Vận dụng các bài tập thể lực của Liên đoàn Điền kinh Quốc tế (WA) trong giai đoạn huấn luyện chuyên môn hoá

VẬN DỤNG CÁC BÀI TẬP THỂ LỰC
CỦA LIÊN ĐOÀN ĐIỀN KINH QUỐC TẾ (WA) TRONG
GIAI ĐOẠN HUẤN LUYỆN CHUYÊN MÔN HỐ
TS. Lưu Trí Dũng
Trường Đại học Sư phạm Thể dục Thể thao TP. HCM
TĨM TẮT
Cơng trình đã nghiên cứu, ứng dụng các bài tập thể lực của Liên đoàn Điền kinh Quốc
tế (WA) trong giai đoạn huấn luyện chuyên môn hoá cho nam vận động viên nhảy xa lứa tuổi
13-15 của bộ môn Điền kinh Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. Hiệu quả của các bài tập đã
góp phần nâng cao trình độ tập luyện và thành tích thi đấu của VĐV tại các giải trẻ trên toàn
quốc. Thành tích nổi bật tại giải Điền kinh trẻ tồn quốc tháng 5/2018 tại Thành phố Vinh,
với 1 huy chương bạc và 1 huy chương đồng ở nội dung nhảy xa của các nam VĐV Quận 1 đã
góp phần vào thành cơng chung (xếp thứ 2 tồn Đồn) của Điền kinh TPHCM.
Từ khóa: Nhảy xa, bài tập, thể lực, chun mơn hố.

1.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Đội tuyển Điền kinh thành phố Hồ Chí Minh là một trong những lực lượng
quan trọng, cung cấp nhiều VĐV có trình độ cao cho đội tuyển Quốc gia. Trong đó,
ở nội dung nhảy xa, các VĐV ln đạt các thứ hạng cao tại các giải thi đấu toàn quốc.
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, số lượng các VĐV tham gia tập luyện nội dung
nhảy xa ngày càng ít và thành tích thi đấu giảm sút. Điều này cho thấy công tác đào
tạo lực lượng VĐV kế thừa của Điền kinh thành phố Hồ Chí Minh đang gặp nhiều
khiếm khuyết. Với sự khao khát vươn tới những đỉnh cao thành tích, các VĐV, Huấn
luyện viên, các nhà khoa học ln tìm tịi các phương pháp có hiệu quả nhất trong tập
luyện và thi đấu.
Để định hướng công tác huấn luyện vận động viên nhằm từng bước xây dựng,
hồn thiện q trình huấn luyện một cách khoa học và hiệu quả hơn. Xác định tầm
quan trọng và yêu cầu cấp thiết của vấn đề, chúng tôi thực hiện nghiên cứu:

“Vận dụng các bài tập thể lực của Liên đoàn Điền kinh Quốc tế (WA)
trong giai đoạn huấn luyện chun mơn hố”.
Phương pháp nghiên cứu
Q trình nghiên cứu, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
Phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu, phương pháp phỏng vấn, phương pháp
kiểm tra sư phạm, phương pháp thực nghiệm và phương pháp toán thống kê để giải
quyết các mục tiêu nghiên cứu.
- Đối tượng nghiên cứu: Các bài tập thể lực của Liên đoàn Điền kinh Quốc tế
(WA) trong giai đoạn huấn luyện chun mơn hố.
- Khách thể nghiên cứu: 7 nam vận động viên nhảy xa tuyến trọng điểm của
đội Điền kinh Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh.

981


- Địa điểm nghiên cứu: Liên đoàn Điền kinh Thành phố Hồ Chí Minh, Trung
tâm Thể dục Thể thao Quận 1, Trung tâm Thể dục Thể thao Hoa Lư, Trung tâm Thể
dục Thể thao Thống Nhất, Trường Đại học Sư phạm TDTT Tp. HCM.
2.

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN

2.1

Lựa chọn các bài tập thể lực (WA) trong giai đoạn huấn luyện chun
mơn hố

Dựa trên đặc điểm, điều kiện giảng dạy của bộ mơn, trình độ tập luyện của
VĐV cũng như cấu trúc chương trình huấn luyện. Đề tài đã lựa chọn và ứng dụng các
bài tập thể lực (WA) trong giai đoạn huấn luyện chun mơn hóa cho nam vận động

viên nhảy xa lứa tuổi 13 – 15 của điền kinh Quận 1, TP. HCM. Để lựa chọn các bài
tập phát triển thể lực cho nam vận động viên nhảy xa lứa tuổi 13 – 15 của điền kinh
Quận 1, TPHCM trong giai đoạn huấn luyện chun mơn hóa, đề tài tiến hành theo 3
bước sau:
Bước 1: Hệ thống hóa các bài tập phát triển thể lực (WA) cho nam vận động
viên viên nhảy xa lứa tuổi 13 – 15. Đề tài tiến hành lựa chọn nhóm các bài tập phát
triển thể lực chuyên môn theo đặc trưng loại tố chất như sau:
- Bài tập phát triển sức nhanh.
- Bài tập phát triển sức mạnh.
- Bài tập phát triển kỹ năng phối hợp vận động.
Bước 2: Tổng hợp các bài tập về thể lực (WA) dành cho VĐV nhảy xa đã được
các nước trên thế giới sử dụng trong những năm qua.
Q trình huấn luyện được chúng tơi định hướng phát triển toàn diện, đồng thời
kết hợp với chuyên mơn hóa. Việc huấn luyện tồn diện là tạo điều kiện cho tất cả đối
tượng nghiên cứu được tập luyện làm quen với hoạt động thể thao và các nội dung
trong Điền kinh.
Bước 3: Xác định các bài tập phát triển thể lực (WA) cho nam vận động viên
nhảy xa lứa tuổi 13 – 15 của bộ môn Điền kinh Quận 1, trong giai đoạn huấn luyện
chun mơn hóa bằng phương pháp phỏng vấn chuyên gia thông qua các phiếu hỏi.
Dựa trên đặc điểm, điều kiện giảng dạy của bộ mơn, trình độ tập luyện của VĐV cũng
như cấu trúc chương trình huấn luyện, mục tiêu kế hoạch thi đấu của năm và kết quả
phỏng vấn với tỷ lệ trên 80% được chuyên gia lựa chọn ở mức thường xuyên sử dụng.
Đề tài đã lựa chọn được 36/61 bài tập cho nam VĐV nhảy xa lứa tuổi 13 – 15 điền
kinh quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh cụ thể như sau:

982


Bảng 1: Bảng tổng hợp các bài tập thể lực (WA) cho nam VĐV nhảy xa lứa tuổi 13 – 15 điền
kinh quận 1, TP. HCM

Kết quả phỏng vấn
(n = 15)
TT

Bài tập

Sức nhanh
Số lần Số tổ Quãng nghỉ
Chạy lặp lại: 60m, 80m, 100m
1
2
3 phút/tổ
Chạy XPC đoạn dưới 80m (95 –
2
5-7
3
5 phút/tổ
100%)
3 Chạy TĐC đoạn từ 10 – 40m
5-7
1 1,5 phút/lần
Chạy lặp lại tốc độ cao 30m,
4
1
2
10 phút/tổ
60m, 80m, 100m
5 Chạy lên dốc (góc độ 30) 50m
3-5
3

3 phút/tổ
Chạy lên dốc 20-30m tốc độ
6
3-5
2
3 phút/tổ
75%.
7 Chạy kéo phụ trọng từ 30 – 50m
3-5
3
3-5phút/tổ
8 Chạy đạp sau 30 – 50m tính bước
5
1 1,5 phút/lần
Chạy đạp sau nhanh 30 – 50m,
9
5-7
3
2 phút/tổ
tốc độ tối đa.
Chạy qua vạch kẻ sẵn (Phát triển
10
1
3
2,5 phút/tổ
độ dài bước)
11 Chạy zic zac
3
3
2,5 phút/tổ

Sức mạnh
Số lần Số tổ Quãng nghỉ
1 Ngồi nửa: 50kg, 60kg, 70kg
5
3
8 phút/tổ
2 Ngồi hẳn: 40kg, 50kg, 60kg
5
3
8 phút/tổ
Gánh tạ 10 – 30kg bật đổi chân
3
15
3
2 phút/tổ
bục cao 40 – 50cm.
Gánh tạ 10 – 30kg bật cổ chân với
4
30
3
2 phút/tổ
tần số nhanh.
5 Bật gối chạm ngực trong cát
10-12
3
2 phút/tổ
6 Bật xa tại chỗ
10
0
1 phút/lần

7 Bật 3 bước không đà
5-7
1
1 phút/lần
8 Bật 5 bước không đà
5-7
1
1 phút/lần
9 Bật 10 bước không đà
5-7
1
1 phút/lần
10 Bật 10 rào cao 80 – 100cm
10
3
5 phút/tổ
2 phút/mỗi
11 Lò cò 20 – 30m (cường độ cao).
8-12
2
chân/tổ
12 Chạy cầu thang 20 bậc
10
3
7 phút/tổ
13 Bật 20 bậc
10
3
7 phút/tổ
14 Lò cò đổi chân di chuyển 30m

10
3
7 phút/tổ
Bài tập bổ trợ chân lăng với dây 20l/mỗi
15
3
2 phút/tổ
thun hoặc bao cát
chân
Khả năng phối hợp vận động
Số lần Số tổ Quãng nghỉ
Bài tập tốc độ phối hợp với kỹ
1
4
2
5 phút/tổ
thuật chạy đà
2 1 bước qua rào x 10 rào
10
3
5 phút/tổ
Bật rào tư thế bước bộ từ 5 – 7
3
5
3
3 phút/tổ
rào
Bài tập liên hoàn: Chạy 60m
nâng cao đùi x 10 giây, chạy
4 60m bật cổ chân x 10 giây, chạy

1
2
10 phút/tổ
60m lị cị 2 chân x 10 giây, chạy
60m hít đất x 10 giây x 8 vòng.
1

Thường
xuyên sử
dụng
n
Tỉ lệ
14
93.33

n
1

Tỉ lệ
6.67

n
0

Tỉ lệ
0

13

86.67

2

13.33

0

0

12

80.00

3

20.00

0

0

13

86.67

2

13.33

0

0

13

86.67

2

13.33

0

0

14

93.34

1

6.66

0

0

12
13

80.00
86.67

3
2

20.00
13.33

0
0

0
0

12

80.00

3

20.00

0

0

13

86.67

2

13.33

0

0

13
n
14
13

86.67
Tỉ lệ
93.34
86.67

2
n
1
1

13.33
Tỉ lệ
6.66
6.67

0

n
0
1

0
Tỉ lệ
0
6.66

15

100

0

0

0

0

15

100

0

0

0

0

13
12
12
12
12
14

86.67
80.00
80.00
80.00
80.00
93.34

1
2
3
3
3
1

6.67
13.33
20.00
20.00
20.00
6.66

1
1
0
0
0
0

6.67
6.67
0
0
0
0

13

86.67

1

6.67

1

6.67

15
12
13

100
80.00
86.67

0
3
1

0
20.00
6.67

0
0
1

0
0
6.67

14

93.34

1

6.66

0

0

n

Tỉ lệ

n

Tỉ lệ

n

Tỉ lệ

13

86.67

1

6.67

1

6.66

14

93.34

1

6.66

0

0

12

80.00

3

20.00

0

0

13

86.67

1

6.67

1

6.67

Sử dụng

Không sử
dụng

983


5
6
7
8
9

10

3.2

Chạy bổ trợ nhịp điệu 3 bước
qua rào
Chạy đà ngắn giậm bục vào hố
cát
Chạy đà dài ngoài đường chạy
Chạy đà ngắn 5~10 bước giậm
nhảy 1 chân
Đứng trên bục cao 30~100cm
nhảy xa 2 chân

Bài tập liên hoàn: nâng cao đùi,
bước rào, bật qua lại, hít đất bật
cao, bật gối chạm ngực, bật đổi
chân

20

2

10 phút/tổ

14

93.34

1

6.66

0

0

10

2

10 phút/tổ

15

100

0

0

0

0

8

2

10 phút/tổ

13

86.67

1

6.67

1

6.67

10

2

7 phút/tổ

12

80.00

2

13.33

1

6.67

7

3

3 phút/tổ

12

80.00

2

13.33

1

6.67

15s

3

3 phút/tổ

14

93.34

1

6.66

0

0

Ứng dụng các bài tập thể lực (WA) phát triển thể lực cho nam VĐV nhảy
xa lứa tuổi 13 - 15 của bộ môn điền kinh Quận 1.

Để đảm bảo kế hoạch huấn luyện đạt hiệu quả cao, cần quan tâm nghiên cứu
các yếu tố ảnh hưởng và có giải pháp điều chỉnh thích hợp. Trong đó, giai đoạn huấn
luyện chun mơn hóa được áp dụng các bài tập thể lực (WA) có ý nghĩa quan trọng
trong việc nâng cao trình độ tập luyện và thành tích đạt được, tác động trực tiếp đến

vận động viên. Vì vậy, kiểm tra giám sát và điều chỉnh hợp lý là điều cấp thiết. Việc
xây dựng chương trình ứng dụng các bài tập phát triển thể lực (WA) cho nam vận
động viên nhảy xa lứa tuổi 13 - 15 của bộ môn Điền kinh Quận 1 phải căn cứ vào
chương trình huấn luyện và thi đấu của năm 2018 và năm 2019. (Gồm 12 tháng từ
tháng 4/2018 đến tháng 4/2019).
➢ Các giải thi đấu chính trong năm:
• Tháng 5/2018: Giải Vơ địch Điền kinh các lứa tuổi trẻ quốc gia tại Nghệ An.
• Tháng 8/2018: Giải Vơ địch Điền kinh Trè quốc gia tại Đồng Nai.
• Tháng 10/2018: Giải Điền kinh năng khiếu Tp. Hồ Chí Minh.
• Tháng 1/ 2019: Giải Điền kinh Thể thao học sinh Tp. Hồ Chí Minh.
• Tháng 3/2019: Giải Vơ địch điền kinh Trẻ TP. Hồ Chí Minh (giải phụ tuyển
chọn lực lượng thi đấu tồn quốc).
• Tháng 5/2019: Giải Vơ địch Điền kinh các lứa tuổi trẻ quốc gia tại An Giang.
➢ Giai đoạn huấn luyện chun mơn hóa: gồm 18 tuần (36 giáo án).
Mục đích: Phát triển tố chất sức mạnh tốc độ, củng cố kỹ chiến thuật, thể lực
chuyên môn và chuẩn bị tâm lý cho đợt kiểm tra. Các bài tập gắn liền với đặc thù của
nội dung nhảy xa. Giai đoạn này tiếp tục phát triển thể lực chiếm khoảng 90%, kỹ
thuật chiếm khoảng 10%. Trong đó thể lực chung chiếm 40% và thể lực chuyên mơn
chiếm 60%.
Nhiệm vụ: Phát triển thể lực tồn diện, tiếp tục phát triển thể lực chung và phát
triển thể lực chun mơn thêm 1 bước, đó là phát triển tố chất sức mạnh tốc độ.

984


3.3.

Hiệu quả việc ứng dụng các bài tập thể lực (WA) cho nam vận động viên
nhảy xa lứa tuổi 13 – 15 điền kinh quận 1, TPHCM
3.3.1 Thành tích các test sau thực nghiệm

Thông qua kiểm tra, đề tài thu được các số liệu về sự phát triển thể lực cho nam
vận động viên nhảy xa lứa tuổi 13 – 15 của điền kinh Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh và tính
tốn thu được các kết quả được trình qua bảng 2 như sau:
Bảng 2: Sự phát triển thành tích sau thực nghiệm của nam VĐV nhảy xa lứa tuổi 13 – 15 điền
kinh quận 1, TP. HCM
TT
1
2
3

4

5
6

Test

Ban đầu

X

1

Chạy 30m tốc độ
3.5
cao (s)
Chạy 60m xuất
7.5
phát cao (s)

Tung tạ 3kg từ
dưới lên trên ra
9.7
trước (m)
Chạy đà 5 bước
lò cò 5 bước chân 14.1
trái (m)
Chạy đà 5 bước
lò cò 5 bước chân 14.8
phải (m)
Thành tích nhảy
5.82
xa (m)

Sau thực nghiệm

W%

t

P

3.3

-5.68

7.79

< 0.05

0.02

7.3

-2.04

11.15

< 0.05

10.0

0.02

3.35

3.47

8.10

< 0.05

4.75

14.6

0.03

5.11

3.36

14.18

< 0.05

0.04

6.03

15.1

0.03

4.81

4.07

6.18

< 0.05

0.05

8.47

6.02

0.05

7.52

3.5

4.2

< 0.05

S1

Cv%

X

S2

Cv%

0.02

3.5

3.3

0.04

0.02

7.5

7.3

0.02

2.70

0.03

2

Qua bảng 2, có kết luận như sau: Các test kiểm tra sau thực nghiệm đều có sự
tăng tiến. Trình độ tập luyện của nhóm nam VĐV nhảy xa tương đối đồng đều với độ
phân tán Cv% < 10% ở tất cả các test. Thành tích sau thực nghiệm đều có nhịp tăng
trưởng từ 2,04% – 5,68%. Sự khác biệt giữa trước và sau thực nghiệm có ý nghĩa
thống kê ở ngưỡng xác suất P = 0,05 với t tính > t bảng. Điều này cho thấy, việc ứng
dụng các bài tập thể lực (WA) trong quá trình huấn luyện đem lại hiệu quả.
Mặt khác, qua biểu đồ 1 cũng làm rõ hơn về kết quả thực nghiệm sau thực
nghiệm, sự phát triển thể lực cho nam vận động viên nhảy xa lứa tuổi 13 - 15 của Điền
kinh Quận 1, TP. HCM như sau:

985


16
14
12
10
8
6
4

2
0

14.5 15.1

14.1 14.6
10

9.7
7.5
3.5

7.3

5.82 6.02

3.3

30m TĐC
Ban Đầu

60m XPC

Sau Thực nghiệm

Tung tạ 3kg từ
dưới
lên trên ra trước

Lò cò 5 bước

chân trái

Lò cò 5 bước
chân phải

Thành tích Nhảy
xa

Biểu đồ 1: Sự phát triển thành tích trước và sau thực nghiệm của nam VĐV nhảy xa
lứa tuổi 13 – 15 điền kinh quận 1, TP. HCM

3.3.2 Giải Vô địch Điền kinh các lứa tuổi trẻ toàn quốc năm 2018
Giải vô địch Điền kinh các lứa tuổi trẻ toàn quốc năm 2018 được tổ chức mỗi năm
một lần. Vào tháng 5 năm 2018 được tổ chức tại thành phố Vinh – tỉnh Nghệ An, có 5
VĐV điền kinh Quận 1 tham gia giải cùng đội tuyển điền kinh TP. Hồ Chí Minh. Thành
tích nam VĐV quận 1 nhảy xa được thể hiện qua biểu đồ 2, như sau:
6.7
6.6
6.6
6.47

6.5
6.4

6.35

6.32

6.31

6.32

6.3
6.18

6.2

6.18

6.1
6
5.9
HẠNG 1

HẠNG 2
12-13 tuổi

HẠNG 3

VĐV QUẬN 1

14-15 tuổi

Biểu đồ 2: Kết quả nhảy xa giải Vô địch Điền kinh các lứa tuổi trẻ tồn quốc 2018

Thành tích nam VĐV quận 1 nhảy xa được thể hiện qua biểu đồ 2, thành tích nhóm
12 – 13 tuổi 6m18 (Hạng 3) - thành tích nhóm 14 – 15 tuổi 6m32 (Hạng 3). Kết luận
thành tích ở 2 nhóm tuổi mà đề tài nghiên cứu đều có sự phát triển thành tích tốt tiệm
cận ở những thứ hạng đầu cùng nhóm tuổi của giải tồn quốc. Thành tích của các
VĐV nhóm tuổi toàn quốc cũng phát triển theo xu hướng chung của giai đoạn hiện

nay. Từ những phân tích trên, ta thấy các vận động viên nhảy xa thanh thiếu niên có
sự tiến bộ về thành tích qua từng năm và đạt được một số thành tích tốt nhất định khi
cịn ở độ tuổi nhỏ.
986


3.

KẾT LUẬN

Qua quá trình lựa chọn và áp dụng các bài tập thể lực (WA) một cách hệ thống,
khoa học, chặt chẽ đã nâng cao thể lực cho nam VĐV nhảy xa lứa tuổi 13 - 15 đội
tuyển điền kinh Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh. Điều đó được thể hiện thông qua sự tăng
tiến của các test kiểm tra. Bên cạnh đó, thành tích thi đấu cũng đạt kết quả khả quan,
thông qua việc tham dự giải vô địch Điền kinh các lứa tuổi trẻ toàn quốc tại Vinh diễn
ra tháng 5/2018. Ở giải năm nay thành phố Hồ Chí Minh tham dự đã xuất sắc giành
được 08 HCV, 06 HCB và 07 HCĐ và xuất sắc giành hạng II tồn đồn. Trong đó,
nội dung nhảy xa, các VĐV của Điền kinh quận 1 đã đóng góp 1HCB 1HCĐ vào
thành tích chung của đồn điền kinh TP. Hồ Chí Minh.... Nhìn chung đây là giải đấu
rất thành cơng của VĐV Điền kinh Trẻ thành phố Hồ Chí Minh cũng như của bộ môn
điền kinh Quận 1.
Việc vận dụng các bài tập thể lực của Liên đoàn Điền kinh Quốc tế (WA) trong
giai đoạn huấn luyện chun mơn hố cho nam vận động viên nhảy xa lứa tuổi 13-15
của bộ mơn Điền kinh Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh đã đem lại kết quả khả quan.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Lê Nguyệt Nga, (2014), “Tài liệu y học thể dục thể thao”

2.

Liên đoàn điền kinh Việt Nam (2018), “Kế hoạch mở chương trình trại hè huấn luyện
điền kinh cho trẻ em”

3.

Phạm Văn Nghiềm (2011), “Lựa chọn bài tập phát triển sức mạnh tốc độ để nâng cao
thành tích nhảy xa kiểu ưỡn thân cho Nam học sinh lớp 12 trường Trung học phổ thông
Thiên Độ Dương – tỉnh Tiền Giang” (luận văn thạc sĩ), Bắc Ninh.

4.

Nguyễn Duy Quyết (2012), “Nghiên cứu ứng dụng chương trình điền kinh cho trẻ của
hiệp hội Các liên đoàn điền kinh quốc tế tại một số trường tiểu học khu vực phía bắc Việt
Nam” (luận án Tiến sĩ), Hà Nội.

5.

Hằng (2017), “Ứng dụng các bài tập điền kinh IAAF nhằm phát triển sức nhanh cho học
sinh lớp 4, trường Tiểu học Nguyễn Du, Thành phố Vĩnh Long”, Khóa luận tốt nghiệp,
TP. HCM.

6.

Nguyễn Nhất Linh (2018), “Nghiên cứu ứng dụng các bài tập của IAAF vào chương trình
giảng dạy giáo dục thể chất nhằm nâng cao trình độ thể lực của học sinh khối 8 – 9 trường
THCS Nguyễn Trường Tộ, thành phố rạch giá, tỉnh Kiên Giang”, Luận văn Thạc sỹ, TP.
HCM.

7.

Trần Thoại My (2019), “Ứng dụng các bài tập thể lực của IAAF trong giai đoạn huấn
luyện chun mơn hóa, để nâng cao thành tích cho nam vận động viên Nhảy xa lứa tuổi
13 - 15 của Bộ môn Điền kinh Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh”, Luận văn Thạc sỹ, TP.
HCM.

8.

Quyết định số 53/2008/QĐ-BGDĐT ngày 18/9/2008 của Bộ Giáo dục và Đào tạo “Về
việc đánh giá, xếp loại thể lực học sinh, sinh viên”.

987