Tài liệu Muồng hoàng yến - loài cây đẹp có giá trị kinh tế cần phát triển pdf

Muồng hoàng yến - loài cây đẹp có giá trị kinh tế cần phát triển
Muồng hoàng yến có tên khoa học là: Cassia fistulosa L.
Tên tiếng Anh : Golden shower, Indian laburnum
Họ phụ : Vang (Caesal pinioideae)
Họ Đậu: Fabaceae
Mô tả
Cây gỗ trung bình, thường xanh hay rụng lá, tán rộng, thưa, cao 10-
15cm, đường kính 40- 50cm. Vỏ xám bạc, nhẵn, có vết vòng là kèm. Cây
phân cành sớm, cành nhẵn, màu xám. Lá kép lông chim chẵn, mọc cách, dài
15-25cm; lá chét mọc đối, 3-8 đôi, hình bầu dục đến bầu dục thuôn, dài 7-
12cm, rộng 4-6cm, đỉnh nhọn, ít khi tù; gốc hình nêm rộng, nhẵn ở các cây
già; chất lá mềm, màu xanh mướt khi còn non; cuống lá dài 7-10cm, cuống lá
chét dài 5-10mm. Lá kèm nhỏ, sớm rụng.
Cụm hoa ở nách, hình chùm, rủ xuống, dài 20- 40cm. Lá bắc dài 8-
10mm, sớm rụng. Cuống hoa 15-25mm, nhẵn; đài hình bầu dục, dài 5-10mm,
có lông ở ngoài; cánh hoa màu vàng hoàng yến, hình bầu dục rộng, dài 30-
35mm, rộng 10- 15mm, có cựa ngắn. Nhị 10, bao phấn và chỉ nhị bằng nhau,
bao phấn có lông. Bầu và vòi có lông, núm nhụy nhỏ. Quả đậu, hình trụ, khi
non màu xanh, khi già màu nâu- đen nhạt và mở ra, dài 20- 60cm, rộng 1,5-
2cm, nhẵn, rủ xuống. Hạt nhiều, dẹt, hình bầu dục, cứng, dài 8-9mm, rộng
5mm, màu nâu.
Phân bố và sinh thái
Phân bố ở 3 tỉnh vùng Tây nguyên là : Kon Tum, Gia Lai và Đắc Lắc. Cây
đã được trồng ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh (trong Thảo cầm viên), Nghệ
An, Bình Dương.
Trên thế giới, Muồng hoàng yến phân bố ở Ai Cập, Ấn Độ, Trung Quốc và
nhiều nước vùng Đông Nam Á. Ở Lào loài cây này được trồng làm cây bóng mát
phổ biến trong cả nước, đặc biệt nhiều nhất ở thủ đô Viêng Chăn; ở Java và New
guine trồng phổ biến làm cảnh; ở Philippine trồng vừa làm cảnh, vừa làm thuốc
Cây mọc trong các rừng nhiệt đới, thường xanh ẩm, rừng nửa rụng lá và
rừng rụng lá ở độ cao ngang mặt biển tới độ cao 1000-1200m, với khí hậu nhiệt

đới. Cũng gặp ở cả trong rừng thứ sinh.
Ở Việt Nam, chủ yếu trong các rừng nửa khô hạn và rừng rụng lá mùa khô
có nhiệt độ bình quân 25
o
C, nhiệt độ trung bình thấp nhất 20,4
o
C (vào tháng
giêng), và nhiệt độ trung bình cao nhất 28,1
o
C ( tháng 5), nhiệt độ tối cao 38-40
o
C
và nhiệt độ tối thấp 14-18
o
C; lượng mưa bình quân cao hơn 1227mm và mùa khô
kéo dài 4 tháng. Thường mọc xen với các loài Chiêu liêu ổi, Mà ca và một số loài
cây gỗ thuộc họ Dầu. Muồng hoàng yến thuộc loại cây chịu bóng nhưng thiên về
ưa sáng và chịu hạn. Khi non hơi ưa bóng nên cần độ tàn che thích hợp.
Cây có thể mọc trên nhiều loại đất khác nhau : từ đất giàu, thường xuyên
ẩm đến đất khô định kỳ. Nhưng chú ý là cây chỉ gặp trên đất thoát nước và không
chịu úng ngập. Ở Việt nam, cây thường phân bố trên đất phù sa cổ, ít bị cát hóa.
Cây có hệ rễ đặc biệt. Cây non mọc rất nhanh với vài rễ bên phát triển
mạnh màu đỏ nhạt. Trồi rễ có thể mọc lên từ các rễ bên.
Mùa hoa tháng 5 đến tháng 6.
Kỹ thuật trồng trọt
Thu hạt. Vào cuối năm, khi quả có màu nâu đậm, khô là lúc thu hạt tốt
nhất. Hạt Muồng hoàng yến khá nhẹ, mỗi kilogram gồm 5.700- 10.400 hạt. Hạt
màu nâu nhạt, hình bầu dục, cứng, có thể cất giữ đến 2- 3 năm trong hộp kín. Các
hạt được cất trữ nảy mầm tốt hơn cả hạt tươi. Trước khi đem gieo, hạt được ngâm
trong nước nóng trong vòng 4-5 phút sau đó rửa sạch. Nhưng cũng có ý kiến việc

ngâm nước nóng làm giảm tỷ lệ nảy mầm. Có nơi đem ngâm hạt 1-2 ngày trong
nước ấm trước khi gieo.
Gieo ươm. Hạt được gieo trên luống với khoảng cách 25cm. Sau đó tưới
thường xuyên. Việc nảy mầm thường bắt đầu vào đầu mùa mưa, tuy vậy có hạt
một năm sau mới nảy mầm. Việc chuyển cây ra trồng phải thật cẩn thận vì hệ rễ
của cây có cấu trúc rất đặc biệt. Tránh làm đứt gãy các rễ bên.
Có thể trồng bằng stump với chiều dài của trồi là 25cm, chiều dài của rễ
20cm, đường kính cổ rễ nhỏ hơn 1cm Không trồng được bằng đoạn thân. Cũng có
thể trồng bằng rễ với đoạn có chiều dài 10cm và đường kính 1cm.
Kỹ thuật trồng. Gieo hạt trực tiếp cho tỷ lệ sống kém nhưng tăng trưởng
lại nhanh. Nếu trồng rừng thuần loại hoặc khoảng cách giữa các cây hẹp, cây sẽ có
hình thể không đẹp. Thường trồng hỗn giao với Dấu dầu (Schleichera trijuga),
Choại hay Trâm. Ở Java, Indonêxia, thường trồng rừng thuần loại với cự ly ban
đầu 1,5x1,5m hoặc 2,5x2,5m
Tái sinh thiên nhiên. Các loài động vật đã giúp cho Muồng hoàng yến phát
tán rộng. Sóc, khỉ, lợn rừng và nhiều loài động vật khác thường đến ăn phần mềm
của quả nên đã đưa hạt cây đi xa. Cây con dễ bị chết vì cỏ dại lấn át. Hạt tái sinh
tốt khi bị vùi trong đất để tránh ánh nắng mạnh hoặc bị động vật ăn.
Tăng trưởng. Giai đoạn nhỏ cây tăng trưởng chậm, nhưng sau đó tăng dần.
Hệ rễ phát triển ngay khi còn non. Khi trồng rừng hỗn giao, cây có thể đạt chiều
cao trung bình 13,5m và đường kính trung bình 14cm sau 12 năm. Trong điều kiện
thuận lợi, mỗi năm có thể tăng trưởng đường kính trung bình 1,4- 1,5cm (trong
vòng 16 năm), còn tăng trưởng chiều cao trung bình khoảng 0,6m/ năm (trong
vòng 4 năm đầu).
Công dụng.
Một trong những loài cây gỗ cho hoa đẹp và có hương thơm hấp dẫn
nhất của Việt Nam. Với tán lá tỏa rộng, lá non màu xanh cốm, hoa chùm màu
hoàng yến giống như hoa của loài phong lan vảy rồng, lại có mùi thơm hấp dẫn
giống như mùi nước hoa “eau de Cologne” của Pháp nên muồng hoàng yến là
một loài cây hoa rất được ưa chuộng. Trước ngày giải phóng Miền nam năm

1975, ở Hà Nội chỉ có mỗi cây Muồng hoàng yến trồng ở vườn hoa Xuân
Hương cạnh Quảng trường Ba Đình, đầu hè cây thay lá mới và ra hoa rất đẹp,
đã hấp dẫn nhiều khách trong và ngoài nước đến ngồi dưới tán cây để ngắm và
thưởng thức mùi thơm của hoa. Nhiều sứ quán nước ngoài ở Hà Nội đã đề nghị
Công ty quản lý Công viên cung cấp cây để trồng trong sứ quán của họ. Mãi
sau giải phóng, Công ty Công viên mới thu được hạt từ các tỉnh Tây nguyên và
từ Thảo cầm viên ở Thành phố Hố Chí Minh để phát triển gieo trồng Muồng
hoàng yến ở Hà Nội, Ngày nay Muồng hoàng yến đã được trồng ở nhiều vườn
hoa, và trong các công sở, vườn gia đình ở Thủ đô. Cần đưa muồng hoàng yến
trồng làm cây bóng mát ở đường phố Hà Nội và nhiều thành phố, thị xã trong
cả nước.
Ngoài giá trị cây cảnh, Muồng hoàng yến còn cho gỗ tốt, có giác lõi
phân biệt, cứng và nặng (tỷ trọng 0,71- 1,12, ở điều kiện khô ngoài trời); được
sử dụng để làm các nông cụ, dùng trong xây dựng. Vỏ nhiều tannin; gỗ làm
than rất tốt. Muồng hoàng yến cũng được sử dụng làm cây chắn gió, cải tạo
đất…
Triển vọng: Đây là một loài cây cảnh và cây hoa rất triển vọng để phát triển
. Có thể trồng trong các công viên, đường phố, vườn hộ gia đình. Muồng hoàng
yến cũng cần được nghiên cứu để trồng thành diện tích lớn ở các vùng bán khô
hạn làm cây cung cấp gỗ, tannin, cây cải tạo môi trường và cải tạo đất.