Bai 28 Liet ke

KIỂM TRA BÀI CŨ.


Câu 1: - Thế nào là dùng
cụm chủ vị để mở rộng câu ?
- Nêu các trường hợp dùng
cụm chủ vị để mở rộng câu ?

Câu 2: Xác định cụm chủ
vị trong các câu sau :
- Căn phịng tơi ở rất đơn sơ.
- Nam đọc quyển sách tôi cho
mượn.


Câu 1:
- Khi nói hoặc viết, có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu
đơn bình thường, gọi là cụm chủ vị ( Cụm C-V ), làm thành phần của câu
hoặc của cụm từ để mở rộng câu.
- Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm
danh từ, cụm động từ, cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm
C-V.


Câu 2:

-Căn phịng tơi ở rất đơn sơ.
C V

- Nam đọc quyển sách tôi cho mượn.

C

V

Cụm chủ vị làm phụ ngữ cho danh từ


Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường
phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp
đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những
trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc,
nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi
chạm, ngốy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bơng trơng
mà thích mắt. […] Ngồi kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu
rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang
lắm […].
(Sống chết mặc bay - Phạm Duy Tốn )


? Nêu cấu tạo và ý nghĩa của
việc sử dụng những từ in đậm
trong oạn trích trên?
*Về cấu tạo: Các cụm từ và các từ sắp xếp nối tiếp nhau có mô
hỡnh cấu tạo cú pháp tng tự nhau: (Các cụm DT và các DT).
1 - bát yến hấp ng phèn; tráp đồi mồi chữ nhật.
- nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà
2 -trầu vàng, cau đậu, rễ tía.
- ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông
*Về ý nghĩa: Cùng miêu tả những sự vật xa sỉ đắt tiền c bày
biện xung quanh quan lớn.

I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Vớ d : ( SGK/ 104)
2. Nhận xét:
*Về cấu tạo: oạn văn sắp
xếp liên tiếp các từ ngữ có
mô hỡnh cấu tạo cú pháp
tng t nhau
*Về ý nghĩa: Cùng miêu tả
nhng sự vật xa sỉ đắt tiền
c bày biện xung quanh
quan lớn.
*Tác dụng:Nhằm làm nổi bật
sự xa hoa của viên quan,
đối lập với tỡnh cảnh lam lũ
của dân phu ngoài ma
gió.
3. K
t lun : Ghi nh ( SGK/ 105)

*Câu hỏi: Việc tác giả nêu ra hàng

loạt sự việc tng t bằng nhng
kết cấu tng t nh vậy có tác
dụng gỡ?

*Qua tỡm hiểu ngữ liệu em hÃy cho
biết thế nào là phép liệt kê, tác
dụng của phép liệt kê ?

- Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng
loạt từ hay cụm từ cùng loại để
diễn tả c đầy đủ hơn, sâu sắc
hơn nhng khía cạnh khác nhau
của thực tế hay của t tng tỡnh
cảm.


Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ
hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy
đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh
khác nhau của thực tế hay của tư tưởng,
tình cảm.


Lưu ý:
- Khi nãi viÕt, gỈp những sù vËt, sù việc, hoạt động, tính chất,
cùng loại ngi ta thng dùng phép liệt kê.
- Có khi là sự liệt kê bỡnh thng.
Ví dụ:
Hà, Huệ, Lan cùng thi đua học tập tốt, lao ®éng tèt
- Khi người nãi, người viÕt cã ý thức sử dụng liệt kê để gây một ấn
tng sâu sắc kích thích trí tng tng cho ngi đọc, ngi nghe
thỡ liệt kê trở thành phép tu từ.
Ví dụ : Bởi thế, nó gầy hơn, nó còm hơn, nó đét lại.(Nam Cao)
- ể đạt hiệu quả tu từ cao, ngi ta có thể thêm một số trợ từ nhấn
mạnh trong phép liệt kê:
Ví dụ: -Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ: nào rau, nào đậu, nào thịt, nào
cá, nào tng, nào cà
- Hai bên Nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao

chuôi ngà, nào ống vôi chạm
_


Ví dụ 1
a. Tồn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh
thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững
quyền tự do, độc lập.

Liệt kê không theo từng cặp
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh
thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững
quyền tự do, độc lập ấy. ( Hồ Chí Minh)

Liệt kê theo từng cặp


Ví dụ 2
a. Tre
Vầu mấy chục loại khác nhau,
tre , nứa, trúc, mai, vầu
nhưng cùng một mầm non mọc thẳng.
(Thép Mới)

b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành
và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc
Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình , họ hàng, làng xóm
và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia.

CÁC KIỂU LIỆT KÊ

Xét theo cấu tạo

Kiểu liệt
kêtheo
từng cặp

Kiểu liệt
kê không
theo từng
cặp

Xét theo ý nghĩa

Kiểu liệt
kê tăng
tiến

Kiểu liệt
kê không
tăng tiến


-Xét theo cấu tạo, có thể phân biệt kiểu liệt
kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo
từng cặp.
- Xét theo ý nghĩa, có thể phân biệt kiểu liệt
kê tăng tiến với liệt kê không tăng tiến.

Chỉ ra và gọi tên các kiểu liệt kê trong mỗi dòng dưới đây?
1. Nhân dân đã cho ta ý chí và nghị lực, niềm tin và sức mạnh, tình
u và trí tuệ.

LK Theo từng cặp

2. Hắn đọc, ngẫm nghĩ, tìm tịi, nhận xét và suy tưởng khơng biết
chán. ( Nam Cao)

LK Tăng tiến

3. . “ Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ ,
vỗ , vả, ngón bấm, day, chớp , búng, ngón phi, ngón rói.
LK khụng tng tin
4. Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gng Bác Hồ vĩ đại.
LK khụng tng tiến


[…]. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm
lăng, thì tinh thần ấy lại sơi nổi, nó kết thành một
làn sóng vơ cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua
mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả
lũ bán nước và lũ cướp nước.
( Tinh thần yêu nước của nhân dân ta – Hồ Chí Minh)


“ Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ

đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta.

Chúng ta có quyền tự hào về những trang lịch sử
vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng
Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,……”.
( Tinh thần yêu nước của nhân dân ta – Hồ Chí Minh)


III. Lun tËp
1. Bµi tËp 1 ( SGK/ 106)
2. Bµi tập 2: Tỡm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
a. Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mỡnh, hai con mắt
của ông Va-ren c thấy hiển hiện cái huyền diệu của
một thành phố ông Dng, di lòng ng, trªn vØa
hÌ, trong cửa tiƯm.Những cu li xe kÐo xe tay phóng cật
lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt ng
nóng bỏng; những quả da hấu bổ phanh đỏ lòm lòm;
nhng xâu lạp xng lủng lẳng di mái hiên các hiệu
cơm; cái rốn một chú khách trng ra gia trời; một viên
quan uể oải bc qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo
tấm Bắc ẩu bội tinh hỡnh chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật
là nhốn nháo!


a. - Dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm
- Những cu li xe kéo tay phóng thật lực, đơi bàn chân trần
giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu
bổ phanh đỏ lòm lòm; những sâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái
hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một
viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm
Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập”

I. Thế nào là phép liệt kê
II.Các kiểu liệt kê.
III. Lun tËp
1. Bµi tËp 1 ( SGK/ 106)
2. Bµi tËp 2: Tỡm phép liệt kê trong đoạn trích sau:
b
Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng
Em đà sống lại rồi em đà sống!
iện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết c em ngi con gái anh hùng

*áp án:
Phép liệt kê: iện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa
nung