TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC THANH NIÊN. VẬN DỤNG HIỆN NAY VÀ LIÊN HỆ VỚI BẢN THÂN.

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC TP.HCM
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ


TIỂU LUẬN

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Đề tài:
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC THANH NIÊN.
VẬN DỤNG HIỆN NAY VÀ LIÊN HỆ VỚI BẢN THÂN.

Giáo viên giảng dạy:

thầy Cao Đức Sáu

Họ tên SV:

Dương Ngọc Bảo Trân

Lớp học phần:

000015001

TPHCM, tháng 7 năm 2021


I.

MỞ ĐẦU

Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh ln

dành cho thế hệ trẻ sự quan tâm đặc biệt. Với cách nhìn khách quan khoa học, Chủ tịch
Hồ Chí Minh ln đánh giá cao vai trị, vị trí, khả năng của thanh niên đối với sự nghiệp
cách mạng của Đảng và dân tộc. Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thanh niên và
công tác giáo dục thanh niên đã trở thành tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt trong đường lối,
chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta. Trong Thư gửi thanh niên và nhi đồng
toàn quốc nhân dịp Tết sắp đến (năm 1946), Người nói: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân.
Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”. Người coi thanh niên là
lực lượng chính và nịng cốt của cuộc cách mạng; là lực lượng năng động, sáng tạo; là
người kế tục trung thành sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta; và là người
quyết định vận mệnh của đất nước trong tương lai.
Vì thế cơng tác giáo dục thanh niên một yêu cầu cấp thiết, góp phần nâng cao nhận
thức, tư tưởng đạo đức, lối sống để đi tới hành động đúng đắn, xứng đáng là lực lượng
xung kích cách mạng, là đội hậu bị tin cậy của Đảng, đi đầu trong sự nghiệp cơng nghiệp
hố, hiện đại hố đất nước và bảo vệ đất nước. Chính vì vậy nên việc đi sâu nghiên cứu
đề tài “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên. Vận dụng hiện nay và liên hệ
với bản thân.” là cần thiết để có thể hiểu thêm về thanh niên trong tư tưởng của Bác,
hiểu thêm về Bác và những yêu cầu về phẩm chất, đạo đức, học vấn để trở thành lực
lượng nịng cốt trong cơng cuộc cách mạng mới của đất nước.

1


II.

NỘI DUNG

1.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên

1.1.

Khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam (năm 2011) nêu
khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm,
toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, kết quả của sự
vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta,
kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn
hoá nhân loại; là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta mãi
mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi”.
Tư tưởng Hồ Chí Minh chính là cách vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác- Lênin trong
điều kiện cụ thể của Việt Nam, và trong thực tế Tư tưởng Hồ Chí Minh đã trở thành một
tài sản tinh thần quý báu của Đảng Cộng Sản Việt Nam và của dân tộc Việt Nam.
1.2.

Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên

1.2.1. Vai trò của thanh niên
a) Thanh niên là lực lượng nòng cốt của cách mạng
Kế thừa những di sản tư tưởng của C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã phát triển sáng tạo các luận điểm về vai trò thanh niên, gắn thanh niên với
vận mệnh của dân tộc. Trong nhiều bài nói và viết của mình, Người đã luận giải một cách
thuyết phục rằng: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà Nước nhà thịnh hay
suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm chủ tương
lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải
làm việc để chuẩn bị cho cái tương lai đó". Người cũng nhấn mạnh cách mạng muốn
thành cơng, trước hết phải tập hợp lực lượng cách mạng, muốn thức tỉnh dân tộc đi theo
con đường cách mạng thì trước hết phải giác ngộ cách mạng cho thanh niên và từ thức
tỉnh thanh niên để thức tỉnh dân tộc.

Chính vì vậy, khi truyền bá tư tưởng cách mạng vào trong nước, Hồ Chí Minh đã
chọn đối tượng đầu tiên là thanh niên và tập hợp họ trong tổ chức "Hội Việt Nam Cách
mạng thanh niên" nhằm tiến hành công cuộc giải phóng dân tộc với trù tính “nó là quả
trứng, mà từ đó nở ra con chim non cộng sản”.
2


b) Thanh niên là lực lượng chủ đạo trong sự phát triển của xã hội
Thanh niên là lực lượng nòng cốt của cách mạng đồng thời cũng là lực lượng chủ đạo
trong công cuộc xây dựng đất nước. Cách mạng Tháng Tám thành công, đất nước độc
lập, tiền đồ rạng rỡ của dân tộc được mở ra. Nhân dịp Tết Bính Tuất 1946 - Tết Nguyên
đán đầu tiên của nước Việt Nam độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho thanh
niên và nhi đồng toàn quốc. Mở đầu bức thư, Bác viết: “Hỡi thanh niên và nhi đồng yêu
quý! Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân
của xã hội”. Đó là sự so sánh mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, biện chứng, khúc triết nhưng
cũng rất đỗi gần gũi, dễ hiểu. Mùa Xuân là mùa đẹp nhất, mùa khởi đầu của một năm tràn
đầy hy vọng, là mùa của vạn vật sinh sôi nảy nở, đâm chồi, nảy lộc, là mùa của sức sống
mới. Bác ví tuổi trẻ như mùa xuân thể hiện sự đánh giá khách quan về vai trò của thanh
niên đối với đất nước, sự phát triển của thanh niên gắn liền với sự phát triển của xã hội.
Thanh niên Việt Nam là lực lượng đơng đảo, hùng hậu, dũng cảm; có những ưu thế
nổi trội: trẻ, khoẻ, chiếm số đông trong xã hội, hăng hái nhiệt tình, nhanh nhạy trong tiếp
thu cái mới. Thế hệ trẻ tiêu biểu cho sức sống, sức phát triển của dân tộc, nếu được chăm
sóc, rèn luyện có thể đóng vai trị quan trọng trong sự nghiệp phát triển của đất nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng sớm thấy được sức mạnh dồi dào ấy, ngay trong ngày khai
trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hồ, tháng 9 năm 1945, Hồ Chí Minh
đã viết “Non sơng Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay khơng, dân tộc Việt Nam có bước tới
đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay khơng, chính là nhờ
một phần lớn ở cơng học tập của các em".
c) Thanh niên cần được quan tâm đào tạo và bồi dưỡng đầy đủ
Tại Đại hội giáo viên giỏi toàn quốc năm 1958, Bác đã khẳng định “Vì sự nghiệp

mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Chủ tịch Hồ Chí
Minh coi chiến lược “trồng người”, coi việc giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ là
một trọng tâm của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, là quốc sách phát triển đất nước.
Người cũng chỉ rõ, hạt nhân để tập hợp thanh niên, giáo dục thanh niên làm Đồn
thanh niên Cộng sản, vì thế Người rất quan tâm đến việc thành lập Đoàn thanh niên Cộng
sản. Và chỉ một năm sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, Đoàn thanh niên Cộng sản
đã được thành lập. Về chức năng, nhiệm vụ của Đồn, Hồ Chí Minh chỉ rõ: "Đoàn thanh
niên là cánh tay và đội hậu bị của Đảng, là người phụ trách dìu dắt nhi đồng". Để thực
3


hiện tốt nhiệm vụ trên, Đoàn thanh niên cần phải thường xun quan tâm cơng tác xây
dựng Đồn vững mạnh, Đồn phải tìm ra nhiều phương thức hoạt động để tổ chức, tập
hợp rộng rãi thanh niên. Đảng phải chăm lo giáo dục cho họ, đào tạo họ trở thành người
kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội.
1.2.2. Vai trò của giáo dục
Giáo dục có một vị trí quan trọng. Hồ Chí Minh nhắc nhở rằng “hiền, giữ của con
người khơng phải là tính sẵn. Phần nhiều do giáo dục mà nên” Theo Người các cháu mẫu
giáo, tiểu học như tờ giấy trắng. Chúng ta vẽ xanh thì xanh, vẽ đỏ thì đỏ. Nói như vậy để
thấy giáo dục rất quan trọng trong việc xây dựng con người, đặc biệt là thế hệ thanh niên.
a) Giáo dục là yếu tố quyết định trình độ học vấn
Theo quan điểm của Hồ Chí Minh, giáo dục là yếu tố quyết định trực tiếp nâng cao
trình độ học vấn, trình độ khoa học - cả khoa học xã hội và nhân văn, khoa học tự nhiên,
khoa học kỹ thuật - chuyên môn nghiệp vụ, ngoại ngữ, trình độ tổ chức quản lý... Giáo
dục sẽ giúp cho người học có một vốn liếng về lịch sử, văn hóa của dân tộc Việt Nam và
thế giới, mà nếu khơng có nó thì sẽ khơng giữ vững được nền độc lập dân tộc, không thể
tham gia một cách tích cực và có hiệu quả vào cơng việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Giáo dục sẽ giúp cho mỗi người dân có kiến thức mới để “biến một nước dốt nát, cực khổ
thành một nước văn hóa cao và đời sống tươi vui hạnh phúc”.
b) Giáo dục là nhân tố xây dựng và phát triển con người

Vai trị của giáo dục được Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ là nhằm phát triển toàn diện
con người Việt Nam, một nền giáo dục vì con người, cho con người và hướng tới việc
xây dựng con người mới - con người XHCN. Trong thư gửi các học sinh nhân ngày khai
trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng
định nền giáo dục mới sẽ “đào tạo các em nên những người cơng dân hữu ích cho nước
Việt Nam, một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của các em”.
Về sau, Người đã nhiều lần chỉ rõ vai trò của giáo dục là phát triển toàn diện con người
để giúp đời, phụng sự Tổ quốc và nhân dân.
1.2.3. Giáo dục thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Theo Hồ Chí Minh, phải giáo dục, đào tạo và bồi dưỡng thế hệ thanh niên một cách
toàn diện và chu đáo. Trong Thư gửi các cán bộ giáo dục, học sinh, sinh viên các trường
4


và các lớp bổ túc văn hoá, ngày 31/8/1960, Người căn dặn: “Trong việc giáo dục và học
tập, phải chú trọng đủ các mặt: đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hoá,
kỹ thuật, lao động và sản xuất”. Trước lúc đi xa, trong "Di chúc” thiêng liêng, Người cịn
ân cần căn dặn: "Đồn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung
phong, khơng ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức
cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây đựng chủ nghĩa xã hội vừa
"hồng" vừa "chuyên".
a) Giáo dục tinh thần yêu nước
Tinh thần yêu nước luôn luôn là vấn đề quan trọng và được đặt lên hàng đầu trong số
những vấn đề cần giáo dục cho thanh niên. Hồ Chí Minh nhiều lần khẳng định: dân ta có
một lịng nồng nàn u nước. Đó là sức mạnh vô địch để chiến thắng lũ cướp nước và lũ
bán nước. Chủ nghĩa yêu nước là giá trị truyền thống ngàn đời của dân tộc Việt Nam.
Trong năm điều Người dạy thiếu niên và nhi đồng, điều thứ nhất là: “Yêu Tổ quốc,
yêu đồng bào”, đối với thanh niên, “Trước hết phải yêu Tổ quốc, yêu nhân dân. Phải có
tinh thần dân tộc vững chắc và tinh thần quốc tế đúng đắn”. Thế hệ thanh niên phải nhận
thức sâu sắc chủ nghĩa yêu nước truyền thống Việt Nam với những nội dung cơ bản: Yêu

quê hương, xứ sở, xóm làng; gắn bó và cố kết cộng đồng, hướng về dân, lấy dân làm gốc;
tự hào lịch sử và văn hóa ông cha; ý thức bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ quốc gia; ý thức sâu
sắc về độc lập dân tộc.
Có thể khẳng định rằng, giáo dục tinh thần yêu nước cho thanh niên theo tư tưởng Hồ
Chí Minh là việc làm đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay, nó tiếp thêm nguồn sức
mạnh, trí sáng tạo cho hàng triệu thanh niên đang ngày đêm chiến đấu, lao động, cống
hiến trên mọi lĩnh vực vì sự phát triển của đất nước. Bác Hồ đã nói: "Thanh niên phải có
tinh thần gan dạ và sáng tạo, cần phải có chí khí hăng hái và tinh thần tiến lên vượt mọi
khó khăn gian khổ để tiến mãi không ngừng". Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, người
thanh niên yêu nước cũng phải sống xứng đáng với truyền thống vẻ vang của dân tộc.
b) Giáo dục đạo đức cách mạng
Đạo đức là yếu tố cơ bản của nhân cách tạo nên giá trị con người nên ai cũng phải tu
dưỡng, hoàn thiện mình về đạo đức. Cơng tác giáo dục tồn diện không thể thiếu việc
chăm lo giáo dục lý tưởng cách mạng. Muốn vậy thì thanh niên cần phải thấm nhuần

5


những phẩm chất đạo đức cơ bản trong tư tưởng đạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí
Minh.
Một là, phải trung với nước hiếu với dân, suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp cách
mạng. Trung với nước là phải yêu nước, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, suốt đời phấn
đấu cho Đảng, cho cách mạng, phải làm cho “dân giàu, nước mạnh”. Hiếu với dân là phải
thương dân, tin dân, thân dân, học hỏi dân, lấy trí tuệ ở dân, kính trọng dân, lấy dân làm
gốc, “hết lịng hét sức phục vụ nhân dân. Phải yêu kính nhân dân. Phải thật sự tôn trọng
quyền làm chủ của nhân dân. Tuyệt đối không được lên mặt “quan cách mạng” ra lệnh ra
oai”.
Học tập đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh là học phẩm chất con người trọn đời vì
nước vì dân, là học tập khí phách anh hùng, ý chí độc lập tự cường, kiên trì mục tiêu lý
tưởng, sáng tạo và quyết thắng, không chịu khuất phục trước mọi kẻ thù. Người đã cống

hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và thống nhất Tổ quốc, giải phóng
giai cấp cơng nhân và dân tộc bị áp bức, cho sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, cho sự
hợp tác anh em và hịa bình giữa các dân tộc.
Hai là, phải tu dưỡng, rèn luyện theo tấm gương cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ
tư; đức khiêm tốn, trung thực. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vô tư là nội dung cốt lõi
của đạo đức cách mạng, đó là phẩm chất đạo đức gắn liền với hoạt động hằng ngày của
mỗi người. Vì vậy, Hồ Chí Minh đã đề cập phẩm chất này nhiều nhất, thường xuyên nhất,
phản ánh ngay từ cuốn sách Đường cách mệnh đến bản Di chúc cuối đời.
Theo Hồ Chí Minh, “Muốn hồn thành nhiệm vụ được tốt thì chúng ta phải học tập,
chúng ta phải trau dồi tư tưởng,... phải trau dồi đạo đức cách mạng, trước hết là đức
khiêm tốn. “Khiêm tốn là một đạo đức mà mọi người cạch mạng phải luôn luôn trau
dồi” ; phải chân thành khiêm tốn, không được tự mãn, chớ kiêu ngạo, luôn luôn cầu tiến
bộ, phải "khiêm tốn, trong sạch và chính trực”.
Trung thực trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh mạng nội dung đạo đức cao quý của
người cộng sản, những người đã cơng khai nói về sự tự nguyện hy sinh cống hiến cả cuộc
sống của mình cho mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Trong cơng việc, trung
thực phải ln ln gắn bó với trách nhiệm. Hồ Chí Minh coi trách nhiệm là việc phải
làm, phải gánh vác, khơng thể thối thác. Trách nhiệm là bổn phận của mỗi người, dù ở

6


cương vị nào. Ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân là sự tự ý thức về các công việc phải
làm, “nhận rõ phải, trái, đúng sai”.
Mọi người dân Việt Nam đều có ý thức dân tộc, nhưng trước hết là lớp trẻ, tương lai
của đất nước. Trong lớp trẻ ấy, đặc biệt sinh viên phải có sự vun đắp tinh thần dân tộc, ý
thức trách nhiệm với Tổ quốc thân yêu.
Ba là, phải có đức tin tuyệt đối vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân và
hết lịng, hết sức phục vụ nhân dân; ln nhân ái, vị tha, khoan dung và nhân hậu với
con người. Phải có tình thương u đối với con người. Tình thương đó gắn liền với niềm

tin tuyệt đối vào sức mạnh và trí tuệ của nhân dân. Hồ Chí Minh ln dạy cán bộ, đảng
viên việc gì có lợi cho dân, dù nhỏ, cũng phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân dù nhỏ,
cũng phải hết sức tránh; phải gần dân, hiểu dân, phải học dân, kính trọng nhân dân; hết
lòng, hết sức phục vụ nhân dân. Lòng nhân ái, khoan dung, nhân hậu của Hồ Chí Minh
bất nguồn từ đại nghĩa của dân tộc, nên có sức mạnh và cảm hóa to lớn trong việc xây
dựng và tái tạo lương tri. Ở Hồ Chí Minh, thương người là một tình cảm lớn, sâu sắc.
Bốn là, học tập và làm theo tấm gương về ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, quyết
tâm vượt qua mọi thử thách, gian nguy để đạt được mục đích, cuộc sống. Hồ Chí Minh
đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta và nhân dân thế
giới. Người đã trải qua một cuộc đời oanh liệt, đây gian khổ hy sinh, vô cùng cao thượng
và phong phú, vô cùng trong sáng và đẹp đẽ. Học tập Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là
học tập đức tính bình tĩnh, kiên cường, chủ động vượt qua thử thách, gian nguy, kiên trì
mục đích cuộc sống, bảo vệ chân lý, giữ vững tinh thần lạc quan.
Học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cịn là phải học tấm gương về chủ nghĩa yêu
nước kết hợp với chủ nghĩa quốc tế vơ sản trong sáng. Hồ Chí Minh chẳng những là một
nhà yêu nước vĩ đại, mà còn là một chiến sĩ kiên cường của phong trào cộng sản quốc tế
và phong trào giải phóng dân tộc trong thế kỷ XX. Vì vậy, thanh niên phải ra sức trau dồi
đạo đức trở thành những con người làm chủ đất nước, đồn kết thành một khối, quyết
làm trịn nghĩa vụ cao cả vì độc lập, tự do của Tổ quốc vì hạnh phúc của nhân dân và góp
phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng của nhân dân thế giới.
c) Giáo dục chính trị, văn hố, kỹ thuật, lao động và sản xuất
Hồ Chí Minh cho rằng, việc nâng cao trình độ chính trị, văn hóa, khoa học, kỹ thuật
và lao động sản xuất là điều kiện cơ bản để tuổi trẻ cống hiến ngày càng nhiều cho Tổ
7


quốc, cho nhân dân và đây cũng là điều kiện để bảo đảm khả năng hoạt động thực tiễn
của họ. Trong khi thực hiện nội dung giáo dục này, Hồ Chí Minh rất chú trọng đến mối
quan hệ hữu cơ giữa các thành tố chính trị, văn hóa, khoa học - kỹ thuật, lao động sản
xuất. Chính Người đã giải thích, nếu khơng học tập, khơng có trình độ văn hóa thì khơng

thể nào tiếp thu được chun mơn nghiệp vụ. Nhưng nếu chỉ học tập văn hóa, khoa học kỹ thuật mà khơng học tập chính trị thì như người nhắm mắt mà đi.
Để trở thành những con người phát triển hài hoà và toàn diện, con đường duy nhất
của thanh niên là không ngừng ra sức phấn đấu, rèn luyện, học tập trên tất cả các lĩnh
vực. Điều đó có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nhất là trong điều kiện tồn cầu hố và sự
bùng nổ của cách mạng khoa học – công nghệ hiện đại. Thanh niên Việt Nam phải biết
vươn lên làm chủ những công nghệ tiên tiến nhất, để rút ngắn khoảng cách với những
quốc gia phát triển.
d) Giáo dục, bồi dưỡng nếp sống văn hóa và thể chất
Hồ Chí Minh ln coi con người là nhân tố quyết định trong sự thành công của sự
nghiệp cách mạng, sự tiến bộ của xã hội. Người khẳng định, văn hóa là nền tảng tinh thần
của xã hội, phải giáo dục nếp sống, lối sống văn hóa cho thanh niên. Về giáo dục thể
chất, Người cho rằng, làm việc gì cũng phải có sức khỏe mới thành công. Người viết:
“Luyện tập thể dục bồi bổ sức khỏe là bổn phận của mỗi một người yêu nước... Mỗi một
người dân yếu ớt tức là cả nước yếu ớt, mỗi một người dân khỏe mạnh tức là cả nước
mạnh khỏe”.
Người đã nêu một tấm gương sáng về rèn luyện thể dục, thể thao, đồng thời kêu gọi
mọi người, nhất là thanh niên, phải thường xuyên rèn luyện thể chất, coi đó là trách
nhiệm và bổn phận của mình. Họ cần có những hoạt động vui chơi lành mạnh: "Thanh
niên phải chuyên tâm học hành và công tác, nhưng cũng cần có vui chơi. Vui chơi lành
mạnh là một bộ phận trong sự sinh hoạt của thanh niên”.
1.2.4. Phương pháp giáo dục thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Theo Hồ Chí Minh, để giáo dục thanh niên đạt hiệu quả cao nhất cần kết hợp các
phương châm, phương pháp giáo dục một cách khoa học.
a) Học đi đôi với hành, lý luận kết hợp với thực tiễn

8


Giáo dục thanh niên phải thông qua hoạt động thực tiễn, thơng qua tổ chức, có nghĩa
là việc giáo dục thanh niên không chỉ dừng lại ở lý thuyết đơn thuần, mà phải thông qua

hoạt động hằng ngày của họ, bởi vì chỉ thơng qua hoạt động thực tiễn, thì mới tơi luyện
được ý chí, rèn luyện được phẩm chất đạo đức của thanh niên, đồng thời qua đó thanh
niên mới thấy được mặt mạnh và yếu để phát huy hay khắc phục.
Phải kết hợp giữa lý luận và thực tiễn trong giáo dục qua các hoạt động thực tiễn,
phong trào, nâng cao hơn nữa kiến thức chuyên môn, phát huy khả năng sáng tạo và giác
ngộ sâu sắc hơn về lý tưởng cho thanh niên. Phương pháp gắn lý luận với thực tiễn, lấy
thực tiễn làm thước đo của lý luận được thanh niên thể hiện rõ ràng trong cả thời kỳ
kháng chiến giành độc lập dân tộc và thời kỳ đổi mới, khi đất nước chuyển mình, chủ
động hội nhập quốc tế.
b) Phối hợp gia đình – nhà trường – xã hội
Chủ tịch Hồ Chí Minh coi cơng tác giáo dục thanh niên là một khoa học, Người
khẳng định “Giáo dục trong nhà trường chỉ là một phần, cịn cần có sự giáo dục ngồi xã
hội, trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được tốt hơn”. Trường học
là nơi thuận lợi nhất để giáo dục thanh niên trên mọi phương diện, là nơi tuổi trẻ tiếp thu
những tri thức, những kinh nghiệm để chuẩn bị hành trang bước vào đời. Nhà trường là
môi trường để thanh niên trau dồi đạo đức, ý chí, rèn luyện những phẩm chất cần thiết
cho tương lai.
Qua lao động, qua việc xử lý các mối quan hệ hằng ngày, gia đình đã truyền cho con
trẻ những nét đẹp của truyền thống gia đình, dịng họ, truyền thống văn hóa dân tộc. Từ
đó, mỗi cá nhân hình thành và bồi dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tình
cộng đồng, lịng nhân ái, tinh thần tự lực, tự cường, anh hùng trong chiến đấu, chăm chỉ,
cần cù trong lao động sản xuất.
Người cho rằng giáo dục thanh niên không thể tách rời mà phải liên hệ chặt chẽ với
những phong trào hoạt động của xã hội. Những kiến thức được trang bị ở trường, ở lớp,
thanh niên phải vận dụng ngay vào thực tiễn thông qua phong trào. Các đoàn thể là một
yếu tố quan trọng trong việc đào tạo thế hệ trẻ, nhất là Đoàn thanh niên.
c) Đề cao và phát huy tinh thần tự giáo dục, tự rèn luyện của thanh niên

9

Theo quan điểm của Người, để trở thành những cán bộ cách mạng chân chính, thanh
niên phải coi việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức là nền tảng, là gốc, bởi vì: “Có đạo đức
cách mạng thì khi gặp khó khăn, gian khổ, thất bại, cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh coi tự giáo dục là yếu tố quyết định đến chất lượng giáo dục. Bởi
vì, giáo dục khơng chỉ nhằm trang bị tri thức mà cịn là bồi dưỡng tình cảm, rèn luyện ý
chí, hành động cho thanh niên. Nếu thanh niên khơng tự giác, tích cực trong tự giáo dục
thì q trình giáo dục khơng thể có kết quả tốt.
Biết kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục và tự giáo dục, tức là phải cố gắng học tập và chỉ
có học thì mới biết yêu Tổ quốc, yêu lao động, mới phụng sự được Tổ quốc, phụng sự
được nhân dân, làm cho dân giàu, nước mạnh, mới biết cái hay cái tốt để đi theo, cái xấu
để loại trừ, và người còn chỉ rõ những điều cần phải học. Đối với thanh niên, phải tự giác,
tự động, cần phải làm đầu tàu, gương mẫu trong phong trào thi đua yêu nước. Đâu Đảng
cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên.
d) Kết hợp giữa “xây” và “chống” trong giáo dục thanh niên
Để tạo nên những con người hoàn thiện về tài, đức, phục vụ sự nghiệp cách mạng,
theo Hồ Chí Minh cần phải quán triệt nguyên tắc xây phải đi đôi với chống. Xây phải đi
đơi với chống, Hồ Chí Minh đã chỉ ra cho thanh niên “Những điều nên chống: Thanh
niên cần phải chống tâm lý cá nhân hóa, chỉ lo lợi ích riêng và sinh hoạt riêng của mình.
Chống tâm lý ham sung sướng và tránh khó nhọc. Chống thói xem khinh lao động, nhất
là lao động chân tay. Chống lười biếng, xa xỉ. Chống cách sinh hoạt ủy mị. Chống thói
kiêu ngạo, giả dối, hay khoe khoang”.
2.

Vận dụng hiện nay

2.1.

Thực trạng việc giáo dục thanh niên Việt Nam

2.1.1. Thành tựu đạt được
Đảng luôn nhận thức rõ thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân
tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh của quốc gia, dân tộc. Chính vì vậy, từ khi
ra đời đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đánh giá đúng vị trí, vai trị quan trọng của
thanh niên, đặt niềm tin vào thanh niên, thường xuyên chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng và
tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên phấn đấu để hình thành một thế hệ con người mới
có lý tưởng cao đẹp, có ý thức trách nhiệm cơng dân, có tri thức, có sức khỏe, lao động

10


giỏi, sống có văn hóa và tình nghĩa, giàu lịng yêu nước và tinh thần quốc tế chân chính,
giáo dục, bồi dưỡng tổ chức thanh niên thành lực lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự
nghiệp của Đảng và đất nước.
Công tác thanh niên luôn được xác định là nhiệm vụ ưu tiên của Đảng và cả hệ thống
chính trị. Từ khi thực hiện công cuộc đổi mới (năm 1986) đến nay, Đảng ta đã ban hành 3
nghị quyết chuyên đề về cơng tác thanh niên:
Ngày 9/2/1991, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 25-NQ/TW “Về đổi mới và
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên”. Đây là Nghị quyết có tầm
quan trọng đặc biệt, là điểm khởi đầu cho đường lối đổi mới của Đảng về công tác thanh
niên thời kỳ đổi mới.
Ngày 14/1/1993, Nghị quyết số 04-NQ/HNTW, của Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp
hành Trung ương Đảng khóa VII, về “Cơng tác thanh niên trong thời kỳ mới” được ban
hành là bước chuyển biến có tính đột phá, căn bản trong nhận thức, chủ trương của Đảng
đối với công tác thanh niên. Nghị quyết khẳng định: “Công tác thanh niên là vấn đề sống
còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng”.
Ngày 25/7/2008, Hội nghị Trung ương 7 khóa X đã ban hành Nghị quyết số 25NQ/TW, “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ
đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa”, Nghị quyết nêu rõ: “Thanh niên là rường cột
của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước... là nhân tố quyết định sự thành bại của
sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ

nghĩa xã hội”.
Trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, cấp ủy đảng và người đứng đầu các cơ
quan, đơn vị, địa phương đã quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối về tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước; triển khai nhiều chương trình, dự án, như Dự án tuyển chọn 600 trí thức
trẻ ưu tú, có trình độ đại học tăng cường về làm Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã; Đề án
thí điểm tuyển chọn trí thức trẻ tình nguyện về các xã nghèo tham gia phát triển nơng
thơn, miền núi… Qua đó, nhiều thanh niên đã trở thành nguồn cán bộ có chất lượng;
những doanh nhân trẻ thành đạt, những gương điển hình tiên tiến trong nhiều lĩnh vực
của đời sống xã hội.
2.1.2. Những mặt hạn chế
11


Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích to lớn đã đạt được thì việc giáo dục thanh niên
theo tư tưởng Hồ Chí Minh vẫn cịn một số hạn chế: một số cấp ủy và người đứng đầu cơ
quan, đơn vị, địa phương chưa thật sự chú trọng đến việc giáo dục đạo đức cách mạng
cho thanh niên; còn nặng về hình thức, chưa chú trọng đến nội dung, đi sâu vào những
vấn đề đặt ra cần tập trung giáo dục cho thanh niên. Do đó, chất lượng, hiệu quả của một
số phong trào, mơ hình, chương trình, hoạt động của Ðồn thiếu tính chiều sâu, bền
vững; sức hấp dẫn thu hút tập hợp thanh niên trong các hoạt động của Ðồn, Hội chưa
cao.
Một bộ phận thanh niên vẫn cịn lúng túng, mơ hồ trong nhận thức về âm mưu, thủ
đoạn của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam. Đáng lo ngại hơn, vẫn cịn có
những thanh niên chưa tích cực trong học tập, rèn luyện, khơng tham gia vào hoạt động
của các đoàn thể, các tổ chức xã hội, có biểu hiện suy thối về tư tưởng, có lối sống
bng thả, gây hậu quả nghiêm trọng cho bản thân, gia đình và xã hội.
2.2.

Giải pháp nâng cao hiệu quả cơng tác giáo dục thanh niên

Để hình thành một lớp thanh niên ưu tú, kế tục xuất sắc sự nghiệp cách mạng của
Đảng và nhân dân, phải quan tâm chăm lo nhiều hơn nữa tới việc bồi dưỡng, giáo dục,
rèn luyện thế hệ trẻ.
Thứ nhất, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ
Chí Minh, về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước với
nội dung và phương pháp thích hợp làm cơ sở cho phát triển tư duy biện chứng, bản lĩnh
chính trị, nâng cao ý thức trách nhiệm, giữ vững niềm tin của thanh niên vào mục tiêu
độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn.
Thứ hai, khắc phục tư tưởng hoài nghi, hoang mang, dao động, phai nhạt mục tiêu, lý
tưởng cách mạng, giảm lòng tin vào sự lãnh đạo của Đảng ở một bộ phận giới trẻ hiện
nay. Kiên trì xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam có đạo đức cách mạng, có ý thức chấp
hành kỷ luật, có văn hóa, lối sống lành mạnh...
Thứ ba, trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng; trước
những thời cơ và những thách thức mới của cơ chế thị trường, của cuộc Cách mạng công
nghiệp lần thứ tư, cần coi trọng việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, khoa học kỹ thuật, ngoại ngữ cho thế hệ trẻ... Xây dựng một thế hệ có ý thức tự giác tiếp thu những

12


kiến thức về kinh tế, khoa học  - kỹ thuật, văn hóa - xã hội, có khả năng làm chủ khoa
học, cơng nghệ, kỹ thuật hiện đại, có đủ năng lực làm việc trong môi trường quốc tế.
Thứ tư, xây dựng mơi trường xã hội tích cực, thuận lợi để thanh niên phát triển và
hồn thiện nhân cách, có điều kiện cống hiến cho đất nước. Chăm lo toàn diện đời sống
vật chất, tinh thần và nhu cầu, lợi ích chính đáng của thanh niên, như nhu cầu học tập, rèn
luyện, việc làm, nhu cầu vui chơi giải trí. Đặc biệt, cần coi trọng tài năng trẻ, tạo bước
chuyển có tính đột phá trong bố trí và sử dụng cán bộ trẻ trên tất cả các lĩnh vực, ở tất cả
các cấp, coi đây là một nội dung quan trọng về công tác cán bộ của Đảng để lựa chọn cán
bộ lãnh đạo cho tương lai.
3.

Liên hệ bản thân

Thanh niên Việt Nam ngày nay mang trên vai trọng trách lịch sử, đó là phải trở thành
lực lượng có trí tuệ và có tay nghề cao, có đạo đức và lối sống trong sáng, có sức khỏe
thể chất và sức khỏe tầm thần cường tráng để đưa Việt Nam “sánh vai với những cường
quốc năm châu” như mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Để học tập theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh, bản thân sinh viên phải rèn luyện cho mình những đức tính như:
trung thành, tận tụy, thật thà và chính trực.
Thứ nhất, phải trung với nước, hiếu với dân, suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp giải
phóng dân tộc, giải phóng giai cấp giải phóng con người. Thanh niên phải tích cực tham
gia học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị, bồi đắp lý tưởng cách mạng trong sáng.
Bối cảnh trong nước và quốc tế đang tác động lên tất cả các đối tượng thanh niên, tác
động một cách tồn diện lên tư tưởng, tình cảm, lối sống, nhu cầu của từng thanh niên.
Do đó, thanh niên phải rèn luyện để có lập trường tư tưởng vững vàng, có lịng u nước,
có niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, có đạo
đức trong sáng và lối sống lành mạnh; tích cực tham gia vào các cuộc đấu tranh bảo vệ
Đảng, Nhà nước và bảo vệ cương lĩnh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước; đấu tranh chống lại các phần tử phản động, tệ nạn xã hội, tham nhũng…
Thứ hai, phải biết cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, địi riêng trong sáng, nếp
sống giản dị và đức khiêm tốn phi thường. Cần rèn luyện cho bản thân thói quen sinh
hoạt tốt, cần cù lao động, siêng năng học tập, có tinh thần tự giác và có trách nhiệm trong
mọi hoạt động, nói đi đơi với làm. Đồng thời, cá nhân cần có thói quen sống tiết kiệm,
khơng tiêu xài hoang phí, khơng tham lam. Mỗi người cịn cần có một thái độ sống trung
13


thực, thẳng thắn, đứng đắn, xây dựng thái độ sống tích cực và bài trừ những thói hư tật
xấu, những thú tiêu khiển khơng lành mạnh, khơng ngừng nhìn nhận, kiểm điểm lại bản
thân để kịp thời sửa chữa. Bên cạnh đó, phải biết đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá

nhân, khơng vị kỉ, khơng thiên vị.
Thứ ba, phải luôn nhân ái, vị tha, khoan dung và nhân hậu với con người, sống có
tình có nghĩa. Phải biết u thương, đùm bọc những người có hồn cảnh khó khăn, không
phân biệt màu da, sắc tộc. Luôn giúp đỡ, khoan dung với bạn bè, gia đình,... thơng qua
hành động cụ thể, thiết thực (giúp đỡ việc nhà cho gia đình, qun góp ủng hộ người có
hồn cảnh cơ nhỡ,…). Phải tin tưởng vào sức mạnh của cộng đồng, nhân dân nói chung,
hết lịng phục vụ cộng đồng.
Thứ tư, phải rèn luyện ý chí, tinh thần kiên định, quyết tâm vượt qua những khó khăn
trong cuộc sống. Khi làm việc gì đều phải dốc sức làm, khơng vì khó khăn mà nản lòng,
từ bỏ. Với thế hệ trẻ, tinh thần lạc quan đặc biệt quan trọng, có thể giúp thanh niên tích
cực học tập, phấn đấu hồn thiện bản thân, dám nghĩ, dám làm.
Thứ năm, cần có tinh thần quốc tế trong sáng. Đó là sự tơn trọng, hiểu biết, đoàn kết
với những người thuộc các dân tộc khác nhau trên toàn thế giới. Loại bỏ sự phân biệt sắc
tộc, màu da, phấn đấu cho một thế giới bình đẳng, công bằng, văn minh. Thanh niên cần
chủ động tham gia vào quá trình hội nhập quốc tế; tham gia giải quyết các vấn đề tồn
cầu; tham gia vào cơng tác ngoại giao nhân dân để nâng tầm ảnh hưởng của Việt Nam
trên trường quốc tế; chủ động và tham gia có hiệu quả vào giải quyết các vấn đề tồn cầu
như: giữ gìn hịa bình, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, chống khủng bố, bảo vệ mơi trường
và ứng phó với biến đổi khí hậu tồn cầu, hạn chế sự bùng nổ dân số, phòng ngừa và đẩy
lùi các dịch bệnh hiểm nghèo…
Thứ sáu, tích cực học tập và tự học tập để nâng cao trình độ văn hóa, chun môn,
khoa học, kỹ thuật và tay nghề. Trong thời kỳ phát mới, thanh niên nước ta cần nâng cao
trình độ học vấn, tay nghề khả năng thực tế, kỹ năng lao động để thích ứng với thị trường
lao động trong nước và thị trường lao động quốc tế. Thanh niên phải tích cực tham gia
xây dựng xã hội học tập với phương châm: người thanh niên nào cũng phải học ở đâu,
làm gì, thời gian nào cũng phải học, người thanh niên nào cũng phải xác định tham gia họ
tập thường xuyên, suốt đời là quyền và nghĩa vụ của bản thân.

14

III.

KẾT LUẬN

Những tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên vẫn có ý nghĩa đối với sự
nghiệp phát triển giáo dục của nước ta hiện nay. Chúng ta khơng chỉ tìm thấy trong tư
tưởng của Người những gợi ý để tháo gỡ các vướng mắc cụ thể về vai trị, nội dung của
giáo dục…, mà cịn có thể học được từ đó phương pháp luận giải quyết vấn đề của Chủ
tịch Hồ Chí Minh. Các phương pháp này rất gần với những gì đang được nói tới hiện nay
như mục tiêu của giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo
đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc
và CNXH; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất.
Trong bối cảnh đất nước đang ngày càng hội nhập quốc tế sâu rộng với nền khoa học
và kỹ thuật phát triển như vũ bão hiện nay, thanh niên càng cần phải trau dồi cho mình
đạo đức cách mạng, có khả năng thích ứng với sự phát triển của xã hội, có tư duy đột
phá, vững bước vượt qua mọi khó khăn, xứng đáng với niềm tin và sự kỳ vọng của Đảng
và Nhân dân đối với mình. Với nhiệt huyết, nghị lực, ý chí vươn lên mạnh mẽ và đang
được sống trong mơi trường hồ bình, đổi mới, phát triển của đất nước, thanh niên Việt
Nam nhất định sẽ nêu cao tinh thần tiên phong, bản lĩnh, đồn kết, sáng tạo góp phần
cùng toàn Đảng, toàn quân, toàn dân giữ vững và phát huy các thành quả cách mạng, xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.

15


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Tư Tưởng Hồ Chí Minh
2. Giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh www.tapchicongsan.org.vn – 01/10/2020
3. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên

trong giai đoạn hiện nay – tạp chí Tổ Chức Nhà Nước - 10/07/2021
4. Giáo dục tình yêu nước cho thanh niên Việt Nam - www.tiengnoitre.org – 03/2015
5. Vị trí, vai trị của thanh niên trong tư tưởng Hồ Chí Minh tuyengiaothainguyen.org.vn - 26/03/2018