ảnh hưởng.
Từ đó đề xuất và thực hiện các biện pháp để nâng cao nhận thức của đối tượng
nghiên cứu.
Sau khi khảo sát, kết quả cho thấy được học sinh THCS chưa thật sự hiểu
biết về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai dù số đông nhận biết được
khái niệm của chúng. Sự thiếu hiểu biết về các hiện tượng thời tiết cực đoan và
thiên tai có thể dẫn đến thiệt hại về của cải và mạng sống con người, vật nuôi
khi các hiện tượng thời tiết ngày càng khắc nghiệt và ngày càng khó dự đốn do
hệ quả của biến đổi khí hậu tồn cầu. Ngồi ra, các sản phẩm nhằm nâng cao sự
hiểu biết về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai đã có nhưng chúng lại
khơng đem lại sự hiệu quả vì nhiều ngun nhân như hình thức trình bày q
khơ cứng, thiếu sinh động, kiến thức quá hàn lâm và khó hiểu và chỉ q ít các
nguồn tham khảo cùng với sự khơng phổ biến rộng rãi để tiếp cận đến được với
mọi người.
Từ đó, chúng tơi đã thực hiện các sản phẩm tun truyền dựa trên nhu cầu
tiếp cận của đối tượng nghiên cứu và kết quả là lượng kiến thức về các hiện
tượng thời tiết cực đoan và thiên tai được tăng đáng kể, giúp cho đối tượng

nghiên cứu biết được cách phịng tránh và sản phẩm đối phó tốt nhất khi tình
hình thời tiết bất trắc dĩ khơng may xảy ra.
Sau khi thực hiện các biện pháp tuyên truyền, chất lượng của các sản phẩm cũng
được chứng minh rõ ràng hơn với các số liệu đã được thống kê, với sự đánh giá
chung tất cả các sản phẩm rất cao và khơng có ý kiến trái chiều nào về các sản
phẩm này và đều được đại đa số đối tượng nghiên cứu thích và có ấn tượng tốt
đồng thời cũng đánh giá cao chúng.


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................1
A. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI........................................................................1
1. Lí do chọn đề tài................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu..........................................................................1
3. Nhiệm vụ nghiên cứu.........................................................................1
B. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU - VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - GIẢ THUYẾT
KHOA HỌC............................................................................................1
1. Câu hỏi nghiên cứu............................................................................1
2. Vấn đề nghiên cứu.............................................................................2
3. Giả thuyết khoa học...........................................................................2
C. THIẾT KẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................2
1. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................2
2. Kế hoạch nghiên cứu..........................................................................2
3. Mơ hình nghiên cứu...........................................................................4
PHẦN NỘI DUNG.....................................................................................4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN................................................................4
1.1. Hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai...........................................4
1.2. Xây dựng và thiết kế các sản phẩm tuyên truyền.................................5
CHƯƠNG 2. BIỆN PHÁP TUYÊN TRUYỀN............................................6
2.1. Sổ tay.............................................................................................6

2.2. Kênh Youtube.................................................................................7
2.3. Fanpage Facebook...........................................................................8
2.4. Trang Web......................................................................................8
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU..............................9
3.1. Số lượng đối tượng nghiên cứu.........................................................9
3.2. Phân tích kết quả nghiên cứu............................................................9
CHƯƠNG 4. KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN.............................15
4.1. Kết luận chung..............................................................................15
4.2. Hướng phát triển của đề tài.............................................................15
E. TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................16


PHẦN MỞ ĐẦU
A. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Lí do chọn đề tài
Hiện nay, trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, thời tiết ngày càng
khắc nghiệt và khó dự đốn do hệ quả của biến đổi khí hậu tồn cầu dẫn đến con
số thiệt hại về tính mạng con người và của cải, vật chất ngày càng lớn.
Theo thông tin của “Viện Quy hoạch thủy lợi”, Việt Nam là một trong 4 quốc
gia chịu ảnh hưởng lớn nhất của hiện tượng khí hậu cực đoan trong hai thập kỷ
trở lại đây và xếp hạng thứ 3 trong năm 2008. Ở Việt Nam, mỗi năm thiên tai
cướp đi mạng sống của 466 người, thiệt hại trên 1,5 tỷ USD tương đương 1,5%
GDP. Thiên tai diễn biến ngày càng phức tạp, không theo quy luật như trước
đây, tần suất tăng lên, cường độ mạnh hơn.
Chính vì vậy, việc nâng cao kiến thức về các hiện tượng thời tiết cực đoan-thiên
tai cho học sinh nói riêng và tồn dân nói chung rất cần thiết.
2. Mục đích nghiên cứu
- Giảm thiểu tối đa các thiệt hại về của cải và tính mạng con người, vật ni.
- Tăng cường khả năng ứng biến giúp hạn chế thiệt hại về người và vật chất.
- Góp phần ổn định cuộc sống của con người.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hoá những lý luận liên quan tới vấn đề nghiên cứu của đề tài.
- Mơ tả thực trạng, phân tích, đánh giá thực trạng vấn đề nghiên cứu.
- Đề xuất và thực hiện các biện pháp, giải pháp nâng cao nhận thức về các hiện
tượng thời tiết cực đoan và thiên tai.
- Kiểm tra tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp, giải pháp đã được thực
hiện.
B. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU - VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - GIẢ THUYẾT
KHOA HỌC
1. Câu hỏi nghiên cứu
- Học sinh THCS đã thật sự hiểu biết về các hiện tượng thời tiết cực đoan - thiên
tai không?
1


- Các giải pháp nâng cao nhận thức về các hiện tượng thời tiết cực đoan - thiên
tai cho học sinh THCS đã được thực hiện chưa?
- Các giải pháp đã thực hiện có thực sự hiệu quả khơng?
2. Vấn đề nghiên cứu
- Khảo sát về sự hiểu biết và nhu cầu tìm hiểu kiến thức các hiện tượng thời tiết
cực đoan và thiên tai của học sinh THCS.
- Đưa ra các biện pháp để nâng cao kiến thức và cách phòng tránh các hiện
tượng thời tiết cực đoan và thiên tai cho học sinh THCS, trong bối cảnh biến đổi
khí hậu tồn cầu ngày nay.
3. Giả thuyết khoa học
- Số người chưa có kiến thức cơ bản về các hiện tượng thời tiết cực đoan - thiên
tai nhiều, nhất là học sinh THCS.
- Các sản phẩm tuyên truyền nâng cao nhận thức về các hiện tượng thời tiết cực
đoan - thiên tai hiện nay chưa mang lại hiệu quả cao.
- Sau khi thực hiện các biện pháp tuyên truyền cho đối tượng nghiên cứu, lượng

kiến thức sẽ được tăng đáng kể, giúp cho đối tượng nghiên cứu biết cách phịng
tránh và có biện pháp đối phó tốt nhất khi gặp thời tiết xấu.
C. THIẾT KẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Phương pháp nghiên cứu.
1.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phương pháp nghiên cứu thơng qua các tài liệu lí thuyết được thu thập từ các
nguồn khác nhau như sách vở, tài liệu, các học thuyết và tư tưởng, công trình
nghiên cứu khác. Sau đó phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa, tạo thành
tri thức, lí thuyết, làm cơ sở mới cho vấn đề nghiên cứu.
1.2. Phương pháp nghiên cứu điều tra
Phương pháp điều tra trong nghiên cứu khoa học là sử dụng hệ thống câu
hỏi theo những nội dung xác định nhằm thu thập những thông tin khách quan
phản ánh nhận thức và thái độ của người được điều tra.
2. Kế hoạch nghiên cứu
Thời gian
Bắt dầu
15/01/2019

Nhiệm vụ
Hoàn thành
29/01/2019
Nhận định và lên ý tưởng về đề tài nghiên cứu.
2


30/01/2019

04/02/2019

05/02/2019

17/02/2019

18/02/2019

22/02/2019

23/02/2019

01/03/2019

02/03/2019

25/03/2019

26/03/2019

15/04/2019

16/04/2019

01/06/2019

02/06/2019

10/07/2019

11/07/2019

13/08/2019

14/08/2019

20/08/2019

21/08/2019

10/09/2019

11/09/2019

25/09/2019

26/09/2019

02/10/2019

03/10/2019

30/10/2019

31/10/2019

05/11/2019

Đặt câu hỏi nghiên cứu, vấn đề nghiên cứu, giả
thuyết khoa học.
Nghiên cứu lý thuyết về các hiện tượng thời tiết
cực đoan và thiên tai.
Bắt đầu xây dựng đề cương nghiên cứu.

Khảo sát về sự hiểu biết của đối tượng nghiên
cứu về các hiện tượng thời tiết cực đoan và
thiên tai.
Thu thập, phân tích sổ liệu và đưa ra kết luận
sau khi khảo sát lần 1.
Đề xuất các biện pháp để nâng cao nhận thức và
sự hiểu biết.
Nghiên cứu lý thuyết về các loại sản phẩm
tuyên truyền.
Bắt đầu xây dựng, thiết kế và tạo ra sản phẩm
tuyên truyền đầu tiên là sổ tay.
Xây dựng, thiết kế và tạo ra sản phẩm tuyên
truyền thứ hai là trang Web.
Thiết kế, xây dựng và tạo ra các sản phẩm tuyên
truyền tiếp theo là kênh Youtube, Fanpage
Facebook.
Xây dựng nội dung cho bảng khảo sát lần 2.
Thực hiện biện pháp còn lại là tuyên truyền trực
tiếp cho các học sinh.
Khảo sát lần 2 là khảo sát về sự hiểu biết, nhận
thức sau khi thực hiện các biện pháp tuyên
truyền và kiểm tra tính khả thi, hiệu quả của các
sản phẩm tuyên truyền.
Thu thập, phân tích số liệu và đưa ra kết luận
sau khi khảo sát lần 2.
Viết bài nghiên cứu khoa học sau khi đã có đầy
đủ lý thuyết và số liệu nghiên cứu.
Thuyết trình và phản biện vòng cấp trường.
Chỉnh sửa bài nghiên cứu khoa học dựa trên
những góp ý của giám khảo, giáo viên.

Hoàn thành đề tài nghiên cứu.

3


3. Mơ hình nghiên cứu

Hình 0.1. Mơ hình nghiên cứu
(Chú thích: “EW” (Extreme Weathers): Các hiện tượng thời tiết cực đoan và
thiên tai)
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai
1.1.1. Khái niệm
- Thời tiết cực đoan: bao gồm các kiểu thời tiết như thời tiết trái mùa, thời
tiết khắc nghiệt khó dự đoán trước, là kiểu thời tiết bất thường và bất ngờ; thời
tiết ở những thái cực của sự phân bố lịch sử - phạm vi đã được nhìn thấy và
chứng kiến trong quá khứ.
- Thiên tai: là hiệu ứng của một tai biến tự nhiên gây ảnh hưởng tới mơi
trường, và những thiệt hại về tài chính - con người.
1.1.2. Tác động của các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai.
Các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai ảnh hưởng trực tiếp và nghiêm
trọng đến các vấn đề trong đời sống con người:

Hình 1.1. Tác động của các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai
1.1.3. Các hiện thời tiết cực đoan và thiên tai
1.1.3.1. Nắng nóng
- Xảy ra vào mùa hè.
4

- Có 3 cấp độ:
Nắng nóng
Nắng nóng gay gắt
0
0
35 C đến 37 C
370C đến 390C
1.1.3.2. Lốc xốy
- Hình thành từ một cơn dơng mạnh.
- Đặc điểm:
+ Hình dạng như một cái phễu
1.1.3.3. Rét đậm, rét hại
Rét đậm

Nắng nóng đă ̣c biê ̣t gay gắt
trên 390C

Rét hại

Nhiệt độ trung bình ngày từ
Nhiệt độ trung bình ngày
13°C đến 15°C
dưới 13°C
1.1.3.4. Mưa đá
- Do sự xung đột giữa hai khối khí nóng và khí lạnh kích thích sự đối lưu phát
triển mạnh. Kích thước hạt mưa có thể từ 5mm đến hàng chục cm.
1.1.3.5. Mưa lũ
- Hiện tượng mưa to từ trên những vùng cao sau đó dồn nước xuống miền
xi và đồng bằng.

- Đặc điểm: Tốc độ dịng chảy của sơng, suối tăng cao đột ngột, vượt ngưỡng
bình thường dẫn đến ngập lụt.
1.1.3.6. Bão
- Bão là một cơn gió xốy có phạm vị cực rộng, gây ảnh hưởng đến một nơi,
một vùng hay một khu vực nhất định.
- Đặc điểm của bão:
+ Đường kính từ 200km đến 500km.
+ Gió lớn và mưa lớn.
1.1.3.7. Động đất
- Là hiện tượng rung động đột ngột của lớp vỏ Trái Đất. Đơn vị đo là độ
Richter.
1.1.3.8. Sóng thần
- Sóng thần là một loạt các đợt sóng lớn tạo nên khi một thể tích lớn của nước
đại dương bị chuyển dịch chớp nhống trên một quy mơ lớn và được tạo ra ở
tầng nước sâu khoảng 4000m dưới mực nước biển.
- Đặc điểm: Sóng thần là kết quả của động đất, núi lửa phun và va chạm thiên
thạch.
1.2. Xây dựng và thiết kế các sản phẩm tuyên truyền
1.2.1. Khái niệm
Sản phẩm tuyên truyền là sản phẩm tác động đến hành động của con người
bằng cách thông qua các đại diện. Những đại diện này có thể có hình thức nói,
viết, hình ảnh hoặc âm nhạc.

1.2.2. Đặc điểm chung các biện pháp tuyên truyền
5


Truyền tải
lượng thơng
tin lớn

Hình thức
sinh động,
ấn tượng

Thơng tin
chính xác

Hình 1.2. Đặc điểm chung các biện pháp tuyên truyền
1.2.3. Các biện pháp tuyên truyền
1.2.3.1. Sổ tay
Khái niệm: Sổ tay là một quyển vỏ nhỏ, sổ nhỏ kích cỡ đủ để có thể dùng bỏ
túi hoặc xách tay.
1.2.3.2. Kênh Youtube
Khái niệm: YouTube là một trang web chia sẻ video, là nơi người dùng có
thể tải lên hoặc tải về máy tính hay điện thoại và chia sẻ các video clip.
1.2.3.3. Fanpage Facebook
Khái niệm: Fanpage Facebook là một trang được tạo ra từ một tài khoản
Facebook cá nhân hay doanh nghiệp, nhằm tập hợp một nhóm cộng đồng có
cùng một sở thích cụ thể nào đó.
1.2.3.4. Trang Web
Khái niệm: Trang web được truy cập và nằm trong một tên miền chính hoặc
các tên miền phụ. Trang web là một tập tin HTML hoặc XHTML dùng giao
thức HTTP hoặc HTTPS và có thể được tạo nên bằng nhiều ngơn ngữ lập trình
web.
CHƯƠNG 2. BIỆN PHÁP TUYÊN TRUYỀN
2.1. Sổ tay
Sổ tay là biện pháp mà những kiến thức về những hiện tượng thời tiết cực
đoan và thiên tai được thiết kế và vẽ với những hình ảnh đẹp, độc đáo, bắt mắt.
Đề tài của chúng tơi mang lại biện pháp về sổ tay có sự đặc biệt riêng là
sự khác biệt về cách trình bày hình ảnh rất nhiều thay vì chú trọng đưa các kiến

thức đơn thuần bằng chữ sẽ gây nhàm chán cho người tiếp cận.
Ngoài những kiến thức chung của các biện pháp, sổ tay của chúng tơi có
thêm những kiến thức thực tế, mang tính thú vị, hữu ích và được đưa vào thành
một danh mục riêng là “Bạn có biết”. Danh mục này được bổ sung vào sổ tay
6


dựa trên các bài báo uy tín nhằm mục đích tăng thêm sự chú ý, hứng thú của độc
giả.

Hình 2.1. Hình ảnh sổ tay
2.2. Kênh Youtube
Youtube Channel là biện pháp mà các kiến thức về các hiện tượng thời
tiết cực đoan và thiên tai được dựng thành video và đăng tải lên một kênh mang
tên “The Weather Propagandist” thuộc mạng xã hội Youtube. Lượng kiến thức
sẽ được trình bày qua một biên tập viên và trong video là nội dung được thuyết
trình với các hình ảnh được hiện lên để người tiếp cận có hứng thú và dễ tiếp
thu.
Cũng tương tự như sổ tay, Youtube cũng có kiến thức riêng dựa trên biện
pháp sổ tay đã làm được là danh mục “Bạn có biết”. Phần này được xuất hiện
khi phần nội dung quan trọng được trình bày xong, đó là những kiến thức thực
tế, hữu ích và có phần giải trí để giảm đi sự nhàm chán của phần lý thuyết chính.

Hình 2.2. Hình ảnh kênh Youtube

7


2.3. Fanpage Facebook
Kiến thức sẽ được truyền tải đến người tiếp cận bằng cách đăng tải lên

trang tên “The Weather Propagandist” những bài viết mang nội dung thu hút
người xem rồi họ sẽ chia sẻ bài viết rộng rãi đến người khác. Từ đó ngày càng
nhiều người được tiếp cận và đồng thời lượng kiến thức của mọi người cũng
được tăng thêm.
Khác với các biện pháp tuyên truyền khác, Fanpage Facebook hồn tồn
khơng thể hiện các nội dung chính của các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên
tai mà chỉ thực hiện các nội dung đặc biệt mang sự thu hút đến cho người sử
dụng mạng xã hội này.

Hình 2.3. Hình ảnh Fanpage Facebook
2.4. Trang Web
Chúng tơi đã thực hiện biện pháp là thành lập một trang Web mang tên
“Extreme Weather”. Trang Web bao gồm những nội dung chính của các hiện
tượng nhưng được trình bày dưới dạng chèn nhiều hình ảnh, video được sắp xếp
với bố cục hợp lý và hạn chế tối thiểu lượng kiến thức bằng chữ để thu hút mọi
người.
Nội dung kiến thức của Website cũng bao gồm nội dung kiến thức chính
và chung của các biện pháp tuyên truyền cùng đó là phần “Bạn có biết” được
thêm vào để tăng sự thú vị của toàn bộ trang. Ngoài ra, đi cùng với những kiến
thức quan trọng là những bài báo hữu ích, thực tế từ các nguồn uy tín được
Website cập nhật liên tục trong khoảng thời gian sớm nhất để những ai truy cập
sẽ nhận được những thông tin cho bản thân.

8


Hỉnh 2.4. Hình ảnh trang Web
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
3.1. Số lượng đối tượng nghiên cứu
Đề tài thực hiện cuộc khảo sát với đối tượng nghiên cứu là học sinh THCS

của trường Lương Thế Vinh bao gồm mỗi lớp học của các khối 6, 7, 8 và 9.
Số lượng học sinh khảo sát được thống kê dưới bảng sau:
Bảng 3.1: SỐ LƯỢNG HỌC SINH KHẢO SÁT
Khối

Lớp

Số lượng

6

6A6

35

7

7A6

34

8

8A8

34

9

9A8

28

Tổng cộng

131

3.2. Phân tích kết quả nghiên cứu
3.2.1. Trước khi thực hiện các sản phẩm tuyên truyền
3.2.1.1. Sự hiểu biết của học sinh THCS về các hiện tượng thời tiết cực
đoan và thiên tai
Sau khi thực hiện cuộc khảo sát đầu tiên là khảo sát về sự hiểu biết của
các em học sinh THCS về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai, chúng
tôi thu thập được các số liệu như sau:
 Số học sinh đã từng nghe về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên
tai:
- Khi khảo sát 131 em học sinh THCS trường Lương Thế Vinh, cho thấy số
học sinh đã từng nghe qua và nhận biết được khái niệm “Hiện tượng thời tiết
cực đoan và thiên tai” là 70,3% và ngược lại số không nhận biết và chưa từng
nghe qua là 29,7%.

9


29.7
70.3

Đã từng nghe

Chưa từng nghe

Biểu đồ 3.1: Tỉ lệ số lượng học sinh từng nghe về
các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai

 Nguồn tiếp cận kiến thức về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai:
- Từ biểu đồ và số liệu thu thập được, cho thấy nguồn tiếp cận kiến thức về
các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai nhiều nhất là từ Youtube với
40,5% và nguồn được tiếp cận ít nhất từ Website là 26,7%. Ta cũng thấy được
sự tiếp cận từ sách, báo chí và Facebook cũng tương đối lần lượt là 34,4% và
31,3%. Ngoài ra, số học sinh vẫn chưa tiếp cận được cũng là con số đáng lo ngại
là 24,4%.
Chưa tiếp cận được

24.40%

Website

26.70%

Facebook

31.30%

Sách, báo chí

34.40%

Youtube

40.50%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Biểu đồ 3.2: Nguồn tiếp cận kiến thức
các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai

 Sự hiểu biết và nhạy bén về kiến thức các hiện tượng thời tiết cực
đoan:
- Dưới đây là bảng kết quả khảo sát sự hiểu biết và nhạy bén về các hiện
tượng thời tiết cực đoan và thiên tai với các câu hỏi thực tế mang tính vận dụng
cao, mỗi câu hỏi là một hiện tượng để đánh giá đối tượng nghiên cứu hiểu biết
như thế nào, từ các câu hỏi về sự hiểu biết và nhạy bén , ta có được số liệu như
sau:
Bảng 3.2: Khảo sát sự hiểu biết và nhạy bén về
các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai
Câu trả lời về hiện tượng
Nắng nóng

Số lượng

Tỉ lệ

Đúng

32

24,4%

Sai

99

75,6%

Đúng

59

45,0%

10


Rét đậm, rét hại
Bão

Mưa lũ

Lốc xốy

Mưa đá

Động đất

Sóng thần

Sai

72

55,0%

Đúng

41

31,3%

Sai

90

68,7%

Đúng

45

34,4%

Sai

86

65,6%

Đúng

48

36,6%

Sai

83

63,4%

Đúng

49

37,4%

Sai

82

62,6%

Đúng

59

45,0%

Sai

72

55,0%

Đúng

56

42,7%

Sai

75

57,3%

Bảng số liệu cho thấy, đa phần các em học sinh THCS đều trả lời sai các hiện
tượng. Điều này cho thấy, các em vẫn chưa nhạy bén và hiểu biết trong việc xác
định các hiện tượng để có biện pháp phịng tránh những tác hại.
3.2.1.2. Nguyên nhân của những khó khăn trong việc tiếp cận các kiến
thức về các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai
 Nguyên nhân của khó khăn.
Biểu đồ cho thấy, nguyên nhân dẫn tới những khó khăn trong việc tiếp cận

kiến thức: “Hình thức trình bày quá khô cứng và thiếu sinh động” được học
sinh lựa chọn nhiều nhất là 64,9%. Lần lượt tiếp theo, đứng thứ hai là “Quá ít
các nguồn tham khảo về kiến thức” (61,1%) và thứ ba với nguyên nhân “Kiến
thức quá hàn lâm và khó hiểu” (50,4%).
Kiến thức quá hàn lâm và khó hiểu

50.40%

Q ít các nguồn tham khảo về kiến thức

61.10%

Hình thức trình bày q khơ cứng và thiếu sinh động
0%

64.90%
20%

40%

60%

80% 100%

Biểu đồ 3.3: Nguyên nhân làm cản trở việc tìm hiểu kiến thức
các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai
11


 Nhu cầu muốn tiếp cận thông tin về các hiện tượng thời tiết cực đoan

và thiên tai.
Sổ tay

16.80%

Sách, báo chí

19.90%

Website

42.00%

Facebook

49.60%

Youtube
0%

64.90%
10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90% 100%

Biểu đồ 3.4: Nhu cầu được tiếp cận kiến thức
các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai
Từ biểu đồ và số liệu cho thấy, nhu cầu được tiếp cận của học sinh cũng được
thể hiện rõ rệt, nhu cầu muốn được tiếp cận nguồn kiến thức nhiều nhất là từ
Youtube với 64,9% và thấp nhất là 16,8% của sản phẩm sổ tay. Cùng với đó,
đứng thứ hai và thứ ba cũng chiếm tỉ lệ khá cao lần lượt là Facebook (49,6%) và
Website (42,0%). Với tỉ lệ thấp thứ hai, nhu cầu tiếp cận với sách, báo chí là
19,9%.
3.2.1.3. Tiểu kết
- Tuy số học sinh nhận biết được khái niệm về các hiện tượng thời tiết cực
đoan và thiên tai khá nhiều (70,3%) nhưng sự hiểu biết của các em học sinh còn
thấp với tất cả câu hỏi của các hiện tượng đều sai trên 70%. do các nguồn tiếp
cận đều có hình thức trình bày q khơ cứng.
3.2.2. Sau khi thực hiện các sản phẩm tuyên truyền
Sau khi sử dụng các sản phẩm tuyên truyền, chúng tôi thực hiện cuộc khảo sát
lần thứ hai và thu được kết quả như sau:
3.2.2.1. Sự hiểu biết của học sinh THCS về các hiện tượng thời tiết cực
đoan và thiên tai.
- Sau khi thực hiện cuộc khảo sát về mức độ hiểu biết của các em học sinh
THCS qua 20 câu hỏi có sự phân hóa trình độ rõ ràng, chúng tơi có được kết quả
khả quan như sau:

Bảng 3.3: Mức độ hiểu biết của học sinh THCS về
các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai
Số học sinh trả lời tương ứng với số câu đúng
Số câu
đúng

Số lượng

Tỉ lệ

20

16

12,2%

19

16

12,2%

18

16

12,2%

17

17

13,0%
12


16

15

11,5%

15

13

9,9%

14

9

6,9%

13

10

7,6%

12

6

4,6%

11

6

4,6%

10

10

5,3%

0-9

0

0,0%

- Qua bảng số liệu, số câu trả lời đúng chiếm tỉ lệ cao nhất là 17 câu (13,0%)
và số câu trả lời đúng chiếm tỉ lệ thấp nhất là 4,6% với 11 câu cùng với 12 câu.
Với số lượng câu đúng từ 16 câu trở lên, ta thấy được điểm chung là đều chiếm
tỉ lệ trên 10% số học sinh khảo sát, tương tự với số lượng câu đúng từ 15 câu trở
xuống cũng có điểm chung là đều dưới 10%. Ngoài ra, số lượng đúng dưới 10
câu là khơng có học sinh nào tương đương với chiếm tỉ lệ 0%.

3.2.2.2. Đánh giá của học sinh THCS với các sản phẩm tuyên truyền
 Đánh giá chung
4.6

Rất dễ hiểu và đặc sắc
Tương đối dễ hiểu và ấn
tượng

36.6
58.8

Biểu đồ 3.5: Đánh giá nội dung và hình thức các sản phẩm tuyên truyền
Số học sinh đánh giá chung các sản phẩm tuyên truyền “Rất dễ hiểu và
đặc sắc” cao nhất với 58,8%. Theo sau cũng chiếm tỉ lệ tương đối với 36,6% là
đánh giá “Tương đối dễ hiểu và ấn tượng” và cao thứ ba là sự đánh giá “Đơi khi
khó hiểu và ấn tượng mờ nhạt” với tỉ lệ 4,6%. Ngoài ra, khơng có học sinh nào
đánh giá “Cực kì khó hiểu và không ấn tượng” nên tương đương với chiếm tỉ lệ
0%.
 Đối với các sản phẩm cụ thể:
 Sổ tay
Bảng 3.4: Khảo sát đánh giá chất lượng sản phẩm tuyên truyền sổ tay
Sự đánh giá
Rất sinh động và phù hợp
13

Số lượng

Tỉ lệ

84

64,1%


Sinh động và phù hợp

36

27,5%

Bình thường

11

8,4%

Thiếu sinh động và khơng phù hợp

0

0%

Từ bảng số liệu, cho thấy học sinh cũng khá thích thú với cuốn sổ tay. Khi
64,1% các em cho rằng cuốn sổ tay “Rất sinh động và phù hợp”, khơng có em
nào trả lời “Thiếu sinh động và không phù hợp”
 Website, Facebook, Youtube
Bảng 3.5: Khảo sát đánh giá chất lượng sản phẩm tuyên truyền Website,
Facebook, Youtube
Sự đánh giá

Website

Facebook

Youtube

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

Số lượng

Tỉ lệ

Rất thích

62

47,3%

56

42,7%

57

43,5%

Thích

42

32,1%

50

38,2%

42

32,1%

Bình thường

25

19,1%

24

18,3%

31

23,7%

Khơng thích

2

1,5%

1

0,8%

1

0,8%

Số liệu trên cho thấy, các Website, Facebook, Youtube với sự đánh giá
“Rất thích” số lượng học sinh đánh giá nhiều nhất, lần lượt chiếm tỉ lệ là 47,3%
(Website), 42,7% (Facebook), 43,5% (Youtube). Ngồi những đánh giá tích cực
về các sản phẩm, vẫn có một số ít học sinh có sự đánh giá không đồng thuận với
số lượng lớn đối tượng nghiên cứu khác, với Website thì tỉ lệ “Khơng thích” là
1,5% cịn với Facebook và Youtube thì tỉ lệ thấp hơn đều là 0,8%.
2.2.2.3. Tiểu kết
- Tất cả các học sinh đều làm đúng từ một nửa số câu trở lên và số học sinh
làm đúng trên 15 câu chiếm hơn 50%. Từ đó chứng tỏ sự hiểu biết và nhạy bén
về các kiến thức này đã được nâng cao rất nhiều so với trước khi thực hiện các
sản phẩm tuyên truyền.
CHƯƠNG 4. KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN
4.1. Kết luận chung
- Sau khi thực hiện xong đề tài nghiên cứu, chúng tôi rút ra được một số kết
luận, kết quả như sau:
+ Số lượng học sinh nhận biết được các hiện tượng thời tiết cực đoan – thiên

tai lớn hơn nhiều so với trước khi chưa thực hiện các biện pháp tuyên truyền.
+ Đáp ứng được nhu cầu muốn tìm hiểu các kiến thức về thời tiết cực đoan –
thiên tai thơng qua nhiều hình thức khác nhau.
+ Thiết kế, xây dựng được các sản phẩm tuyên truyền với nội dung và hình
thức đa dạng.

14


4.2. Hướng phát triển của đề tài.
- Mở rộng đối tượng nghiên cứu: nghiên cứu ở khối học sinh tiểu học và khối
học sinh THPT.
- Phát triển thêm các nội dung và thông tin dựa trên các sản phẩm tuyên
truyền hiện có.
- Xây dựng các biện pháp với các sản phẩm tuyên truyền đa dạng và phong
phú hơn.

15


E. TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt:
1. Đỗ Vân Nguyệt và công sự (2011), Giảm nhẹ rủi ro thiên tai và ứng
phó với biến đổi khí hậu, Live&Learn.
2. Mai Trọng Nhuận và cộng sự (2015), Sự thay đổi của cực đoan khí hậu
và thiên tai tới hệ sinh thái và hệ nhân sinh, SREX-VN.
3. Phạm Tiến Dũng và cộng sự (2017), Rủi ro thiên tai – Biến đổi khí hậu
và hành đơng của doanh nghiêp Việt Nam, Phịng thương mại và công
nghiêp Việt Nam.
4. Jung Eun Oh và cộng sự (2019), Giải quyết Vấn đề Biến đổi Khí hậu

trong ngành Giao thông Vận tải, Ngân hàng Thế giới.
5. Lê Anh Tuấn (2009), Phương pháp lồng ghép biến đổi khí hậu vào kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội đại phương, Trung tâm Bảo tồn và Phát
triển Tài nguyên Nước (WARECOD).
6. Trang Web “Kho tri thức số” dung để tham khảo đồ án, luận văn, báo
cáo thực tập, tài liệu
Link:
7. Trang Web “Tổng cục khí tượng thủy văn Việt Nam”
Link:
8. Trang Web “Trung tâm ứng phó sự cố an tồn mơi trường”
Link:
Tiếng Anh:
9. Trang Web “National Climate Assessment”
Link:
10. Trang Web “National Geographic”
Link: />11. Trang web “World Heath Organization”
Link:
12. Trang web “NASA Climate”
Link:
13. Trang web “New Scientist”
Link:
14. Trang web “Inside Climate News”
Link:

16


PHỤ LỤC
PHỤ LỤC 1:
MÃ NGUỒN SẢN PHẨM TUYÊN TRUYỀN CÁC HIỆN TƯỢNG THỜI

TIẾT CỰC ĐOAN VÀ THIÊN TAI CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

SỔ TAY
Link: />
FANPAGE FACEBOOK
Link: />
WEBSITE
Link: />
YOUTUBE CHANNEL
Link: />
PHỤ LỤC 2: NỘI DUNG PHIẾU KHẢO SÁT ĐỢT 1
Phiếu Khảo Sát
Bạn học khối nào?





6
7
8
9

I. Bạn biết gì về Các Hiện Tượng Thời Tiết Cực Đoan & Thiên Tai


1. Bạn đã từng nghe "Các Hiện Tượng Thời Tiết Cực Đoan & Thiên Tai"
(EW)?
 Có
 Khơng

2.Bạn thường biết về EW qua các kênh nào? (nếu trả lời "có" ở cõu trờn)
(c chn nhiu ỏp ỏn)
ă
ă
ă
ă
ă

Web
Facebook
You tube
Bỏo chớ
Mc khỏc:

3. Nếu được chọn lựa cách tiếp cận EW thì bạn mong muốn được tìm hiểu
qua kênh nào? (được chọn nhiều ỏp ỏn)
ă
ă
ă
ă
ă
ă

Web
Facebook
You tube
Sỏch bỏo
S tay
Mc khỏc:

4. Theo bn thỡ nguyên nhân nào thường làm cản trở việc tìm hiểu kin
thc v EW? (c chn nhiu ỏp ỏn)
ă
ă
ă
ă

Kin thc v EW q hàn lâm và khó hiểu
Q ít các nguồn tham khảo về kiến thức này
Hình thức trình bày quá khô cứng và thiếu sinh động ( chủ yếu là chữ viết,
hình ảnh kém thu hút)
Mục khác: …

II. Thử Tài Nhạy Bén Của Bạn Về Môi Trường Xung Quanh Nào
Hãy trả lời xem những biểu hiện sau đại diện tiêu biểu cho hiện tượng thời tiết
nào nhé!!!
1. Giả sử bạn về quê và thấy ruộng nương nứt nẻ, khô cằn, sơng thì cạn.
Bạn sẽ nghĩ đến hiện tượng thời tiết & thiên tai nào?
.....................................................................................................................................
2. Giả sử bạn đi chơi ở Tây Bắc và tình cờ thấy trâu, bị chết cóng; ai ai
cũng mặc áo ấm, quàng khăn cổ. Bạn sẽ nghĩ đến hiện tượng thời tiết &
thiên tai nào?
.....................................................................................................................................
3. Giả sử bạn có dịp đi miền trung nhưng ngay lúc đó lại thấy mưa lớn, gió
quật dữ dội, cây đổ, nhà tốc mái. Ba bạn thì bảo đây là hiện tượng xảy ra


rất phổ biến ở miền trung nước ta. Bạn sẽ nghĩ đến hiện tượng thời tiết &
thiên tai nào?
.....................................................................................................................................

4. Có dịp đi chơi ra miền Bắc và tình cờ bạn thấy nước sông dâng rất
nhanh, nhanh đến nỗi người dân không kịp thu dọn đồ và rất nhiều thứ bị
cuốn đi. Bạn sẽ nghĩ đến hiện tượng thời tiết & thiên tai nào?
.....................................................................................................................................
5. Bạn bất ngờ nhìn thấy một vịi xốy đang tiến lại, nó hút hết mọi vật từ
dưới mặt đất vào và đem chúng lên cao bắn ra. Bạn sẽ nghĩ đến hiện tượng
thời tiết & thiên tai nào?
.....................................................................................................................................
6. Một hôm nọ vào ban ngày bạn thấy trời giơng mạnh, mây đen kịt; ban
đêm thì sấm sét, gió thổi đều, mơt lúc thì bạn nghe tiếng "lộp cộp" trên mái
nhà. Bạn sẽ nghĩ đến hiện tượng thời tiết & thiên tai nào?
.....................................................................................................................................
7. Cá trong hồ nhà bạn di chuyển bất thường, xung quay bạn thấy các động
vật cứ thường xuyên kêu to hay khó chịu. Bạn sẽ nghĩ đến hiện tượng thời
tiết & thiên tai nào?
.....................................................................................................................................
8. Một ngày đẹp trời đang đi tắm biển bạn bất ngờ khi thấy nước biển rút
ra thật xa bờ. Bạn sẽ nghĩ đến hiện tượng thời tiết & thiên tai nào?
.....................................................................................................................................


PHỤ LỤC 3: NỘI DUNG PHIẾU KHẢO SÁT ĐỢT 2
Phiếu Khảo Sát Sự Hiểu Biết Của Học Sinh THCS Về Các Hiện Tượng Thời
Tiết Cực Đoan & Thiên Tai
I. Phần kiểm tra kiến thức sau khi tiếp xúc với các sản phẩm nâng cao khả
năng hiểu biết của học sinh thcs về các hiện tượng thời tiết cực đoan &
thiên tai
1. Ba cấp độ của nắng nóng có biên độ nhiệt lần lượt là?
 Nắng nóng: 35°C-37°C; Nắng nóng gay gắt: 37°C-39°C; Nắng nóng đặc
biệt gay gắt: >39°C

 Nắng nóng: 34°C-36°C; Nắng nóng gay gắt: 36°C-38°C; Nắng nóng đặc
biệt gay gắt: >38°C
 Nắng nóng: 35°C-37°C; Nắng nóng gay gắt: 37°C-40°C; Nắng nóng đặc
biệt gay gắt: >40°C
 Nắng nóng: 33°C-35°C; Nắng nóng gay gắt: 35°C-37°C; Nắng nóng đặc
biệt gay gắt: >37°C
2. Ba bệnh thường gặp khi tiếp xúc với khơng khí lạnh?
 Viêm tai giữa, viêm phế quản, cháy nắng
 Viêm tai giữa, viêm phế quản, viêm phổi
 Viêm tai giữa, viêm phế quản, tiêu chảy
 Viêm tai giữa, viêm phế quản, tay chân miệng
3. Bão thường được hình thành ở đâu?
 Đất liền
 Đại dương
 Lòng đất
 Vũ trụ
4. Mưa lũ được hình thành như thế nào?
 Mưa lớn ở vùng cao- dồn nước chảy xuống vùng thấp- với tốc độ và luu
lượng lớn dẫn mưa lũ
 Mưa lớn ở vùng thấp- dồn nước chảy lên vùng cao- với tốc độ và luu
lượng lớn dẫn mưa lũ
 Mưa lớn và động đất ở vùng cao- dồn nước chảy xuống vùng thấp- với
tốc độ và luu lượng lớn dẫn mưa lũ
 Mưa lớn và bão ở vùng cao- dồn nước chảy xuống vùng thấp- với tốc độ
và luu lượng lớn dẫn mưa lũ
5. Lốc xốy có mấy cấp độ?
3
4
5
6

6. Cách nhận biết mưa đá vào ban ngày và ban đêm?
 Ban ngày: giơng mạnh, mây trắng; Ban đêm: sấm sét, gió thổi đều
 Ban ngày: giông mạnh, mây đen kịch; Ban đêm: sấm sét, gió thổi đều
 Ban ngày: giơng mạnh, mây đen kịch; Ban đêm: lốc xốy, gió thổi đều


 Ban ngày: giông nhẹ, mây đen kịch; Ban đêm: sấm sét, gió thổi đều
7. Người ta đo động đất dựa và đơn vị nào?
 Met
 Colomb
 Richter
 Newton
8. Hai ngun nhân chính dẫn tới sóng thần?
 Động đất dưới lòng biển, núi lửa phun trào dưới lòng biển
 Động đất dưới lòng biển, núi lửa phun trào trên đất liền
 Bão mạnh trên biển, núi lửa phun trào dưới lịng biển
 Động đất dưới lịng biển, lốc xốy
9. Bạn sẽ làm gì để khơng bị các triệu chứng bệnh khi thời tiết nắng nóng?
 Chia nhỏ lượng nước uống trong ngày; Dùng đồ sáng màu, thống, thấm
mồ hơi; Rèn luyện thể chất
 Chia nhỏ lượng nước uống trong ngày; Dùng đồ tối màu, thống, thấm
mồ hơi; Rèn luyện thể chất
 Uống thật nhiều nước mỗi lần; Dùng đồ sáng màu, thống, thấm mồ hơi;
Rèn luyện thể chất
 Chia nhỏ lượng nước uống trong ngày; Dùng đồ sáng màu, thoáng, thấm
mồ hôi; Ngồi yên một chỗ
10. Trong các sản phẩm sau đây sản phẩm nào là phù hợp để giữ ấm cơ thể
trong điều kiện thời tiết giá rét?
 Uống rượu bia
 Đốt than trong phịng kín để giữ ấm

 Ra ngồi vào rạng sáng và đêm sương
 Ln mặc quần áo dày để giữ ấm
11. Hai việc cần làm khi nghe tin bão sắp tới?
 Gọi cứu trợ; Chạy tới vùng cao (đỉnh núi)
 Gọi cứu trợ; Núp dưới cây cao
 Gọi cứu trợ; Núp vào nhà
 Gọi cứu trợ; Núp trong lều dã ngoại
12. Hai việc cần làm khi lũ tới?
 Mang theo túi đồ sơ tán; Tới gần bờ sông
 Mang theo túi đồ sơ tán; Tới gần cóng, rãnh
 Mang theo túi đồ sơ tán; Núp dưới cây cao
 Mang theo túi đồ sơ tán; Di chuyển ra khói nhà khi có thơng tin từ chính
quyền
13. Nếu bạn đang lái xe ở một xa lộ trống trải và một cơn lốc xốy đang
đuổi theo sau thì bạn sẽ làm gì?
 Dừng xe lại và ra khỏi xe để chạy thốt
 Khơng làm gì cả vì cơn lốc xốy khơng thể cuốn chiếc xe lên khơng được
 Tiếp tục chạy xe về phía trước tránh cơn lốc xoáy bắt kịp
 Dừng xe lại và ra khỏi xe đi tìm vật để bám như cây to, …
14. Hai việc cần làm khi đang có cơn mưa đá xuất hiện?