Bai 2 Trong long me

Tiết 4
TRONG LỊNG MẸ
Trích: “Những ngày thơ ấu”
(Ngun Hồng)
Ngày soạn:15/08/2017
Ngày dạy: .../.../2017
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Khái niệm thể loại hồi kí
- Hiểu được nỗi đau của chú bé mồ côi cha, phải sống xa mẹ.
- Cảm nhận được tình u thương vơ bờ của chú bé Hồng đối với người mẹ bất
hạnh.
2. Kỹ năng
- Đọc – hiểu một văn bản hồi kí, biết cách ghi chép các sự việc theo thể kí.
- Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự
sự để phân tích tác phẩm truyện.
3. Thái độ
- Giáo dục học sinh đồng cảm với nỗi đau tinh thần, tình yêu thương mẹ mãnh
liệt của bé Hồng. Từ đó biết cảm thơng với nỗi bất hạnh của người khác
II. Chuẩn bị
1. Phương pháp
- Phương pháp vấn đáp, gợi mở, phân tích, thảo luận, diễn giảng.
2. Phương tiện
- Giáo viên:
+ Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án.
+ Tranh minh họa tác phẩm. Bảng phụ ghi các hình ảnh đối chiếu.
- Học sinh:
+ Sách giáo khoa, vở bài tập.
+ Đọc bài, tóm tắt và soạn bài theo câu hỏi SGK. Chia bố cục, xác định nội dung
chính của từng phần.
III. Tiến trình lên lớp

1. Ổn định tổ chức


2. Kiểm tra bài cũ :
Câu hỏi:
1, Diễn biến tâm trạng của nhân vật “tôi” thể hiện ở những thời điểm nào
trong buổi tựu trường đầu tiên?
2, Nêu chủ đề của truyện ngắn?
3, Ghi (nói) lại ấn tượng của em trong buổi tựu trường đầu tiên?
3. Bài mới
Chúng ta là những người được sinh và và lớn lên trong vòng tay yêu
thương của cha mẹ. Được trải qua những giây phút êm đềm hạnh phúc bên gia
đình. Chắc hẳn các em sẽ có một tuổi thơ thật đẹp phải khơng nào? Tuy nhiên, ở
đâu đó trên cõi đời này vẫn cịn rất nhiều người bất hạnh, hồn cảnh éo le không
thể cho họ một cuộc sống sung túc đầy đủ tình thương như bao người khác.
Trong tiết học ngày hơm nay, thầy trò chúng ta sẽ cùng đến với một hồn cảnh
như thế qua văn bản: Trong lịng mẹ được trích từ tác phẩm “Những ngày thơ
ấu” của cố nhà văn Nguyên Hồng.
Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung kiến thức

Hoạt động 1:

I. Tìm hiểu chung.

*GV cho HS đọc phần chú
thích.

1. Tác giả.

- Em hãy giới thiệu vài nét về
nhà văn Ngun Hồng?
(tên khai sinh là gì? Q ơng
ở đâu? Bắt đầu sự nghiệp từ
lúc nào? Sáng tác chủ yếu về
đề tài gì? Phong cách sáng
tác? Thành tựu nổi bật? )

HS trình bày dựa vào chú
thích SGK/18,19.

=> Tên khai sinh là Nguyễn
Nguyên Hồng (1918-1982),
quê ở thành phố Nam Định;
trước CM sống chủ yếu ở
cảng Hải Phịng, trong một
xóm lao động nghèo.  Tác
phẩm đầu tay đã hướng ngòi
bút về những người cùng khổ
gần gũi là ông yêu thương
thắm thiết. Sau cách mạng,
tiếp tục sáng tác tiểu thuyết,
kí, thơ, sử thi nhiều tập…
Được truy tặng giả thưởng
*Chốt: Ông là nhà văn của HCM về VH –NT (1996).
những người lao động cùng
khổ (dưới đáy xã hội)  Yêu

- Nguyên Hồng (19181982)
- Tuổi thơ cơ cực, cay
đắng => vốn sống, bản
lĩnh.
- Nhà văn của những
người lao động cùng
khổ, nhà văn của phụ nữ
và trẻ em.

- Đa tài, sáng tác nhiều
thể loại nhưng thành
công nhất là văn xuôi.
- Giọng văn chân thực,
dạt dào và thấm đượm


thương, trân trọng vẻ đẹp đáng
quý của họ. Sáng tác giàu chất
trữ tình (thiết tha, chân thành)

tình thương.

? Văn bản này nằm trong tác => Văn bản trích “Những
phẩm nào nào? Nội dung ngày thơ ấu” kể về tuổi thơ
chính và bố cục? Xuất bản? cay đắng của tác giả. Tác
phẩm gồm 9 chương, đăng
trên báo năm 1938, in thành
sách năm 1940.
*Chốt: Những ngày thơ ấu

viết về tuổi thơ cay đắng (mồ
côi cha, sống với mẹ mà phải
sống với người cô độc ác của
bé Hồng – tác giả  bộ mặt
lạnh lùng của xã hội đồng
tiền, thành kiến cổ hũ, nhỏ
nhen độc ác của đám thị dân
 Tình máu mũ cũng khơ
héo nhưng tình mẫu tử thiêng
liêng, u mẹ tha thiết, vượt
qua giọng lưỡi xúc xỉm, dư
luận không mấy tốt đẹp về
người mẹ )

2. Tác phẩm:
- Những ngày thơ ấu
+ TL: Hồi kí.
+ In báo: 1938
+ Gồm 9 chương
=> Kể về tuổi thơ cay
đắng của tác giả.
=> Tiêu biểu cho phong
cách sáng tác của
Nguyên Hồng.

? Đoạn trích thuộc chương
mấy của “Những ngày thơ
ấu”
=> Đoạn trích thuộc chương 5.

- Đoạn trích thuộc
chương 5.

Hoạt động 2: Hướng dẫn HS
tìm hiểu văn bản

II. Tìm hiểu văn bản

*Hướng dẫn đọc:
+ Cuộc đối thoại với bà cơ: bà
cơ chì chiết, đay nghiến, cố hạ
uy tín người mẹ trong lòng
đứa con. Bé Hồng yếu đuối
vừa cứng cõi, tự hào về mẹ
xen lẫn đau đớn khi thấy mẹ bị
xúc phạm.
+ Mẹ con gặp gỡ  diễn cảm:
nỗi xúc động vô bờ bến của
chú bé khi gặp mẹ (ríu chân,

* Đọc
- HS lắng nghe


nũng nịu nép vào mẹ, làm sao
bé lại…)
Gọi 3 HS đọc (phân vai)
theo sự hướng dẫn  Nhận
xét ngắn gọn cách đọc của HS
Tìm hiểu chú thích: rất kịch, - HS đọc theo phân công

tha hương cầu thực, tâm can,
thành kiến, cổ tục, ảo ảnh,…
? Toàn bộ văn bản gồm có
hai cảnh. Dựa vào đó, em
- HS lắng nghe
hãy xác định bố cục của văn
bản và nêu nội dung chính
từng phần?

=> Chia làm 2 phần:
+ P1: “Từ đầu … người ta
hỏi đến chứ.”  Tâm địa
xấu xa của người cô bé
Hồng.
+ P2: Cịn lại  Tình u
mãnh liệt của chú bé Hồng
đối với mẹ.

! Yêu cầu HS quan sát phần
1, chú ý những từ ngữ, chi
tiết liên quan đến biểu hiện
của người cơ.

1. Tâm trạng của bé
Hồng khi trị chuyện
với người cơ
a. Nhân vật bà cơ

? Người cơ đã nói gì với bé
Hồng? Mục đích của những

lời nói đó là gì? Chi tiết nào
trong lời nói của người cơ thể
=> Quan sát đoạn trích (phần
hiện rõ bản chất của nhân
1)
vật?
=> Mày có muốn vào Thanh
Hóa chơi với mẹ mày
khơng?

- Lời nói: cay độc
_ Mày có muốn vào…
chơi với mẹ mày không?
(cười hỏi)
_ Mợ mày phát tài lắm
(giọng ngọt)

_ Tao chạy cho tiền tàu,
và… thăm em bé chứ
Mợ mày phát tài lắm, có (vỗ vai, cười nói, ngân


như dạo trước đâu!

dài)

Mày dại quá, cứ vào đi,
tao chạy cho tiền tàu. Vào
mà bắt mợ mày may vá, sắm
sửa cho và thăm em bé chứ.

 châm chọc, nhục mạ,
cay nghiệt, cao tay.
? Mục đích săm soi, hành hạ, Kéo đứa cháu vào trò chơi
nhục mạ đứa bé tự trọng, độc ác dàn tính sắn với mục
ngây thơ bằng việc xốy vào đích châm chọc, nhục mạ.
nỗi đau, nỗi khổ tâm có đạt
được khơng? Điều đó giúp
em hiểu thêm gì về người cô?
? Khi dồn cậu bé đến sự đau
khổ tột cùng, bà cơ có thái độ
như thế nào?

- Nụ cười: rất kịch (giả
dối)
- Cử chỉ, thái độ: Giả vờ
quan tâm, thương cháu.

=> Từ cười đáp lại  im lặng
cúi đầu xuống đất , lịng thắt
lại, khóe mắt cay cay  nước
mắt ròng ròng cay nghiệt,
cao tay

_ Kể về sự khốn khổ
của mẹ Hồng (tươi cười
kể)

? Các chi tiết vỗ vai, nhìn
mặt, đổi giọng, nghiêm nghị
có phải người cơ đã chịu

nhượng bộ?

_ Hạ giọng, ngậm ngùi
thưong xót

=> Tươi cười kể các chuỵên
(về sự khốn khổ của người
mẹ) với thái độ thích thú)

Giả dối, thâm hiểm,
trơ trẻn

=> Thay đổi đấu pháp tấn
cơng: hạ giọng, ngậm ngùi
thưong xót người đã mất (Đỡ
tủi cho cậu… mày cũng cịn
phải có họ có hàng) Giả
dối, thâm hiểm, trơ trẻn
? Qua cuộc thoại giữa người
cô và bé Hồng, em quan sát
thấy cử chỉ, lời nói của người
cơ thể hiện như thế nào? Tìm


chi tiết chứng minh!
=> Lời nói ngọt ngào nhưng
thật cay độc; Lúc nào cũng
cười, tỏ vẻ thân thiện, gần gũi
(cười hỏi, cười rất kịch, giọng
vẫn ngọt, vỗ vai, cười mà nói

rằng, ngân dài, thật ngọt, tươi
cười kể, vỗ vai, ngậm ngùi…)
? Với những chi tiết đã phân
tích, em hãy khái qt lại bản
chất của người cơ. Từ đó, tác
giả muốn tố cáo điều gì, từ
loại người nào trong xã hội?

=> Lạnh lùng, độc ác, thâm  Tố cáo hạng người
hiểm  Tố cáo hạng người tàn nhẫn, sắc lạnh, vô
tàn nhẫn, sắc lạnh, vô cảm cảm.
trong xã hội thực dân nửa
phong kiến

GV chốt và bình:
Mới đầu nghe người cơ hỏi,
lập tức trong kí ức chú bé
sống dậy hình ảnh vẻ mặt rầu
rầu và sự hiền từ của mẹ. Từ
“cúi đầu không đáp” đến
“cũng đã cười và đáp lại cô
tôi” là một phản ứng thông
minh xuất phát từ sự nhạy
cảm và lòng tin yêu mẹ của
chú bé Hồng. Bởi chú nhận ra
ngay những ý nghĩ cay độc
trong giọng nói và trên nét
mặt của cơ mình nhưng lại
khơng muốn tình thương u
và lịng kính mến mẹ bị những

rắp tâm tanh bẩn xâm phạm
đến.
4. Củng cố
1. Có nhà nghiên cứu cho rằng Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và trẻ em.
Qua chương " Trong lòng mẹ " em thấy ý kiến trên có đúng khơng? vì sao?
GV: Treo bảng phụ, u cầu học sinh đọc và khoanh tròn vào câu đúng.
2. Nhân vật chính được kể tron văn bản “ Trong lịng mẹ là ai”?
A. Bà cơ, bé Hồng.
B. Người mẹ,bé Hồng.
C. Bé Hồng
D.Bà cô.
D. Cả câu A, B, C đều đúng.


5. Hướng dẫn về nhà
- Học bài cũ.
- Chuẩn bị phần tiếp theo.