Tài liệu Trị đái tháo đường bằng đông y pdf

Trị đái tháo đường bằng đông y
Trong những năm gần đây, đái tháo đường và các biến chứng của nó đã và
đang có xu hướng gia tăng và thực sự đã trở thành mối lo ngại trên phạm vi toàn
thế giới. Trong bài viết này, chúng tôi xin được giới thiệu những nét cơ bản nhất
về Đông y trị liệu đái tháo đường để độc giả có thể tham khảo.
Khái niệm
Biểu hiện chủ yếu của đái tháo
đường người xưa gọi là “tam đa, nhất
thiểu”, nghĩa là ăn nhiều, uống nhiều, đái
nhiều và sút cân nhanh. Về trị liệu, cổ
nhân thường lấy biện chứng “tam tiêu”
làm cơ sở, nghĩa là phân chia thành 3 thể:
thượng tiêu (phần trên cơ thể, gồm tâm và
phế), trung tiêu (phần giữa cơ thể, gồm tỳ
và vị) và hạ tiêu (phần dưới của cơ thể,
gồm can, thận, tiểu trường, đại trường và bàng quang).
Hải sâm.
Nguyên nhân và cơ chế sinh bệnh
Theo cổ nhân, tiêu khát phát sinh chủ yếu do các nguyên nhân như bẩm thụ tiên
thiên bất túc, ẩm thực bất điều (ăn uống bất hợp lý), tình chí thất điều (yếu tố tâm thần
kinh), ngoại cảm lục dâm (yếu tố môi trường, nhiễm khuẩn), cửu phục đan dược (dùng
thuốc bất hợp lý), trường kỳ ẩm tửu, phòng lao bất điều (tửu sắc và lao lực quá độ)
Các nguyên nhân này tác động trực tiếp hoặc gián tiếp làm rối loạn công năng các tạng
phủ, trong đó đặc biệt là ba tạng: tỳ, phế và thận, từ đó mà phát sinh tiêu khát.
Nguyên tắc trị liệu
- Điều trị toàn diện, nguyên tắc này xuất phát từ quan điểm chỉnh thể, coi nhân
thể là một khối thống nhất. Toàn diện nghĩa là: (1) trong trị liệu phải luôn luôn chú ý
xem xét và điều chỉnh công năng tạng phủ bị bệnh trong mối quan hệ ràng buộc và tác
động qua lại với tất cả các tạng phủ khác; (2) sử dụng tổng hợp các biện pháp: dùng
thuốc và không dùng thuốc, thuốc và chế độ ăn uống, sinh hoạt, tập luyện khí công
dưỡng sinh

- Biện chứng luận trị, nghĩa là phải căn cứ vào bệnh cảnh lâm sàng cụ thể và
giai đoạn bệnh, đặc điểm về thể chất, giới tính, tuổi tác của từng người bệnh mà lựa
chọn thuốc và các biện pháp trị liệu cho phù hợp.
- Chú ý vận dụng các liệu pháp có tính tự nhiên như dược thiện (món ăn – bài
thuốc), trà dược, xoa bóp, bấm huyệt, khí công, dưỡng sinh Nguyên tắc này dựa trên
quan điểm “thiên nhân hợp nhất”: con người và tự nhiên là thống nhất, con người khởi
nguồn từ tự nhiên, dựa vào tự nhiên, phát triển cùng với tự nhiên.
Phương pháp cụ thể
Có thể chia làm hai biện pháp lớn là dùng thuốc và không dùng thuốc
Dùng thuốc: Thường theo 3 phương thức biện chứng luận trị, chuyên bệnh
chuyên phương và vận dụng kinh nghiệm dân gian.
- Biện chứng luận trị: Tùy theo từng thể bệnh mà lựa chọn các vị thuốc và bài
thuốc cho phù hợp. Ví như: với thể táo nhiệt thương phế biểu hiện bằng các triệu
chứng phiền khát, uống nhiều, ăn nhiều, họng khô miệng táo, tiểu tiện nhiều lần, đại
tiện táo, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng khô thì chọn dùng bài thuốc Tăng dịch thừa khí thang
gia giảm; với thể thận âm khuy hư biểu hiện bằng các triệu chứng người gầy, tiểu tiện
nhiều lần, đầu choáng mắt hoa, tai ù, tai điếc, hay có cảm giác sốt nóng về chiều, lòng
bàn tay và bàn chân nóng, đổ mồ hôi trộm, họng khô, miệng khát, đại tiện táo, chất
lưỡi đỏ không có rêu thì chọn dùng bài thuốc Tả quy hoàn gia giảm, với thể tỳ hư
đàm trệ biểu hiện bằng các triệu chứng người béo trệ, hay chướng bụng, ăn kém, chậm
tiêu, đầu nặng, tay chân rã rời, lưỡi bệu có vết hằn răng thì chọn dùng bài thuốc
Hoắc phác hạ linh thang gia giảm
- Chuyên bệnh chuyên phương: Là
phương pháp sử dụng một bài thuốc cố định
dùng chung cho tất cả các thể bệnh, cũng có
thể gia giảm nhưng số lượng không nhiều. Ví
như: Ở Trung Quốc, các nhà y học cổ truyền
đã nghiên cứu và xây dựng hàng chục phương
thuốc trị liệu tiểu đường khác nhau như: tiêu
khát linh, thủy điệt tam hoàng thang, giáng

đường tụy phúc khang, phức phương tam tiêu
thang, ích khí tư thận thang, sinh tân ngọc
dịch cao, giáng đường kháng niêm phương,
bối qua ẩm, ích nhân đường, giáng đường ẩm II Thực chất, đây là phương pháp trị
liệu theo phương thức “biện bệnh luận trị”.
Mướp đắng.
- Vận dụng kinh nghiệm dân gian: Đây là phương pháp trị liệu thường rất đơn
giản, dễ kiếm, dễ dùng, rẻ tiền và có hiệu quả ở các mức độ khác nhau. Kinh nghiệm
trị liệu tiểu đường trong dân gian là rất phong phú nhưng chưa được chú ý đúng mức
và khai thác hết. Ví như: dùng lá ổi, rễ cây dâm bụt, rễ cây dâu tằm, mướp đắng, thiên
hoa phấn, củ mài, hoàng liên sắc uống; dùng dưa hấu, cà rốt, lê, dưa chuột, bí đao,
mướp đắng ép lấy nước uống hằng ngày; dùng con gián hoặc cương tàm sao vàng
tán bột uống
Không dùng thuốc: Là sử dụng các liệu pháp tự nhiên như châm cứu, bấm
huyệt, xoa bóp, dược thiện, trà dược, cháo thuốc, dán thuốc vào huyệt, tắm thuốc, tập
luyện khí công dưỡng sinh Ví như, chế độ ăn nên trọng dụng các loại thực phẩm như
râu ngô, các chế phẩm của đậu tương và đậu đen, xích tiểu đậu, bạch biển đậu, mướp
đắng, bí đỏ, bí đao, dưa hấu, tỏi, hoài sơn, hành tây, rau cần, cà rốt, củ cải, măng, hẹ,
ngân nhĩ, hải tảo, tụy lợn, cá quả, cá trạch, hải sâm ; thường xuyên dùng các loại trà
dược như khổ qua trà, nam qua phấn giáng đường trà, ngọc mễ tu trà, la hán quả trà,
mạch môn hoàng liên trà, hoàng tinh ngọc trúc trà, mạch đông sinh địa tiêu khát trà,
cát phấn ngọc tuyền trà, dương sâm hoa phấn tiêu khát trà ; có thể dùng các loại cháo
thuốc như cháo tụy lợn, cháo khổ qua, cháo nhị phấn trư đỗ, cháo địa cốt bì ngọc mễ
tu, cháo đông qua dĩ nhân