Một số vấn đề pháp lý về bạo lực gia đình ở việt nam hiện nay 37

LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi xin dành lời cảm ơn trân trọng nhất tới các thầy cô giáo
khoa Luật Dân sự, khoa Sau Đại học, trường Đại học Luật Hà Nội đã tận tình
dạy bảo, truyền đạt cho tơi những kiến thức q báu và giúp đỡ tơi trong q
trình học tập tại trường.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới Tiến sĩ Nguyễn Thị
Lan, người đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu,
giúp tơi hồn thành luận văn.
Đồng thời, tơi cũng xin cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp đã tạo điều
kiện giúp đỡ để tơi có thể hồn thành luận văn này.
Mặc dù tơi đã cố gắng để hồn thiện luận văn, tuy nhiên không thể
tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp của các thầy cô
và các bạn.
Hà Nội, tháng 04 năm 2011
Học viên

MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU....................................................................................................................... 1
CHƯƠNG I........................................................................................................................... 7
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẠO LỰC GIA ĐÌNH .......................................................... 7
1.1. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................................... 7
1.1.1. Khái niệm gia đình và thành viên gia đình ....................................................... 7
1.1.2. Khái niệm bạo lực và bạo lực gia đình .............................................................. 8
1.2. Một số yếu tố tác động đến bạo lực gia đình ........................................................ 10
1.2.1. Phong tục, tập quán .......................................................................................... 10
1.2.2. Tâm lý ................................................................................................................ 11
1.2.3. Điều kiện kinh tế xã hội.................................................................................... 12
1.2.4. Định kiến giới.................................................................................................... 13


1.2.5. Trình độ dân trí ................................................................................................. 14

1.3. Hậu quả của bạo lực gia đình đối với gia đình và xã hội. Ý nghĩa của việc
phịng, chống bạo lực gia đình ...................................................................................... 14
1.3.1. Hậu quả của bạo lực gia đình đối với gia đình và xã hội ............................... 14
1.3.2. Ý nghĩa của việc phịng, chống bạo lực gia đình ............................................ 16
1.4. Pháp luật một số quốc gia đối với vấn đề bạo lực gia đình ................................. 17
1.4.1. Phạm vi điều chỉnh ........................................................................................... 18
1.4.2. Phịng ngừa bạo lực gia đình ........................................................................... 20
1.4.3. Thủ tục xác định và báo cáo về những trường hợp bạo lực gia đình ............ 22
1.4.4. Về các quyết định bảo vệ nạn nhân ................................................................. 23
CHƯƠNG II ....................................................................................................................... 25
THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ PHỊNG, CHỐNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH ........... 25
2.1. Ngun tắc phịng, chống bạo lực gia đình ........................................................... 25
2.2. Quyền, nghĩa vụ của các chủ thể của bạo lực gia đình ........................................ 28
2.2.1. Quyền, nghĩa vụ của nạn nhân ........................................................................ 28
2.2.2. Quyền và nghĩa vụ của người có hành vi bạo lực gia đình ............................ 30
2.3. Trách nhiệm của cá nhân, gia đình và các cơ quan, tổ chức trong phịng, chống
bạo lực gia đình .............................................................................................................. 33
2.3.1. Trách nhiệm của cá nhân, gia đình ................................................................. 33


2.3.2. Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức khác ......................................................... 37
2.4. Các biện pháp cơ bản ngăn chặn hành vi bạo lực và bảo vệ nạn nhân bạo lực
gia đình............................................................................................................................ 38
2.4.1. Buộc chấm dứt hành vi bạo lực và cấp cứu nạn nhân ................................... 38
2.4.2. Cấm tiếp xúc...................................................................................................... 41
2.5. Xử lý vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình ................................ 43
2.5.1. Xử lý kỷ luật ...................................................................................................... 43
2.5.2. Xử lý hành chính .............................................................................................. 44
2.5.3. Xử lý theo pháp luật dân sự.............................................................................. 46
2.5.4. Xử lý theo pháp luật hình sự ............................................................................ 49

CHƯƠNG III ..................................................................................................................... 52
THỰC TRẠNG BẠO LỰC GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM GẦN
ĐÂY VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁP LÝ NHẰM NGĂN CHẶN CÓ HIỆU QUẢ
HÀNH VI BẠO LỰC TRÊN THỰC TẾ ......................................................................... 52
3.1. Thực trạng bạo lực gia đình ở Việt Nam những năm gần đây ........................... 52
3.1.1. Thực trạng bạo lực giữa các thành viên trong gia đình ................................. 52
3.1.2. Thực trạng áp dụng pháp luật về phịng, chống bạo lực gia đình trong thời
gian qua ....................................................................................................................... 55
3.2. Một số giải pháp pháp lý nhằm ngăn chặn có hiệu quả hành vi bạo lực trên
thực tế.............................................................................................................................. 58
3.2.1. Làm rõ một số khái niệm quan trọng trong Luật Phịng, chống bạo lực gia
đình .............................................................................................................................. 58
3.2.2. Hồn thiện một số quy định của Luật Phịng, chống bạo lực gia đình ......... 60
KẾT LUẬN......................................................................................................................... 66


4

L
Ờ
I

M
Ở

Đ
Ầ
U
1.Tính cấp thiết của việc
nghiên cứu đề tài

Bạo lực gia đình là vấn đề
mang tính lịch sử tồn cầu,
gây nhức nhối cho
nhân loại, để lại nhiều hậu quả
nghiêm trọng cho con người,
nhất là đối với
phụ nữ. Bước sang thế kỷ XXI,
phòng, chống bạo lực giới đang
là một trong
những mục tiêu của thiên niên
kỷ. Tổng Thư ký Liên hiệp
quốc Ban Ki Moon
đã tuyên bố: "Bạo lực đối với
phụ nữ là không bao giờ được
chấp nhận,
không bao giờ được khoan
dung, tha thứ..." [16]
Trong những năm qua,
Đảng và Nhà nước ta đã
dành nhiều sự quan tâm
tới việc phịng, chống bạo lực
gia đình và đã ban hành nhiều


đạo luật trực tiếp
và gián tiếp liên quan như: Hiến pháp

Trước khi Luật Phịng,
chống bạo lực gia đình ra

đời, sự quan tâm của

năm 1992; Luật Hôn nhân và gia

các học giả tới vấn đề này

đình;

thường chỉ dừng ở những

Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ

nghiên cứu về mặt xã

em; Bộ luật Dân sự; Pháp lệnh Xử lý
vi
phạm hành chính; Pháp lệnh về Người
cao tuổi; Pháp lệnh về Người tàn tật..
và đặc biệt là Luật Phòng, chống bạo
lực gia đình. Những văn bản này đã
tạo
ra nhiều chuyển biến tích cực trong
đời sống xã hội trong lĩnh vực phòng,
chống bạo lực gia đình. Tuy nhiên,
đánh giá một cách khách quan thì các
quy
phạm pháp luật này chưa thực sự đi
vào cuộc sống, sự quan tâm và hiểu
biết
về lĩnh vực này chưa đi vào chiều sâu,

tình trạng bạo lực trong gia đình chưa
có nhiều thay đổi. Chính vì vậy mà
việc nghiên cứu những quy định của
pháp
luật hiện hành và những khó khăn,
vướng mắc khi áp dụng những quy
định
này trên thực tế, từ đó tìm ra những
giải pháp để nâng cao hiệu quả điều
chỉnh
của pháp luật với vấn đề bạo lực gia
đình hiện nay là rất cần thiết.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài


5

hội, những nghiên cứu về pháp
luật phòng, chống bạo lực gia
đình thường
lồng trong các nghiên cứu về
hơn nhân gia đình. Từ khi Luật
Phịng, chống
bạo lực gia đình ra đời, những
nghiên cứu pháp lý về vấn đề
này đã xuất hiện
trên nhiều báo, tạp chí bởi tính
thời sự cấp thiết của nó. Tuy
nhiên, những
nghiên cứu có hệ thống, có

trọng tâm về pháp luật phịng,
chống bạo lực gia
đình chưa nhiều. Hiện tại có thể
kể tới Luận văn thạc sĩ luật học
"Luật phòng
chống bạo lực gia đình với việc
hạn chế ly hơn do bạo lực gia
đình" của tác
giả Nguyễn Thị Lệ (Hà Nội,
2010); Khóa luận tốt nghiệp
"Tìm hiểu hành vi
bạo lực gia đình - nguyên nhân,
giải pháp hạn chế" của tác giả
Nguyễn Thị
Bình (Hà Nội, 2010). Những
cơng trình này đã nghiên cứu
một số khía cạnh
cụ thể của việc phịng, chống
bạo lực gia đình. Tuy nhiên,


chưa có cơng trình
nào nghiên cứu một cách tồn diện và
tổng quát về các quy định của Luật
Phòng, chống bạo lực gia đình và đưa
ra những giải pháp để nâng cao hiệu
quả điều chỉnh của pháp luật với vấn
đề bạo lực gia đình trong thời gian tới.
Chính vì vậy, tơi chọn đề tài “Một số
vấn đề pháp lý về bạo lực gia đình ở

Việt Nam hiện nay” làm luận văn thạc
sĩ của mình.
3. Tính mới của đề tài
Đề tài “Một số vấn đề pháp lý về
bạo lực gia đình ở Việt Nam hiện
nay”
không đi vào nghiên cứu một nội
dung cụ thể nào mà chỉ đánh giá
chung về
các quy định của Luật Phịng, chống
bạo lực gia đình của Việt Nam, tham
khảo quy định của một số nước trên
thế giới về vấn đề này. Từ đó, xem xét
thực trạng bạo lực giữa các thành viên
trong gia đình và thực trạng áp dụng
pháp luật về phịng, chống bạo lực gia
đình ở Việt Nam trong thời gian qua
để
đưa ra kiến nghị về một số giải pháp
pháp lý nhằm ngăn chặn có hiệu quả
hành vi bạo lực trên thực tế.


6

4. Mục đích, phạm vi nghiên
cứu
Mục đích của việc nghiên
cứu đề tài là tìm hiểu các
quy định của pháp

luật về bạo lực gia đình hiện
nay, xem xét thực trạng về bạo
lực gia đình để
tìm ra một số giải pháp pháp lý
nhằm ngăn chặn có hiệu quả
hành vi này.
Phạm vi nghiên cứu của đề
tài chủ yếu tập trung vào
các quy định của
Luật Phịng, chống bạo lực gia
đình năm 2007, có xem xét tới
các quy định có
liên quan trong các văn bản
pháp luật khác.
5. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp cụ thể
được tác giả sử dụng khi
nghiên cứu đề tài bao
gồm: quy nạp, diễn dịch, phân
tích, tổng hợp. so sánh…
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết
luận và danh mục tài liệu
tham khảo, luận văn
còn gồm 3 chương:
Chương I: Khái quát chung về
bạo lực gia đình
Chương II: Thực trạng pháp

luật về phịng, chống bạo lực gia đình
Chương III: Thực trạng bạo lực gia
đình ở Việt Nam trong những năm
gần
đây và một số giải pháp pháp lý nhằm
ngăn chặn có hiệu quả hành vi bạo lực
trên thực tế.


7

C
H
Ư
Ơ
N
G

I
KHÁI QUÁT
CHUNG VỀ BẠO
LỰC GIA ĐÌNH
1.1. Một số khái niệm
cơ bản
1.1.1. Khái niệm gia
đình và thành viên gia
đình
Dưới góc độ xã hội học,
gia đình được coi là tế
bào của xã hội. Khơng

giống bất cứ nhóm xã hội nào
khác, gia đình có sự đan xen
các yếu tố sinh
học, kinh tế, tâm lý, văn hóa...
Những mối liên hệ cơ bản của
gia đình bao
gồm vợ chồng, cha mẹ và con,
ông bà và cháu, những mối liên
hệ khác: cơ,
dì, chú, bác với cháu, cha mẹ
chồng và con dâu, cha mẹ vợ
và con rể... Mối
quan hệ gia đình được thể hiện
ở các khía cạnh như: có đời
sống tình dục,


sinh con và ni dạy con cái, lao động

gia đình khuyết thiếu và gia

tạo ra của cải vật chất để duy trì đời

đình đầy

sống gia đình và đóng góp cho xã hội.

đủ…

Mối liên hệ này có thể dựa trên những

Xuất phát từ những quan

căn cứ pháp lý hoặc có thể dựa trên

niệm khác nhau về gia

những căn cứ thực tế một cách tự

đình dẫn tới những

nhiên,

quan niệm khác nhau về thành

tự phát.

viên gia đình.

Dưới góc độ pháp lý, gia đình
là tập hợp những người gắn bó
với nhau
hơn nhân, quan hệ huyết thống hoặc
quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh
nghĩa
vụ và quyền giữa họ với nhau theo
quy định của luật này (Điều 8, Luật
Hơn
nhân và gia đình năm 2000)
Tuy nhiên, trong thực tế đời

sống cũng có nhiều cách hiểu
khác nhau về
khái niệm gia đình: gia đình là tập
hợp những người cùng có tên trong
một sổ
hộ khẩu; gia đình là tập hợp những
người cùng chung sống với nhau dưới
một
mái nhà…
Từ những góc độ nghiên cứu
khác nhau, gia đình được chia
thành rất
nhiều dạng thức khác nhau: gia đình
hiện đại và gia đình truyền thống; gia
đình hạt nhân và gia đình đa thế hệ;


8

Thành viên gia đình có
thể được hiểu là những
người gắn bó với nhau
bằng quan hệ hơn nhân, huyết
thống, ni dưỡng; hoặc cũng
có quan điểm
cho rằng thành viên gia đình là
những người cùng được ghi tên
trong một sổ
hộ khẩu; hoặc là những người
cùng sống trong một gia đình…

Thành viên gia đình hiểu
theo nghĩa truyền thống
là tất cả những người
trong cùng dòng họ, trong một
đại gia đình từ cụ, kỵ, ơng bà,
cha mẹ, vợ
chồng, con cái, cháu chắt...
(bao gồm cả con dâu, con rể,
cháu dâu, cháu rể...)
Thành viên gia đình hiểu
theo nghĩa hiện đại là
những người sống trong
cùng một gia đình, có đời sống
chung về mặt vật chất và tinh
thần như cha mẹ
và con cái, vợ và chồng, những
người khác sống cùng như
người giúp việc,
giữa những người đã từng là
con dâu với cha mẹ chồng, đã
từng là con rể với


cha mẹ vợ, giữa những người sống

hành xử trong các quan hệ xã

chung với nhau như vợ chồng. Những

hội nói chung. Các mối quan hệ

người này có một khoảng thời gian

xã hội vốn rất

sống chung với nhau ổn định, có sự

đa dạng và phức tạp nên hành

quan

vi bạo lực cũng rất phong phú,

tâm chia sẻ với nhau những công việc

được chia thành

của gia đình và xã hội, từ đó hình
thành
nên mối liên hệ đặc biệt về tâm lý,
tình cảm, tạo nên cách ứng xử giữa họ
với
nhau. Theo chúng tôi, đây là quan
niệm đúng đắn về thành viên gia đình,
có
thể áp dụng trong các quan hệ pháp lý
bởi vì sự điều chỉnh của pháp luật
trong
lĩnh vực hơn nhân và gia đình cần
xuất phát từ mối quan hệ, sự ảnh

hưởng, tác
động lẫn nhau giữa những cá nhân là
thành viên gia đình chứ không đơn
thuần xuất phát từ những quan hệ như
hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng.
1.1.2. Khái niệm bạo lực và
bạo lực gia đình
Trong tiếng Việt, bạo lực được
hiểu là "sức mạnh dùng để
cưỡng bức,
trấn áp hoặc lật đổ" [12]. Khái niệm
này dễ làm người ta liên tưởng tới các
hoạt động chính trị, nhưng trên thực tế
bạo lực được coi như một phương
thức


9

nhiều dạng khác nhau tùy theo
từng góc độ nhìn nhận: bạo lực
nhìn thấy và
bạo lực khơng nhìn thấy được;
bạo lực với phụ nữ, với trẻ
em…
Bạo lực gia đình là một
dạng thức của bạo lực xã
hội, là “hành vi cố ý
của các thành viên gia đình
gây tổn hại hoặc đe dọa gây

tổn hại… với các
thành viên khác trong gia
đình” (Điều 1, Luật Phịng,
chống bạo lực gia
đình). Nói một cách dễ hiểu
hơn, đó là việc “các thành viên
gia đình vận
dụng sức mạnh để giải quyết
các vấn đề gia đình” [21, tr.
27]. Gia đình là tế
bào của xã hội, là hình thức thu
nhỏ của xã hội nên bạo lực gia
đình có thể coi
như là hình thức thu nhỏ của
bạo lực xã hội với rất nhiều
dạng thức khác
nhau. Xét về hình thức, có thể
phân chia bạo lực gia đình
thành các hình thức
chủ yếu sau:
- Bạo lực thể chất: là


hành vi ngược đãi, đánh đập
thành viên gia đình,
làm tổn thương tới sức khỏe, tính
mạng của họ
- Bạo lực về tinh thần: là những
lời nói, thái độ, hành vi làm tổn
thương

tới danh dự, nhân phẩm, tâm lý của
thành viên gia đình
- Bạo lực về kinh tế: là hành vi
xâm phạm tới các quyền lợi về
kinh tế
của thành viên gia đình (quyền tự do
lao động, tự do kinh doanh, quyền sở
hữu tài sản…)
- Bạo lực về tình dục: là bất kỳ
hành vi nào mang tính chất
cưỡng ép
trong các quan hệ tình dục giữa các
thành viên gia đình, kể cả việc cưỡng
ép
sinh con.
Mỗi hình thức bạo lực có thể
được biểu hiện dưới nhiều hành
vi khác
nhau. Luật Phịng, chống bạo lực gia
đình đã quy định các hành vi bạo lực
bao gồm:
- Hành hạ, ngược đãi, đánh đập
hoặc hành vi cố ý khác xâm hại
đến sức
khoẻ, tính mạng;
- Lăng mạ hoặc hành vi cố ý
khác xúc phạm danh dự, nhân

phẩm;

10

- Cô lập, xua đuổi hoặc
gây áp lực thường xuyên
về tâm lý gây hậu quả
nghiêm trọng;
- Ngăn cản việc thực hiện
quyền, nghĩa vụ trong
quan hệ gia đình giữa
ơng, bà và cháu; giữa cha, mẹ
và con; giữa vợ và chồng; giữa
anh, chị, em với
nhau;
- Cưỡng ép quan hệ tình
dục;
- Cưỡng ép tảo hôn;
cưỡng ép kết hôn, ly hôn
hoặc cản trở hôn nhân tự
nguyện, tiến bộ;
- Chiếm đoạt, huỷ hoại,
đập phá hoặc có hành vi
khác cố ý làm hư hỏng
tài sản riêng của thành viên
khác trong gia đình hoặc tài sản
chung của các
thành viên gia đình;
- Cưỡng ép thành viên gia
đình lao động q sức,
đóng góp tài chính

q khả năng của họ; kiểm sốt

thu nhập của thành viên gia đình
nhằm tạo ra
tình trạng phụ thuộc về tài
chính;


- Có hành vi trái pháp luật
buộc thành viên gia đình ra
khỏi chỗ ở.
1.2. Một số yếu tố tác động
đến bạo lực gia đình
1.2.1. Phong tục, tập quán
Việt Nam là một nước Á Đơng
với tư tưởng gia trưởng cịn
nặng nề,
điều này có ảnh hưởng rất lớn tới vấn
đề bạo lực gia đình ở nước ta hiện
nay.
Tính gia trưởng được chấp nhận
trong gia đình và ngồi xã hội đã tạo
ra một
vị trí đặc biệt cho những người đàn
ơng trong gia đình: họ có "quyền"
quyết
định những vấn đề quan trọng, quyết
định thái độ ứng xử với các thành
viên
khác, họ có quyền “dạy dỗ” vợ con

theo ý mình... Thậm chí, có người
coiviệc
sử dụng bạo lực là ứng xử cần thiết
để đảm bảo hạnh phúc gia đình. Đi
cùng
với đó là tư tưởng “đèn nhà ai nhà
nấy rạng”, " vợ chồng đóng cửa bảo
nhau"
nên những việc trong gia đình thì
những người khác thường khơng
muốn can


11

thiệp vào. Đây là những yếu tố
gây ra khó khăn rất lớn trong
cơng tác phịng,
chống bạo lực gia đình hiện nay.
Tuy nhiên, cũng không
thể phủ nhận những
truyền thống tốt đẹp như:
kính già yêu trẻ, con cái phải
hiếu thảo với cha mẹ hay những
triết lý Nho
giáo tiến bộ “phu thê cung kính
như khách” đã và đang có
những tác động
tích cực tới việc bảo vệ những
thành viên yếu thế trong các gia

đình: người
già được kính trọng, trẻ con
được yêu thương, vợ chồng tôn
trọng lẫn nhau…
Những tư tưởng này nếu được
phát huy và áp dụng phù hợp
với xã hội hiện
nay thì sẽ góp phần quan trọng,
tích cực trong phịng, chống bạo
lực trong các
gia đình Việt Nam

1.2.2. Tâm lý
Khái niệm tâm lý được
đề cập ở đây khơng phải
là tâm lý xã hội nói
chung mà là tâm lý của từng


thành viên trong gia đình với tư cách

nhiên,

là cha, mẹ,

cũng cần phải nhìn nhận rằng:

con, anh, chị, em…với nhau và với

trong suy nghĩ của một số phụ

vấn đề bạo lực gia đình.

nữ, việc đay

Tâm lý của mỗi cặp vợ chồng
nói chung vẫn là: “Phu xướng
phụ tùy”,
đề cao vai trò tự chủ của đàn ơng
trong gia đình. Điều này có lúc đã
làm mất
đi quyền tự vệ của người vợ trước
những hành vi bạo lực của chồng
mình.
Điều này đã ăn sâu vào suy nghĩ của
rất nhiều thế hệ người Việt Nam: vợ
đánh chồng luôn bị coi là hành vi
xấu, bị cả xã hội lên án; cịn người
chồng
đánh vợ thì mặc nhiên được gọi là
“biết dạy vợ”; hành vi “địi hỏi” của
người
chồng ln được coi là chính đáng và
người vợ có nghĩa vụ phải phục tùng
theo… Hơn thế nữa, với người đàn
ông, việc sử dụng sức mạnh thể chất
để
khẳng định mình dường như đã là
một thói quen, một điều khơng thể
thiếu; và

thực sự khả năng kiềm chế của họ
cũng không bằng phụ nữ nên rất dễ
“động
chân động tay” khi phải giải quyết
các mâu thuẫn trong gia đình. Tuy


12

nghiến, chì chiết chồng là hồn
tồn bình thường, mà khơng hề
nghĩ đó là
hành vi bạo lực, gây ra những
tổn thương về tinh thần cho
người chồng.
Cha mẹ ln dành những
tình cảm yêu thương, trân
trọng cho con cái
mình. Song quan niệm về giáo
dục của phần đông người Việt
vẫn là “ yêu cho
roi cho vọt”. Chính vì vậy, việc
cha mẹ đánh đập, mắng mỏ con
cái được coi
là bình thường, thậm chí là cần
thiết và không thể thiếu để dạy
con thành
người. Những đứa con trong gia
đình phải chấp nhận sự giáo dục
này, và cuối

cùng cũng cảm thấy đó là bình
thường để chịu đựng. Bên cạnh
đó, nhiều bậc
cha mẹ vẫn có suy nghĩ con cái
là “của mình”, nên mình có
quyền đối xử tùy
ý, người khác khơng được can
thiệp vào.
Với các thành viên khác
trong gia đình, tâm lý
“kính già yêu trẻ”, “kính


trên nhường dưới” vẫn được đề cao.

đình, khiến tình trạng bạo lực

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của nhiều

càng dễ có nguy cơ xảy ra. Tuy

yếu

nhiên, ở rất

tố văn hóa, sự áp đặt của những thành

nhiều gia đình, dù điều kiện vật

viên lớn tuổi với các thành viên nhỏ

chất đầy đủ nhưng vẫn có hiện

hơn trong gia đình là khá phổ biến và

tượng bạo lực

thường xun vì quan niệm “khơn

gia đình. Điều này có thể được

khơng đến trẻ, khỏe khơng đến già”.

lý giải như sau: khi kinh tế phát

Trong xã hội hiện nay, điều này

triển, các

thường
làm phát sinh tư tưởng chống đối ở
giới trẻ khiến các mối quan hệ trong
gia
đình trở nên căng thẳng, dễ làm phát
sinh bạo lực gia đình.
1.2.3. Điều kiện kinh tế xã hội
Điều kiện kinh tế xã hội luôn là
yếu tố tác động mạnh tới các
mối quan
hệ trong gia đình và ngồi xã hội.

Kinh tế khó khăn thường gây nên sự
căng
thẳng, tranh chấp trong gia đình, là
nhân tố dẫn tới các hành vi bạo lực về
thể
chất, tinh thần khơng đáng có. Việc
thiếu thốn về vật chất cũng làm cho
các
thành viên trong gia đình khơng có
điều kiện giao lưu, học tập, tiếp cận
những
tri thức tiến bộ cũng như không được
định hướng về cách ứng xử trong gia


13

thành viên trong gia đình có xu
hướng thỏa mãn các lợi ích cá
nhân mà thiếu
đi sự quan tâm chăm sóc tới
nhau; hoặc vì q ham mê các
lợi ích kinh tế mà
phát sinh tranh chấp giữa những
người thân trong gia đình. Ở
những gia đình
này, bạo lực về tinh thần có xu
hướng phát triển hơn bạo lực về
thể chất, kinh
tế hay tình dục bởi vì những nhu

cầu này đều có thể được đáp
ứng phần nào
bằng tiền bạc.
Bên cạnh đó, do ảnh
hưởng của nhiều yếu tố
văn hóa bên ngồi, xu
hướng bạo lực có chiều hướng
gia tăng trong xã hội Việt Nam:
mọi người đều
dễ dàng tìm đến việc sử dụng
bạo lực để giải quyết các mâu
thuẫn phát sinh.
Ngoài ra, sự suy giảm các giá trị
truyền thống cũng làm gia tăng
những hành
vi bạo lực gia đình vốn hiếm
gặp trước đây: Vợ đánh chồng,
con cái đánh
đập, mắng chửi bố mẹ, bạo lực


tình dục trong gia đình, đặc biệt là
với trẻ
em…
1.2.4. Định kiến giới
Quan niệm trọng nam khinh nữ
đã ăn sâu vào tiềm thức của
người Việt
Nam từ hàng ngàn năm nay và thực
sự đã và đang cướp đi nhiều quyền

lợi
chính đáng của người phụ nữ. Người
vợ, người mẹ thường khơng có được
sự
tơn trọng xứng đáng trong gia đình,
khơng được hưởng những quyền lợi
về
vật chất, về tinh thần và thường
xuyên phải chịu những tổn thương: bị
đánh
đập, bị xúc phạm danh dự, bị cưỡng
ép tình dục… Ngay cả với trẻ em,
quan
niệm “con gái là con người ta” cũng
khiến nhiều bé gái bị thiệt thòi hơn so
với bé trai. Sự bất bình đẳng về giới
này được cả xã hội chấp nhận, thậm
chí
cả chính những người phụ nữ cũng
coi đó là bình thường. Điều này cũng
là
ngun nhân trực tiếp nhất dẫn tới
nạn bạo hành với người phụ nữ trong
gia

đình.


14

1.2.5. Trình độ dân trí
Những yếu tố tiêu cực
ảnh hưởng tới việc
phịng, chống bạo lực gia
đình nêu trên đều có thể được
giải quyết phần nào bằng việc
nâng cao trình độ
dân trí. Khi được tiếp xúc với
những tri thức tiến bộ, được
hiểu biết về vai trị
của gia đình, quyền và nghĩa vụ
của các thành viên trong gia
đình cũng như
những quy định của pháp luật
về phịng, chống bạo lực gia
đình thì hành vi vi
phạm trong lĩnh vực này sẽ
giảm xuống. Như đã phân tích ở
trên, những yếu
tố như tâm lý, phong tục tập
quán, quan điểm giới… đã làm
cho những người
có hành vi bạo lực gia đình, nạn
nhân và những người xung
quanh, thậm chí
cả những cơ quan có thẩm
quyền cho rằng hành vi đó là
đúng, là được phép
và khơng phải chịu bất cứ trách
nhiệm nào. Chính vì vậy mà

tình trạng bạo


lực gia đình vẫn phổ biến và khơng

dưới nhiều dạng thức khác nhau

được ngăn chặn một cách hiệu quả.

đều để lại

Nhưng nếu trình độ dân trí được nâng

những hậu quả nặng nề về thể

cao, vị trí của gia đình và mỗi thành

chất, sức khỏe, tinh thần, kinh

viên gia đình được khẳng định, kiến

tế… đối với nạn

thức pháp luật được cung cấp đầy đủ

nhân. Đặc biệt, với trẻ em thì

thì

những hành vi này sẽ để lại dấu

những hành vi bạo lực sẽ khó có cơ

ấn sâu sắc trong

hội phát triển: nạn nhân hiểu rõ quyền
của
mình và có thể áp dụng những biện
pháp tự bảo vệ cần thiết; người có
hành vi
bạo lực biết tính chất sai trái của hành
vi và những hậu quả có thể phải gánh
chịu, do đó sẽ phải cân nhắc kỹ càng;
những người xung quanh, những cơ
quan có thẩm quyền khi biết được
nghĩa vụ và quyền lợi của mình sẽ
tham gia
phịng, chống bạo lực gia đình một
cách tích cực, chủ động hơn.
1.3. Hậu quả của bạo lực gia
đình đối với gia đình và xã
hội. Ý
nghĩa của việc phịng, chống bạo
lực gia đình
1.3.1. Hậu quả của bạo lực
gia đình đối với gia đình và xã
hội
Tình hình bạo lực gia đình
đang xảy ra khá phổ biến tại
khắp các vùng

miền trên cả nước. Hành vi bạo lực