ĐỀ 12 sóng nhóm 4

ĐỀ 12
Qua bài thơ Sóng, Xuân Quỳnh đã “thể hiện được một tình u có tính chất truyền thống
như tình u mn đời nhưng vẫn mang tính chất hiện đại như tình u hơm nay” (Hà
Minh Đức)
Anh/chị hãy phân tích đoạn thơ sau để làm rõ nhận định trên.
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau

Con sóng dưới lịng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ơi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm khơng ngủ được
Lịng em nhớ đến anh
Cả trong mơ cịn thức

Dẫu xi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam


Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương.”

Yêu cầu của đề bài:

•

-u cầu về nội dung: phân tích đoạn thơ để làm rõ nhận định “thể hiện được một tình
u có tính chất truyền thống như tình u mn đời nhưng vẫn mang tính chất hiện đại
như tình yêu hôm nay” (Hà Minh Đức)
-Yêu cầu về phương pháp: Giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, đánh giá chung.
-Yêu cầu về dẫn chứng: đoạn thơ “Trước muôn trùng...một phương” , bài thơ “Sóng” và
những tác phẩm có liên quan.

Bài làm
I.

Mở bài:
“Làm sao cắt nghĩa được tình u!
Có nghĩa gì đâu, một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
Bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu”
(Vì sao - Xn Diệu)

Từ xa xưa, tình u ln là điều bí ẩn đối với con người. Có lẽ cũng vì thế mà
mỗi nhà thơ đều có cách lý giải và cảm nhận riêng về tình yêu. Ta bắt gặp một Xuân Diệu
say đắm, nồng nàn, khao khát được yêu đương mãnh liệt, một Nguyễn Bính chân chất
của tình u đồng nội, gần gũi với thơn q. Và có lẽ chắc chắn người đọc sẽ không quên
được Xuân Quỳnh – một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ trong
thời kỳ chống Mỹ. Với nhiều tập thơ có giá trị như Hoa dọc chiến hào, Gió lào cát
trắng… Thơ Xuân Quỳnh mang vẻ đẹp nữ tính, là tiếng lòng của một người phụ nữ nhiều
trắc ẩn, vừa hồn nhiên tươi tắn vừa chân thành, đằm thắm, nhiều lo âu nhưng ln da diết
trong khát vọng hạnh phúc bình dị, đời thường. Sóng là bài thơ tiêu biểu cho phong cách
thơ tình yêu của nữ sĩ. /(1)Nổi bật trong tác phẩm là đoạn thơ thể hiện khát vọng khám
phá thế giới kì diệu của tình yêu, bộc lộ nỗi nhớ tha thiết và khẳng định tình yêu chung

thủy. Những nội dung trên thể hiện tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh vừa truyền


thống vừa hiện đại. / (2)Vì thế nhận xét về bài thơ, giáo sư Hà Minh Đức đã khẳng định:
“Sóng” thể hiện “một tình u có tính chất truyền thống như tình u mn đời nhưng
vẫn mang tính chất hiện đại như tình u hơm nay”, (3) điều này được thể hiện trong
đoạn thơ:
“Trước mn trùng sóng bể
...
Hướng về anh – một phương.”

II. Thân bài:
1.

Tổng quan:
a, Tác giả: (a)Thơ Xuân Quỳnh thể hiện cái tơi đầy nữ tính rất chân thành và giàu đức hi
sinh, vị tha. Ở Xuân Quỳnh, khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc mãnh liệt luôn gắn liền
với sự lo âu về sự tàn phai, đổ vỡ có lẽ một phần do cuộc đời đa đoan, nhiều thiệt thịi và
bất hạnh trong tình u của bà. (b) Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu cho
thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mĩ.Thơ bà là tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhiều trắc
ẩn, vừa hồn nhiên tươi tắn vừa chân thành đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng về
hạnh phúc đời thường.
b, Tác phẩm: “Sóng” là bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ của Xuân Quỳnh. Bài thơ
được sáng tác năm 1967 trong chuyến đi công tác ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình),
được in trong tập “Hoa dọc chiến hào”. Mượn hình tượng Sóng, bài thơ thể hiện vẻ đẹp
tâm hồn và niềm khao khát hạnh phúc của người phụ nữ trong tình u. Sóng là một hình
tượng đẹp của tự nhiên, của biển cả. Với nhịp điệu, âm hưởng triền miên, bất tận và liên
tiếp nhau, những con sóng thường được dùng để diễn đạt các sắc thái biểu cảm hay liên
tưởng đến tình yêu tuổi trẻ. Sóng là hình tượng nghệ thuật xun suốt bao trùm bài thơ
song hành với “em”, có lúc tách đơi có lúc hòa nhập cộng hưởng với nhau làm nổi bật

những cung bậc tình cảm trong trái tim người phụ nữ khi u. Sóng là hình tượng nghệ
thuật quen thuộc của thơ ca nhưng trong thơ Xuân Quỳnh, sóng mang vẻ đẹp riêng, độc
đáo: mãnh liệt mà đầy nữ tính.
c, Dẫn dắt vào vấn đề: Nổi bật trong bài thơ “Sóng” là tình yêu của người phụ nữ vừa
hiện đại vừa truyền thống được Xuân Quỳnh khắc tả một cách độc đáo qua đoạn thơ sau.
2.

a.Giải thích:

Phân tích:


“Một tình u có tính chất truyền thống như tình u mn đời” nghĩa là tình u
của người phụ nữ trong bài thơ ấy mang những đặc điểm của một tình yêu truyền thống
được biểu hiện bởi sự thủy chung gắn liền với nỗi nhớ. Bên cạnh chất truyền thống ấy là
“chất hiện đại như tình u hơm nay”. “ Hiện đại” trong tình u chính là việc vượt qua
khỏi những quy định ngặt nghèo ràng buộc của lễ giáo phong kiến để tự do khẳng định
tình cảm.Người phụ nữ trong thơ Xuân Quỳnh đã thể hiện khát vọng khám phá thế giới
kì diệu của tình yêu, bộc lộ “cái tôi” khát khao, chủ động.
b.“Bài thơ đã thể hiện được một tình u có tính chất truyền thống như tình yêu muôn đời”.

b1. Trước hết nỗi nhớ là điều không thể thiếu trong tình u:
“Sóng” thể hiện một tình u có “tính chất truyền thống như tình u mn đời”.
Tình u truyền thống thì khơng thể thiếu nỗi nhớ và sự thủy chung. Nếu thủy chung là
thước đo của tình yêu thì nỗi nhớ là nồng độ để đo độ thủy chung ấy. Yêu và nhớ là
hai mặt của tình u, u say đắm thì nhớ mãnh liệt, đó là quy luật. Vì vậy mà tình u
ln gắn liền với nỗi nhớ mong da diết, khắc khoải yêu thương, nỗi nhớ ấy mãnh liệt đến
mức bao trùm cả không gian chiều sâu, chiều rộng, bao trùm cả thời gian và thậm chí
thường trực cả trong tiềm thức. Sóng nhớ bờ ngày đêm khơng ngủ được dù là “dưới lịng
sâu” hay “trên mặt nước”, sóng vẫn ln thổn thức với tình yêu. Đó cũng là những cung

bậc của nỗi nhớ em dành cho anh.Và nỗi nhớ của tình u cịn bao trùm lên mọi khơng
gian “Sóng dưới lịng sâu”, “Sóng trên mặt nước”. Sóng nhớ bờ ngày đêm khơng ngủ
được cũng như em nhớ anh bất kể thời gian. Xuân Quỳnh đã sử dụng phép đối một cách
tài tình để thể hiện nỗi nhớ da diết, sâu đậm của người phụ nữ trong tình yêu. Thức mà
nhớ là một lẽ thường tình, nhưng đến trong mơ mà vẫn nhớ thì đó hẳn là sự trăn trở, day
dứt, khơn ngi, tình u là vậy:
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Ca dao xưa cũng đã từng diễn đạt rất hay về nỗi nhớ của người con gái:
“Nhớ ai bổi hổi bồi hồi
Như đứng đống lửa như ngồi đống than
Nhớ ai em những khóc thầm
Hai hàng nước mắt đầm đầm như mưa”
Hay nhà thơ Xn Diệu - ơng hồng của thơ tình yêu cũng nhớ mãnh liệt khi yêu:
“Anh nhớ em, anh nhớ hình, anh nhớ ảnh


Anh nhớ em, anh nhớ lắm em ơi…”
(Tương tư chiều)
Nhưng phải thấy nỗi nhớ trong thơ Xuân Quỳnh thật ám ảnh và day dứt: “Cả
trong mơ còn thức” Câu thơ là một phát hiện nội tâm tinh tế. Thời gian sinh hoạt
được giới hạn giữa thức và ngủ, thời gian tình yêu thì phá vỡ mọi giới hạn, chế
ngự cả tiềm thức và đi vào cả giấc mơ. Nỗi nhớ bao trùm khơng gian, khắc khoải
mọi thời gian, chống ngợp cả cõi lòng, chiếm lĩnh cả tiềm thức. Nỗi nhớ trong
tình u thật da diết và cháy bỏng. Nó chiếm lĩnh tồn tâm trí, chống ngợp cả cõi
lịng, chi phối mọi hành động, cảm xúc của con người, hướng chúng ta đến đối
tượng mà mình yêu mến. Nỗi nhớ mãnh liệt, da diết ấy cũng được Xuân Quỳnh
thể hiện khá thành công trong bài thơ “Thuyền và biển”
“Những ngày không gặp nhau
Biển bạc đầu thương nhớ

Những ngày khơng gặp nhau
Lịng thuyền đau - rạn vỡ
Nếu từ giã thuyền rồi
Biển chỉ cịn sóng gió”
Nếu phải cách xa anh
Em chỉ cịn bão tố.”
Như vậy, cách thể hiện nỗi nhớ trong tình yêu của Xuân Quỳnh thật sâu sắc, chân
thành và hay nhất trong văn học Việt Nam. Sóng nhớ bờ cả ngày lẫn đêm, em nhớ
anh “cả trong mơ còn thức”. Phải chăng Xuân Quỳnh bộc lộ quá thật thà, quá lộ
liễu khát vọng tình yêu cháy bỏng của người phụ nữ. Liệu có phá vỡ vẻ đẹp truyền
thống của người phụ nữ Việt Nam - sự dịu dàng, thẹn thùng, e ấp trong tình u?
Khơng! Nữ sĩ đã nói hộ tiếng lịng của người phụ nữ: tình cảm của họ cũng sôi
nổi, đắm say, mãnh liệt nhưng họ không dám thể hiện, bộc lộ và Xuân Quỳnh đã
thay họ làm điều đó.
b2.Tình u ln gắn liền với sự thủy chung:
Mãnh liệt, đắm say, khao khát nhưng tình yêu của Xuân Quỳnh bao giờ cũng
hướng về sự thủy chung duy nhất. Nếu tình u là một nhu cầu tình cảm khơng thể thiếu
của con người thì sự thủy chung là quy luật tất yếu của tình u. Ở đoạn thơ đầu:
“Dẫu xi về phương Bắc


Dẫu ngược về phương Nam”
Hai câu thơ với lối điệp cấu trúc câu cùng những hình ảnh đối lập và biện pháp
liệt kê, Xuân Quỳnh nêu giả thiết và khẳng định một nhu cầu khơng thể thiếu của tình
u là sự chung thủy. Khơng gian có bốn phương tám hướng: Đơng, Tây, Nam, Bắc, song
tình u chỉ có một phương đó là phương anh - phương của tình u phương của cảm
xúc. Trong cuộc đời này có biết bao chàng trai hào hoa, lịch lãm hơn anh nhưng em chỉ
chọn để u và biết có anh thơi, chỉ riêng anh khiến em nghĩ tới, hướng về. Lời thơ như
một lời thề giản dị mà sâu sắc, xúc động:
“Nơi nào em cũng nghĩ

Hướng về anh một phương”.
Những người yêu nhau bao giờ cũng hướng về nhau. Câu thơ như một lời
khẳng định dứt khốt tình u của người con gái dành cho người mình yêu. Tình
yêu chung thủy là nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Họ sống với
tình yêu và kể cả khi rời xa cuộc sống này trái tim người phụ nữ vẫn mang theo
tình yêu ấy:
“ Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt đời thường ai chẳng có
Biết ngừng đập khi cuộc đời khơng cịn nữa
Nhưng biết u anh cả khi chết đi rồi..”
(Tự hát - Xuân Quỳnh)
Như vậy nét đẹp trong thơ tình yêu của Xuân Quỳnh là những giá trị truyền thống: nỗi
nhớ và sự thủy chung.

c.“… nhưng vẫn mang tính chất hiện đại của tình u hơm nay” điều đó được thể hiện ở
khát vọng khám phá thế giới kì diệu của tình yêu.
Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh khơng dừng ở mức độ tình u buổi đầu giản đơn
hị hẹn, non nớt, ngọt ngào mà là tình u – hạnh phúc, tình yêu gắn với cuộc sống
chung, với nhiều địi hỏi ở chiều sâu của tình cảm, với nhiều minh chứng của thử thách,
mang đậm dấu ấn trách nhiệm. Đặc biệt nó có “tính hiện đại như tình u hơm
nay”.Trước hết, tình u hiện đại là khát khao khám phá thế giới kì diệu của tình u:
“Trước mn trùng sóng bể


Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?”
Khi bước vào thế giới tình u ta ln khao khát hiểu biết về người mình u, ln băn
khoăn về thời điểm và cội nguồn của một mối tình “khi nào ta u nhau” nhưng sẽ khơng
thể trả lời một cách chính xác câu hỏi ấy. Trước thiên nhiên hùng vĩ, “trước mn trùng

sóng bể”, dịng suy tư của nhân vật trữ tình đúc kết thành những câu đối thoại với vũ trụ
về tình yêu.Biển cả là thiên nhiên thuộc về bao la, vô tận, vô cùng và là ẩn dụ cho tình
u vĩnh cửu vĩnh hằng
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?”
Giữa đại dương mênh mơng ấy, nơi đâu là nơi bắt đầu của sóng? Khó trả lời chính
xác nhưng cũng biết được “Sóng bắt đầu từ gió” thế “gió bắt đầu từ đâu” và cuối cùng vũ
trụ này từ đâu mà có? Truy tìm cội nguồn của vũ trụ quả không dễ nhưng con người có
thể giải thích bằng những tri thức khoa học. Sau đó, từ cuộc truy tìm về sự hình thành vũ
trụ, Xuân Quỳnh chuyển sang tìm hiểu cội nguồn của tình yêu. Với những câu hỏi ấy, nữ
sĩ khao khát truy tìm nguyên nhân và thời điểm của một mối tình: em yêu anh từ đâu?
Khi nào? Vì lẽ gì? Ánh mắt, nụ cười hay giọng nói? . Song cái hay của những câu nói ấy
là sự bế tắc của câu trả lời. Thiên nhiên bí ẩn cịn có thể giải thích được nhưng làm sao
định nghĩa được tình u. Như Xuân Diệu cũng từng viết:

“Làm sao cắt nghĩa được tình u
Có nghĩa gì đâu một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
Bằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu..”
(Vì sao - Xuân Diệu)
Tình yêu là cõi tâm hồn sâu kín nhất của con người, Xuân Quỳnh đã diễn đạt sâu
sắc những điều mà Pascal đã nói “Trái tim có những quy luật của riêng nó mà lý trí
khơng giải thích được”. Tình u là câu chuyện của trái tim, ta khơng thể dùng lý trí tỉnh
táo để xác định thời điểm, nguyên nhân của một mối tình. Bởi lẽ đó tình u ln kì diệu
và bí ẩn. Và khi truy tìm cội nguồn của tình u, cơ gái lắc đầu bối rối:


“Em cũng khơng biết nữa
Khi nào ta u nhau”
Cách nói rất nũng nịu, rất con gái ấy một lần nữa khẳng định sự bất lực của con

người khi muốn tìm hiểu cội nguồn của tình yêu. Sự bế tắc này làm con người không bao
giờ thỏa mãn được bởi người xưa từng nói:
“Dị sơng dị biển dễ dị
Mấy ai lấy thước mà đo lịng người”
Trái tim con người ln là một thế giới huyền bí, nói như Tago: “Trái tim anh ở gần em
như chính đời em vậy, nhưng có bao giờ em hiểu được nó đâu” . Thế muốn nắm bắt được
tình yêu trong hiện tại và hướng đến một tình u hạnh phúc, con người ln phải hồn
thiện chính mình để mãi mãi là một hình ảnh đẹp trong tâm trí và tình cảm của người
u.
Như vậy vẻ đẹp hiện đại trong tình yêu của Xuân Quỳnh là sự chân thành, thẳng thắn
mạnh dạn của người phụ nữ trong việc thể hiện sự khát khao khám phá thế giới bí ẩn kỳ
diệu của tình u. Đó là biểu hiện của khát vọng tình yêu mãnh liệt.
3. Đánh giá chung
a.

b.

Khẳng định tính đúng đắn của ý kiến, nhận định:
Đến đây, ta có thể khẳng định ý kiến của giáo sư Hà Minh Đức là hồn tồn chính
xác. Qua hình tượng “Sóng”, Xn Quỳnh đã “thể hiện được một tình u có tính chất
truyền thống như tình u mn đời nhưng vẫn mang tính chất hiện đại như tình u hơm
nay”. Đó là tình u của một người phụ nữ vừa truyền thống lại vừa rất hiện đại. Tình
yêu mang tính truyền thống như tình u mn đời là sự thủy chung gắn liền với nỗi
nhớ, một lòng hướng đến người mình u. Dù có thế nào đi chăng nữa thì ln có một
phương mà “em” khơng thể nào ngừng hướng đến đó là phương anh - là nơi của sự hạnh
phúc. Bởi lẽ tình yêu thủy chung là nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam, họ
sống với tình yêu và kể cả khi rời xa cuộc sống này thì trái tim người phụ nữ vẫn mang
theo tình u ấy. Cùng với đó, “Sóng” đã thể hiện quan niệm rất mới mẻ của Xuân Quỳnh
về tình yêu vẫn mang tính chất hiện đại như tình u hơm nay. Hiện đại trong tình
yêu của người phụ nữ là sự táo bạo, mãnh liệt, chủ động khám phá thế giới, những điều bí

ẩn trong tình u đồng thời vượt lên mọi giới hạn của đời người để có thể tự do khẳng
định tình cảm của mình. Vì thế, bài thơ “Sóng” là tiếng nói chung, nói hộ nỗi lịng của
người con gái khi yêu. Hai ý kiến trong một nhận định của giáo sư Hà Minh Đức tuy trái
ngược nhau nhưng lại bổ sung và soi chiếu cho nhau.
Những đặc sắc nghệ thuật của đoạn thơ:
Nhà thơ Xuân Quỳnh đã rất thành công trong việc vận dụng sáng tạo các biện
pháp tu từ, phép điệp cấu trúc “em nghĩ về...”, “con sóng...” kết hợp thủ pháp đối lập


tương phản “dưới lịng sâu-trên mặt nước”, “xi-ngược”, câu hỏi tu từ, liệt kê cùng thể
thơ năm chữ truyền thống với cách ngắt nhịp, gieo vần độc đáo tạo nên nhịp điệu của
những con sóng biển lúc dào dạt sơi nổi lúc sâu lắng dịu êm , từ đó giúp nhà thơ thể hiện
quan niệm mới mẻ về tình yêu qua hình tượng “Sóng”. Hình tượng “Sóng” là một tìm tịi
nghệ thuật độc đáo từ đó giúp nhà thơ trải lịng mình trên những trang thơ, mượn hình
ảnh sóng để nói lên nỗi lịng mình. Đó là tình cảm của một tâm hồn vừa mang trong mình
quan niệm hiện đại, mới mẻ dám chủ động khám phá để khẳng định tình cảm của bản
thân, vừa thể hiện quan niệm về một tình yêu truyền thống thủy chung.
III.Kết bài
-Khẳng định vấn đề, sức sống của tác phẩm :
Như vậy, nhận định của giáo sư Hà Minh Đức đã giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn
quan điểm mới mẻ về tình yêu của Xn Quỳnh. Qua hình tượng sóng biển, nhà thơ đã
khắc họa được những nét đẹp truyền thống và hiện đại của người phụ nữ trong tình
u .Với những đóng góp trên, tác phẩm vẫn giữ được nguyên vẹn sức hấp dẫn và có tác
động tích cực đến nhân sinh quan của người tiếp nhận, vượt qua những thử thách của thời
gian và sự kiểm chứng khắt khe của bạn đọc.
- Bài học rút ra :
“Sóng” đánh thức, khơi dậy trong ta về nguồn gốc, về đạo lý, ân tình của tình yêu
khiến mỗi câu thơ như sợi chỉ đan vào tâm hồn ta bao sợi nhớ sợi thương.Từ đó, Xuân
Quỳnh gửi đến chúng ta thông điệp dù cuộc đời cịn nhiều phong ba bão táp nhưng tình
u mn thuở vẫn cứ là thế. Những ai khi bước vào thế giới tình u cũng ln khao

khát được hiến dâng, được trải lịng mình với những cảm xúc.Nhưng dù tình u mãnh
liệt cháy bỏng đến mức độ nào đi nữa thì mỗi chúng ta nhất là thế hệ trẻ phải ý thức rằng
tình u phải ln gắn liền với sự thủy chung. Điều đó sẽ tạo nên một nhân sinh quan cao
đẹp về tình yêu.