Vận dụng cặp phạm trù Nguyên nhân - kết quả để giải thích thực trạng môi trường ở Việt Nam

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
a- Lời mở đầu
Trái Đất là cái nôi , là ngôi nhà chung của thập loại chúng sinh và cây cỏ .
Suốt cuộc hành trình từ hang động đến nhà trọc trời , con ngời thờng xuyên có
nhiều tham vọng cải thiện cuộc sống của mình. Nhng cũng chính con ngời đã tàn
phá một cách khủng khiếp ngôi nhà chung của nhân loại .Trái Đất - nơi nơng náu
và sinh trởng của muôn loài, hiện nay đang bị đe doạ bởi những vấn đề toàn cầu
nóng bỏng đó là ô nhiễm môi trờng, dịch bệnh tràn lan, dân số tăng nhanh...Nhất
là vấn đề ô nhiễm môi trờng, nó đang từng ngày từng giờ gióng lên những hồi
chuông báo động, cảnh tỉnh hành động của con ngời. Cũng bởi con ngời chỉ biết
hối hả khai thác giới tự nhiên mà quên đi giới hạn chịu đựng của nó đang đặt ra
bao nỗi lo đến thắt lòng .
Môi trờng đã và đang là vấn đề cấp bách của mọi thời đại, nó ảnh hởng trực
tiếp tới sức khoẻ, tơng lai phát triển của tất cả các quốc gia trên thế giới, trong đó
có Việt Nam. Hành tinh xanh, đất nớc Việt Nam rừng vàng biển bạc có tồn tại nữa
hay không khi chúng ta đang đứng trớc thực trạng cạn kiệt tài nguyên rừng bị chặt
phá bừa bãi dẫn đến bão lụt xảy ra thờng xuyên, ngày càng nhiều sinh vật có tên
trong sách đỏ, lợng rác thải ra ngày càng nhiều gây ô nhiễm không khí, đất, nguồn
nớc, ánh sáng.. .Điều đó đặt ra cho chúng ta câu hỏi làm thế nào để đất nớc của
chúng ta luôn đợc xanh- sạch- đẹp ?. Giải pháp nào để cải thiện môi trờng của nớc
ta hiện nay ?....Mỗi chúng ta cần suy nghĩ và hành động nh thế nào để bảo vệ môi
trờng sống quanh chúng ta ? trách nhiệm của chúng ta là gì ?
Với tầm hiểu biết của mình, em đã chọn đề tài: Vận dụng cặp phạm trù
Nguyên nhân - kết quả để giải thích thực trạng môi trờng ở Việt Nam với mong
muốn góp một tiếng nói riêng vào vấn đề nóng bỏng của toàn xã hội và để rèn
luyện kỹ năng nhìn nhận vấn đề dới góc độ triết học. Em rất mong nhận đợc
những đóng góp từ các thầy cô để bài viết của em mang tính thực tiễn hơn . Em
xin chân thành cảm ơn !
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
B phần nội dung

I - cơ sở lí luận chung nhìn từ góc độ triết học
* Nguyên nhân là gì ?
Là sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật hoặc giữa các sự vật
với nhau gây ra những biến đổi nhất định ở sự vật đó .
* Kết quả là gì ?
Là những biến đổi xuất hiện ở sự vật do nguyên nhân tạo ra .
Có rất nhiều loại nguyên nhân, một nguyên nhân có thể sinh ra nhiều kết
quả và ngợc lại. Khi xét đến mối liên hệ nhân quả cụ thể thì nguyên nhân có trớc
kết quả, còn trong cả quá trình gồm nhiều liên hệ nhân quả nối tiếp nhau thì nhân
và quả có thể chuyển hoá vị trí cho nhau một cách biện chứng.
* Môi trờng là gì ?
Có rất nhiều khái niệm, định nghĩa rất rộng khác nhau về môi trờng :
Môi trờng đợc định nghĩa : là các yếu tố nh đất, nớc, không khí, khí hậu,
khí quyển, tài nguyên các loại trong lòng đất dới biển, trên rừng làm thành môi tr-
ờng sống của con ngời.
Trong luật bảo vệ môi trờng của nớc ta định nghĩa : Môi trờng bao gồm
các yếu tố tự nhiên và các yếu tố vật chất nhân tạo, quan hệ mật thiết với nhau,
bao quanh con ngời, có ảnh hởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, sự phát triển
của con ngời và thiên nhiên .
Còn trong tuyên ngôn của Unesco năm 1981 thì môi trờng là toàn bộ các
hệ thống tự nhiên và các hệ thống do con ngời tạo ra xung quanh mình, trong đó
con ngời sinh sống, bằng lao động của mình đã khai thác tài nguyên thiên nhiên
hoặc nhân tạo nhằm thoả mãn nhu cầu của con ngời .
Không những thế mà Bảo vệ môi trờng cũng đợc định nghĩa: Bảo vệ môi
trờng thực chất là khắc phục mâu thuẫn nảy sinh trong quan hệ giữa ngời với tự
nhiên, làm thế nào để hoạt động của con ngời không phá vỡ các yếu tố cân bằng
của tự nhiên.
Các định nghĩa, khái niệm đợc cụ thể hoá với tuỳ đối tợng và mục đích
nghiên cứu. Nhng có cái chung nhất là môi trờng chính là mối liên hệ giữa con ng-
2

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
ời với thiên nhiên. Xã hội đợc tạo nên từ con ngời và giới tự nhiên, những hành
động của con ngời đều có tác động trực tiếp tới thiên nhiên. Các nhân tố nh xã hội
và con ngời luôn có mối quan hệ biện chứng giữa chúng khi xét đến những vấn đề
thuộc về môi trờng.
Trái Đất của chúng ta đang bị đe doạ vì chúng ta đã và đang sử dụng và
khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách bừa bãi mà không hề để ý đến
khả năng chịu đựng của nó, dân số cũng tăng với tốc độ khủng khiếp. Từ thời
Phục hng thế giới là 450 triệu ngời, năm 1950 là 2,5 tỷ, hiện nay khoảng trên 6 tỷ
ngời. Họ sẽ khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên cho cuộc sống của họ,
cùng với nhiều hoạt động nhằm phát triển kinh tế, con ngời đã khai thác bừa bãi,
tác động mạnh mẽ tới môi trờng dẫn đến môi trờng ngày càng bị ô nhiễm nghiêm
trọng.
Các chuyên gia của ủy ban khoa học vì các vấn đề môi trờng đã lên tiếng
cảnh tỉnh: Nếu con ngời đối sử thô bạo với trái đất , trái đất sẽ trả thù.
Trong lịch sử phát triển của mỗi quốc gia, nhất là sau cuộc cách mạng công
nghiệp ở Anh thì vấn đề phát triển kinh tế ở mỗi quốc gia luôn đợc đặt lên hàng
đầu, ở hầu khắp các nớc hiện nay đều có khuynh hớng phát triển với bất cứ giá
nào. Các cuộc chạy đua nhằm mục tiêu phát triển kinh tế nhanh chóng đang diễn
ra ngày càng khốc liệt, gay gắt con ngời vì mục tiêu kinh tế có thể quên đi môi tr-
ờng sống của mình, việc bảo vệ môi trờng bị xem nhẹ, nhất là ở các nớc đang phát
triển do họ phải đối đầu với đói nghèo, lạc hậu. ..Họ có khuynh hớng hi sinh môi
trờng và các yếu tố khác cho phát triển kinh tế với ý nghĩ cứ phát triển kinh tế đã
rồi sẽ tính sau. Vì vậy, song song với có một nền kinh tế ngày càng phát triển,
sản lợng các ngành tăng nhanh thì đã dẫn đến kết quả môi trờng bị tàn phá nghiêm
trọng, rừng bị chặt phá bừa bãi, đất đai bị hoang mạc hoá. Sức khoẻ là vốn quý
nhất của con ngời cũng bị ảnh hởng nghiêm trọng do ô nhiễm đất, nớc, rác thải,
không khí gây ra nhiều bệnh tật.
Nh vậy, sự phát triển và môi trờng nó không phải là hai vế luôn luôn đối
kháng, mâu thuẫn theo kiểu loại trừ, có cái này thì không có cái kia, mà để phát

triển bền vững thì cần phải quan tâm đến môi trờng, cần đặt ra phát triển và môi
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
trờng chứ không phải là chọn môi trờng hay phát triển bởi môi trờng có ảnh h-
ởng trực tiếp đến đời sống xã hội của con ngời. Để có một nền kinh tế phát triển
bền vững thì phải tính toán kĩ mối tác động qua lại giữa con ngời với tự nhiên sao
cho sự phát triển kinh tế- xã hội không làm mất cân bằng sinh thái, huỷ hoại môi
trờng sống của chính con ngời, cần hớng tới hoạt động bảo vệ môi trờng, lấy con
ngời làm trung tâm. Môi trờng và phát triển có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, th-
ờng xuyên, phụ thuộc và quyết định lẫn nhau vì thế nó có mối quan hệ biện chứng.
Trong mấy thế kỉ gần đây con ngời đã làm thay đổi thành phần khí quyển,
cân bằng nhiệt lợng, khí hậu. Ngay từ đầu thế kỉ XVIII nồng độ khí cacbonic tăng
27% và đang nhanh chóng tăng lên, ngày càng nhiều động thực vật có nguy cơ
tuyệt chủng, mặt đất bị nung nóng thờng xuyên nên mất đi chất màu mỡ, kí sinh
trùng truyền bệnh cũng phát triển nhanh chóng trong không khí nóng làm cho dịch
bệnh ngày càng phát triển trong khi hệ miễn dịch của con ngời ngày càng suy
giảm. Một nguy cơ rất lớn do con ngời gây ra đe doạ đến trái đất là hiện tợng: hiệu
ứng nhà kính, ma axit, tầng ozon bị thủng nặng nề (mà tia cực tím của mặt trời
không thể huỷ hoại sinh vật sống trên trái đất là nhờ có tầng ozon bảo vệ). Cũng
do tốc độ phát triển công nghiệp nh hiện nay, các hoá chất nh methane, oxyde
azote, chlorofluoro, carbone(CFC).. .do các nhà máy, xe cộ, rác thải sinh
hoạt...thải ra đục thủng tầng ozon của chúng ta.Trên thế giới khoảng 90% lợng nớc
đang dùng là nớc ngầm mà hiện nay chúng ta đã khai thác 2/3 lợng nớc ngầm đó,
cũng nh hiện tợng các mỏ nớc ngầm đang dần cạn kiệt và ô nhiễm. Vì thế trong
những năm tới đây nếu con ngời không có biện pháp khắc phục thì thế giới không
thể thoát khỏi đại hoạ về môi trờng sinh thái .
Ii - thực trạng môi trờng ở việt nam , nguyên nhân và giải
pháp .
1 -thực trạng môi trờng ở việt nam .
Từ những năm đầu thập kỉ 90 vấn đề môi trờng đã đợc đánh dấu bằng mối

quan tâm mới mang tính toàn cầu. Những tổn thất về con ngời, vật chất do môi tr-
ờng suy thoái gây ra vợt quá những tổn thất về ngời và của do các biến động xã
hội và chiến tranh gây ra. Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX nhận thức về môi trờng
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
chỉ tập chung vào việc quản lí và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Nửa sau thế kỉ thứ
XX phong trào nhận thức và bảo vệ môi trờng gắn với khoa học, nhận thức ngày
càng phổ biến. Vào đầu những năm 70 mọi ngời nhận thức rõ hơn về hiểm hoạ
của môi trờng, sự phá huỷ tầng ô-zôn, ma axit ( ở Anh- thế kỉ XIX). Ngày
5/6/1972 Hội liên hợp quốc họp về vấn đề môi trờng và lấy ngày 5/6 hàng năm là
ngày môi trờng thế giới .
Vấn đề môi trờng và bảo vệ môi trờng ở nớc ta hiện nay cũng nh toàn thế
giới đang là vấn đề cấp thiết bởi nớc ta hiện nay đang trên đà xây dựng và phát
triển kinh tế đòi hỏi sử dụng và khai thác tài nguyên thiên nhiên ngày càng nhiều.
Các chất thải trong sản xuất và sinh hoạt cũng ngày một tăng lên nó đã, đang và sẽ
làm nhiễm bẩn môi trờng không khí, đất, nớc... Nhất là ở các vùng mỏ, đô thị, khu
công nghiệp, khu dân c tập chung, chợ...Những cơ sở sản xuất mọc lên ngày càng
nhiều, mà việc sản xuất của nó chủ yếu vì mục đích kinh tế là chính nên đã gây ra
nhiều chỉ tiêu môi trờng nh: khói bụi, rác, nớc thải công nghiệp, sinh hoạt, bệnh
viện đang tăng lên. Ví dụ nh: ở TP HCM Công ty Đô thị đã thu gom 40000 nghìn
tấn rác thải ra mỗi ngày, Các chợ ở khu vực Thanh Xuân-Hà Nội cũng vậy với
hơn 20 tấn rác thải ra mỗi ngày, chất thải công nghiệp thải ra cũng quá nhiều đã bị
tống ra các sông ngòi làm cho các con sông ô nhiễm nặng bốc mùi hôi thôi,
màu nớc đen kịt. Lợng rác thải quá lớn! Nó lại không đợc đổ đúng nơi quy định,
không đợc xử lí hết đã làm ảnh hởng không nhỏ tới môi trờng. Theo số liệu thống
kê thì hiện nay hầu hết các con sông của Việt Nam ta đã bị ô nhiễm theo từng mức
độ khác nhau, ô nhiễm hữu cơ và vi sinh, vừa tầng nớc mặt và cả nớc ngầm nhất là
các khu vực sông, hồ chảy qua khu đô thị, khu dân c, khu công nghiệp nớc bị
nhiễm BOD
5

, coliorm, sắt NH
3
đều tăng vợt chỉ tiêu 20 lần, nớc sinh hoạt bị ô
nhiễm vì thế đang thiếu trầm trọng.
Không chỉ vậy mức độ ô nhiễm bụi, khói, mùi hôi thối...thật khó chịu ở các
khu đô thị, khu công nghiệp, làng nghề và chợ đang bị ô nhiễm ngày càng cao.
Mức độ bụi ở các thành phố lớn, khu đô thị và thủ đô Hà Nội đang vợt quá tiêu
chuẩn cho phép. Nồng độ bụi trung bình năm (PM 10 = 0,126) lớn hơn tiêu chuẩn
quốc tế (0,05 mg/m
3
) tới 3 lần. Nhất là ở xã Duy Tân (Hải Dơng) cả xã chìm
5