lich su 9 SKKN

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến:
“Giáo dục truyền thống quê hương qua tiết dạy lịch sử địa phương
lớp 8, bài 6: Lịch sử Hải Dương 1858 – 1918”
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Môn: Lịch Sử - Lớp 8.
3. Tác giả:
Họ và tên: Lê Thị Thúy Vân, Giới tính: Nữ
Ngày/ tháng/năm sinh: 11/07/1986.
Trình độ chun mơn: ĐH Sử
Chức vụ, đơn vị công tác, số điện thoại:
Giáo viên trường THCS Hiệp Cát- Nam Sách. Điện thoại:0947 061599.
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:
Trường THCS Hiệp Cát- Hiệp Cát- Nam Sách. ĐT: 02203539693.
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu:
Lớp 8A- Trường THCS Hiệp Cát- Nam Sách.
6. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
Máy chiếu, Phòng học, học sinh.
7. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu tiên trong thực tế:
Tuần 28 Tiết 44- Bài 6: Lịch sử địa phương tỉnh Hải Dương 1858 - 1918,
Lịch sử - Lớp 8 năm học 2016-2017.
TÁC GIẢ
Lê Thị Thúy Vân

XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN ĐƠN VỊ
ÁP DỤNG SÁNG KIẾN


TĨM TẮT SÁNG KIẾN
1. Hồn cảnh nảy sinh sáng kiến:
Lịch sử địa phương là một bộ phận hữu cơ của lịch sử dân tộc. Tri thức lịch

sử địa phương là một bộ phận hợp thành, là một biểu hiện cụ thể và phong phú của
tri thức lịch sử dân tộc. Mỗi sự kiện lịch sử địa phương đều gắn liền với tên đất, tên
người, gần gũi với cuộc sống, qua đó mà gợi ở các em niềm tự hào, lịng biết ơn,
góp phần bồi dưỡng tình u q hương, lịng tự hào dân tộc. Vì vậy lịch sử địa
phương có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với việc học tập lịch sử dân tộc.
Lịch sử cũng như các môn học khác, có vai trị tác động đến con người
khơng chỉ về trí tuệ mà cịn cả về tư tưởng, tình cảm. Bên cạnh đó, cịn góp phần
xây dựng con người phát triển hồn thiện về: “Đức – Trí – Thể - Mĩ”.
Bác Hồ đã từng nói:
“Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
Trên thực tế, có nắm bắt được lịch sử địa phương và rút ra được những bài
học kinh nghiệm quý báu từ lịch sử, chúng ta mới có cơ sở để xây dựng và phát
triển cái mới, cái tiến bộ. Vì vậy, ngoài việc dạy học giúp học sinh nắm bắt được
nguồn sử liệu của thế giới, của đất nước, chúng ta cịn phải gieo vào lịng học sinh
tình u q hương, u chính mảnh đất mình đang sinh sống thơng qua những
trang sử vẻ vang do chính cha ơng mình đã xây dựng lên.
So với các mơn học khác thì mơn Lịch sử có nhiều ưu thế trong việc giáo
dục tư tưởng, tình cảm đối với thế hệ trẻ. Những kiến thức Lịch sử không chỉ đơn
thuần dạy cho các em biết yêu, ghét trong đấu tranh giai cấp, biết yêu q lao động
mà cịn góp phần định hình cho học sinh cách ứng xử đúng đắn trong cuộc sống.
Mặc dù có vai trị, chức năng, nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục thế hệ trẻ,
nhưng hiện nay, việc dạy học Lịch sử địa phương chưa hồn thành tốt vai trị của
mình và một thực tế đáng buồn là học sinh khơng thích học tiết Lịch sử địa


phương, xem nhẹ tiết học này. Các em tiếp thu kiến thức một cách hời hợt, thiếu
chính xác, thiếu hệ thống. Vì đa phần các em cho rằng học Lịch sử địa phương quá
dài, phải ghi nhớ quá nhiều sự kiện khô khan, kiến thức lịch sử địa phương thường
không thi vào Lịch sử là một môn học nghiên cứu về quá khứ mà quá khứ là cái đã

qua không thể thay đổi nên chỉ học cho qua chứ không có gì vận dụng vào thực tế.
Trong chương trình đổi mới sách giáo khoa của khối THCS, môn lịch sử lớp
8 có giành 1 tiết để dạy về lịch sử địa phương nhưng nguồn sử liệu thì chính giáo
viên phải tự khai thác. Vì thế hiệu quả chưa cao và nó phụ thuộc quá chặt chẽ vào
tâm huyết của mỗi giáo viên. Là một giáo viên dạy ở Hải Dương - một địa danh
gắn với trang sử dựng và giữ nước hào hùng của dân tộc, tôi rất trăn trở với vấn đề
khai thác nguồn sử liệu địa phương để đưa vào giảng dạy. Và trên thực tế qua các
năm tìm tịi, đưa vào trong giảng dạy, tơi mạnh dạn đưa ra sáng kiến kinh nghiệm
“Giáo dục truyền thống quê hương qua tiết dạy lịch sử địa phương lớp 8, bài 6:
Lịch sử Hải Dương 1858 – 1918”.
2. Điều kiện, thời gian, đối tượng áp dụng sáng kiến:
Điều kiện: Sáng kiến kinh nghiệm: “Giáo dục truyền thống quê hương qua
tiết dạy lịch sử địa phương lớp 8, bài 6: Lịch sử Hải Dương 1858 – 1918”
được áp dụng trong các điều kiện sẵn có của nhà trường như máy chiếu, các nguồn
tài liệu tham khảo qua sách báo, học sinh, phịng học.
Thời gian: Giáo viên có thể lựa chọn những bài học thuộc khung chương
trình ở học kì II đối với khối 8, bài 6 cuốn Tài liệu dạy học lịch sử địa phương
tỉnh Hâỉ Dương để giúp học sinh biết được q trình Pháp chiếm đóng Hải Dương
và phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân Hải Dương. Nội dung cụ thể
được áp dụng Tuần 28 Tiết 44- Bài 6: lịch sử địa phương tỉnh Hải Dương 1858 1918, Tài liệu dạy học lịch sử địa phương tỉnh hải Dương - năm học 2016-2017 ở
học kỳ II trong môn lịch sử lớp 8.


Đối tượng áp dụng: Tìm hiểu đối tượng học sinh THCS mà tôi đang công
tác và những đối tượng học sinh này là do tôi đang trực tiếp giảng dạy ở trường.
3. Nội dung sáng kiến:
Tính mới, tính sáng tạo của sáng kiến: Lịch sử địa phương được tổ chức
dạy học trong các trường THCS từ lớp 6 đến lớp 9. Dạy lịch sử địa phương nhằm
giúp người học có được những kiến thức cơ bản, cần thiết về quá trình phát triển
của địa phương trong lịch sử, những thành tựu kinh tế, chính trị, văn hóa cũng như

truyền thống yêu nước của nhân dân địa phương trong đấu tranh giành và giữ độc
lập dân tộc. Từ đó góp phần hình thành ở người học tình yêu quê hương, yêu đất
nước và bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức tốt đẹp trong tư duy và trong hành
động. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, khi mà quá trình giao lưu hội nhập quốc tế
đang diễn ra mạnh mẽ thì nội dung giảng dạy lịch sử địa phương cịn đóng góp một
phần quan trọng trong việc giữ gìn bản sắc và phát huy những truyền thống tốt đẹp
của dân tộc.
Khả năng áp dụng của sáng kiến: Dựa vào yêu cầu của bài học giáo viên có
thể chọn Tiết 44- Bài 6: lịch sử địa phương tỉnh Hải Dương 1858 - 1918, Tài liệu
dạy học lịch sử địa phương tỉnh hải Dương - năm học 2016-2017 ở học kỳ II trong
môn lịch sử lớp 8 và chọn hoạt động 2: Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp
xâm lược và đô hộ.
Lợi ích thiết thực của sáng kiến: Thông qua tiết học Lịch sử địa phương
giúp các em học sinh có cái nhìn nhiều chiều về các sự kiện lịch sử của địa
phương luôn gắn liền với lịch sử dân tộc, hiểu được truyền thống cách mạng của
quê hương Hải Dương trong đấu tranh chống Pháp, phát huy tối đa khả năng sáng
tạo của học sinh, từ đó các em sẽ hiểu bài sâu hơn, có hứng thú học tập và yêu bộ
môn vốn được xem là khô khan, trừu tượng này.
4. Khẳng định giá trị, kết quả đạt được của sáng kiến:


Qua giờ dạy lịch sử địa phương tỉnh Hải Dương giúp các em học sinh ghi
nhớ bài một cách khoa học nhất, có chiều sâu kiến thức và tích cực, chủ động,
hăng say trong quá trình học tập. Các em có thể định hình được mối quan hệ mật
thiết giữa các sự kiện của Lịch sử địa phương với Lịch sử dân tộc, từ đó hình
thành được tình u q hương đất nước, biết trân trọng thành quả của cha ông ta
đã đạt được.
5. Đề xuất kiến nghị để thực hiện áp dụng:
Để tiến tới việc dạy học lịch sử địa phương trong nhà trường đạt kết quả
cao nhất, cần:

-Nguồn tài liệu dạy và học Lịch sử địa phương cần phong phú hơn.
- Các sự kiện, kiến thức cơ bản đảm bảo tính thống nhất, vừa phản ánh được giai
đoạn tương xứng của Lịch sử dân tộc, vừa mang tính đặc trưng riêng của địa
phương tỉnh, huyện ...
- Nhà trường cần tổ chức cho học sinh có những tiết học thực tế thì hiệu quả sẽ cao
hơn.
- Để một tiết Lịch sử địa phương đạt được mục tiêu đặt ra người dạy phải đầu tư
tìm tịi để có được "phần trăm" nhất định của bóng dáng quê hương ( Huyện, làng,
xã, ... ) qua bài soạn và tiết dạy. Điều đó có nghĩa là tuỳ thuộc vào địa bàn trường
đóng giáo viên phải biết lựa chọn, sử dụng thông tin, tư liệu phù hợp hiệu quả. Ở
một số vùng thuận lợi, nếu bài học được tiến hành tại thực địa thì hiệu quả có lẽ
càng lớn hơn nhiều.
- Qua tiết học các em được bồi dưỡng, giáo dục một cách tự nhiên, hợp lí truyền
thống q hương. Qua đó bước đầu hình thành, xác định trách nhiệm của bản thân
trước quê hương trong công cuộc xây dựng và phát triển hiện nay.
- Điều cốt lõi nhất là các em không bị động và không cảm thấy đơn điệu, buồn tẻ
khi tiến hành học tiết Lịch sử địa phương.
- Học sinh tham gia vào tiết học cần sơi động và tích cực hơn .


MƠ TẢ SÁNG KIẾN
1. Hồn cảnh nảy sinh sáng kiến:
1.1. Thực tiễn về bộ môn lịch sử hiện nay:
Lịch sử địa phương là một bộ phận cấu thành của lịch sử dân tộc. Học tập,
tìm hiểu lịch sử địa phương là một yêu cầu quan trọng trong quá trình tìm hiểu lịch
sử dân tộc, có tác dụng quan trọng trong việc giáo dục truyền thống, lòng yêu quê
hương đất nước của học sinh, từ đó khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm cụ thể của
người học đối với quê hương, đất nước. Xuất phát từ đặc điểm và yêu cầu này,
trong chương trình bộ mơn lịch sử ở trường THCS hiện nay, ở các khối lớp đều
được bố trí một số tiết lịch sử địa phương để các em tìm hiểu.

Tuy vậy, việc thực hiện các tiết lịch sử địa phương trong chương trình lịch
sử THCS đang đứng trước một thực tế là vốn kiến thức về lịch sử địa phương của
giáo viên nhìn chung cịn mỏng, do vậy để soạn được một tiết lịch sử địa phương
nhiều giáo viên đã gặp khơng ít khó khăn trong phần kiến thức trọng tâm, cơ bản.
Một số giáo viên lại máy móc chuyển tải tồn bộ phần nội dung có trong tài liệu do
Sở GD&ĐT ban hành mà thiếu đi sự linh động, uyển chuyển, kết hợp với phần
"riêng" của tỉnh mình. Với các tiết như vậy thường ln nặng nề, "quá tải" và phần
nào khó thu hút học sinh.
Từ khó khăn đó nảy ra tâm lý ngại khó. Khi đến các tiết lịch sử địa phương,
nhiều giáo viên thường đã thực hiện một cách chiếu lệ, đối phó (Giáo viên giao
nhiệm vụ cho học sinh tìm hiểu một số vấn đề liên quan đến lịch sử địa phương ví
dụ: Em hãy kể về một số sự kiện, nêu một số địa danh.... Điều này diễn ra càng phổ
biến với các giáo viên không "chuyên" được phân công giảng dạy bộ mơn lịch sử).
Thậm chí cịn có giáo viên "mạnh dạn" bỏ qua, nhảy tiết không chú trọng đến lịch
sử địa phương.


Việc nắm vững kiến thức trọng tâm cần thực hiện ở tiết lịch sử địa phương
đã khó nói gì đến việc giáo viên chú ý nghiên cứu các phương pháp giảng dạy để
giáo dục truyền thống quê hương qua tiết học cho học sinh. Vì vậy mục tiêu của
chương trình đặt ra đối với các tiết lịch sử địa phương dường như chưa đạt được
như mong muốn.
Từ thực tế qua các năm tìm tịi, đưa vào trong giảng dạy, tơi mạnh dạn đưa
ra sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục truyền thống quê hương qua tiết dạy lịch sử
địa phương lớp 8, bài 6: Lịch sử Hải Dương 1858 – 1918” .
1.2. Thực tiễn về học sinh hiện nay.
Mặc dù có vai trò, chức năng, nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục thế hệ trẻ,
nhưng hiện nay, việc dạy học Lịch sử địa phương chưa hồn thành tốt vai trị của
mình và một thực tế đáng buồn là học sinh không thích học tiết Lịch sử địa
phương, xem nhẹ tiết học này. Các em tiếp thu kiến thức một cách hời hợt, thiếu

chính xác, thiếu hệ thống. Vì đa phần các em cho rằng học Lịch sử địa phương quá
dài, phải ghi nhớ quá nhiều sự kiện khô khan và kiến thức lịch sử địa phương
thường khơng thi vào.
Ngồi ra, do quan niệm sai lệch về vị trí, chức năng của môn Lịch sử trong
đời sống xã hội, một số học sinh và phụ huynh có thái độ xem thường bộ mơn Lịch
sử, coi đó là mơn học phụ, mơn học thuộc lịng, khơng cần đầu tư cơng sức nhiều,
dẫn đến hậu quả học sinh không nắm đựơc những sự kiện lịch sử cơ bản, nhớ sai,
nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện tượng khá phổ biến trong thực tế ở nhiều trường.
Tình trạng trên do nhiều nguyên nhân gây nên song cơ bản không phải do
bản thân môn Lịch sử mà do quan niệm, phương pháp dạy học chưa phù hợp, chưa
đáp ứng được yêu cầu môn học đề ra. Giáo viên dạy Lịch sử địa phương chưa phát
huy được thế mạnh của lịch sử quê hương, truyền thống cách mạng và tinh thần
yêu nước của tỉnh nhà, chưa chỉ ra cho các em nhận thức được đây là bộ môn khoa


học, cần phải só sự học tập, nghiên cứu nghiêm túc. Giáo viên chưa tái hiện được
khơng khí của lịch sử địa phương trong giờ học nên để học sinh rơi vào tình trạng
thụ động, chưa phát huy được tính tích cực của học sinh làm cho khơng khí học tập
mệt mỏi, làm cho giờ học trở nên khô khan, nặng nề.
1.3. Thực tiễn về chương trình sách giáo khoa hiện nay.
Trong chương trình đổi mới sách giáo khoa của khối THCS, mơn lịch sử lớp
8 có giành 1 tiết để dạy về lịch sử địa phương nhưng nguồn sử liệu thì chính giáo
viên phải tự khai thác là chủ yếu. Vì thế hiệu quả chưa cao và nó phụ thuộc quá
chặt chẽ vào tâm huyết của mỗi giáo viên. Là một giáo viên dạy ở Hải Dương một địa danh gắn với trang sử dựng và giữ nước hào hùng của dân tộc, tôi rất trăn
trở với vấn đề khai thác nguồn sử liệu địa phương để đưa vào giảng dạy. Và trên
thực tế qua các năm tìm tịi, đưa vào trong giảng dạy, tôi mạnh dạn đưa ra sáng
kiến kinh nghiệm “Giáo dục truyền thống quê hương qua tiết dạy lịch sử địa
phương lớp 8, bài 6: Lịch sử Hải Dương 1858 – 1918”
2. Cơ sở lý luận của vấn đề:
2.1. Cơ sở lý luận:

Việc học tập Lịch sử địa phương, cũng như học tập bất cứ bộ môn nào ở nhà
trường đều nhằm cung cấp kiến thức khoa học, hình thành thế giới quan khoa học,
phẩm chất đạo đức chính trị cho học sinh.
Chúng ta đang thực hiện những nhiệm vụ trọng đại của đất nước là hoàn
thành CNH – HĐH đất nước, để đưa Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm
châu. Nhiệm vụ đó gắn liền với việc đổi mới khoa học công nghệ, phát triển giáo
dục và đào tạo. Đường lối đổi mới của Đảng ta cũng đã chỉ rõ: Cùng với khoa học
và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí,
đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Trong những năm qua ngành giáo dục đã
có nhiều nỗ lực đổi mới và bước đầu đã đạt được một số thành tựu quan trọng. Tuy


nhiên ở một góc độ nào đó, nó vẫn cịn bộc lộ những hạn chế nhất định, đó là trên
thực tế giáo dục chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và sự nghiệp
đổi mới đất nước. Đặc biệt mục tiêu đào tạo và nội dung phương pháp chưa thể
hiện được yêu cầu của xã hội, chưa sát với thực tiễn. Chính điều đó là nguyên nhân
làm cho chất lượng giáo dục thấp, trình độ văn hoá nghề nghiệp, năng lực thực
hành, hiểu biết xã hội nhân văn của học sinh trở nên yếu kém.
Trong bối cảnh chung đó, việc dạy - học lịch sử ở các trường phổ thông
cũng cần phải được chú trọng, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo. Làm thế nào để
giảng dạy bộ môn lịch sử địa phương đạt kết quả về mặt giáo dưỡng, giáo dục và
phát triển? Vấn đề này là một trăn trở lớn – Có ý kiến cho rằng: Việc dạy học lịch
sử địa phương chỉ cần thực hiện tốt 2 nhiệm vụ: Người dạy đưa ra được nhiều ví
dụ, người học nghe và ghi đầy đủ. Và ý kiến này xuất phát từ hai nhiệm vụ: dạy
của thầy và học của trò. Ý kiến trên đây có lý, tuy nhiên chưa hồn chỉnh bởi lẽ:
Trong xu thế phát triển của thời đại ngày nay, cuộc cách mạng khoa học – công
nghệ thúc đẩy sự nghiệp giáo dục và ngày càng trở thành động lực quan trọng để
phát triển xã hội. Vì vậy trong giáo dục lịch sử truyền thống phải gắn hiệu quả với
chất lượng. Để làm được điều này, chúng ta phải bám sát những yêu cầu của thời
đại đối với giáo dục lịch sử. Căn cứ vào mục tiêu của trường THPT, đặc điểm tâm

sinh lý của học sinh và cả điều kiện thực tiễn của địa phương, cũng như đặc trưng
của môn học. Nhiệm vụ chung cụ thể cho môn học lịch sử địa phương phải là:
- Đảm bảo tính chân thực của sự kiện lịch sử, có di tích kèm theo.
- Qua tư liệu sẽ trang bị cho học sinh tri thức, tình yêu quê hương phù hợp
với thực tiễn của địa phương.
- Giáo dục tư tưởng, đạo đức và ý thức giữ gìn lịch sử của địa phương.
Như vậy, nhiệm vụ cụ thể của giảng dạy lịch sử địa phương sẽ thống nhất
trên một nguyên tắc trung về giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. Ba nhiệm vụ đó


có quan hệ chặt chẽ với nhau, tạo nên tính hiệu quả lớn trong quá trình dạy - học
lịch sử địa phương.
Việc nâng cao hiệu quả dạy - học lịch sử địa phương cho học sinh có ý nghĩa
đặc biệt quan trọng, góp phần trung hồ tính chất hai mặt của nền kinh tế thị
trường đang phát triển mạnh ở khu vực, đã và đang có tác động lớn đến tư tưởng
của thế hệ trẻ. Vì vậy việc giáo dục truyền thống quê hương phải được quan tâm
đúng mực. Đồng chí Đỗ Mười đã khẳng định: “phải coi trọng việc giáo dục lịch sử
dân tộc, lịch sử cách mạng, lịch sử quân đội, phải in nhiều sách lịch sử, phổ biến
rộng, phải coi lịch sử là tài liệu giáo khoa số 1 trong nhà trường… Nếu không làm
tốt giáo dục lịch sử, thanh niên sẽ chạy theo đồng tiền, chạy theo các lợi ích khác
có hại cho sự nghiệp chung”.
Việc đưa lịch sử địa phương vào trong giảng dạy sẽ góp phần giáo dục tình
u q hương cho các em học sinh. Chính tình u q hương là một biểu hiện
sinh động và cụ thể của tình yêu Tổ quốc. Đây chính là mối quan hệ chặt chẽ có
tính truyền thống giữa làng với nước của dân tộc Việt Nam. Và cũng từ sự hiểu
biết về lịch sử địa phương sẽ giúp các em học sinh có ý thức rèn luyện, xác định
động cơ học tập, có nghị lực và năng lực hành động, có hồi bão ước mơ đúng đắn,
có những tình cảm trong sáng, lành mạnh.
2.2. Mục đích và nhiệm vụ:
Mục đích: Thơng qua việc giảng dạy tìm hiểu, nghiên cứu từ thực tế những

tiết dạy lịch sử địa phương ở trường trung học cơ sở mà tôi đang công tác, với đề
tài này tôi xin đề xuất sử dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực, để nhằm trao
đổi với đồng nghiệp về việc vận dụng phương pháp trên để giải quyết một vấn đề
lịch sử cụ thể. Nhằm giúp giáo viên lịch sử có thể áp dụng vào giảng dạy môn
Lịch sử một cách sinh động, giúp cho học sinh hứng thú hơn với tiết học lịch sử
địa phương của tỉnh nhà trong chương trình lịch sử cấp THCS.


Nhiệm vụ: Sáng kiến tập chung vào nghiên cứu các nội dung sau :
- Làm rõ cơ sở lí luận của đề tài.
- Điều tra tổng hợp về số lượng và đánh giá đúng thực trạng vấn đề học bộ
môn lịch sử địa phương của học sinh những năm gần đây.
- Định hướng cung cấp một số nguồn sử liệu địa phương của Hải Dương để
đưa vào giảng dạy trong nhà trường.
2.3. Phương pháp, đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sẽ sử dụng những phương pháp nghiên cứu
cơ bản, chọn lọc, miêu tả, phân tích, diễn dịch, quy nạp, so sánh, thuyết trình,
Tham khảo kinh nghiệm của các đồng nghiệp...
Đối tượng nghiên cứu: Tìm hiểu đối tượng học sinh THCS nơi tôi đang công
tác và những đối tượng học sinh này là do tôi đang trực tiếp giảng dạy.
Phạm vi nghiên cứu: Sáng kiến: Đề tài được nghiên cứu trên thực tế học sinh
trường THCS nơi tôi đang công tác và thông qua các tư liệu lịch sử về mảnh đất,
con người Hải Dương từ 1858 – 1918.
3. Thực trạng của vấn đề:
3.1. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
3.1.1. Tình hình giáo viên:
Yêu cầu hiểu biết lịch sử, nhu cầu cuộc sống hiện tại và tương lai đặt cho
giáo viên lịch sử nhiệm vụ: Làm thế nào nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử,
kích thích sự hứng thú học sử cho học sinh và quan trọng nhất là khơi dậy trong
các em niềm tự hào đân tộc, tình yêu quê hương đất nước, biết vận dụng và phát

huy truyền thống quê hương trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện
nay. Để hồn thành nhiệm vụ này địi hỏi giáo viên dạy sử khơng chỉ có kiến thức
vững vàng về bộ mơn lịch sử mà cịn phải có những hiểu biết vững chắc về lịch sử
địa phương…để vận dụng vào bài giảng lịch sử làm phong phú và hấp dẫn thêm


bài giảng. Thực tế hiện nay nguồn tài liệu cho giáo viên nghiên cứu dạy lịch sử địa
phương chưa nhiều, hiện vật lại khó sưu tầm, Các tài liệu, hiện vật địa phựơng rất
ít, trang thiết bị cho bộ mơn còn thiếu, cho nên rất tốn thời gian chuẩn bị.
3.1.2. Tình hình học sinh:
Lịch sử địa phương có vai trị quan trọng, qua đó học sinh có thể hiểu biết về
lịch sử quê nhà luôn gắn liền với lịch sử dân tộc, từ đó hồn thiện và phát triển
nhân cách con người. Tuy nhiên, thực trạng của việc dạy và học lịch sử địa phương
trong nhà trường phổ thông hiện còn những tồn tại là nội dung của nhiều bài giảng
lịch sử địa phương rất khô khan với nhiều sự kiện lịch sử nặng về chiến tranh cách
mạng, ít đề cập về lịch sử văn hóa, nghệ thuật, chưa xen kẽ với văn học, khoa
học… nên chưa tạo được sự hứng thú học sử đối với học sinh. Học sinh về nhà
cịn nhác học, xem nhẹ mơn lịch sử. Khi đánh giá kết quả cuối học kì và cuối năm
học thì khơng thi vào lịch sử địa phương cho nên học sinh không học. Thời gian
giành cho lịch sử địa phương ít,khơng có thời gian học sinh hiểu.Học sinh cịn
hiểu một cách rời rạc, không nắm được mối quan hệ hữu cơ giữa các tri thức thuộc
lĩnh vực đời sống xã hội. Học sinh chưa định hình được mối quan hệ gắn bó giữa
Lịch sử địa phương với lịch sử dân tộc.
3.1.3. Về việc thực hiện chương trình:
Trong những năm qua, mặc dù chương trình và sách giáo khoa đã có thay
đổi, nhưng lượng kiến thức trong mỗi bài học lịch sử địa phương vẫn rất nhiều. Đa
số học sinh không thể nhớ hết sự kiện lịch sử nếu không hiểu bài. Vì thế để có thể
giúp học sinh hiểu bài nhanh chóng giáo viên có thể tạo hứng thú cho học sinh
bằng việc tổ chức các bài tập nhận thức dưới dạng các trò chơi. Khi dạy học lịch sử
địa phương, giáo viên cần tuân thủ các nguyên tắc và phương pháp dạy học cơ bản

của bộ môn để đem lại hiệu quả cao nhất.


- Đổi mới phương pháp giáo dục đang được tiến hành và xác định đó là nhiệm vụ
quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục,cần phải tích hợp giáo dục
địa phương trong quá trình giảng dạy.
-Hải Dương là vùng đất có bề dày truyền thống yêu nước, bất khuất chống ngoại
xâm.Đặc biệt là phong trào Cần Vương với những nhà lãnh đạo như Đốc Tít, Phạm
Hữu Ích...tơ đậm thêm truyền thống cách mạng,trang sử hào hùng của dân tơc Việt
Nam.
- Trong q trình thực hiện được sự giúp đỡ và động viên của ban giám hiệu, tổ
chuyên mơn và nhiều cộng sự, bản thân học hỏi, tìm tịi và rút ra kinh nghiệm, do
đó cũng đạt được kết quả đáng khích lệ.
Thế nên vấn đề cấp thiết đặt ra ở đây là: Bằng giải pháp nào để khai thác
được nguồn sử liệu địa phương, đưa vào trong giảng dạy. Với vai trò là một người
thầy trực tiếp tham gia công tác giảng dạy bộ môn lịch sử ở trường phổ thông trong
9 năm qua, tôi nhận thấy rằng: Để học sinh nắm bắt được nội dung lịch sử ở địa
phương mình thì trước hết người thầy cần phải biết khái quát hoá, chắt lọc kiến
thức từ những trang sử vẻ vang của địa phương. Đồng thời giới thiệu về các khu di
tích lịch sử, những tấm gương anh hùng, những người con ưu tú đã ngã xuống để
bảo vệ quê hương đất nước. Sau đó, áp dụng vào thực tiễn giảng dạy thông qụa các
tiết lịch sử địa phương mới có kết quả tốt.
3.2. Điều tra thực trạng trước khi nghiên cứu:
Từ những thực trạng nêu trên, trong nhiều năm gần đây tôi được nhà trường
phân công giảng dạy bộ môn này, tôi đã tiến hành khảo sát đối với học sinh khối 8
của trường với kết quả khơng được khả quan như sau:
Lớp
8A
8B
8C

Số HS
34
35
34

Giỏi
SL
4
5
5

%
11,8
14,3
14,7

Khá
SL
14
15
13

%
41,2
42,8
38,3

Trung Bình
SL

%
14
41,2
12
34,2
14
41,2

Yếu
SL
2
3
2

%
5,8
8,7
5,8


Tổng

103
14
13,6
42
40,8
40
38,8
7

6,8
Với kết quả trên cho thấy chất lượng học tập thì chưa đạt kế hoạch vì một số

em xuống cấp về đạo đức, học lực yếu chiếm tỉ lệ cao so với chỉ tiêu đề ra. Giữa
kết quả học tập với mức độ thực hành phẩm chất đạo đức trong thực tế cuộc sống
thì ln ln đối nghịch, mâu thuẫn với nhau. Đây có thể là một bài tốn khó mà
chưa có câu trả lời, nó địi hỏi gia đình, nhà trường, xã hội và người trực tiếp giảng
dạy bộ mơn này quan tâm để tìm ra con đường đi đúng đắn nhất.
3.3. Nguyên nhân của thực trạng nêu trên:
Một số giáo viên hiện nay trong quá trình giảng dạy chưa triệt để chú ý đến
từng đối tượng học sinh, chưa thu hút được học sinh trong bài giảng.
Do bản thân các em học sinh chưa chủ động trong học tập, phần lớn các em
học sinh, nhà trường và ngay cả xã hội cũng coi nhẹ tiết học lịch sử địa phương
nên tâm lí thờ ơ, học đối phó kiếm điểm cho qua.
Thiếu định hướng từ gia đình, do cha mẹ không quan tâm chỉ lao vào kiếm
tiền, cha mẹ đi làm ăn ở quá xa, cha mẹ li hôn, gia đình bất hịa.
4. Các giải pháp, biện pháp thực hiện:
4. 1. Khái niệm: Lịch sử địa phương là gì?
Địa phương: Là 1 đơn vị hành chính của đất nước, là bộ phận cấu thành nên
Quốc gia dân tộc nhưng lại mang sắc thái riêng của vùng mình.
Lịch sử địa phương: Là những sự kiện lịch sử xảy ra ở địa phương có liên
quan mật thiết hoặc trở thành biến cố lịch sử của dân tộc.
Hải Dương – là 1 trong những địa phương xảy ra nhiều sự kiện lịch sử của
dân tộc. Là nơi từng chứng kiến tội ác của thực dân Pháp đối với những người
cộng sản, những người con yêu nước của dân tộc Việt Nam. Và cũng là nơi chứng
kiến sức mạnh của cả dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
4.2. Các giải pháp cụ thể.


4.2.1. Thực hiện nghiêm túc các giờ học lịch sử địa phương theo đúng quy định

của chương trình.
Bước 1: Lịch sử địa phương là một phần của lịch sử dân tộc; khơng có một
sự kiện hay nhân vật lịch sử nào lại không gắn liền với một địa phương cụ thể cả
và lịch sử dân tộc được viết trên cơ sở lịch sử của các địa phương trong cả nước.
Ngược lại lịch sử địa phương tuy có những nét riêng, nhưng về cơ bản cũng tiến
triển theo xu hướng phát triển chung của cả lịch sử dân tộc. Vậy tại sao trong quá
trình giảng dạy lịch sử dân tộc, giáo viên cần lồng ghép vào bài giảng những sự
kiện nhân vật lịch sử của địa phương gắn liền với từng giai đoạn lịch sử của dân
tộc. Cách làm này sẽ đưa lịch sử dân tộc gần gũi, sinh động, thực tế và tạo cho các
em những ấn tượng sâu sắc hơn về lịch sử của địa phương mình. Đồng thời giúp
cho nội dung của lịch sử địa phương gắn với bối cảnh chung của lịch sử dân tộc.
Bước 2: Hiện tại ở các địa phương, hệ thống các di tích văn hóa – lịch sử
được xây dựng, trùng tu rất nhiều, giáo viên cần khai thác những di tích đó để tiến
hành một số tiết học lịch sử địa phương có nội dung liên quan thay cho những tiết
dạy thuyết trình trên lớp.
4.2.2. Để nâng cao chất lượng dạy học lịch sử địa phương, giáo viên nên chú
trọng thực hiện các phương pháp dạy học mới.
Bước 1: tổ chức cho học sinh đi thăm quan học tập tại các di tích lịch sử,
danh lam thắng cảnh của địa phương, các cơng trình kiến trúc, nhà bảo tàng, nhà
truyền thống, các làng nghề ở địa phương như làng nghề gốm Chu Đậu (Thái
Tân)...để các em có cái nhìn sâu sắc hơn, đày đủ hơn về những vấn đề đang diễn ra
tại địa phương mình.Với các bài miêu tả trận đánh, các di tích lịch sử, các địa điểm
của căn cứ cách mạng trong kháng chiến...giáo viên có thể tổ chức dạy học trên
thực địa.
Bước 2: Tổ chức các buổi ngoại khóa về lịch sử địa phương, hoặc có thể
phát động các cuộc thi tìm hiểu về các chủ đề về lịch sử địa phương như: văn hóa


truyền thống của địa phương, các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, danh nhân
địa phương..

Bước 3: Lập các nhóm sưu tầm các nội dung về lịch sử địa phương ở tại
xóm, xã, địa phương đang sinh sống.
Bước 4: Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo ở học sinh; Bồi
dưỡng phương pháp tự học; rèn kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn và tác
động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.
Bước 5: tăng cường sử dụng tranh ảnh, trang thiết bị, ứng dụng công nghệ
thông tin vào giảng dạy.
Bước 6: Khuyến khích các hoạt động tự học của học sinh: Sưu tầm tranh
ảnh, tài liệu...
Bước 7: Các tổ, nhóm chun mơn cần phải xây dựng kế hoạch đầu năm,
động viên giáo viên thực hiện, kiểm tra đánh giá kiến thức lịch sử dân tộc gắn liền
với lịch sử địa phương.
4.2.3.Tổ chức các bài tập nhận thức dưới dạng các trị chơi: Điền lược đồ trống,
Ơ chữ bí mật, theo dịng lịch sử, Ai nhớ sự kiện, nhân vật lịch sử nhiều nhất, tìm
hiểu nhân vật lịch sử....
Một là: Giúp các em thay đổi hình thức, phương pháp dạy và học truyền
thống trước đây, làm cho giơ học bớt căng thẳng, nặng nề, tạo cảm giác thoải mái,
dễ chịu, để học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, hứng khởi.
Hai là: Rèn luyện thêm kĩ năng lịch sử cho học sinh ( chỉ bản đồ, vẽ sơ đồ,
tường thuật, hình thành kĩ năng làm việc theo nhóm của học sinh...)
Ba là: tạo cho học sinh sự tìm tịi, sáng tạo, rèn luyện cho học sinh có cơ hội
để hồn thiện bản thân.
Bốn là: Qua trị chơi đã kích thích học sinh vận dụng kiến thức năng động,
rèn luyện trí nhớ, phát triển khả năng phán đốn suy luận, Từ đó phát triển tư duy


mềm dẻo, học tập cách xử lý thông minh các tình huống phức tạp, tăng cường khả
năng vận dụng trong cuộc sống để thích nghi với điều kiện mới của xã hội.
Năm là: Ngồi ra thơng qua các trị chơicịn giúp các em phát triển được
nhiều phẩm chất đạo đức tốt đẹp như: tính nhanh nhẹn, tính đồn kết thân ái, sự

phối hợp nhịp nhàng, lòng trung thực và tinh thần trách nhiệm lẫn nhau.
5. Kết quả đạt được:
5.1. Kết quả thực nghiệm:
Trong năm học 2015- 2016 tôi được nhà trường phân công giảng dạy môn
lịch sử lớp 8 cho nên có điều kiện áp dụng lần đầu sáng kiến “Giáo dục truyền
thống quê hương qua tiết dạy lịch sử địa phương lớp 8, bài 6: Lịch sử Hải
Dương 1858 – 1918” và tôi đã lập bảng thống kê điều tra như trước để khảo sát
chất lượng học tập của học sinh ở một khối lớp với kết quả đạt được như sau:
Lớp

Số HS

Giỏi
Khá
Trung Bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
8A
34
8
23,5
16
47,0

9
26,5
1
3,0
8B
35
10
28,6
17
48,6
7
20,0
1
2,8
8C
34
9
26,5
15
44,1
10
29,4
0
0
Tổng 103
27
26,2
48
46,6
26

25,3
2
1,9
Từ kết quả trên cho thấy việc áp dụng sáng kiến trên vào dạy học mang tính
khả thi. Học sinh tích cực chủ động, hứng thú trong học tập, các em đã hiểu được
quá trình Pháp chiếm đóng và bình định Hải Dương, những thay đổi về địa giới
hành chính cũng như bộ máy chính quyền ở Hải Dương, hiểu những chuyển biến
về kinh tế, văn hóa và xã hội Hải Dương trong giai đoạn này.Đặc biệt đã giáo dục
cho học sinh về ý chí tự lực, tự cường, dám nghĩ, dám làm trong cuộc sống, Rèn
cho học sinh kĩ năng xác định và nắm bắt những thời cơ quan trọng trong quá trình
vươn lên. Với kết quả đó, tơi mạnh dạn nêu vấn đề và đưa sáng kiến này trước tổ
khoa học xã hội của trường và được hầu hết các giáo viên ủng hộ góp ý kiến cho
hồn chỉnh và áp dụng có hiệu quả. Đó là nguồn động viên rất lớn cho tôi khi tham
gia giảng dạy và nghiên cứu viết sáng kiến.


5.2. Bài học kinh nghiệm:
5.2.1. Đối với giáo viên:
Phải nghiên cứu, xác định đúng mục đích yêu cầu nội dung của từng bài,
từng mục để chuẩn bị chu đáo cho nội dung bài học, đồng thời giáo viên phải chú ý
đến lượng kiến thức nhất định để phân tích, lồng ghép kiến thức lịch sử địa phương
với lịch sử dân tộc cho phù hợp. Giáo viên cần phải nhuần nhuyễn về các phương
pháp dạy học. Mỗi phương pháp đều có ưu, nhược điểm khác nhau; vì vậy giáo
viên phải biết sáng tạo, linh hoạt và biết kết hợp sử dụng các phương pháp vào
từng phần, từng bài cụ thể để hướng dẫn học sinh học tập tiết học lịch sử địa
phương đạt hiệu quả cao nhất.
5.2.2. Đối với học sinh:
Luôn có ý thức tự học, tìm hiểu thực tiễn, trên lớp khi nghe giảng phải biết
liên hệ và vận dụng sáng tạo vào từng bài, từng mục cụ thể của tiết học. Thông qua
bài giảng về lịch sử địa phương các em sẽ tự hao về mảnh đất Hải Dương – một

trong những cái nơi của nền văn hóa lâu đời, là miền đất đã sinh ra và gắn liền với
tên tuổi của nhiều anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Lịch sử hangd
ngàn năm bồi đắp và hội tụ đã để lại cho vùng đất này những giá trị văn hóa vơ
cùng q giá.
6. Điều kiện để sáng kiến được nhân rộng:
Về nhân lực: Cần phải có các buổi hội thảo, sinh hoạt nhóm chun mơn để
sáng kiến được nhân rộng tới các giáo viên dạy bộ mơn lịch sử trong tồn huyện.
Trang thiết bị: Có sự hỗ trợ của nhà trường về máy tính, máy chiếu, các
buuỏi ngoại khóa hoặc thăm quan di tích lịch sử của quê hương, phòng học và các
em học sinh,...


KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1.Kết luận.
Qua việc thực hiện phương pháp giảng dạy như đã trình bày tơi thấy:
- Việc tham gia vào tiết học của học sinh sôi động và tích cực hơn .
- Các sự kiện, kiến thức cơ bản đảm bảo tính thống nhất, vừa phản ánh được giai
đoạn tương xứng của Lịch sử dân tộc, vừa mang tính đặc trưng riêng của địa
phương tỉnh, huyện ...
Qua tiết học các em được bồi dưỡng, giáo dục một cách tự nhiên, hợp lí
truyền thống q hương. Qua đó bước đầu hình thành, xác định trách nhiệm của
bản thân trước quê hương trong công cuộc xây dựng và phát triển hiện nay.
Điều cốt lõi nhất là các em không bị động và không cảm thấy đơn điệu, buồn
tẻ khi tiến hành học tiết Lịch sử địa phương.
2. Kiến nghị, đề xuất.
Trên đây là một hướng đi cụ thể trong việc khai thác, soạn giảng một tiết
Lịch sử địa phương trong chương trình Lịch sử lớp 8. Tiết dạy trên đã được bản
thân áp dụng và thể hiện tại trường THCS nơi tôi đang trực tiếp giảng dạy trong
năm học 2016 – 2017 và có kết quả khả quan. Tham vọng của bản thân là sẽ cố
gắng soạn hết các tiết Lịch sử địa phương có trong chương trình lịch sử THCS để

các đồng nghiệp tham khảo, góp ý kiến.
Tuy nhiên, như đã nêu ở phần đặt vấn đề; để một tiết Lịch sử địa phương đạt
được mục tiêu đặt ra người dạy phải đầu tư tìm tịi để có được "phần trăm" nhất
định của bóng dáng quê hương ( Huyện, làng, xã, ... ) qua bài soạn và tiết dạy.
Điều đó có nghĩa là tuỳ thuộc vào địa bàn trường đóng giáo viên phải biết lựa
chọn, sử dụng thơng tin, tư liệu phù hợp hiệu quả. Ở một số vùng thuận lợi, nếu bài
học được tiến hành tại thực địa thì hiệu quả có lẽ càng lớn hơn nhiều.


Do đặc thù của Lịch sử địa phương là loại kiến thức khá quen thuộc và gần
giũ nên giáo viên cần chú ý tận dụng tối đa các hình thức dạy học, phát huy hết khả
năng của học sinh đối với việc thu nhận kiến thức thông qua các kênh khác nhau
như: hỏi người lớn, sưu tầm tài liệu...
Cần đổi mới cách đánh giá các nôi dung dạy và học lịch sử địa phương nhằm
tạo ra sự thích thú cho các em học sinh với những nội dung trong bài học.
-Bồi dưỡng và nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên .
-Tăng cường cơ sở vất chất, thiết bị dạy học theo hướng mở: ngoại khóa, thực
tế dã ngoại tại các điểm di tích nổi tiếng của quê hương....
Trên đây là những đề xuất của tôi trong việc “Giáo dục truyền thống quê
hương qua tiết dạy lịch sử địa phương lớp 8, bài 6: Lịch sử Hải Dương 1858 –
1918”. Đồng thời mạnh dạn đưa ra một số nội dung giảng dạy ở một số bài trong
chương trình lịch sử địa phương cấp THCS đã được áp dụng có hiệu quả ở trường
THCS nơi tôi đang trực tiếp giảng dạy trong năm học vừa qua. Tôi hy vọng rằng:
Những vấn đề tôi đưa ra trong sáng kiến này sẽ phần nào góp phần giúp cho các
nhà trường, các thầy cơ giáo có được những định hướng trong việc dạy và học lịch
sử địa phương. Đồng thời cũng giúp cho các em có hứng thú trong học tập bộ mơn
Lịch sử.
Tôi xin chân thành cảm ơn!