Tiết 144 - Bài 28. LIỆT KÊ

M«n: Ng÷ v¨n 7
N m h c: 2010-2011ă ọ
Tr êng THCS Th Trị ấn An Châu

Kiểm tra bài cũ
1)Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu? Nêu các tr ờng hợp dùng cụm chủ vị để mở rộng câu?

2) Hóy gp cp cõu di õy thnh mt cõu cú cm c-v lm thnh
phn:
Hng lot v kch nh: Tay ngi n b, Giỏc ng, bờn kia
sụng ung ra i.S ra i ca cỏc v kch y ó si m cho ỏnh
ốn sõn khu khp mi min t nc.
ỏp ỏn:
Hng lot v kch nh: Tay mgi n b, Giỏc ng, Bờn kia
sụng ung,Ra i ó si m cho ỏnh ốn sõn khu khp mi min
t nc

Tiết 114:
Bµi 28: LIỆT KÊ

I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Ví dụ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến
hấp đ ờng phèn, để trong khay khảm,
khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ
nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những
trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào
ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào
dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy
tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông

mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy m a gió
ầm ầm, dân phu rối rít, nh ng trong này
xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm
[ ].
(Sống chết mặc bay Phạm Duy
Tốn)
2. Nhận xét
- Cu to:
+ Cỏc b phn in m cú
kt cu tng t nhau : l
nhng t ghộp, cỏc cm t
( cụm DT ), cm ch - v.
+ Sp xp ni tip nhau.
(gia cỏc b phn ngn
cỏch bng du phy, du
chm phy )
Cu to ca cỏc
Cu to ca cỏc
b phn trong
b phn trong
cõu in m cú gỡ
cõu in m cú gỡ
ging nhau ?
ging nhau ?

I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Xét ví dụ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến
hấp đ ờng phèn, để trong khay khảm,
khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ

nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những
trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào
ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào
dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy
tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông
mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy m a gió
ầm ầm, dân phu rối rít, nh ng trong này
xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm
[ ].
(Sống chết mặc bay Phạm Duy
Tốn)
2. Nhận xét
- Cu to:
- í ngha:
+ u núi v nhng vt
xa x, t tin c by
bin xung quanh quan ln.
V ý ngha cỏc
V ý ngha cỏc
b phn trong
b phn trong
cõu in m cú
cõu in m cú
gỡ ging nhau ?
gỡ ging nhau ?

I. Thế nào là phép liệt kê?
1. Ví dụ
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến
hấp đ ờng phèn, để trong khay khảm,

khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ
nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những
trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào
ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào
dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy
tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông
mà thích mắt. [ ] Ngoài kia, tuy m a gió
ầm ầm, dân phu rối rít, nh ng trong này
xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm
[ ].
(Sống chết mặc bay Phạm Duy
Tốn)
2. Nhận xét
- Cu to:
Theo em tỏc gi sp xp
Theo em tỏc gi sp xp
ni tip hng lot t,
ni tip hng lot t,
cm t cú kt cu tng
cm t cú kt cu tng
t nhau nh th cú tỏc
t nhau nh th cú tỏc
dng gỡ?
dng gỡ?
- í ngha:
- Tỏc dng:
+ Miờu t mt cỏch y ,
ton din nhng th dựng
sinh hot b bn, quý him
ca quan.

Lm ni bt iu gỡ trong tớnh cỏch ca
viờn quan?
+ Nhn mnh, tụ m s xa
hoa, thúi hng lc , ớch k v vụ
trỏch nhim ca tờn quan ph,
i lp vi tỡnh cnh dõn phu
ang lam l ngoi ma giú.

I. ThÕ nµo lµ phÐp liÖt kª?
1. XÐt vÝ dô
2. NhËn xÐt
- Cấu tạo:
- Ý nghĩa:
- Tác dụng:
- Em hiểu thế nào là phép liệt kê ?
3.Ghi nhớ 1: (sgk-T105)
- Phép liệt kê có tác dụng như thế nào
trong khi diễn đạt ?

Bài tập ứng dụng:
Chỉ ra phép liệt kê trong câu văn sau và cho biết phép
liệt kê đó nhằm miêu tả điều gì?
Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt nh
ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp,
búng, ngón phi, ngón rãi.
*Đáp án
- Phép liệt kê: Ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, day, chớp,
búng, ngón phi, ngón rãi.
- Tác dụng: Miêu tả tài nghệ chơi đàn của nhạc công với
những ngón đàn hết sức phong phú.

?

L u ý:
- Khi nói viết, gặp những sự vật, sự việc, hoạt động, tính chất,
cùng loại ng ời ta th ờng dùng phép liệt kê.Có khi là sự liệt
kê bình th ờng.
Ví dụ: Hà, Huệ, Lan cùng thi đua học tập tốt, lao động tốt.
- Khi ng ời nói, ng ời viết có ý thức sử dụng liệt kê để gây một
ấn t ợng sâu sắc kích thích trí t ởng t ợng cho ng ời đọc, ng ời
nghe thì liệt kê trở thành phép tu từ.
Ví dụ :Bởi thế, nó gầy hơn, nó còm hơn, nó đét lại.(Nam Cao)
- Để đạt hiệu quả tu từ cao, ng ời ta có thể thêm một số trợ từ
nhấn mạnh trong phép liệt kê.
Ví dụ: Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ: nào rau, nào đậu, nào thịt,
nào cá, nào t ơng, nào cà

I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê
1. Xét về cấu tạo
* Ví dụ:
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết
đem tất cả tinh thần, lực l ợng, tính
mạng, của cải để giữ vững quyền tự do,
độc lập
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết
đem tất cả tinh thần và lực l ợng, tính
mạng và của cải để giữ vững quyền tự
do, độc lập ấy.

<H Chớ Minh>

<H Chớ Minh>
* Nhận xét:
+ VDa: Cỏc t ng sp xp
khụng theo cp m sp xp
theo trỡnh t s vic, yu t.
+ VDb: Cỏc t ng sp xp theo tng cp.
Xột v cu to
Xột v cu to
cỏch sp xp cỏc
cỏch sp xp cỏc
t trong phộp
t trong phộp
lit kờ 2 cõu
lit kờ 2 cõu
trờn cú gỡ khỏc
trờn cú gỡ khỏc
nhau ?
nhau ?

I. ThÕ nµo lµ phÐp liÖt kª?
II. C¸c kiÓu liÖt kª
1. XÐt vÒ cÊu t¹o
* VÝ dô:
* NhËn xÐt:
Như vậy xét về cấu tạo có mấy
kiểu liệt kê ?
* KÕt luËn:
- Liệt kê không theo tõng cặp
- Liệt kê theo từng cặp

I. Thế nào là phép liệt kê?
II. Các kiểu liệt kê
1. Xét về cấu tạo
* Ví dụ:
2. Xét về ý nghĩa
a. Tre, na, trỳc, mai, vu my
chc loi khỏc nhau, nhng
cựng mt mm non mc thng.

(Thộp Mi)
b.Ting Vit ca chỳng ta phn
ỏnh s hỡnh thnh v trng
thnh ca xó hi Vit Nam v
ca dõn tc Vit Nam, ca tp
th nh l gia ỡnh, h hng,
lng xúm v ca tp th ln l
dõn tc, quc gia.
(Phm
Vn ng)

* Nhận xét:
- VD a : có thể dễ dàng thay đổi
thứ tự các bộ phận liệt kê mà
lôgíc ý nghĩa của câu không
đổi.
- VD b : không dễ dàng thay đổi
các bộ phận liệt kê bởi các bộ
phận liệt kê đ ợc sắp xếp theo
mức độ tăng tiến về ý nghĩa.
Các bộ phận của

phép liệt kê trong
tr ờng hợp nào có
thể dễ dàng đảo thứ
tự, tr ờng hợp nào
không? Vì sao?

I. ThÕ nµo lµ phÐp liÖt kª?
II. C¸c kiÓu liÖt kª
1. XÐt vÒ cÊu t¹o
* VÝ dô:
2. XÐt vÒ ý nghÜa
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy
chục loại khác nhau, nhưng
cùng một mầm non mọc thẳng.

(Thép Mới)
b.Tiếng Việt của chúng ta phản
ánh sự hình thành và trưởng
thành của xã hội Việt Nam và
của dân tộc Việt Nam, của tập
thể nhỏ là gia đình, họ hàng,
làng xóm và của tập thể lớn là
dân tộc, quốc gia.
(Phạm
Văn Đồng)

* NhËn xÐt:
- LiÖt kª kh«ng t¨ng tiÕn
- LiÖt kª t¨ng tiÕn.
* KÕt luËn:

VËy xÐt vÒ ý
VËy xÐt vÒ ý
nghÜa phÐp liÖt kª
nghÜa phÐp liÖt kª
trong 2 vÝ dô nµy
trong 2 vÝ dô nµy
cã g× kh¸c nhau ?
cã g× kh¸c nhau ?

LiÖt
kª
theo
tõng
cÆp
s¬ ®å ph©n lo¹i phÐp liÖt kª
LiÖt
kª
kh«ng
theo
tõng
cÆp
LiÖt
kª
t¨ng
tiÕn
Xét theo cấu tạo
LiÖt
kª
kh«ng
t¨ng

tiÕn
Phép liệt kê
Xét theo ý nghÜa

I. ThÕ nµo lµ phÐp liÖt kª?
II. C¸c kiÓu liÖt kª
1. XÐt vÒ cÊu t¹o
2. XÐt vÒ ý nghÜa
3. Ghi nhí 2: (SGK -T105)


L u ý:ư
L u ý:ư
-


Trong ki u li t kª theo tõng c p,ng i ta th ng ể ệ ặ ườ ườ
Trong ki u li t kª theo tõng c p,ng i ta th ng ể ệ ặ ườ ườ
dïng quan h t ng l p nh : v , v i, hay nh ng ệ ừđẳ ậ ư à ớ … ữ
dïng quan h t ng l p nh : v , v i, hay nh ng ệ ừđẳ ậ ư à ớ … ữ
s v t, hi n t ng, h nh ng, tr ng th¸i, tÝnh ch tự ậ ệ ượ à độ ạ ấ…
s v t, hi n t ng, h nh ng, tr ng th¸i, tÝnh ch tự ậ ệ ượ à độ ạ ấ…
trong t ng c p li t kª th ng t ng ph n hay cã nÐt ừ ặ ệ ườ ươ ả
trong t ng c p li t kª th ng t ng ph n hay cã nÐt ừ ặ ệ ườ ươ ả
ngh a b sung cho nhauĩ ổ
ngh a b sung cho nhauĩ ổ
-


Khi s d ng phÐp li t kª t ng ti n c n s p x p c¸c ử ụ ệ ă ế ầ ắ ế

Khi s d ng phÐp li t kª t ng ti n c n s p x p c¸c ử ụ ệ ă ế ầ ắ ế
th nh t sao cho ®óng tr×nh t t ng d n theo tiªu chÝ à ố ự ă ầ
th nh t sao cho ®óng tr×nh t t ng d n theo tiªu chÝ à ố ự ă ầ
c ch n l ađượ ọ ự
c ch n l ađượ ọ ự
-


Khi li t kª v ng i, c n chó tr ng n t«n ti, tu i ệ ề ườ ầ ọ đế ổ
Khi li t kª v ng i, c n chó tr ng n t«n ti, tu i ệ ề ườ ầ ọ đế ổ
t¸c, th©n s , n i ngo iơ ộ ạ …
t¸c, th©n s , n i ngo iơ ộ ạ …

I. ThÕ nµo lµ phÐp liÖt kª?
II. C¸c kiÓu liÖt kª
III. LuyÖn tËp

Bài tập 1:
Trong bài Tinh thần yêu n ớc của nhân dân ta,để
chứng minh cho luận điểm: yêu n ớc là một truyền thống
quý báu của ta ,Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt
kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giầu sức thuyết phục.
(?) Hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy?
*Đáp án:
Từ x a đến nay mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần
ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh
mẽ, to lớn, nó l ớt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó
nhấn chìm tất cả lũ bán n ớc và lũ c ớp n ớc.
- Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang
thời đại Bà Tr ng, Bà Triệu,Trần H ng Đạo, Lê Lợi, Quang

Trung,.
- Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta
ngày tr ớc. Từ các cụ già tóc bạc.yêu n ớc

b. Xác định kiểu lit kê của phép liệt kê trong đoạn thơ sau ?
Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng
Em đã sống lại rồi, em đã sống!
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết đ ợc em, ng ời con gái anh hùng!
( Tố Hữu )

Đáp án : - Xét về cấu tạo : liệt kê không theo cặp.
- Xét về ý nghĩa: liệt kê tăng tiến.
=>Miêu tả sự tra tấn dã man của kẻ thù
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Bài tập 2:

Bài tập 3 :
Em hãy quan sát bức tranh sau và
đặt câu có sử dụng phép liệt kê để
tả một số hoạt động diễn ra trên
sân trường trong giờ ra chơi.


1.
Các bạn học sinh chơi rất nhiều trò chơi nào
cầu lông, nhảy dây, đá bóng
-> (liệt kê không theo cặp, tăng tiến từ trò
chơi đơn lẻ, đến tập thể nhỏ, đến tập thể lớn)

2.
Trên sân trường, có đủ các màu sắc của quần
áo: xanh, đỏ, trắng, vàng
-> (liệt kê không theo cặp, không tăng tiến)


T×m nh÷ng c©u v¨n, c©u
th¬ trong ®ã sö dông
phÐp liÖt kª

1.Rủ nhau chơi khắp Long Thành
Ba m ơi sáu phố rành rành chẳng sai

Hàng Bồ, Hàng Bạc, Hàng Gai
Hàng Buồm, Hàng Thiếc, Hàng Hài, Hàng Khay
Mã vĩ, Hàng Điếu Hàng Giày
Hàng Lờ, Hàng Cót, Hàng Mây, Hàng Đàn

(ca dao)
2 Bàn tay con nắm tay Cha
Bàn tay Bác ấm vào da vào lòng
Bác ngồi đó lớn mênh mông

Trời xanh, biển rộng, ruộng đồng, n ớc non
(Sáng tháng năm Tố Hữu)

H ớng dẫn về nhà
Học thuộc hai phần ghi nhớ.
Làm bài tập 2(a), bài 3(b,c) SGK.
Viết một đoạn văn có sử dụng phép liệt kê,

chỉ ra kiểu liệt kê.
Chuẩn bị bài tiếp theo