Vận dụng cặp phạm trù nguyên nhân kết quả để nói về hiện tượng bạo lực gia đình hiện nay.

Đề bài: Vận dụng một trong số các cặp phạm trù của Triết học (cái Chung - cái
Riêng, nguyên nhân - kết quả, nội dung – hình thức, bản chất – hiện tượng, tất
nhiên – ngẫu nhiên, khả năng – hiện thực) để phân tích một vấn đề xã hội mà các
em quan tâm (bạo lực học đường, ô nhiễm mơi trường, biến đổi khí hậu, tắc đường
tại các thành phố lớn, đại dịch COVID-19…). Từ đó rút ra ý nghĩa phương pháp
luận cho bản thân.

Bài làm
1. Khái quát nội dung cặp phạm trù triết học Nguyên nhân – kết quả
 Nội dung:
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, nguyên nhân và kết
quả có mối quan hệ qua lại, cụ thể:
o Thứ nhất: Nguyên nhân sản sinh ra kết quả.
- Nguyên nhân là cái sinh ra kết quả, nên ngun nhân ln có
trước kết quả. Cịn kết quả chỉ xuất hiện sau khi nguyên nhân
xuất hiện và bắt đầu tác động. Tuy nhiên, không phải sự nối
tiếp nào trong thời gian của các hiện tượng cũng đều biểu hiện
mối liên hệ nhân quả.
- Cùng một nguyên nhân có thể gây ra nhiều kết quả khác nhau
tùy thuộc vào hoàn cảnh cụ thể. Ngược lại, cùng một kết quả có
thể được gây nên bởi những nguyên nhân khác nhau tác động
riêng lẻ hoặc cùng một lúc.Nếu nguyên nhân khác nhau tác
động lên sự vật theo cùng một hướng thì sẽ gây nên ảnh hưởng
cùng chiều, đẩy nhanh sự hình thành kết quả. Ngược lại, nếu
các nguyên nhân khác nhau tác động lên sự vật theo các hướng
khác nhau thì sẽ làm suy yếu, thậm chí triệt tiêu các tác dụng
của nhau.
- Căn cứ vào tính chất, vai trị của ngun nhân đối với sự hình
thành kết quả, có thể phân loại nguyên nhân thành:
+ Nguyên nhân chủ yếu và nguyên nhân thứ yếu.
+ Nguyên nhân bên trong và nguyên nhân bên ngoài.

+ Nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan.
o Thứ hai: Sự tác động trở lại của kết quả đối với nguyên nhân.

1


- Nguyên nhân sản sinh ra kết quả. Nhưng sau khi xuất hiện, kết quả
khơng giữ vai trị thụ động đối với ngun nhân, mà sẽ có ảnh
hưởng tích cực ngược trở lại đối với nguyên nhân.
o Thứ ba: Sự thay đổi vị trí giữa nguyên nhân và kết quả.
- Điều này xảy ra khi ta xem xét sự vật, hiện tượng trong các mối
quan hệ khác nhau. Một hiện tượng nào đó trong mối quan hệ này
là nguyên nhân thì trong mối quan hệ khác là kết quả và ngược lại.
- Một hiện tượng nào đó là kết quả do một ngun nhân nào đó sinh
ra, đến lượt mình sẽ trở thành nguyên nhân sinh ra hiện tượng thứ
ba… Và q trình này tiếp tục mãi khơng bao giờ kết thúc, tạo nên
một chuỗi nhân quả vô cùng tận. Trong chuỗi đó khơng có khâu
nào là bắt đầy hay cuối cùng.

 Ý nghĩa phương pháp luận:
- Mối liên hệ nhân quả có tính khách quan và tính phổ biến, nghĩa
là khơng có sự vật, hiện tượng nào trong thế giới vật chất lại
khơng có ngun nhân. Nhưng khơng phải con người có thể nhận
thức ngay được mọi nguyên nhân. Nhiệm vụ của nhận thức khó
học là phải tìm ra nguyên nhân của những hiện tượng trong tự
nhiên, xã hội và tư duy để giải thích được những hiện tượng đó.
Muốn tìm ngun nhân phải tìm trong thế giới hiện thực, trong
bản thân các sự vật, hiện tượng tồn tại trong thế giới vật chất chứ
không được tưởng tượng ra từ trong đầu óc con người, tách rời
với thế giới hiện thực.

- Vì ngun nhân ln có trước kết quả nên muốn tìm nguyên
nhân của một hiện tượng nào đấy cần tìm trong những sự kiện
những mối liên hệ xảy ra trước khi hiện tượng đó xuất hiện. Một
kết quả có thể do nhiều nguyên nhân sinh ra. Những nguyên nhân
này có vai trị khác nhau đối với việc hình thành kết quả. Vì vậy
trong hoạt động thực tiễn chúng ta cần phân loại các nguyên nhân,
tìm ra nguyên nhân cơ bản, nguyên nhân khách quan… Đồng thời
phải nắm được chiều hướng tác động của các nguyên nhân, từ đó
có biện pháp thích hợp tạo điều kiện cho nguyên nhân có tác động
tích cực đến họt động và hạn chế sự hoạt động của nguyên nhân
có tác động tiêu cực.
- Kết quả tác động trở lại nguyên nhân. Vì vậy, trong hoạt động
thực tiễn chúng ta cần phải khai thác, tận dụng các kết quả đã đạt
2


được để tạo điều kiện thức đẩy nguyên nhân phát huy tác dụng,
nhằm đạt mục đích.
2. Vận dụng phạm trù triết học phân tích vấn đề xã hội
 Lí do chọn vấn đề:
- Trong những năm gần đây, bạo lực gia đình ngày càng có xu
hướng gia tăng và tính chất ngày càng phức tạp. Có thể nói, hậu
quả của bạo lực gia đình gây ra là một nỗi đau đặc biệt nghiêm
trọng, nó khơng chỉ gây tổn thương đến cuộc sống, sức khỏe,
danh dự của các thành viên trong gia đình mà cịn vi phạm pháp
luật và các chuẩn mực đạo đức xã hội. Chính vì vậy, vấn đề bạo
lực gia đình ln nhận được sự quan tâm của Nhà nước và pháp
luật, các nhà khoa học, dư luận xã hội trong việc tìm hiểu các
nguyên nhân và xây dựng các giải pháp nhằm ngăn chặn và hạn
chế vấn đề này trong đời sống xã hội.

 Thực trạng:
- Bạo lực gia đình đã và đang là vấn đề mang tính tồn cầu, để lại
nhiều hậu quả nghiêm trọng cho con người, nhất là đối với phụ nữ
và trẻ em, làm hạn chế sự tham gia của họ vào đời sống cộng
đồng, không chỉ gây hậu quả về thể chất, tâm lý cho các thành
viên trong gia đình mà cịn vi phạm nghiêm trọng các quyền con
người. Trong những năm qua, Nhà nước ta đã có nhiều nỗ lực
trong việc thực hiện cơng tác phịng, chống bạo lực gia đình. Sự
ra đời của Luật Bình đẳng giới năm 2006, Luật Phịng chống
bạo lực gia đình năm 2007, Luật hơn nhân và gia đình năm
2014, Luật trẻ em năm 2016 là những cơ sở pháp lý quan trọng
để bảo vệ quyền và lợi ích của các thành viên trong gia đình, nhất
là người cao tuổi, phụ nữ và trẻ em rất dễ trở thành đối tượng, nạn
nhân của bạo lực gia đình. Những văn bản Luật này đã tạo ra
nhiều chuyển biến tích cực trong đời sống xã hội trong lĩnh vực
phịng, chống bạo lực gia đình. Nhưng đánh giá một cách khách
quan các văn bản quy phạm pháp luật này vẫn chưa thực sự đi vào
cuộc sống, sự quan tâm và hiểu biết về lĩnh vực này chưa đi vào
3


chiều sâu, tình trạng bạo lực trong gia đình chưa có nhiều thay đổi
và chưa có nhiều chuyển biến tích cực.
-

Bạo lực giữa người chồng đối với người vợ trong gia đình có thể
thấy là dạng bạo lực phổ biến nhất giữa các thành viên trong gia
đình. Hành vi người chồng gây ra chủ yếu và lớn nhất là bạo lực
về thể chất, đây là dạng dễ nhận thấy và bị lên án mạnh mẽ nhất.

Sỡ dĩ đa phần người đàn ông sử dụng nắm đấm để dạy vợ là do họ
khơng nhận thức được rằng hành vi của mình là vi phạm pháp
luật. Tuy nhiên, không phải tất cả hành vi bạo lực của người
chồng đều là bạo lực về thể chất mà có những lúc, họ dùng tới
nhiều cách khác để gây ra những tổn thương về tâm lý cho người
vợ: mắng mỏ, chửi bới, xúc phạm danh dự; hoặc có những hành
vi cưỡng bức về tình dục, kiểm soát về kinh tế... Ngược lại trong
xã hội ngày nay, hiện tượng người vợ sử dụng bạo lực đối với
chồng cũng không phải là hiếm. Không chỉ dừng lại ở những lời
lẽ chửi bới, những cách ứng xử thô bạo mà họ còn trực tiếp gây ra
những tổn thương về thể chất hoặc tính mạng của người chồng.

-

Tóm lại, bạo lực gia đình xuất phát từ cả hai phía vợ và chồng
đang ngày càng phát triển và gây nhức nhối trong xã hội, gây ảnh
hưởng nghiêm trọng đến các thành viên khác trong gia đình, đặc
biệt là trẻ em. Nguyên nhân của hiện tượng này rất nhiều, ngoài
vấn đề tâm lý còn phải kể đến vấn đề đạo đức, kiến thức giải
quyết mâu thuẫn gia đình.

-

Ngồi ra hiện nay cịn có tình trạng bạo lực giữa cha mẹ và con
cái. Với tâm lý, truyền thống, thói quen của người Việt, vấn đề
bạo lực giữa cha mẹ với con cái được xã hội chấp nhận và khá
phổ biến. Có thể dễ dàng nhận thấy đó là những hành động dạy
bảo con cái xuất phát từ cái quan niệm gọi là “Yêu cho roi cho
vọt. Ghét cho ngọt cho bùi” và giáo dục thì cần phải nghiêm khắc.
Rất nhiều ơng bố bà mẹ coi việc đánh đập, chửi mắng con cái khi

4


chúng mắc lỗi là cần thiết để chúng nhận ra sai lầm và sửa chữa;
hay coi việc mạt sát, trách móc là động lực để con cái phấn đấu.
Trên thực tế chúng ta đều có thể nhận thấy, cách làm này phần
nào phù hợp với tâm lý của người Việt và đạt được những kết quả
nhất định ở trong thời kỳ phong kiến. Tuy nhiên, trong xã hội
ngày nay, khi những chuẩn mực tiến bộ về quyền con người đã và
đang phổ biến trên thế giới thì những tư tưởng, cách làm này cần
được sớm loại bỏ. Đặc biệt, là những trường hợp bạo lực với con
cái vượt ra ngoài phạm vi giáo dục - một tình trạng ngày càng gia
tăng thì cần phải bị trừng trị nghiêm khắc.

-

Bên cạnh những hành vi từ phía cha mẹ đối với con cái, bạo lực
gia đình xuất phát từ người con đối với cha mẹ mình cũng đang
ngày càng gia tăng. Một số trường hợp người trẻ tuổi gây ra
những tổn thương về cả vật chất, tinh thần cho cha mẹ do sự thiếu
kiềm chế, do đua đòi hư hỏng hoặc một vài lý do khác. Tuy nhiên,
không thể bào chữa, biện hộ cho những người con đã khôn lớn
trưởng thành dưới bàn tay yêu thương, nuôi dạy của cha mẹ
nhưng lại bỏ bê, khơng chăm sóc phụng dưỡng cha mẹ, thậm chí
hơn là đánh đập, chửi mắng, xỉ nhục những người đã có cơng sinh
thành, ni dưỡng mình. Chúng ta có thể dễ dàng nhìn thấy
nguyên nhân đơn giản dẫn đến hành vi trên là do: những người
già thì sức khỏe yếu, đầu óc thiếu tỉnh táo, sáng suốt, khơng cịn
sức lao động nên cần có người chăm sóc; trong khi những đứa
con không đủ yêu thương nên không muốn tốn kém tiền của, thời

gian, cơng sức của mình cho cha mẹ, khơng đủ kiên nhẫn, bao
dung hoặc cũng có thể do áp lực công việc và gánh nặng cuộc
sống đúng như câu ca dao xưa “Cha mẹ nuôi con bằng trời bể Con nuôi cha mẹ con kể từng ngày”.

-

Bạo lực gia đình giữa các thành viên khác trong gia đình với nhau
cũng đã tồn tại từ lâu nhưng chiến tỷ lệ khơng lớn, vì mức độ phụ
thuộc giữa các thành viên này không cao như giữa vợ chồng hay
cha mẹ với con. Nạn nhân chủ yếu của loại bạo lực này là phụ nữ
và trẻ em khi mà các thành viên này muốn tham gia vào sự giáo
5


dục những người làm dâu, làm con trong gia đình. Ngồi ra,
những mâu thuẫn trong gia đình khơng tìm được cách giải quyết
cũng dẫn tới nạn bạo lực giữa các thành viên khác: anh em, chú
cháu đánh nhau vì xích mích, mâu thuẫn trong cuộc sống, vì tranh
chấp tài sản, chị em mắng chửi, nói xấu nhau.
-

Điều này chứng tỏ một sự xuống cấp đạo đức nghiêm trọng của
một bộ phận gia đình hiện nay, nó hồn tồn đi ngược lại với
truyền thống đề cao chữ hiếu của dân tộc Việt Nam.

 Vấn đề đặt ra:
 Nguyên nhân:
- Bạo lực gia đình xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Các
nghiên cứu khác nhau tuy có đưa ra những điểm khác nhau về
nguyên nhân dẫn đến bạo lực gia đình, nhưng nhìn chung các

nghiên cứu này đều thống nhất chỉ ra một số nguyên nhân cơ bản
như sau:
+Bất bình đẳng giới là nguyên nhân gốc rễ gây ra bạo lực
nam/chồng đối với nữ/người vợ trong gia đình. Trong gia đình,
người phụ nữ có vị thế và quyền lực khơng nganh bằng với nam
giới, khơng có quyền tham gia vào các quyết định trong gia đình,
khiến họ dễ bị bạo lực do nam giới gây ra.
+Khó khăn về kinh tế cũng là một trong những nguyên nhân có
thể dẫn tới bạo lực gia đình vì khó khăn về kinh tế thường tạo ra
các áp lực, căng thẳng, bế tắc đối với thành viên gia đình và do đó
dễ dẫn tới các mâu thuẫn, tranh chấp nếu không biết cách xử lý
phù hợp có thể gây nên bạo lực gia đình. Tuy nhiên khơng phải cứ
có khó khăn về kinh tế là nhất thiết phải có bạo lực gia đình. Thực
tế cho thấy nhiều gia đình có mức sống, thu nhập thấp nhưng gia
đình vẫn hịa thuận và ngược lại có những gia đình khá giả nhưng
bạo lực vẫn xảy ra.
+Cơng tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về phòng, chống bạo
lực gia đình cịn hạn chế. Trình độ nhận thức và sự hiểu biết về
pháp luật trong một bộ phận người dân cịn thấp cũng là ngun
nhân dẫn đến tình trạng bạo lực gia đình vẫn cịn tiếp tục xảy ra.
6


Nhiều người do thiếu hiểu biết về pháp luật nên cho rằng cha mẹ
có quyền đánh đập, chửi mắng con cái, chồng có quyền đánh
vợ…Nhiều phụ nữ, người già cũng khơng nhận thức được đầy đủ
quyền của mình nên khơng dám đấu tranh mà cam chịu bạo lực.
Tuy nhiên, cũng giống như nguyên nhân về kinh tế, bạo lực gia
đình cũng vẫn xảy ra ở cả những gia đình mà thành viên có trình
độ học vấn cao, am hiểu về pháp luật.

+Các nguyên nhân về tệ nạn xã hội như rượu chè, cờ bạc, nghiện
hút, mại dâm…và các nguyên nhân khác như ngoại tình, ghen
tng…cũng là những ngun nhân trực tiếp dẫn tới bạo lực gia
đình.
+Sự quan tâm của cộng đồng tới phịng, chống bạo lực gia đình
cịn chưa đầy đủ. Cộng đồng và các gia đình vẫn coi bạo lực gia
đình là vấn đề riêng tư trong mỗi gia đình và người ngồi khơng
nên can thiệp. Chính vì vậy, phản ứng của cộng đồng đối với các
hành vi bạo lực gia đình cịn thờ ơ, chưa mạnh mẽ. Việc phòng
ngừa, phát hiện, ngăn chặn và xử lý hành vi bạo lực gia đình cịn
chưa kịp thời, nghiêm minh, vì thế bạo lực vẫn tiếp tục xảy ra mà
không bị ngăn chặn.
 Kết quả:
o *Hậu quả đối với nạn nhân
- Về thể chất: Sức khỏe bị hủy hoại, thương tích đau đớn, có thể bị
khuyết tật suốt đời, thậm chí dẫn đến tử vong.
- Về tinh thần: Luôn ám ảnh bị bạo lực; chán nản, buồn rầu, lo lắng, sợ
hãi, mất tự tin, hoang mang, trầm cảm; cảm thấy cuộc sống nặng nề,
căng thẳng và tuyệt vọng.
S
*Hậu quả đối với người gây bạo lực gia đình
- Phá hỏng mối quan hệ vợ - chồng, cha mẹ - con cái, ông bà-cháu, cảm
thấy cơ đơn ngay trong gia đình.
- Phải đóng tiền nộp phạt vi phạm hành chính khi gây ra bạo lực gia
đình.
- Bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng với nạn
nhân
7

*Hậu quả với trẻ em
- Với trẻ nhỏ dưới 5 tuổi: Khóc nhiều, suy dinh dưỡng, chậm lớn, chậm
phát triển trí tuệ, e ngại khi tiếp xúc với người lạ.
- Với trẻ trong độ tuổi trước vị thành niên: thiếu tập trung và khơng có
khả năng chơi tích cực; vụng về, lóng ngóng và hay gây rối; tránh va
chạm và dễ chiều theo ý người khác; mất hứng thú với các hoạt động xã
hội và giảm năng lực xã hội; lẩn tránh các mối quan hệ với các bạn cùng
lứa tuổi.
- Với trẻ vị thành niên: Học kém, bỏ học, phạm tội, uống rượu, hút
thuốc lá và nghiện ma túy; thiếu tin tưởng vào người lớn; bỏ đi khỏi
nhà; có thể có các hành vi bạo lực như người lớn; chán nản và có ý nghĩ
tự tử; thậm chí tự tử.
*Hậu quả đối với gia đình
- Li thân, li hơn.
- Tốn tiền chữa trị và phục hồi sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần
cho nạn nhân và người chứng kiến bạo lực gia đình.
- Giảm thời gian và năng suất lao động từ đó giảm thu nhập gia đình.
- Khơng có khả năng làm trịn bổn phận với gia đình nội, ngoại.
*Hậu quả đối với xã hội
- Giảm sự đóng góp của nạn nhân và người gây bạo lực gia đình đối với
xã hội tạo ra lực lượng lao động tương lai có sức khỏe thể chất và tinh
thần yếu, thiếu sáng tạo.
- Nếu không xử lý triệt để, xã hội sẽ chấp nhận và dung túng cho bạo
lực gia đình.

 Giải pháp của bộ phận chức năng:
- Thứ nhất: Tăng cường hơn nữa công tác thông tin, tun truyền
Luật Phịng, chống bạo lực gia đình, Luật Bình đẳng giới nhằm nâng
cao nhận thức tiến tới chuyển đổi hành vi của các tầng lớp nhân dân
về bạo lực gia đình. Giáo dục bình đẳng giới phải được thực hiện

ngay từ trong gia đình đến nhà trường và xã hội. Phải nâng cao nhận
thức của cả hai giới về quyền và nghĩa vụ của họ trong mối quan hệ
với các thành viên trong gia đình.
8


- Thứ hai: phát huy truyền thống tốt đẹp của gia đình; vai trị của họ
hàng. Duy trì sự ổn định, đồn kết và êm ấm trong gia đình; làm tốt
cơng tác hịa giải mâu thuẫn, tranh chấp giữa các thành viên gia đình.
Ngăn chặn kịp thời và bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân của bạo lực gia đình;
cần trang bị cho nạn nhân sự hiểu biết để tự bảo vệ như: có nghề
nghiệp, sự độc lập về tài chính, trình độ học vấn, ý thức vươn lên làm
chủ bản thân và gia đình, kiến thức giữ gìn hạnh phúc gia đình, ni
dạy con cái...
- Thứ ba: đẩy mạnh thực hiện phong trào xây dựng gia đình văn hóa,
nếp sống văn minh; cần quan tâm xây dựng gia đình văn hố, làng
văn hố trong đó đưa tiêu chí khơng có bạo lực gia đình, khơng lạm
dụng rượu bia, khơng có tệ nạn cờ bạc, ma tuý để công nhận gia đình
văn hóa.
- Thứ tư: phải xử lý nghiêm người có hành vi bạo lực gia đình theo
đúng quy định của Nghị định số 110/2009/NĐ-CP của Chính phủ về
Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phịng, chống
bạo lực gia đình.
- Thứ năm: thực hiện việc lồng ghép chương trình phịng chống bạo
lực gia đình, bình đẳng giới trong chương trình kế hoạch phát triển
kinh tế xã hội của các cấp, các ngành.
+ Có giải pháp cụ thể hố các chỉ tiêu, mục tiêu về phịng, chống bạo
lực gia đình, phịng chống các tệ nạn xã hội xâm nhập vào gia đình.
+ Xây dựng các thiết chế gia đình bền vững để phịng tránh bạo lực
gia đình, đồng thời phải tăng cường vai trò Lãnh đạo của các cấp ủy

Đảng, Chính quyền địa phương, phối hợp với các cơ quan, ban
ngành, đồn thể trong thực hiện phịng, chống bạo lực gia đình và
bình đẳng giới.

 Trách nhiệm của bản thân về vấn đề Bạo lực gia đình:
- Bản thân sinh viên chúng em đều là những thanh niên sống trong
thời đại mới, được tiếp cận với các phương tiện truyền thông cũng
như mạng xã hội rất nhiều. Vậy nên mỗi sinh viên phải biết trau
dồi nhiều kiến thức để đảm bảo có một gia đình hạnh phúc sau
này, một gia đình khơng có bạo lực và ln có những tiếng cười.

9


- Đặc biệt là sinh viên ngành Thiết kế đồ hoạ chúng em cũng có thể
sáng tạo ra những bức tranh tuyên truyền về vấn đề này để giúp
nhiều người có thể biết được hậu quả nghiêm trọng của Bạo lực
gia đình.
3. Kết luận
Bài tiểu luận ngắn của em vừa rồi đã nêu ra được khái quát về cặp phạm
trù triết học “Nguyên nhân – kết quả”, sau đó đã vận dụng vào vấn nạn
“Bạo lực gia đình” cũng như đã liên hệ bản thân và đưa ra giải pháp cho
vấn đề xã hội này. Vì thời gian có hạn và tầm hiểu biết còn nhiều hạn
chế, nên bài tiểu luận khơng thể tránh khỏi thiếu sót, vậy nên em rất cần
những sự góp ý q giá của cơ.
Em xin chân thành cảm ơn!

-END-

10