Giáo án Hóa học 9 tiết 50 51

Ngày soạn: 01/3/2019

Tiết 50

Bài 40: DẦU MỎ VÀ KHÍ THIÊN NHIÊN
A. Mục tiêu
1. Về kiến thức
HS Biết được:
- Khái niệm, thành phần, trạng thái tự nhiên của dầu mỏ, khí thiên nhiên,
khí mỏ dầu và phương pháp khai thác chúng; một số sản phẩm chế biến từ dầu
mỏ.
- Ứng dụng: Dầu mỏ và khí thiên nhiên là nguồn nhiên liệu và nguyên
liệu quý trong CN.
2. Về kỹ năng
- Đọc trả lời câu hỏi, tóm tắt được thơng tin về dầu mỏ, khí thiên nhiên
và ứng dụng của chúng.
- Sử dụng có hiệu quả một số sản phẩm dầu mỏ và khí thiên nhiên.
3. Về tư duy
- Rèn luyện khả năng quan sát, dự đoán, suy luận hợp lý và suy luận lôgic;
- Các phẩm chất tư duy, đặc biệt là tư duy linh hoạt, độc lập và sáng tạo;
- Các thao tác tư duy: so sánh, tương tự, khái quát hóa, đặc biệt hóa;
4.Về thái độ và tình cảm
- Có ý thức tự học, hứng thú và tự tin trong học tập;
- Nhận biết được tầm quan trọng, vai trò của bộ mơn Hóa học trong cuộc
sống và u thích mơn Hóa. Tự hào về nguồn tài ngun của Tổ quốc, có hồi
bão học tập để góp phần xây dựng quê hương đất nước.
- HS nhận thấy trách nhiệm của bản thân, cùng hợp tác với cộng đồng
tuyên truyền biện pháp khai thác các mỏ khí, vận chuyển dầu mỏ, tránh ơ nhiễm
mơi trường nước và khơng khí.
- HS thấy được sự giàu có của tài nguyên biển. Tự hào, u q hương
đất nước và có trách nhiệm trong cơng cuộc giữ gìn và bảo vệ biển đảo, Tổ

quốc.
5. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: Năng lực giao tiếp; năng lực tự học; năng lực hợp tác
- Năng lực riêng: Năng lực sử dụng ngơn ngữ hóa học; năng lực giải quyết vấn
đề.
B. Chuẩn bị của GV và HS
- Gv: + Mẫu dầu mỏ.
+ Máy chiếu chiếu sơ đồ chưng cất dầu mỏ và ứng dụng sản phẩm chế
biến từ dầu mỏ.
- Hs: nghiên cứu bài, tìm hiểu một số mỏ dầu khí và tình hình khai thác ở
nước ta.
C. Phương pháp
- Phương pháp dạy học: phương pháp thuyết trình, đàm thoại, trực quan, làm
mẫu, phương pháp dạy học theo nhóm, phương pháp phát hiện và giải quyết vấn
đề.


- Kĩ thuật dạy học: kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật giao nhiệm vụ, kĩ thuật đặt câu
hỏi.
D. Tiến trình giờ dạy - giáo dục
1. Ổn định lớp (1 phút)
Lớp
Ngày giảng
Sĩ số
9A
9B
2. KTBC (Không)
3. Giảng bài mới
* Giới thiệu: Chúng ta đã biết khơng có một ngành nào, một lĩnh vực nào từ
công việc gần gũi nhất như nấu ăn hàng ngày bằng bếp ga... đến các phương tiện

giao thông như xe máy, ôtô,... các nhà máy sản xuất, trong nông nghiệp, công
nghiệp... không sử dụng các sản phẩm của dầu mỏ, khí thiên nhiên. Vậy khí
thiên nhiên và dầu mỏ có tính chất vật lí, thành phần, trạng thái tự nhiên và cách
tách ra những sản phẩm của chúng và ứng dụng như thế nào? Bài học hôm nay
sẽ trả lời các câu hỏi này.
* Các hoạt động:
Hoạt động 1: Tìm hiểu về dầu mỏ (15 phút)
- Mục tiêu: HS nêu được tính chất vật lý, trạng thái tự nhiên và thành phần
của dầu mỏ. Biết được các sản phẩm chế biến từ dầu mỏ.
- Phương pháp dạy học: phương pháp thuyết trình, đàm thoại, trực quan, làm
mẫu, phương pháp dạy học theo nhóm, phương pháp phát hiện và giải quyết vấn
đề.
- Kĩ thuật dạy học: kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật giao nhiệm vụ, kĩ thuật đặt câu
hỏi.
Hoạt động của Gv - Hs

Nội dung

- HS quan sát dầu mỏ, nêu trạng thái, màu
sắc, tính tan.
=> Theo dõi nội dung SGK, hồn thiện
tính chất vật lí
- Quan sát H4.16, nghiên cứu thơng tin,
hoạt động nhóm trả lời các câu hỏi:
? Dầu mỏ có ở đâu?
? Thành phần của dầu mỏ?
? Dầu mỏ được khai thác như thế nào?
? Thực trạng khai thác dầu mỏ hiện nay?
? Em hãy đề xuất các biện pháp khai thác
dầu mỏ tránh gây ô nhiễm mơi trường

nước,
khơng khí?
? Em đã làm gì trong q trình sử dụng
dầu
mỏ?

I. Dầu mỏ
1. Tính chất vật lí
- Là chất lỏng sánh, màu nâu đen.
- Không tan trong nước và nhẹ hơn
nước.
2. Trạng thái tự nhiên, thành phần
của dầu mỏ.
- Tập trung thành vũng lớn sâu trong
lòng đất.
- Dầu mỏ thường có 3 lớp:
* Lớp khí (chính là metan).
* Lớp dầu lỏng có hịa tan khí ở
giữa
* Lớp đáy là nước mặn.
- Khai thác người ta khoan giếng dầu.
*) Bài tập 1: Dầu mỏ
1, Là hỗn hợp nhiều chất trong đó


- Em sử dụng tiết kiệm, tôn trọng các sản
phẩm tài ngun dầu mỏ do ngành dầu
khí
tạo ra. Có trách nhiệm hợp tác, đồn
kết

trong việc bảo vệ mơi trường biển (tránh
tràn dầu....)
- Hoạt động cá nhân: Quan sát H4.17,
nghiên cứu thông tin
=> Đưa ra bộ mẫu: Các sản phẩm chế
biến từ dầu mỏ => Nhóm quan sát
? Nêu các sản phẩm chế biến từ dầu mỏ?
Nêu phương pháp chế biến dầu mỏ. Viết
sơ
đồ crăckinh dầu mỏ?
=> GV thông báo ưu thế của phương
pháp
crăckinh: lượng xăng thu được khi chưng
cất dầu mỏ là rất ít, vì vậy người ta phải
sử dụng PP crăckinh nhằm thu được
lượng dầu lớn hơn.nh:
.................................................................
.................................................................
.................................................................

chủ yếu là hiđrocacbon.
2, Là chất lỏng sánh.
3, Không màu.
4, Không tan trong nước.
5, Có nhiệt độ sơi cố định
6, Để dập tắt đám cháy xăng dầu, ta
phủ cát lên ngọn lửa.
Những ý nào đúng:
a, 1, 2, 3, 5
c, 1, 2, 5, 6

( Chọn c.)

b, 1, 2, 5, 6
d, Tất cả đều
đúng.

3. Các sản phẩm chế biến từ dầu
mỏ.
- Bằng cách chưng cất dầu mỏ thu
được:
+ Xăng.
+ Dầu hỏa.
+ Dầu diezen.
+ Dầu mazut, nhựa đường.
- Dùng PP crăckinh để tăng lượng
xăng:
Dầu nặng ⃗
craêckinh xăng + hh khí

Hoạt động 2: Tìm hiểu về khí thiên nhiên (10 phút)
- Mục tiêu: HS nêu được thành phần chủ yếu của khí thiên nhiên, cách khai thác
và ứng dụng của khí thiên nhiên.
- Phương pháp dạy học: phương pháp thuyết trình, đàm thoại, phương pháp dạy
học theo nhóm, phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật dạy học: kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật giao nhiệm vụ, kĩ thuật đặt câu
hỏi.
Hoạt động của Gv – Hs

Nội dung

- Tìm hiểu thơng tin H4.18, chia lớp
thành nhóm để trả lời các câu hỏi:
? So sánh hàm lượng khí CH4 trong khí
thiên nhiên và trong khí mỏ dầu?
? Thành phần chủ yếu của khí thiên
nhiên là gì?
? Thực trạng khai thác khí thiên nhiên
hiện nay?
? Em hãy đề xuất các biện pháp khai
thác khí thiên nhiên tránh gây ơ nhiễm

II. Khí thiên nhiên
- Trạng thái tự nhiên: mỏ khí trong
lịng đất.
- Thành phần: 95% CH4
- Khai thác: khoan xuống mỏ khí, khí
sẽ tự phun lên.
- Ứng dụng: nhiên liệu, nguyên liệu.
*) Bài tập 2: Thành phần chính của
khí


mơi trường khơng khí?
? Em đã làm gì trong q trình sử dụng
khí thiên nhiên?
- Em sử dụng tiết kiệm, có trách nhiệm
hợp tác trong việc BVMT khơng khí.
.................................................................
.................................................................

thiên nhiên là:
1, CH4, C2H2, C2H4
2, CH4
3, C2H4
4, CH4 và C2H2
(Chọn 2)

.................................................................

Hoạt động 3: Tìm hiểu dầu mỏ và khí thiên nhiên ở Việt Nam (13 phút)
- Mục tiêu: biết được vị trí, trữ lượng, đặc điểm của dầu mỏ và khí thiên nhiên ở
Việt Nam.
- Phương pháp dạy học: phương pháp thuyết trình, đàm thoại, phương pháp phát
hiện và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật dạy học: kĩ thuật đặt câu hỏi.
Hoạt động của Gv – Hs

Nội dung

- Gv y/c hs: + Quan sát H4.19, 20 SGK
III. Dầu mỏ và khí thiên nhiên
+ Đọc thông tin và bằng sự - Phân bố: ở thềm lục địa phía nam
hiểu biết của bản thân.
- Trữ lượng: 3- 4 tỉ tấn.
H? Dầu mỏ nước ta tập trung chủ yếu ở - Chất lượng:
đâu? Kể tên một số mỏ dầu? Trữ lượng là
+ Chứa ít hợp chất của lưu huỳnh
bao nhiêu?
+ Chứa nhiều parafin
H? Dầu mỏ nước ta có đặc điểm gì nổi - Tình hình khai thác: sản lượng tăng

bật?
liên tục.
H? Khi khai thác, vận chuyển và chế biến
dầu mỏ, khí thiên nhiên đã gây ra những
hậu quả gì đối với mơi trường?
→ Hs trả lời.
→Gv hoàn thiện kiến thức.
.................................................................
.................................................................
................................................................
4. Củng cố (4 phút)
- Nêu tóm tắt nội dung bài học.
- Làm bài tập 1,2 SGK
5. Hướng dẫn học sinh học ở nhà và chuẩn bị cho bài sau (2 phút)
- Làm bài tập 3,4 SGK
- Làm bài tập SBT.
- Đọc trước bài 41: Tìm hiểu trước nội dung bài nhiên liệu: Nhiên liệu là gì,
phân loại, cách sử dụng.


Ngày soạn:02/3/2019

Tiết 51
Bài 41: NHIÊN LIỆU

A. Mục tiêu
1. Về kiến thức
- HS nêu được nhiên liệu là những chất cháy được, khi cháy toả
nhiệt và phát sáng.
Biết được cách phân loại nhiên liệu, đặc điểm và ứng dụng của một số

nhiên liệu quan trọng.
2. Về kỹ năng
- Biết phân loại và sử dụng nhiên liệu hiệu quả.
3. Về tư duy
- Rèn luyện khả năng quan sát, dự đoán, suy luận hợp lý và suy luận lôgic;
4. Về thái độ và tình cảm
- Có ý thức tự học, hứng thú và tự tin trong học tập;
- Nhận biết được tầm quan trọng, vai trí của bộ mơn Hóa học trong cuộc
sống và u thích mơn Hóa. Giáo dục HS biết tiết kiệm nhiên liệu.
- Tuyên truyền để cộng đồng, gia đình, bản thân sử dụng tiết kiệm, hiệu
quả nguồn nguyên liệu trong đời sống và sản xuất. Tìm ra nguồn nhiên liệu sạch
tránh gây ô nhiễm môi trường.
5. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: Năng lực giao tiếp, năng lực tự học, năng lực hợp tác.
- Năng lực riêng: Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tính toán.
B. Chuẩn bị của GV và HS
- Gv: Máy chiếu chiếu:
+ Tranh ảnh về các loại nhiên liệu rắn, lỏng, khí.
+ Biểu đồ hàm lượng cacbon trong than.
- Hs: sưu tầm tranh ảnh về các loại nhiên liệu, nghiên cứu bài 41.
C. Phương pháp
- Phương pháp dạy học: phương pháp thuyết trình, đàm thoại, phương pháp dạy
học theo nhóm, phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật dạy học: kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật giao nhiệm
vụ.
D. Tiến trình giờ dạy-giáo dục
1. Ổn định lớp (1 phút)
Lớp
Ngày giảng
Sĩ số

9A
9B
2. KTBC (7 phút)
Đề bài
Đốt cháy V lit khí thiên nhiên (khí metan). Tồn bộ sản phẩm cháy dẫn qua
dd Ca(OH)2 dư thấy tạo ra 4,9g kết tủa.
a. Viết PTHH xảy ra.


b. Tính V ở điều kiện tiêu chuẩn.
- Gọi 1 HS lên bảng làm bài, thu bài của một số học sinh dưới lớp chấm
điểm.
Đáp án - Biểu điểm
t
CH4 + 2O2   CO2 + 2H2O (2 điểm)
Mol
1
1
CO2 + Ca(OH)2   CaCO3 + H2O (2 điểm)
Mol
1
1
0,049
0,049
O

4,9
Theo bài có mCaCO 3 = 4,9 (g)→nCaCO 3 = 100 =0,049 (mol) (2 điểm)

Theo phương trình phản ứng ta có: nCaCO 3 = nCO 2 = nCH 4 = 0,049 (mol)

(2điểm)
→VCH 4 = 0,049 . 22,4=1,098 (lit) (2điểm)
3. Giảng bài mới
* Giới thiệu: Nhiên liệu là vấn đề được mọi quốc gia trên thế giới quan tâm.
Vậy nhiên liệu là gì? Sử dụng nhiên liệu như thế nào cho hiệu quả?
* Các hoạt động:
Hoạt động 1: Tìm hiểu thế nào là nhiên liệu? (5 phút)
- Mục tiêu: biết nhiên liệu là gì.
- Phương pháp dạy học: phương pháp thuyết trình, đàm thoại, phương pháp phát
hiện và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật dạy học: kĩ thuật đặt câu hỏi.
Hoạt động của Gv – Hs

Nội dung

H? Hãy kể tên một số chất được sử
dụng để làm chất đốt?
- Gv thông báo: các chất này khi cháy
đều toả nhiệt và phát sáng. Gọi đó là
nhiên liệu.
H? Nhiên liệu là gì?
H? Nhiên liệu có vai trị gì trong đời
sống và trong sản xuất?
- Gv thơng báo:
+ Nhiên liệu có sẵn trong tự nhiên:
than, củi, dầu mỏ...
+ Nhiện liệu điều chế từ các nguồn
nguyên liệu có sẵn trong tự nhiên: cồn
đốt, khí than...
.................................................................

.................................................................

I. Nhiên liệu là gì?
- Nhiên liệu là những chất cháy được,
khi cháy toả nhiệt và phát sáng.
- Nhiên liệu có vai trị quan trọng
trong đời sống và sản xuất.

.................................................................



Hoạt động 2: Tìm hiểu cách phân loại nhiên liệu? (10 phút)
- Mục tiêu: biết cách phân loại nhiên liệu dựa vào trạng thái.
- Phương pháp dạy học: phương pháp thuyết trình, đàm thoại, phương pháp phát
hiện và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật dạy học: kĩ thuật đặt câu hỏi.
Hoạt động của Gv – Hs
H? Dựa vào trạng thái, nhiên liệu được
phân loại như thế nào?

Nội dung
II. Nhiên liệu được phân loại như
thế nào?

- Gv thuyết trình về quá trình hình thành
than mỏ.
- Gv y/c hs: quan sát H4.21 SGK
H? Hãy cho biết đặc điểm của than gầy,
than mỡ, than non và than bùn?

- Dựa vào trạng thái, nhiên liệu gồm 3
loại: rắn, lỏng, khí.
1. Nhiên liệu rắn
- Than mỏ, gỗ,...
- Ứng dụng:
+ Than mỏ:
Than gầy: dùng làm nhiên liệu
trong nhiều ngành công nghiệp.
Than mỡ và than non: dùng luyện
- Gv thuyết trình về đặc điểm của than
than cốc
gỗ.
Than bùn: dùng làm chất đốt tại
chỗ và dùng làm phân bón.
+ Gỗ: dùng làm vật liệu trong xây
H? Hãy lấy ví dụ về nhiên liệu lỏng?
dựng và nguyên liệu cho công nghiệp
Ứng dụng?
giấy.
2. Nhiên liệu lỏng
- Gồm các sản phẩm chế biến từ dầu
mỏ và rượu.
- Ứng dụng: dùng chủ yếu cho các
H? Hãy lấy ví dụ về nhiên liệu khí? Ứng động cơ đốt trong, phần nhỏ để đun
dụng?
nấu và thắp sáng.
3. Nhiên liệu khí
- Gồm các loại khí thiên nhiên, khí
................................................................. mỏ dầu, khí lị cốc, khí lị cao, khí

................................................................. than.
................................................................. - Ứng dụng: sử dụng trong đời sống
và trong công nghiệp


Hoạt động 3: Tìm hiểu cách sử dụng nhiên liệu có hiệu quả (10 phút)
- Mục tiêu: HS biết cách sử dụng nhiên liệu như thế nào cho thật hiệu quả.
Biết sử dụng tiết kiệm nhiên liệu.
- Phương pháp dạy học: phương pháp thuyết trình, đàm thoại, phương pháp dạy
học theo nhóm, phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề.
- Kĩ thuật dạy học: kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật chia nhóm, kĩ thuật giao nhiệm
vụ.
Hoạt động của Gv – Hs
Nội dung
- GV chia lớp thành các nhóm để
III. Sử dụng nhiên liệu như thế nào
trả lời các câu hỏi sau:
cho hiệu quả?
? Thực trạng khai thác và sử dụng
- Cần thực hiện tốt các yêu cầu
nhiên liệu hiện nay?
sau:
? Em hãy đề xuất các biện pháp khai
+ Cung cấp đủ khơng khí hoặc oxi
thác và sử dụng nhiên liệu tránh gây
cho q trình cháy.
ơ nhiễm mơi trường?
+ Tăng diện tích tiếp xúc của nhiên
? Em đã làm gì trong q trình sử
liệu với khơng khí hoặc oxi: trộn đều,

dụng khí thiên nhiên?
chẻ nhỏ củi, đập nhỏ than...
- Em sử dụng tiết kiệm, có trách
+ Điều chỉnh lượng nhiên liệu để sự
nhiệm hợp tác trong việc bảo vệ mơi
cháy diễn ra phù hợp.
trường khơng khí, chính là bảo vệ
sức khỏe cho em và người thân
? Em hãy đề xuất 1 số biện pháp để bảo
vệ môi trường trong vấn đề sử dụng
nhiên liệu?
- Sử dụng nhiên liệu sạch.....
? Nếu là một nhà KH em có kế hoạch
sử dụng nhiên liệu ở nước ta như thế
nào?
? Sử dụng nhiên liệu thế nào cho hiệu
quả?
? Gia đình em áp dụng những việc này
như thế nào?
=> GV chốt nội dung
.................................................................
.................................................................
.................................................................
4. Củng cố (3 phút)
+ Em có hiểu biết gì về nhiênliệu?
- BT 4/ 132: Chọn b.
5. Hướng dẫn học sinh học ở nhà và chuẩn bị cho bài sau (8 phút)
- BT 1, 2, 3 SGK; 1-> 4 SBT
- Ôn lại kiến thức về các hiđrocacbon đã học.
- Đọc trước bài mới: Hoàn thành trước bảng sau:

Metan
Etilen
Axetilen
Benzen


CTCT
Đặc điểm
cấu tạo
phân tử
Phản ứng
đặc trưng
Ứng dụng
chính