Giáo án trình chiếu ngữ văn 6 cánh diều bài chim chích bông

THỰC HÀNH VĂN BẢN:
CHÍCH BƠNG ƠI!
(Cao Duy Sơn)


TRÒ CHƠI: AI HIỂU BIẾT
? Quan sát những
bức tranh trên, bạn
có cảm nhận như
thế nào?


I. TÌM HIỂU CHUNG


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Câu hỏi
Trả lời
1. Văn bản của tác giả nào? Ông sinh 1. Tác giả:
năm bao nhiêu? Quê ở đâu?
 
 
2. Văn bản viết theo thể loại nào? 2. Tác phẩm:
Phương thức biểu đạt chính của văn - Thể loại:
bản là gì?
- Phương thức biểu đạt:
3. Truyện được kể ở ngôi thứ mấy?

3. Ngôi kể:
 
4. Sự việc xảy ra:

4. Tìm những sự việc xảy ra trong - sự việc 1:
truyện? Từ đó chia bố cục của văn - sự việc 2:
bản này?
- sự việc 3:


1. Tác

- Tên: Cao Duy Sơn tên khai sinh là Nguyễn Cao Sơn
giả
- Sinh năm: 1956.
-Quê: Cao Bằng
Tôi là Cao Duy Sơn. -Vị trí: Là nhà văn hiện đại, là cây bút trẻ của thời kì đổi
Em đã tìm hiểu
mới. Tác phẩm của ông mang hơi thở của cuộc sống hiện đại.

được gì về tơi?

-Chức vụ: Hiện ơng là Tổng biên tập Tạp chí Văn
hóa các dân tộc.
- Tác phẩm chính: “Người lang thang”(1993), “Cực
lạc” (1994), “Hoa mận đỏ”(1999), “Đàn trời”
(2007), tập truyện ngắn “Những chuyện ở Lũng
Cô Sầu” (1997); “Những đám mây hình người”
(2002); “Ngơi nhà xưa bên suối” (Giải thưởng
Hội Nhà văn Việt Nam 2008), “Hoa bay cuối
trời”(2008),
Giải thưởng: Hai lần đoạt giải A giải thưởng của
Hội Văn học Nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt
Nam, giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam và giải

2. Tác Phẩm

Thể loại: Truyện ngắn
Xuất xứ: Cao Bằng 3/1999; trích Tuyển tập
truyện viết về thiếu nhi dân tộc và miền núi.

PTBĐ: Tự sự + Miêu tả + Biểu cảm
Ngôi kể: Ngơi thứ ba
Nhân vật chính: Dế Vân và Ị Khìn
Bố cục: 3 phần.
+ Phần 1 (Từ đầu đến Dế Vân bối rối): Sự việc gặp chú chim nhỏ.
+ Phần 2 (Tiếp đến run rẩy trong lòng): Dế Vân hồi tưởng lại chuyện trong quá
khứ.
+ Phần 3 (Còn lại): Dế Vần và Ò Khìa cứu và thả chú chim lên trời.


II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN


1. Khi phát hiện chim chích bơng


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Câu hỏi

Trả lời

(A)? Truyện viết về ai? Về việc gì?

NHĨM 1
a. Chim chích bơng
1. Tìm những chi tiết miêu tả chú chim chích bơng?
 
 
 
? Em có nhận xét gì về hình ảnh chim chích bơng?
2. Chú chim chích bơng đang ở trong hồn cảnh nào?
? Nhận xét về hồn cảnh của chim chích bơng
3. Hình ảnh chú chim chích bơng gợi cho em điều gi?

 
 
1. Hình ảnh chim chích bơng:...............
- Hình dáng:
- lơng cánh:
- mỏ, ngực:
- đơi chân:
- tiếng kêu
=> Nhận xét:
2. Hồn cảnh của chim chích bơng:..................
=> Nhận xét:
 
 
3. Biểu tượng của chim chích bơng:...........

NHĨM 2
b. Nhân vật Ị Khìn
1. Tìm những chi tiết giới thiệu về nhân vật Ị Khìn?
 

? Nhận xét về cậu bé Ị Khìn?

1. Nhân vật Ị Khìn:...........
- Giới tính:
- Độ tuổi:
- Hành động:
- Mong muốn:
=> Nhận xét:.........
 

NHÓM 3
c. Nhân vật Dế Vần
1. Giới thiệu về nhân vật Dế Vần?
 
 
? Theo em Dế Vần là người như thế nào?

1. Nhân vật Dế Vần:
- Quan hệ như thế nào với Ị Khìn:....
- Hành động:..........
- Giọng điệu:................
- Cảm xúc:..................
=> Nhận xét: .......


1. Khi phát hiện chim chích bơng
Câu hỏi
Trả lời
(A)? Truyện viết về ai?
 A. Truyện kể về:………..

một lần cậu bé nhờ bố giúp đỡ một chú chim chích
Về việc gì?
bơng mắc kẹt khiến Dế Vần - người bố nhớ lại kỉ niệm xưa vơ tình
a. Chim chích bơng
1. Tìm những chi tiết miêu bắt chú chim chích bơng con xa mẹ phải chết.
tả chú chim chích bơng?
1. Hình ảnh chim chích bơng
- Hình dáng: .......
bé xíu
? Em có nhận xét gì về hình - lơng cánh: .........
màu nâu đỏ
ảnh chim chích bơng?
- mỏ, ngực: ..............
vàng sẫm
2. Chú chim chích bơng - đơi chân: ……………………….
tí tẹo với những chiếc móng hồng
đang ở trong hoàn cảnh - tiếng kêu: .....................
hoảng hốt
nào?
=> Nhận xét: …………………………………
- Chim chích bơng là chú chim rất đẹp, cịn non nớt,
? Nhận xét về hồn cảnh
nhiên,
manh,
yếubơng:...............................
đuối.
của chim chích bơng
2.hồn
Hồn
cảnhmỏng

của chim
chích
3. Hình ảnh chú chim chích
đang tập bay, bị mắc kẹt, có nguy
bơng gợi cho em điều gi?
xét:
……………………………………..
cơNhận
bị con
người
bắt.
3. Biểu tượng của
chích
bơng:
.............................
Tộichim
nghiệp,
đáng
thương

gợi liên tưởng đến con người khi
cịn nhỏ hoặc những người yếu đuối, bất hạnh → Mầm non cần
được nâng niu, châm sóc, che chở và giáo dục.


1. Khi phát hiện chim chích bơng
Câu hỏi

Trả lời

NHĨM 2
b. Nhân vật Ị Khìn
1. Tìm những chi tiết giới thiệu 1. Nhân vật Ị Khìn:...........
về nhân vật Ị Khìn?
- Giới tính: nam
 
- Độ tuổi: mới tám tuổi
- Hành động:
phát hiện ra chim chích bơng, chạy lon ton
quanh sân, miệng ríu rít gọi bố
- Mong muốn:
bắt chim chích bơng để chơi
? Nhận xét về cậu bé Ị Khìn? => Nhận xét:.........
Ị Khìn là chú bé hồn nhiên, tinh nghịch, đáng
 
u. Nó đang tìm hiểu và khám phá thế giới.


1. Khi phát hiện chim chích bơng
Câu hỏi
Trả lời
c. Nhân vật Dế Vần
1. Giới thiệu về nhân vật 1. Nhân vật Dế Vần:
Dế Vần?
- Quan hệ như thế nào với Ị Khìn:....là pa của Ị Khìn
- Hành động:.......... ơm Ị Khìn vào lịng
- Giọng điệu:................
trìu mến
- Cảm xúc:..................
bối rối, nhớ về kỉ niệm tuổi thơ của mình

? Theo em Dế Vần là => Nhận xét: Dế
.......Vần là người cha yêu thương con và giàu cảm xúc.
người như thế nào?


2. Dế Vân hồi tưởng lại chuyện trong quá khứ


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
Câu hỏi
Trả lời
1. Kỉ niệm cũ của Dế Vần là kỉ niệm gì? Điều gì đã khiến Dế Vần 1. Kỉ niệm của Dế Vần:..........
nhớ lại kỉ niệm đó?
Điều đã khiến Dế Vần nhớ lại kỉ niệm đó.............
2. Trong q khứ, khi bắt gặp chích bơng, Dế Vần đã:.
2. Trong quá khứ, khi bắt gặp chim chích bơng, Dế Vần đã làm gì? - Hành động: ...........
Cảm xúc của Dế Vần lúc đó như thế nào?
- Cảm xúc: ..........
3. Pa của Dế Vần đã:
3. Pa của Dế Vần đã làm gì khi con mình bắt chích bông và thái độ - Hành động:
của ông như thế nào khi con mình quyết đem chích bơng về ni mà - Lời nói:
khơng trả lại tổ?
- Thái độ:
 
4. Chích bơng mẹ có hành động gì? Hành động đó của chích bơng 4. Chích bơng mẹ:
mẹ gợi cho em điều gì?
- Hành động:
- Suy nghĩ của em về hành động đó:...........
5. Dế Vần có thái độ, hành động và cảm xúc như thế nào khi thấy 5. Dế Vần khi thấy chích bơng mẹ tìm con và chích bơng con đã chết:
chích bơng mẹ tìm con và chích bơng đã chết?

- Hành động:
- Thái độ:
- Cảm xúc:
6. Từ việc làm của Dế Vần, em có nhận xét gì về nhân vật này? Nhân 6. Nhận xét nhân vật Dế Vần:
vật đã được tác giả xây dựng tập trung ở tâm trạng. Diễn biến tâm =>Diễn biến tâm trạng của Dế Vần
trạng của Dế Vần như thế nào?
Khi bắt gặp chích bơng:.....-> Khi bắt được chích bơng:........ -> Khi
7. Kết thúc câu chuyện của Dế Vần trong quá khứ, em liên tưởng thấy chích bơng mẹ tìm con và chích bơng con chết:......
đến câu chuyện của nhân vật nào, trong tác phẩm nào mà em đã 7. Liên hệ, bài học:........
được học. Từ đó, em rút ra bài học gì cho mình?


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
Câu hỏi
Trả lời
1. Kỉ niệm cũ của Dế Vần là kỉ niệm gì? Điều 1. Kỉ niệm của Dế Vần:.......... Kỉ niệm bắt và làm chết chim chích bơng.
gì đã khiến Dế Vần nhớ lại kỉ niệm đó?
Điều đã khiến Dế Vần nhớ lại kỉ niệm đó............. tiếng kêu của chích bơng.
2. Trong q khứ, khi bắt gặp chim chích 2. Trong quá khứ, khi bắt gặp chích bơng, Dế Vần đã:.
bơng, Dế Vần đã làm gì? Cảm xúc của Dế Vần - Hành động: ...........
nín thở, kiễng chân lên ngó, thị tay nhấc sinh linh đỏ hỏn ra khỏi tổ.
lúc đó như thế nào?
- Cảm xúc: .......... hồi hộp, vui sướng
3. Pa của Dế Vần đã làm gì khi con mình bắt 3. Pa của Dế Vần đã:
chích bơng và thái độ của ơng như thế nào khi - Hành động:
….đưa tay ấp nhẹ lên tay con
con mình quyết đem chích bơng về ni mà - Lời nói:
khơng trả lại tổ?
- Thái…
độ:nó cịn non q! Pa muốn con đặt nó lại tổ…Này con…! -> dịu dàng, trìu mến

….ánh
4. Chích bơng mẹ có hành động gì? Hành 4. Chích bơng
mẹ: mắt thống buồn, nét mặt lặng buồn.
động đó của chích bơng mẹ gợi cho em điều - Hành động:
con, động
tiếngđó:...........
kêu thảm thương
gì?
- Suy nghĩ củabay
em tìm
về hành
Tình yêu thương con của cha mẹ. Chim mẹ cũng
5. Dế Vần có thái độ, hành động và cảm xúc
như thế nào khi thấy chích bơng mẹ tìm con như bố và ơng nội của Ị Khìn đều là những người trưởng thành, có tấm lịng u
và chích bơng đã chết?
5.
Dế Vần khi
thấy chích
bơng mẹ
vàgiáo
chíchdục
bơng
đã chết:
thương, có
những
trải nghiệm
vàtìm
bàicon
học,
vàcon

hướng
dẫn lớp sau phát triển.
6. Từ việc làm của Dế Vần, em có nhận xét gì - Hành động:
về nhân vật này? Nhân vật đã được tác giả - Thái độ:.
rân rấn nước mắt, giọng nghẹn ngào, tay run run, bật khóc nức nở…
xây dựng tập trung ở tâm trạng. Diễn biến - Cảm xúc: lo lắng, ân hận…
tâm trạng của Dế Vần như thế nào?
6. Nhận xét nhân
vậtbã,
Dếsợ
Vần:
Buồn
hãi, day dứt,……
7. Kết thúc câu chuyện của Dế Vần trong quá =>Diễn biến tâm trạng của Dế Vần: Khi bắt gặp chích bơng:.....................-> Khi bắt được
khứ, em liên tưởng đến câu chuyện của nhân chích bơng:........
-> Khi thấy chích bơng mẹ tìm con và chíchhồi
bơng
hộpcon chết:......
vật nào, trong tác phẩm nào mà em đã được 7. Liên hệ, bài học:........
vui sướng
ân hận.
học. Từ đó, em rút ra bài học gì cho mình?


3. Dế Vân và Ị Khìa cứu và thả chú chim về trời


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

Câu hỏi

1. Hai cha con Ò Khìa đã có quyết định và
hành động như thế nào với chim chích bơng?
2. Khi thực hiện hành động đó 2 cha con có
cảm xúc như thế nào?
3. Thực chất trong văn bản Chích bơng ơi! có
mấy câu chuyện?
4. Chỉ ra điểm giống nhau giữa hai câu chuyện
trong văn bản này:

Trả lời
1. Hành động của 2 cha con Ị Khìn
- Hành động của Ị Khìn:

a) Chuyện của người cha trong q khứ

- Cảm xúc:
3. Trong truyện Chích bơng ơi! có ...... Câu chuyện.
4. Điểm giống nhau giữa hai câu chuyện

b) Chuyện hiện tại của hai cha con Ị Khìn

- Cảm xúc:
- Hành động của Dế Vân:

Từ đó em hiểu cách viết "truyện trong truyện"
ở đây thế nào?
5. Vì sao ở đầu truyện, Ị Khìn muốn pa bắt
con chích nơng để chơi nhưng đến cuối truyện 5. Ị Khìn tha chim chích bơng vì:
lại thả để chim bay vút lên trời với lời thì
thầm: "bay đi, bay về với mẹ mày đi".

6. Theo em Dế Vần là người như thế nào?

6. Dế Vần là người:.............


PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4

Câu hỏi
1. Hai cha con Ò Khìa đã có quyết định và
hành động như thế nào với chim chích bơng?
2. Khi thực hiện hành động đó 2 cha con có
cảm xúc như thế nào?
3. Thực chất trong văn bản Chích bơng ơi! có
mấy câu chuyện?
4. Chỉ ra điểm giống nhau giữa hai câu chuyện
trong văn bản này:
a) Chuyện của người cha trong quá khứ
b) Chuyện hiện tại của hai cha con Ị Khìn

Trả lời
1. Hành động của 2 cha con Ò Khìn
- Hành động của Ò Khìn: năn nỉ ba cứu chích bơng, xịe bàn tay, chum mơi
thổi nhẹ… và khẽ thì thầm: ….; nhìn theo, đưa bàn tay vẫy vẫy tạm biệt.
- Cảm xúc:
xúc động khi nghe câu chuyện của ba, vui sướng khi cứu được
-chích
Hànhbơng
động của Dế Vân:
khẽ gật đầu nhận lỗi; bước gần đến bụi gai, lựa tay
gỡ con chim ra khỏi đám gai, nhìn vào con,… nở một nụ cười, nhìn chích

bơng bay.
- Cảm xúc:
hồi hộp,
hạnh
phúc
thảnchuyện.
tâm hồn.
3. Trong truyện
Chích
bơng
ơi! và
có thanh
...... Câu
2
4. Điểm giống nhau giữa hai câu chuyện

Từ đó em hiểu cách viết "truyện trong truyện"
ở đây thế nào?
- Điểm giống nhau ở chỗ cả Ò Khìn và Dế Vằn đều là những cậu bé tinh
5. Vì sao ở đầu truyện, Ị Khìn muốn pa bắt nghịch, muốn giữ lấy chim chích bơng nhỏ để nuôi.
- Cách viết "truyện trong truyện" là  lồng ghép một câu chuyện độc lập (có
con chích nơng để chơi nhưng đến cuối truyện 5.
Ị Khìn tha chim chích bơng vì:
lại thả để chim bay vút lên trời với lời thì liên quan hoặc không về mặt nội dung) vào một câu chuyện chính.
Vì Ị Khìn sau khi nghe được câu
thầm: "bay đi, bay về với mẹ mày đi".
chuyện pa kể và hiểu được nỗi day dứt trong lòng pa, cậu bé hiền lành đã rút
6. Theo em Dế Vần là người như thế nào?
được bài học cho mình và  thả để chim bay vút lên trời với lời thì thầm: "bay
6. Dế Vần là người:.............

đi, bay về với mẹ mày đi".
Dế Vần là một cậu bé hiền lành, biết nhận lỗi sai và luôn
ân hận về những hành vi sai lầm của mình.


III. TỔNG KẾT



III. TỔNG KẾT

NGHỆ THUẬT

NỘI DUNG, Ý NGHĨA

- Kể chuyện theo ngơi kể thứ ba.
- Miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc,
ngôn ngữ độc thoại nội tâm
- Quan sát tinh tế, lựa chọn hình
ảnh tiêu biểu.
- Nghệ thuật "truyện lồng trong
truyện" độc đáo, sinh động.

“Chích bơng ơi!” là câu chuyện nhắc
nhở con người về lịng nhân hậu.
Hãy đặt mình vào vị trí của người
khác, suy nghĩ thấu đáo trước khi
hành động để không phải ân hận sau
này.

IV. LUYỆN TẬP


THẢO LUẬN
TRẢ LỜI

CÂU HỎI
Trao đổi:
? Em hãy thử thay đổi kết
thúc câu chuyện theo một
hương khác.
? Truyện muốn nhắn gửi
người đọc điều gì? Đối với
em điều gì gây ấn tượng sâu
sắc nhất? Vì sao?

Câu chuyện muốn nhắn gửi ta
rằng cần lịng nhân hậu, luôn
giúp đỡ người khác, bảo vệ
động vật và không nên chọc
phá tổ chim, bắt chim non,
suy nghĩ cẩn thận trước khi
làm một điều gì đó.
Điều gây ấn tượng sâu sắc với
em là cách lồng ghép hai câu
chuyện một cách khéo léo tài
tình, người đọc chúng ta vừa
đọc hiểu câu chuyện vừa có

HOẠT ĐỘNG DỰ ÁN
Em có thể chia sẻ với cơ và
các bạn về 1 kỉ niệm khiến em
hối hận không?