Vận dụng phương pháp dạy học hợp tác trong dạy học chủ đề Phương trình đường tròn - Hình học 10

V N D NG PH
CH
PH

NG PHÁP D
NG TRÌNH

H C H P TÁC TRONG D H C
NG TRỊN HÌNH H C 10
L Th Hà

ng

Khoa oán K
Email donglth@dhhp edu n

Ngà nh n bài: 06/5/2021
Ngà PB ánh giá: 23/6/2021
Ngà du t ng: 25/6/2021
TÓM T T Bài vi t c p n m t s n i dung v ph ng pháp d y h c h p tác và v n d ng ph ng
pháp d y h c h p tác trong d y h c ch
Ph ng tr nh
ng tròn - H nh h c 10, góp ph n giúp h c
sinh phát tri n m t s n ng l c c n thi t, b i d ng ph ng pháp t h c, kh n ng h p tác áp ng y u
c u c a i m i giáo d c hi n nay.
T khóa: H p tác, d y h c h p tác, nhóm, th o lu n, ph

ng tr nh

ng tròn.

THE APPLICATION OF COLLABORATIVE TEACHING METHODS IN TEACHING
EQUATIONS OF A CIRCLE GRADE 10 GEOMETR
ABSTRACT: The article discusses some contents regarding collaborative teaching methods and how
to apply them in teaching the topic Equations of Circles in Grade 10 Geometry, contributing to helping
students develop some necessary competencies, foster self-study methods and the ability to cooperate
to meet the requirements of current educational innovation.
Key words: Cooperation, collaborative teaching, group, discussion, equations of circles.

1.

TV N

S phát tri n nh v b o c a cu c
cách m ng 4.0 tr n th gi i
có nh ng
tác ng m nh m
n m i l nh v c c a
n c ta nói chung và thúc y s nghi p
phát tri n giáo d c c a Vi t Nam nói ri ng,
y u c u ngành giáo d c - ào t o ph i có
s
i m i c v ch ng tr nh ào t o và
ph ng pháp d y h c
áp ng nhu c u
t o ra nh ng con ng i tồn di n
c
tài, có tri th c, ch
ng, sáng t o,
Ngoài m c ti u cung c p cho ng i h c
kh i ki n th c, k n ng c th c a l nh v c

khoa h c chuy n ngành, toán h c còn giáo
d c cho h c sinh (HS) t nh c m, thái và

n ng l c ho t ng x h i nh tính t l c,
t tin, tính trung th c, tinh th n h p tác,...
V i xu h ng i m i ph ng pháp d y
h c theo h ng tích c c hóa ho t ng c a
ng i h c, c ng v i xu h ng h i nh p th
gi i, d y h c h p tác trong các m n h c
nói chung, m n tốn nói ri ng ngày càng
c quan t m. Quan i m v d y h c h p
tác, m t s cách th c d y h c h p tác và
v n d ng ph ng pháp d y h c h p tác
trong m t s n i dung c a ch
Ph ng
tr nh
ng tròn - ch ng tr nh h nh h c
10 là n i dung bài vi t c p n.
2. N I DUNG NGHIÊN C U
2.1.D y h c h p tác

T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021


2 1 1 uan ni m d h c h p tác
“H p tác” theo t i n có ngh a là
c ng chung s c giúp
nhau trong m t
c ng vi c, m t l nh v c nào ó, nh m m t
m c ích chung 7 .

D h c h p tác
c hi u là m t
ph ng pháp d h c mà nh ng ng i
h c c ng làm vi c v i nhau, n l c tham
gia m t nhi m v chung, trong ó các cá
th ph thu c vào nhau, có trách nhi m v i
nhau, t n d ng kh n ng và tài ngu n c a
nhau, tích c c t ng tác, h tr nhau
ki n t o tri th c và t
c các m c ti u
h c t p khác 5 .
D y h c h p tác bao hàm c v vi c
d y c a th y và h c c a trò. Xét t góc
giáo vi n v i ho t ng d y h c ng i ta
th ng nói “d y h c h p tác” (n u xét t
góc ng i h c s là “h c t p h p tác”).
2 1 2 D h c h p tác trong i c phát
tri n n ng l c c a ng ời h c
H p tác là y u c u t th n c a cu c
s ng, là n n t ng c a nh ng ti n b x h i.
H p tác s mang l i l i ích cho c hai b n
tr n c s t nguy n, b nh ng. H p tác
th hi n s t n tr ng, l ng nghe ki n c a
nhau, c ng bàn b c th ng nh t cách gi i
quy t nh m t m c ti u chung. D y h c
h p tác có nhi u nh ng u i m v t tr i
ph h p v i t nh h nh th c t cu c s ng
ngày nay. D y h c h p tác có các c i m
c b n sau 6 :
- Có s ph thu c l n nhau gi a các

thành vi n trong nhóm m t cách tích c c;
- Có s t ng tác tr c ti p tác ng n
s thành c ng c a nhau;
- T ng c ng tinh th n trách nhi m c a
cá nh n và t p th ;
- C n có k n ng giao ti p trong nhóm;
- Có s rút kinh nghi m trong nhóm.
TR

NG

I H C H I PH NG

V i nh ng c i m ó, d y h c h p
tác kh ng ch giúp các HS n m
c ki n
th c, t m hi u ki n th c mà còn n ng cao
s hi u bi t và kinh nghi m trong x h i t
nhi u ki n óng góp khác nhau; HS có
c h i chia s quan i m, t ng ri ng
c a m nh, ti p nh n l ng nghe ki n c a
các thành vi n khác trong nhóm, th o lu n,
tranh lu n c ng nhau t o n n thành c ng
c a nhóm, s t tin, trách nhi m v i t p
th
c n ng cao, Do ó, d y h c h p
tác góp ph n phát tri n n ng l c h p tác,
n ng l c gi i quy t v n , n ng l c giao
ti p, n ng l c l nh o,
HS.

2 1 3 M t s cách th c t ch c d
h c h p tác
D y h c h p tác có th th c hi n theo
m t s cách th c sau 1 , 6 :
Cách th c 1: làm vi c theo c p (2 HS)
y là h nh th c h c sinh trao i v i
b n ng i k b n
gi i quy t t nh hu ng
do giáo vi n n u ra.
- H nh th c này th ng
c s d ng
khi giao cho HS ch m bài, s a bài cho
nhau (qua phi u h c t p, qua các bài t p
l a ch n trong sách giáo khoa,...) ho c n i
dung kh ng quá ph c t p, HS ho t ng
trao i gi i quy t v n .
Cách th c 2 : làm vi c theo nhóm
nhi u HS
- Giáo vi n chia l p thành nhi u nhóm
(6-8 HS/1 nhóm) và th o lu n c ng hay
ri ng các n i dung, c u h i t nh hu ng do
giáo vi n n u ra.
- Nhóm này có th th c hi n ho t ng
trao i ho c ho t ng so sánh.
Trong ho t ng trao i, m i nhóm
gi i quy t 1 v n
khác nhau (nh ng
c ng 1 ch
), sau ó trao i v n
và

gi i quy t v n
c a nhóm m nh i v i


nhóm khác.Trong ho t ng so sánh, t t
c các nhóm c ng gi i quy t m t v n ,
sau ó so sánh cách gi i quy t khác nhau
gi a các nhóm.
Ho t
ng trao i th ng
c s
d ng cho nh ng bài h c có nhi u v n
c n ph i gi i quy t trong m t th i gian
ng n. Ho t ng so sánh th ng d ng cho
nh ng bài h c có dung l ng kh ng l n.
Cách th c 3: nhóm kim t tháp
y là cách t ng h p ki n t p th
c a l p h c v m t v n c a bài h c.
u ti n giáo vi n n u m t v n cho
các h c sinh làm vi c c l p. Sau ó ghép
2 h c sinh thành m t c p
các h c sinh
chia s
ki n c a m nh. K
n các c p
s t p h p thành nhóm 8, nhóm 16, Cu i
c ng c l p s có 1 b ng t ng k t các
ki n ho c m t gi i pháp t t nh t
gi i
quy t m t v n .

- Cách th c h c t p này th hi n tính
d n ch và d a tr n nguy n t c t ng h ,
ph h p v i các gi n t p khi h c sinh
ph i nh l i các nh ngh a, khái ni m,
c ng th c,
h c trong m t ch ng.
Cách th c 4: ho t ng trà tr n
- Trong cách th c này, giáo vi n a
ra m t v n
ho c nhi u v n
chia các
nhóm chu n b . Sau khi chu n b , t t c
các h c sinh trong l p ph i ng d y và di
chuy n trong l p h c thu th p th ng tin
t các thành vi n khác. Sau ó tr v nhóm
c a m nh
c ph n, t ng h p nh n xét l i
v n chung ri ng c a các nhóm.
- Ho t
ng này th ng
c d ng
trong ph n m
u c a ti t h c nh m “kh i
ng” ho c kích thích nh n th c c a h c
sinh tr c khi h c bài m i.
Cách th c 5 ho t ng theo c u trúc
ghép nhóm

-Vịng 1: l p h c
c chia thành các

nhóm. M i nhóm
c giao m t nhi m
v t m hi u, nghi n c u s u m t ph n n i
dung h c t p khác nhau,
c g i là “nhóm
chuy n gia”.
Sau khi th o lu n nghi n c u, m b o
m i thành vi n trong nhóm u n m v ng
và có kh n ng tr nh bày l i
c các n i
dung trong nhi m v
c giao. M i h c
sinh tr thành “chuy n gia” c a l nh v c
t m hi u trong nhóm m i giai o n
ti p theo.
- Vòng 2: m i h c sinh t các nhóm
“chuy n gia” khác nhau h p l i thành các
nhóm m i, g i là “nhóm m nh ghép”. M i
h c sinh “chuy n gia” tr thành nh ng
“m nh ghép” trong “nhóm m nh ghép”,
l n l t tr nh bày n i dung t m hi u c a
nhóm m nh, m b o t t c các thành vi n
trong nhóm “m nh ghép” n m b t
c
y
toàn b n i dung c a các nhóm
“chuy n gia”. Các h c sinh ph i l p ghép
các m ng ki n th c thành m t “b c tranh”
t ng th .
Sau ó nhi m v m i

c giao cho
các nhóm “m nh ghép”. Nhi m v này
mang tính khái quát, t ng h p toàn b
n i dung
c t m hi u t các nhóm
“chuy n gia”.
Cách th c 6: ho t
c u trúc STAD

ng nhóm theo

- Giáo vi n giao nhi m v cho các
nhóm, m i nhóm có t 5-10 thành vi n.
Giáo vi n a ra ch
cho nhóm, nhóm
ph n chia n i dung nghi n c u ri ng c a
t ng các nh n;
- Các thành vi n trong nhóm t l c
nghi n c u trong m t kho ng th i gian
xác nh;
- Các thành vi n trong nhóm c ng nhau

T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021


th o lu n, giúp
l ng v bài h c

nhau hi u th c s k
c giao;

- Ti n hành ki m tra l n 1, ánh giá;
- Ti n hành h c nhóm trao i n i dung
ch a n m ch c qua bài ki m tra l n 1;
- Ti n hành bài ki m tra l n 2;
- ánh giá s n l c c a t ng cá nh n
và c nhóm.
Ngồi ra cịn d y h c d án mang tính
m i m v i giáo d c ph th ng và m t s
cách th c khác.
214

u tr nh d

h c h p tác

h c t p h p tác có hi u qu c n m
b o các i u ki n nh : m c ích h c t p
c xác nh rõ ràng, th c trách nhi m
cao c a thành vi n tham gia, s ph thu c
l n nhau m t cách tích c c gi a các thành
vi n, h nh thành
c ng c h p tác, có
s ph n c ng nhi m v h p l gi a các
nhóm và các thành vi n trong nhóm, có s
ph i h p các nhi m v , ánh giá trong các
nhóm và k n ng giao ti p.
Tr n c s nghi n c u các tài li u 1 ,
6 chúng t i
xu t x y d ng m t t nh

hu ng d y h c theo ph ng pháp d y h c
h p tác v i quy tr nh các b c nh sau:
B

c 1: xác

nh m c ti u

C n xác nh m c ti u c th v ki n
th c, n ng l c, ph m ch t c n t.
B

c 2: ch n n i dung d

h c

Kh ng ph i gi h c nào c ng có th t
ch c h c t p h p tác, v v y ph i ch n n i
dung thích h p, có tác d ng h nh thành nhu
c u h c t p h p tác, nh ng n i dung kích
thích s tranh lu n trong t p th nh t ng
k t các ph ng pháp gi i m t d ng bài
t p, t ng k t ch ng, t m nhi u cách gi i
cho m t bài t p, t m quy tr nh gi i cho m t
d ng toán, phát hi n, s a ch a sai l m khi
TR

NG

I H C H I PH NG

gi i toán, nh ng t nh hu ng ti p c n
ngh a, nh l m i,...

nh

B c 3: thi t k m t t nh hu ng c th
Giáo vi n
ra nhi m v cho HS có
th th ng qua phi u h c t p hay m t t nh
hu ng, d ki n nh ng m u thu n trong
th o lu n và cách h ng d n HS th o lu n,
chu n b nh ng c u h i ph , g i HS cách
h p tác, th o lu n, cách th ng nh t ki n
và d ki n cách xác nh n ki n th c ánh
giá HS.
B c 4: t ch c th o lu n h p tác
Giáo vi n l a ch n cách th c t ch c
d y h c h p tác ph h p v i n i dung
ch n (làm vi c theo c p, làm vi c theo
nhóm nhi u HS, nhóm kim t tháp, ho t
ng trà tr n, ho t ng theo c u trúc ghép
nhóm, ) cho HS th o lu n trong m t th i
gian nh t nh.
B c 5: t ng k t và ánh giá
- Các nhóm (ho c cá nh n) tr nh bày
k t qu tr c l p, c ng nhau nh n xét,
ánh giá ki n th o lu n;
- Giáo vi n t ng k t và k t lu n v n .
2 2 M t s t nh hu ng d h c h p tác

221
nh hu ng 1 Các cách l p
ph ng tr nh
ng tròn ngo i ti p tam giác.
B c 1: xác nh m c ti u
- Ki n th c: n m v ng và v n d ng
linh ho t các ph ng pháp gi i bài tốn l p
ph ng tr nh
ng trịn ngo i ti p tam
giác (
ng tròn i qua ba i m kh ng
th ng hàng).
- N ng l c: h nh thành và phát tri n
m t s n ng l c chính.
C th : N ng l c t duy (l p lu n h p
l , ph n tích, l a ch n ph ng pháp gi i
h p l trong t ng tr ng h p, );
N ng l c h p tác (giao ti p,

i tho i,


trao i, ph phán, l nh o, );
N ng l c gi i quy t v n .
- Ph m ch t: trung th c, có trách nhi m,
ch m ch , nh n ái.
B c 2: ch n n i dung d h c
Cho HS gi i quy t các c u h i, bài t p
n l i, nh c l i các ki n th c li n quan n
PHI U H C T P S

C u 1 Ilà t m c a

xác nh t m, bán kính
ng trịn, giúp
g i cho HS ch ra
c các cách gi i bài
tốn l p ph ng tr nh
ng trịn ngo i
ti p tam giác, v n d ng
c các cách gi i
ó vào m t bài tốn c th .
B

c 3: thi t k m t t nh hu ng c th

*N i dung phi u h c t p:

1
ng tròn ngo i ti p tam giác ABC. T m m nh

A.I là giao c a 2

ng trung tr c c a tam giác;

B.I là giao c a 2

ng trung tuy n c a tam giác;

sai:

C.I là trung i m c nh BC , n u ∆ABC vu ng t i A;
D.T m I

ng th i là tr ng t m c a tam giác, n u ∆ABC

C u 2 Ph ng tr nh nào sau
A(1; 4); B( −4;0) :
v it a
A. 5 x + 4 −

1
= 0;
2

y là ph

C. −5 x − 4 −

ng tr nh

u.
ng trung tr c c a o n AB

1
= 0;
2

1
31
= 0;

D. 5 x − 4 + = 0.
2
2
C u 3 Khi 3 i m A, B, C c ng thu c m t
ng tròn t m I. T m m nh

B. −4 x + 5 −

sai

A. IA = IB = IC ;
B. Qua 3 i m A, B, C kh ng th ng hàng xác
C.

nh duy nh t m t

ng tròn;

ng tròn t m I nh n AB là bán kính;

D. T a

3 i m

u th a m n ph

PHI U H C T P S

2

Cho bài toán: L p ph

ng tr nh

ng tr nh

ng tròn t m I.

ng tròn ngo i ti p tam giác ABC bi t:

a/ A(1; 4) , B(−4;0), C (−2; 2);
b/ A(1;1), B (3; −2), C (−2; −1);
c/ A(1;

1
1
), B (1; − ), C (0; 0).
3
3

1. Gi i bài toán tr n theo nhi u cách khác nhau.
2. T ng h p các ph

ng pháp l p ph

ng tr nh

ng tròn ngo i ti p c a tam giác.

T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021

D ki n các c u h i th o lu n, ánh giá:
+ Phi u h c t p s 1: (phi u h c t p s
1 nh m g i
th c hi n phi u h c t p
s 2). N u HS ch n áp án kh ng chính
xác th y u c u HS gi i thích t i sao ch n
áp án ó, giáo vi n và HS ph n tích ch
ra i m sai. M i c u tr l i úng cá nh n
c 1 i m.
+ Phi u h c t p s 2:
- D ki n các ph ng pháp l p ph ng
tr nh tr nh
ng tròn ngo i ti p tam giác
- D a vào k t qu c a phi u h c t p
1, g i I (a; b) là t m
ng tròn ngo i ti p
tam giác thi t l p quan h gi a IA, IB, IC
Suy ra t a I , bán kính R = IA .
-T m
ng tròn ngo i ti p tam giác là
giao c a 2
ng trung tr c c a tam giác.
V y xác nh t a
t mI c a
ng tròn
ngo i ti p ∆ABC ph i làm g Bán kính
c tính th nào
- N u các d ng ph ng tr nh

ng
tròn Các i m A, B, C thu c
ng tròn,
v y t a
c a chúng th a m n ph ng
tr nh
ng trịn, khi ó có
c ph ng
tr nh nào
- Tam giác tr ng h p a, b, c là
tam giác g C u b có là tam giác ∆ABC
vu ng A . C u c, tam giác ABC là tam
giác u, v y t m
ng tròn ngo i ti p
ngoài các cách xác nh nh c u a còn
cách nào khác
- C u 1 làm úng,
c 10 i m
(c u a: 3 i m t ng ng 3 cách gi i, c u
b và c m i c u 4 i m t ng ng 4 cách
gi i). C u 2 tr l i úng
c 4 i m.
i m t i a cho m i nhóm là 15 i m.
B

c 4: T ch c th o lu n h p tác:

+ Giáo vi n chia l p thành nhi u nhóm
m i nhóm kho ng 6 - 8 HS (Hai bàn li n
TR

NG

I H C H I PH NG

ti p t o thành m t nhóm) m i nhóm có 1
b ng ph , ph n nhóm tr ng, th k .
+ Ho t ng th o lu n nhóm:
Ho t ng 1:
- 2 thành vi n trong m i nhóm t o thành
1 c p th c hi n phi u h c t p s 1 trong
vòng 1phút (n u l th c hi n nhóm 3 HS);
- HS b t k tr l i áp án;
- Giáo vi n chi u áp án, bi u i m;
- Các c p ch m chéo bài c a nhau.
Ho t ng 2: các nhóm th c hi n phi u
h c t p s 2 trong vịng 10 phút
- Các thành vi n trong nhóm suy ngh ,
nh h ng cách gi i;
- C nhóm th ng nh t h ng gi i quy t;
- Sau khi có h ng gi i quy t nhóm
l i chia thành 3 nhóm nh , m i nhóm làm
t ng ng các c u a, b, c;
- C nhóm óng góp ki n th ng nh t
áp án. Th kí ghi vào b ng nhóm hồn
thành s n ph m.
B c 5: T ng k t và ánh giá
- Các nhóm l n l t thuy t tr nh bài
c a nhóm, các nhóm khác t c u h i trao
i c ng nhóm tr nh bày. Giáo vi n c ng

HS ch nh s a bài, ánh giá k t qu c a
t ng nhóm.
- Giáo vi n c ng HS k t lu n v n :
áp án: C u 1. B; c u 2. A; c u 3. C
N u ∆ABC kh ng c bi t th có th
l p ph ng tr nh
ng trịn ngo i ti p
tam giác khi bi t t a
ba nh A, B, C
v i cách t m t m và bán kính
ng trịn
theo ba cách sau:
Cách 1: G i t m
ng tròn là I (a, b) .
r
r
| IA |2 =| IB |2
Gi i h ph ng tr nh
r
r tm
| IA |2 =| IC |2
c
.


Cách 2: Vi t ph ng tr nh
ng trung
tr c c a c nh AB, AC . T m t a t m I là
giao c a hai
ng trung tr c và

.
Cách 3: Gi s ph ng tr nh
ng
tròn c n t m có d ng:
x 2 + 2 + 2ax + 2b + c = 0 .
Thay
t a
c a A, B, C vào ph ng tr nh ta
c h ph ng tr nh, gi i h ph ng
tr nh t m
ng t m và bán kính(có th
d ng ph ng tr nh
ng tròn d ng
2
2
2
( x − a ) + ( − b) = R ).
c bi t: N u ∆ABC là tam giác vu ng
th t m I c a
ng tròn là trung i m
c nh huy n và bán kính b ng n a c nh
huy n, v y t m t a
trung i m I c a
o n AB ,
. N u ∆ABC là tam
giác u th t m
ng tròn là tr ng t m G
c a tam giác, v y t m t a
tr ng t m G
c a o n AB ,

.
- Giáo vi n nh n xét tinh th n, thái ,
cách th c làm vi c c a t ng nhóm và các
cá nh n; c ng h c sinh ánh giá, cho i m
nhóm, cá nh n.
222
nh hu ng 2 C ng c , luy n
t p m t s d ng tốn trong ch
Ph ng
tr nh
ng trịn .
B c 1: xác nh m c ti u
- Ki n th c: C ng c , n t p m t s

d ng tốn v ph ng tr nh
ng trịn
(cách xác nh t m và bán kính
ng
trịn; xác nh ph ng tr nh ti p tuy n c a
ng tròn; t m i u ki n
ng th ng
ti p xúc
ng tròn, c t
ng trịn). T
ó, bi t d ng bài tốn v ph ng tr nh
ng trịn gi i bài tốn trong i s .
- N ng l c: H nh thành và phát tri n
m t s n ng l c chính.
C th : N ng l c t duy (l p lu n h p
l , ph n tích, t ng h p, l a ch n, so sánh,

khái quát hóa,...);
N ng l c h p tác (giao ti p,
trao i, ph phán, l nh o,...);
N ng l c gi i quy t v n

i tho i,

.

- Ph m ch t: Trung th c, có trách
nhi m, t tin, ch m ch , nh n ái
B

c 2: Ch n n i dung d

h c

Ch n bài t p v cách xác nh t m và
bán kính
ng trịn; xác nh ph ng
tr nh ti p tuy n c a
ng tròn; t m i u
ki n
ng th ng ti p xúc
ng tròn,
c t
ng trịn. Th ng qua nh ng bài t p
ó HS bi t d ng bài toán v ph ng tr nh
ng trịn
bài tốn gi i h ph ng

tr nh i s .
B

c 3: Thi t k m t t nh hu ng c th

N i dung phi u h c t p

PHI U H C T P S 1
C u 1. H y cho bi t ph ng tr nh nào trong các ph
tr nh

ng tròn: a/ x 2 +

2

b/ x 2 + 2
c/ x 2 +
C u 2.

y là ph

ng

− x = 0;
2

2

ng tr nh sau

+ x − 8 −1 = 0 ;

− 4x − 2 + 6 = 0 .

a/ T m t m và bán kính c a

ng tròn xác nh

b/ i m A(0;1) n m v trí nào c a

c trong c u 1;

ng trịn nói tr n

T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021


PHI U H C T P S

2

V i giá tr nào c a m th
1
2

tròn (C ) : ( x − ) 2 +

2

=

ng th ng ∆ : x + m − m = 0 ti p xúc v i

1
4

PHI U H C T P S

3
1

Cho
ng trịn (C ) có ph ng tr nh ( x − ) 2 +
2
tuy n v i (C ) i qua i m A(0;1).

2

PHI U H C T P S 4
V n d ng các k t qu c a các phi u h c t p 1, 2, 3
x2 +

2

1
= . Vi t ph
4

−x=0

ng tr nh

a/ T m m
b/ T m m

h ph ng tr nh có m t nghi m duy nh t;
h ph ng tr nh có hai nghi m ph n bi t.

x+m −m=0

D ki n các c u h i th o lu n,
ánh giá:
- Cách nh n bi t m t ph
ph ng tr nh
ng tròn

ng tr nh là

- Mu n bi t m t i m v trí nào so
v i
ng trịn, làm th nào
ng th ng ti p xúc v i
ng trịn
khi nào (HS có th tr l i theo các cách:
ng trịn có 1 i m chung,
x+m −m=0
khi ó h ph

ng tr nh

1
( x − )2 +
2

2

=

1
4

có nghi m duy nh t ho c khi ó kho ng
TR

NG

ng tr nh ti p

xu t cách gi i bài t p sau:

Cho h ph

ng th ng và

ng

I H C H I PH NG

cách t t m
ng tròn

b ng bán kính);

n

ng th ng

vi t ph ng tr nh ti p tuy n v i
ng tròn (C ) t m t i m A cho tr c
c n th c hi n nh ng b c nào (Ki m tra
i m ó v trí th nào so v i
ng tròn,
áp d ng cách vi t ph ng tr nh ti p tuy n
trong tr ng h p i m A n m tr n
ng
trịn hay ngồi
ng trịn).
Chú : Khi vi t ph ng tr nh
ng
th ng i qua A , HS có th d ng c ng th c
− 0 = k ( x − x0 ) d n t i thi u ho c sai
k t qu . K t qu trong phi u h c t p s 2
và 3 giúp HS phát hi n l i trong bài.


- M i ph ng tr nh trong h ph ng
tr nh
cho ( phi u h c t p s 4) l n l t
là ph ng tr nh
ng tròn và
ng th ng

c p n trong các phi u h c t p. Nh
v y h ph ng tr nh có 1 nghi m hay 2
nghi m t ng ng v i c u h i nào trong
m i bài toán h nh h c
c a ra
- Bài t p trong phi u h c t p 2, n u
nh n xét
c i m A(0;1) n m tr n
ng th ng ∆ và n m ngồi
ng trịn
(C ) th cách gi i c a bài t p này th d ng
gi i quy t bài t p trong phi u h c t p s 3
kh ng và ng c l i
- Bài t p trong phi u h c t p s 2 và 3
có g li n quan n nhau Qua các phi u
h c t p c ng c
c nh ng ki n th c c
b n nào
B c 4: T ch c th o lu n h p tác
(D ng cách th c ho t ng theo c u
trúc ghép nhóm).
Vịng 1: Ho t
ng c a nhóm
“chuy n gia”
- L p chia thành 6 nhóm, m i nhóm t 6
n 8 HS, ph n c ng nhóm tr ng, th k ;
- Nhi m v (th c hi n trong kho ng
th i gian 3 phút): nhóm 1, 2 làm phi u h c
t p s 1; nhóm 3, 4 làm phi u h c t p s
2, nhóm 5, 6 làm phi u h c t p s 3. M i

thành vi n trong nhóm c l p suy ngh
trong th i gian 1 phút sau ó c nhóm trao
i, th o lu n, th ng nh t;
- S n ph m là l i gi i bài toán
c
giao và m i thành vi n trong nhóm ph i
hi u và tr nh bày
c s n ph m.
- Thành l p nhóm m nh ghép: các
thành vi n trong nhóm 1, 3, 5 ghép thành
3 nhóm m i sao cho m i nhóm m i u
ph i có thành vi n c a 3 nhóm “chuy n
gia”, t ng t v i nhóm 2, 4, 6. Ph n c ng

nhóm tr

ng, th k c a nhóm;

- Nhi m v (th c hi n trong kho ng
th i gian 10 phút) :
Nhi m v 1: m i nhóm “m nh ghép”
s
c h ng d n ti p thu và b sung n i
dung bài t p b ng ph
c nhóm
“chuy n gia” th c hi n. HS h ng d n là
h c sinh thu c nhóm “chuy n gia” làm ra
bài t p ó. (Th c hi n l n l t h t 3 bài );
Nhi m v 2: nhóm th o lu n, th c hi n
phi u h c t p s 4.

- K t qu : m i thành vi n trong nhóm
“m nh ghép” u n m
c các n i dung
ki n th c mà phi u h c t p a ra và có
kh n ng báo cáo.
K t thúc báo cáo, th o lu n:
- H c sinh treo b ng ph c a nhóm l n
b ng (ho c d ng máy chi u a n ng chi u
n i dung bài làm)
- H c sinh báo cáo bài làm (
ng u nhi n);
B

it

ng

c 5: t ng k t và ánh giá

- H c sinh nh n xét n i dung, t c u
h i n u có cho ph n báo cáo c a b n;
- Giáo vi n chu n hóa và ch t ki n
th c, k t lu n v n ;
K t lu n v n

:

- Khi
ng th ng và
ng trịn ch

có m t i m chung ta nói
ng th ng
và
ng trịn ti p xúc nhau ta c ng nói
ng th ng là ti p tuy n c a
ng tròn
hay kho ng cách t t m
ng tròn n
ng th ng b ng bán kính c a
ng trịn
và ta c ng có th hi u khi ó h ph ng
tr nh
c thi t l p b i ph ng tr nh
ng
tròn và ph ng tr nh
ng th ng có m t
nghi m duy nh t. Xoay quanh v n
ó ta
gi i
c m t s các d ng bài v ph ng
tr nh
ng tròn nh
th c hi n tr n.

T P CH KHOA H C, S 49, tháng 11 n m 2021


c bi t ta có th d ng bài tốn h nh h c
gi i m t bài toán v
i s và ng c l i.

- Giáo vi n c ng HS ánh giá v k t
qu , th c, làm vi c c a các nhóm và
cá nh n.
Trong nh ng t nh hu ng d y h c h p
tác n u tr n, v i ho t ng h p tác c a
cá nh n c ng các thành vi n trong nhóm,
gi a các nhóm giúp h c sinh n m
c
các cách gi i cho m t bài toán, v n d ng
c trong các tr ng h p khác nhau
(trong t nh hu ng 1); c ng c m t s d ng
toán c a ch
Ph ng tr nh
ng tròn,
th y
c m i quan h gi a các d ng, t
ó có các cách gi i khác nhau cho m t
bài toán, v n d ng bài toán h nh h c
gi i bài toán i s và ng c l i (trong
t nh hu ng 2). V i cách x y d ng các t nh
hu ng ph h p v i cách th c, c i m
c a ph ng pháp d y h c h p tác, t ng
b c phát huy
c n ng l c c a ng i
h c theo m c ti u ra.
3. K T LU N
D y h c h p tác có th v n d ng
trong nhi u t nh hu ng khác nhau c a quá
tr nh d y h c. N u th c hi n t t, s thúc
y quá tr nh h c t p, t o hi u qu cao

trong h c t p. HS
c phát huy tính ch
ng, sáng t o, phát tri n các k n ng giao
ti p b ng ng n ng , t duy h i tho i, n ng
cao th c trách nhi m, s t tin, tính c nh

TR

NG

I H C H I PH NG

tranh tích c c trong h c t p, T ó, phát
tri n nh ng n ng l c c n thi t cho ng i
h c. Ph ng pháp d y h c h p tác c ng
v i nh ng ph ng pháp d y h c khác góp
ph n áp ng m c ti u c a ch ng tr nh
giáo d c ph th ng m n toán trong giai
o n hi n nay.
T I LI U THAM KH O
1. Nguy n L ng B nh (T ng ch bi n),
H ng Trà, Nguy n Ph ng H ng, Cao Th
Th ng (2010), D án Vi t B , D h c tích c c
M t s ph ng pháp và k thu t d h c, NXB
i h c S ph m.
2. Tr n V n H o (T ng ch bi n), Nguy n
M ng Hy (Ch bi n), Nguy n V n oành, Tr n
c Huy n (2018), H nh h c 10, NXB Giáo d c
Vi t Nam.
3. Nguy n Th Hi n L Th Hi n (2017), T

ch c d h c h p tác m n Toán cho h c sinh trung
h c ph th ng: M t s ví d ban u, T p chí Giáo
d cs
c bi t tháng 11/2017.
4. Nguy n Th H ng (2019), V n d ng d
h c h p tác vào gi ng d tin h c cho sinh vi n
tr ng Cao ng S ph m Hà T y, T p chí Giáo
d c, s 468 k 2 tháng 12/2019.
5. Nguy n Bá Kim (2017), Ph ng pháp d
h c m n Tốn, NXB i h c S ph m.
6. Hồng L Minh (2007), “T ch c d h c
h p tác trong m n Toán tr ng Ph th ng Trung
h c , Lu n án Ti n s Giáo d c h c, tr ng i h c
S Ph m Hà N i.
7. Hoàng Ph (Ch bi n) (2003), T
Vi t, NXB à N ng.

i n Ti ng