Quan điểm, nội dung phương thức lãnh đạo quản lý báo chí truyền thông của đảng và nhà nuớc doc

Mở đầu
1. Quan điểm cơ bản của Đảng và Nhà nước ta về cơng tác lãnh
đạo, quản lý báo chí truyền thơng hiện nay
- Cơng tác báo chí là một bộ phận cấu thành hữu cơ trong bộ máy hoạt
động của Đảng ta, là yếu tố cầu thành hoạt động tư tưởng, lý luận. Không chỉ
là yếu tố cấu thành hữu cơ, báo chí là vũ khí xung kích trên mặt trận tư tưởng,
lý luận. Báo chí có vai trị quan trọng đối với công tác tư tưởng, lý luận và tổ
chức. Quan điểm này đã được thể hiện xuyên suốt trong hoạt động của MácĂnghen, Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng như trong lịch sử đấu tranh
cách mạng của Đảng ta. Báo chí là bộ phận hữu cơ và đặt dưới sự lãnh đạo
toàn diện và trực tiếp của Đảng.
- Báo chí nước ta phải góp phần tích cực vào tuyên truyền lý luận
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, quan điểm, chính sách của
Đảng và pháp luật của Nhà nước. Báo chí phải góp phần tích cực xây dựng lý
tưởng xã hội vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng,
văn minh”, góp phần ổn định chính trị tư tưởng, bình ổn đời sống tinh thần để
huy động nguồn lực phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Xây dựng lý tưởng xã hội, tuyên truyền tư tưởng của Đảng là một cơng việc
lâu dài, khó khăn, phức tạp, nhất là trong tình hình hiện nay, cho nên địi hỏi
phải kiên trì, sự nhiệt thành, trung thành, hiểu biết và tính chuyên nghiệp cao.
- Báo chí là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, của tổ chức chính trị - xã
hội và là diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, sự
quản lí của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật; phải bảo đảm
tính tư tưởng, tính chân thật, tính nhân dân, tính chiến đấu và tính đa dạng của
hoạt động báo chí. Báo chí của ta là cơ quan của Đảng, Nhà nước, các tổ chức
chính trị - xã hội - nghề nghiệp đặt dưới sự lãnh đạo toàn diện, triệt để của Đảng
và quản lý của Nhà nước.
- Đảng lãnh đạo báo chí bằng việc định hướng chính trị, bằng và thông
qua nhà nước, thông qua công tác tổ chức - cán bộ, thông qua giám sát, kiểm
1

tra hoạt động thường xuyên trong thực tiễn. Quản lý nhà nước về báo chí cịn
bằng sức mạnh của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là
vũ khí sắc bén của họ”. Mỗi nhà báo là một cán bộ hoạt động trong lĩnh vực
cơng tác tư tưởng - văn hóa của Đảng, là nhà truyền thong - vận động xã hội
dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của nhà nước. Nhà báo là chủ thể tích
cực trong q trình họat động báo chí cũng như quản lý nhà nước về báo chí.
2. Nội dung lãnh đạo của Đảng đối với báo chí
2.1.

Đảng lãnh đạo báo chí trên ba nội dung chính

- Đảng lãnh đạo báo chí bằng định hướng tư tưởng chính trị, định
hướng tư tưởng đúng đắn, vạch ra chiến lược phát triển cho hoạt động báo chí
ở nước ta. Thơng tin trước khi đăng tải trên báo chí phải được chắt lọc qua
lăng kính của Đảng, thực chất là bảo đảm tính chất chân thực, tính giáo dục,
phục vụ lợi ích của nhân dân, của Đảng, góp phần cho công cuộc xây dựng
CNXH ở nước ta.
- Đảng lãnh đạo công tác tổ chức cán bộ là nội dung quan trọng nhất,
giữ vai trò then chốt trong sự lãnh đạo của ĐảngA, có vai trị quyết định, chi
phối các nội dung cịn lại. Đảng lãnh đạo báo chí bằng tổ chức của mình
trong các cơ quan báo chí. Khơng phải trong cơ quan báo chí, tất cả đội ngũ
phóng viên, biên tập viên đều là đảng viên nhưng những phóng viên chủ chốt
trong báo thường là đảng viên hoặc đối tượng đảng. Đội ngũ đó chịu trách
nhiệm trước cấp ủy đảng và cơ quan chủ quản về định hướng thơng tin trên
báo chí.
- Kiểm tra, đơn đốc, uống nắn việc thực hiện đường lối của Đảng. Để
có được sức mạnh của cơng luận, báo chí phải hoạt động dưới sự lãnh đạo
đúng đắn của Đảng, sự tổ chức cua Đảng và chịu sự giám sát của nhân dân.
Đảng kiểm tra thơng tin trên báo chí bằng tổ chức Đảng mà cao nhất là Vụ

Báo chí, Ban Tu tưởng – Văn hóa TW, các cấp ủy Đảng cơ sử, các Đảng viên
và từ chính nhân dân. Từ việc phát hiện những sai trái trên báo chí, Đảng kịp
2


thời chấn chỉnh để báo chí hoạt động đúng hướng. Khơng dừng lại ở việc chỉ
ra khuyết điểm, Đảng cịn vạch ra các biện pháp khắc phục.
2.2.

Phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động báo chí

- Nguyên tắc tổ chức của Đảng là tập trung, dân chủ. Hệ thống Đảng
được xây dựng từ TW tới địa phương. Trên cơ sở đó, Đảng lãnh đạo báo chí
bằng các tổ chức Đảng phụ trách lĩnh vực báo chí truyền thơng từ trên xuống
dưới. Tổ chức Đảng cấp dưới chịu sự lãnh đạo của tổ chức Đảng cấp trên.
- Một nguyên tắc nữa trong sự lãnh đạo của Đảng là tập thể lãnh đạo,
cá nhân phụ trách. Đường hướng, chủ trương được tập thể Đảng thơng qua,
biểu hiện ý chí của toàn Đảng, song cá nhân phụ trách để bảo đảm công việc
được thực hiện trôi chảy.
- Hệ thống lãnh đạo của Đảng đối với họat động báo chí đuợc tổ chức
chặt chẽ, thống nhất từ trên xuống dưới. Do đó nó đảm bảo đuợc tính 2 chiều
của thơng tin và tránh tình trạng vựot cấp.
3. Phương thức cơ bản trong cơng tác lãnh đạo báo chí – truyền
thơng của Đảng và Nhà nước ta
- Xây dựng chiến lược quy hoạch, kế hoạch phát triển báo chí
Ở địa phương, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc TW là cơ
quan quản lý nhà nước về báo chí, có nhiệm vụ xây dựng dự án quy hoạch,
phát triển báo chí địa phương. Dự án đó phải phù hợp với tình hình phát triển
báo chí của địa phương sở tại, đồng thời không được trái với Chiến lược
thông tin quốc gia.

Ở TW, Bộ Văn hóa – Thơng tin chịu trách nhiệm trước Chính phủ trong
việc lập và chỉ đạo thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển sự nghiệp báo chí
bao gồm báo in, báo điện tử, thông tấn, phát thanh, truyền hình. Sau khi lập
quy hoạch, kế hoạch phát triển báo chí phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà
nước, cũng như tình hình thực tiễn báo chí quốc gia, Bộ Văn hóa – Thơng tin
sẽ trình Thủ tướng. Thủ tướng là người ký quyết định phê duyệt Chiến lược
phát triển thông tin quốc gia.
3


- Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về
báo chí, xây dựng chế độ chính sách phát triển báo chí, như chính sách tài
trợ báo chí, chính sách khuyến khích phát triển các loại ấn phẩm báo chí,
quản lý các dạng thức truyền thông trên mạng internet,... Ban hành văn bản
quy phạm pháp luật để hướng dẫn thi hành luật.
Bộ Văn hóa – Thơng tin chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện
quản lý Nhà nước về báo chí, có nhiệm vụ soạn thảo dự án luật, văn bản dưới
luật, chính sách, chế độ về báo chí. Các văn bản này, sau khi được Bộ Văn
hóa – Thơng tin soạn thảo sẽ được trình Quốc hội phê duyệt, nếu được 2/3
tổng số đại biểu Quốc hội tán thành sẽ được thông qua thành luật. Hiện nay,
hoạt động báo chí của nước ta đang được điều chỉnh trong khuôn khổ Luật
sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí năm 1999. Luật Báo chí sau
khi được Quốc hội thơng qua, Thủ tướng sẽ ban hành Nghị định quy định chi
tiết thi hành Luật.
Ngồi Luật Báo chí, các cơ quan quản lý Nhà nước về báo chí có quyền
hạn và trách nhiệm ban hành, hướng dẫn, tổ chức thực hiện các văn bản dưới
Luật do mình đề ra.
- Tổ chức thơng tin cho báo chí và quản lý thơng tin của báo chí.
Tổ chức thơng tin cho báo chí được hiểu là sự định hướng cho báo chí
nên viết cái gì và khơng nên viết cái gì. Quản lý thơng tin cho báo chí là kiểm

tra, giám sát thơng tin trên các loại hình báo chí. Việc tổ chức thơng tin cho
báo chí và quản lý thơng tin của báo chí khơng thể và khơng được hiểu là sự
kiểm duyệt báo chí.
- Đào tạo bồi dưỡng, nâng cao trình độ chính trị, nghiêp vụ, văn hóa
và đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ báo chí.
Nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ báo
chí được giao cho Ban Tư tưởng – Văn hóa TW, Bộ Văn hóa – Thông tin phối
hợp với Ban Khoa giáo Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Học viện Chính
trị quốc gia Hồ Chí Minh.
4


Việc bổ nhiệm, miễn nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí, việc tuyển dụng
cán bộ, phóng viên, nhân viên trong các cơ quan báo chí thực hiện theo quy
định của pháp luật và một số quy định cụ thể của Đảng.
- Tổ chức quản lý hoạt động khoa học công nghệ trong lĩnh vực báo chí.
Khi báo chí ngày càng phát triển, đặc biệt là trong xã hội hiện đại, để
tạo ra một sản phẩm báo chí khơng chỉ cần có nhà báo mà cịn cần đến cơng
nghệ. Dù cơng nghệ chỉ là phương tiện góp phần làm thuận lợi cho công việc
của nhà báo cũng như nhu cầu tiếp nhận thơng tin của cơng chúng, song báo
chí từ trước tới nay chưa bao giờ tác rời, biệt lập với công nghệ.
Quản lý Nhà nước về khoa hoc, công nghệ trong lĩnh vực báo chí bao
gồm đầu tư về thiết bị, máy móc, hệ thống truyền dẫn, cơng suất máy phát,…
với từng loại hình báo chí mà quản lý Nhà nước ở lĩnh vực này có những đặc
thù khác nhau.
Để thực quản lý Nhà nước về khoa học công nghệ trong lĩnh vực báo
chí, địi hỏi cần có sự phối hợp thống nhất và nhịp giữa các Bộ, Ban, Ngành
liên quan.
Quản lý Nhà nước về khoa học, công nghệ trong lĩnh vực báo chí bao
gồm đầu tư về thiết bị, máy móc, hệ thống truyền dẫn… Với từng loại hình

báo chí mà quản lý Nhà nước ở lĩnh vực này có những đặc thù khác nhau. Do
vậy, các cơ quan quản lý phải thống nhất định hướng chung nhằm mục đích
cao nhất là đem thơng tin đến với cơng chúng.
- Cấp, thu hồi giấy phép hoạt động báo chí, thẻ nhà báo.
Bộ Văn hóa – Thơng tin cấp giấy phép hoạt động báo chí cho các cơ
quan báo chí ở TW. Sở Văn hóa – Thơng tin các tỉnh, thành phố trực thuộc
TW cấp giấy phép hoạt động báo chí cho các cơ quan báo chí ở địa phương.
Hồ sơ xin cấp giấy phép hoạt động báo chí do Bộ Văn hóa – Thơng tin
quy định.
Việc cấp giấy phép hoạt động báo chí phải căn cứ vào các điều kiện
quy định tại điều 18 của Luật Báo chí và các điều khoản của Chính phủ tại
5


Nghị định 52/2002/NĐ-CP ngày 26/4/2002 quy định chi tiết thi hành Luật sửa
đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí.
Cơ quan báo chí phải có giấy phép do cơ quan quản lý về báo chí cấp
mới được hoạt động. Trong trường hợp khơng có giấy phép thì chậm nhất là
30 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ xin phép hoạt động báo chí, cơ quản
quản lý nahf nước về báo chí phải trả lời bằng văn bản, nói rõ lý do. Tổ chức
bị từ chối cấp giấy phép có quyền khiếu nại với cơ quan có thẩm quyền hoặc
khởi kiện lên tịa án.
Cơ quan báo chí vi phạm các quy định của Luật Báo chí như vi phạm
về giấy phép hoạt động báo chí, về những điều khơng được thơng tin trên báo
chí,…thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị cảnh cáo, phạt tiền, thu
hồi, tịch thu ấn phẩm, băng đĩa ghi âm, ghi hình, đình bản tạm thời hoặc thu
hồi giấy phép theo quy định của pháp luật.
Nhà báo Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam, có địa chỉ thường
trú tại Việt nam, có đủ tiêu chuẩn chính trị, đạo đức và nghiệp vụ báo chí do
Nhà nước quy định, đang hoạt động hoặc cộng tác thường xuyên với một cơ

quan báo chí Việt Nam và được cấp thẻ nhà báo. Thẻ nhà báo do Bộ Văn hóa
– Thơng tin cấp. Hồ sơ xin cấp thẻ nhà báo do Bộ quy định.
- Quản lý hợp tác quốc tế về báo chí, hoạt động báo chí Việt Nam ở
nước ngồi và hoạt động báo chí nước ngồi ở Việt Nam.
Quản lý hợp tác quốc tế về báo chí bao gồm quản lý hoạt động của báo
chí Việt Nam có liên quan đến nước ngồi và hoạt động của báo chí nước
ngồi tại Việt Nam.
Chính sách chung của Đảng và Nhà nước ta là mở rộng quan hệ quốc tế
trong hoạt động báo chí theo ngun tắc tơn trọng độc lập, chủ quyền quốc
gia, bình đẳng và các bên cùng có lợi.
Hoạt động báo chí của Việt Nam có liên quan đến nước ngồi và hoạt
động báo chí nước ngồi tại Việt nam thực hiện theo các quy định của pháp
luật và do Chính phủ quản lý.

6


- Kiểm tra báo chí lưu chiểu và kho lưu chiểu của báo chí quốc gia.
Báo chí xuất bản, lưu hành trên lãnh thổ Việt nam phải nộp lưu chiểu
trước khi phát hành.
Báo in hằng ngày phải nộp lưu chiểu trước 8h sáng hằng ngày, bái in
không ra hằng ngày nộp lưu chiểu trước khi phát hành 6 giờ. Báo nước ngoài
được phép phát hành phải nộp lưu chiểu trước khi phát hành 12 giờ.
Báo chí lưu chiểu nộp cho Cục Báo chí, Bộ Văn hóa – Thơng tin, Sở
Văn hóa – Thơng tin địa phương nơi báo chí xuất bản và thư viện quốc gia.
Báo chí khơng xuất bản ở Hà Nội nộp lưu chiểu cho Bộ Văn hóa – Thông tin
qua bưu điện cùng lúc nộp lưu chiểu cho Sở Văn hóa – Thơng tin địa phương,
thời gian nộp tính theo dấu bưu điện.
Chương trình phát thanh, truyền hình đã phát sóng, báo điện tử đã phát
hành trên mạng phải giữ văn bản gốc ít nhất là 6 tháng, lưu giữ đĩa, băng ghi

âm, băng đĩa hình đã phát hành ít nhất 30 ngày.
- Tổ chức chỉ đạo cơng tác khen thưởng trong hoạt động báo chí.
Cơ quan báo chí, nhà báo, tổ chức và cơng dân có thành tích và cống
hiến cho hoạt động báo chí thì được khen thưởng theo quy định của Nhà
nước.
Chính phủ hỗ trợ ngân sách để trao tặng giải thưởng báo chí hằng năm
cho các tác phẩm báo chí xuất sắc.
Việc khen thưởng đối với hoạt động báo chí phải kịp thời, thường
xun, góp phần khích lệ, động viên, các tịa soạn báo, các cán bộ, phóng
viên, biên tập viên báo chí tích cwucj hoạt động, cống hiến cho hoạt động báo
chí và cho nhân dân.
- Hướng đẫn thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chế độ chính sách, quy
hoạch, kế hoạch phát triển sự nghiệp báo chí và việc chấp hành pháp luật về
báo chí, thi hành các biện pháp ngăn chặn hoạt động báo chí trái pháp luật,
giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử phạt vi phạm trong hoạt động báo chí.

7


Thanh tra chun ngành Văn hóa – Thơng tin thực hiện chức năng
thanh tra chuyên ngành về báo chí.
Việc thanh tra báo chí chỉ thực hiện đối với các cơ quan báo chí, các
nhà báo và cá nhân trên các mặt:
+ Thanh tra việc chấp hành pháp luật về hoạt động báo chí
+ Hướng dẫn giải quyết khiếu nại về hoạt động báo chí
+ Kiến nghị các biện pháp bảo đảm việc thi hành pháp luật về hoạt
động báo chí và hồn thiện pháp luật, chính sách về báo chí
Thanh tra chun ngành về báo chí có quyền kiến nghị các cơ quan có
thẩm quyền về việc khen thưởng các cơ quan báo chí, nhà báo, tổ chức và
cơng dân có thành tích trong hoạt động báo chí; quyết định xử phạt vi phạm

theo thẩm quyền, trong trường hợp vượt quá thẩm quyền thì đưa lên cơ quan
cấp trên xử lý. Thanh tra có quyền yêu cầu các đương sự, các bên liên quan
cung cấp tài liệu, chứng cứ và trả lời những vấn đề cần thiết có liên quan trực
tiếp đến việc thanh tra. Trong quá trình thanh tra phát hiện có những dấu hiệu
tội phạm, chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra có thẩm quyền.
Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chế độ, chính sách, quy hoạch, kế
hoạch phát triển báo chí và việc chấp hành pháp luật về báo chí, thi hành các
biện pháp ngăn chặn hoạt động báo chí trái pháp luật, giải quyết khiếu nại, tố
cáo, xử lý vi phạm trong hoạt động báo chí phải được tiến hành thường
xuyên, liên tục, nghiêm minh, cơng bằng.


Quản lý nhà nước về báo chí khơng chỉ bằng hệ thống các văn

bản quy phạm pháp luật,… mà cịn bằng sức mạnh của cả hệ thống chính trị.
+ Các cấp ủy đảng, chính quyền, trong đó cơ sở đảng của cơ quan báo
chí và cơ quan chủ quản báo chí có vai trị rất quan trọng.
+ Vai trị của các tổ chức chính trị - xã hội, trong đó vai trị của Hội
Nhà báo Việt Nam, chi hội nhà báo cơ sở cần đươc thể hiện và phát huy. Mỗi
tịa soạn báo chí và chi hội nhà báo có vai trị quan trọng trong việc tuyền
truyền, giáo dục, giúp đỡ thành viên của mình, cũng như kiểm tra, giám sát
8


mọi hoạt động chấp hành pháp luật và quy ước đạo đức nghề nghiệp của nhà
báo.
+ Vai trị của cơng chúng như là lực lượng xã hội quan trọng quyết định
vai trò, vị thế và sức mạnh xã hội của cơ quan báo chí. Cơng chúng là người
giám sát mọi hoạt động của nhà báo, dánh giá và thẩm định sản phẩm báo chí.
+ Sức mạnh đó bao gồm sức mạnh tổng hơp của tồn bộ hệ thống chính

trị, bằng uy tín chính trị và niềm tin chính trị của nhân dân đối với sự lãnh đạo
của Đảng và Nhà nước. Do đó, báo chí góp phần gia tăng, củng cố niềm tin
của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị có y nghĩa rất quan
trọng.
4. Những thành tựu trong công tác quản lý họat động báo chí
- Sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nứoc đối với báo chí là
nguyên tắc hàng đầu. Sự lãnh đạo và quản lý đó đảm bảo cho báo chí của
chúng ta họat động một cách tự do, dân chủ, bảo đảm cho báo chí phục vụ
ngày càng đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
- Trong cơng cuộc đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa thực hiện
mục tiêu dân giàu, nuớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, mục tiêu
cốt lõi của sự lãnh đạo và quản lí báo chí là định huớng và tạo mọi điều kiện
để báo chí phục vụ đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, vì độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Lãnh đạo và quản lý báo chí nhằm tạo điều
kiện cho mỗi tờ báo xác định rõ và làm đúng tơn chỉ, mục đích của mình,
trang bị các phưong tiện kỹ thuật chuyên ngành, tiếp thu phưong tiện hiện đại,
bảo đảm thơng tin trên báo chí nhanh chóng, chính xác, đúng hứong.
Qua 30 năm đổi moi, cơng tác chỉ đạo và quản lúy báo chí đã đuợc chú
trọng hơn, tạo điều kiện ngày càng tốt hơn cho họat động của hệ thống báo
chí, các cơ quan quản lý nhà nuớc về báo chí, các địa phưong, ban ngành, các
cơ quan chủ quản báo chí đã coi tọng cơng tác lãnh đạo và quản lý báo chí
tăng cng giáo dục tư tuởng cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên, nâng cao
sức chiến đấu của các tổ chức đảng và đoàn thể quanà chúng trong cá cơ quan
9


báo chí, thừong xun định huớng thơng tin giúp báo chí nhận thức đúng bản
chất của những sự việc nổi cộm, biểu dưong kịp thời những đóng góp tích cực
của báo chí, đồng thời đã chú ý nhắc nhở, xử lý các truờng hop sai phạm
trong họat động báo chí.

5. Những mặt còn hạn chế trong công tác lãnh đạo, quản lí họat
động báo chí
Thứ nhất:
Chúng ta chưa xây dựng đuợc quy hoạch tổng thể hệ thống báo chí cả
nứoc cũng như quy hoạch cụ thể đối với từng ngành, từng địa phuơng. Có q
nhiều tờ báo khơng có gì khác nhau về nội dung thơng tin, cách trình bày. Số
lựong cơ quan báo chí q nhiều dẫn đến tình trạng cịn na ná nhau về tơn chỉ
mục đích; chưa thực hiện đúng tơn chỉ mục đích của mình; thơng tin lấn sân
sang của ngành khác, ít nói đến lĩnh vực ngành mình phụ trách. Ngay cả đối
tượng bạn đọc cũng chưa được xác định đúng;
Thứ hai:
Biểu hiện tập trung của mặt tiêu cực trong họat đọng báo chí là tình
trạng thưong mại hóa và xu huớng xa roiừ tơn chỉ, mục đích của một số cơ
quan báo chí chậm đuợc ngăn chặn, khắc phục. Dư luận xã hội rất bình đối
với một số thơng tin của báo chí thiếu chính xác, khơng khách quan, q tơ
đạm mặt trái xã hội, thông tin giật gân câu khách, sa vaof thị hiếu tầm thừong
Ba là:
- Chưa quản lý được đầu báo và người làm báo: Hiện thơng tin có từ rất
nhiều nguồn, cả chính thống và khơng chính thống. Các cá nhân cũng dễ dàng
trở thành người làm báo (Blog), thông tin cá nhân cũng trở thành các thông
tin “hot” trên tồn quốc, thậm chí, khiến cả thế giới quan tâm, người làm báo
cá nhân hay tổ chức cá nhân có thể thu được nguồn lợi kinh phí rất nhiều từ
các nhà quản lý hệ thống do thu hút lượng view cao. Ở khía cạnh khác, vừa
qua, có rất nhiều bài viết đề cập đến tình trạng các trang báo điện tử, Blog trở
thành các trang bán hàng, thương mại điện tử lẩn thuế, khiến Nhà nước thất
10


thu ngân sách và tạo ra sự không công bằng trong kinh doanh. Thêm nữa, cơ
quan chức năng cũng chưa quản lý được về tần xuất và thời lượng phát hành

(đặc biệt là báo điện tử, báo nói) từ các trụ sở phát hành đặt ở nước ngoài, do
vậy, chưa
Bốn là:
Một số nhà báo vi phạm đạo đức nghề nghiêp, thậm chí phạm tội bị
pháp luật xử lý
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên thuộc về trách nhiệm của cơ quan
báo chí, cơ quan chỉ đạo và cơ quan chủ quản báo chí
6. Những đề xuất nhằm nâng cao lãnh đạo quản lý báo chí
1. Xây dựng quy hoạch phát triển báo chí phù hợp
Phương châm chỉ đạo quan trọng của Đảng và Nhà nước ta đối với hoạt
động báo chí là “phát triển đi đơi với quản lý tốt”. Sự phát triển này không chỉ
đơn thuần là tăng về mặt số lượng mà còn bao gồm cả mở rộng quy mô, phạm
vi tác động và nâng cao chất lượng thông tin. Việc tiếp tục mở rộng quy mô
của báo chí trong phạm vi tồn xã hội là một u cầu tất yếu. Xã hội ln phát
triển, dân trí ngày càng cao, nhu cầu thông tin, giao tiếp tăng lên. Chính thực
tiễn xã hội địi hỏi mở rộng quy mơ thơng tin của từng cơ quan báo chí cũng
như sự ra đời của những tờ báo, bản tin, tạp chí, chương trình phát thanh,
truyền hình mới. Tuy nhiên, việc mở rộng quy mô này phải phù hợp với quy
hoạch, chiến lược phát triển báo chí, tránh tình trạng chồng chéo, vay mượn
nội dung bài vở...
2. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về báo chí
Chất lượng, hiệu quả quản lý xã hội của Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa phụ thuộc rất nhiều vào mức độ hoàn thiện của hệ thống pháp luật.
Vì vậy, yêu cầu về một hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đồng bộ trong
lĩnh vực báo chí là hết sức cần thiết.
Chúng ta cần thấu suốt quan điểm: điều chỉnh hoạt động báo chí thơng
qua định hướng của Đảng và hệ thống pháp luật của Nhà nước, vừa bảo đảm
11

sự chặt chẽ trong quy định, chế tài, vừa bảo đảm sự thơng thống cho nhà báo
và các cơ quan báo chí phát huy tính năng động, sáng tạo.
Qua nhiều năm thi hành Luật Báo chí, một số điều quy định của Luật
như quy định về các loại hình báo chí, quảng cáo trên báo chí, lưu chiểu, cải
chính trên báo chí, tài chính báo chí, tự do báo chí và tự do ngơn luận trên báo
chí... đến nay đã khơng cịn phù hợp hoặc cần phải làm rõ hơn. Vì vậy, pháp
luật báo chí cần được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn. Việc xây
dựng và hồn thiện hệ thống pháp luật báo chí cần hướng vào các nội dung
sau:
Thứ nhất, cụ thể hoá, chi tiết hoá các điều khoản quy định.
Thứ hai, xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động
báo chí.
Thứ ba, rà sốt, bổ sung những vấn đề mới do thực tiễn và sự phát triển
của báo chí đặt ra. Thứ tư, bảo đảm quyền tự do báo chí của cơng dân.
3. Hồn thiện chế độ chính sách và đầu tư thích hợp đối với lĩnh vực
báo chí
Chế độ, chính sách đối với lĩnh vực báo chí trong điều kiện phát triển
kinh tế thị trường là một vấn đề lớn cần được xem xét, giải quyết cả về lý luận
và thực tiễn. Thời gian qua, chúng ta đã có những bước chuyển biến nhất định
trong việc thực hiện chế độ chính sách mềm dẻo đối với báo chí. Tổng biên
tập được tự chịu trách nhiệm xây dựng giá báo phù hợp với giá thị trường, sức
tiêu thụ và yêu cầu phục vụ nhiệm vụ chính trị; các cơ quan báo chí chủ động
trả nhuận bút phù hợp với yêu cầu nâng cao chất lượng, động viên tác giả
trong khuôn khổ quỹ nhuận bút quy định; khuyến khích mọi năng lực phát
hành báo chí, kể cả phát hành ra nước ngồi; cơ quan báo chí chủ động kêu
gọi các hình thức quảng cáo và tài trợ báo theo luật định... Tuy nhiên, các chế
độ, chính sách đối với báo chí vẫn còn lạc hậu, chưa theo kịp sự phát triển
hoạt động báo chí. Do vậy, cần khẩn trương rà sốt để bổ sung, sửa đổi một số
chính sách, chế độ báo chí như: lương báo chí, thuế, nhuận bút, chính sách tài
12

trợ, giá, quảng cáo. Nhà nước cũng cần có kế hoạch khảo sát, nghiên cứu các
hình thức hoạt động kinh doanh của các cơ quan báo chí lớn để có chính sách
khuyến khích các hình thức kinh doanh phù hợp, tạo nguồn thu, tăng cường
cơ sở vật chất đồng thời thực hiện đúng nghĩa vụ với Nhà nước.
Hiện nay, Nhà nước vẫn đầu tư khá lớn cho báo chí với cơ cấu ngân
sách gồm: ngân sách nhà nước cho phát thanh, truyền hình, báo in, báo điện
tử. Trong đó, phần đầu tư cho phát thanh, truyền hình là lớn nhất do các
phương tiện trang thiết bị ban đầu rất đắt tiền. Thực tế, đa số các báo, đài đều
hoạt động dựa vào ngân sách. Nhà nước vẫn nên cấp ngân sách nhưng cần
tính tốn rõ các tiêu chí: mức trợ cấp, đối tượng, thời gian, trợ cấp khơng hồn
lại hoặc cho vay ban đầu với lãi suất thấp... để báo chí hoạt động đúng pháp
luật, đúng định hướng, có hiệu quả. Tăng cường đầu tư cho các báo địa
phương vùng sâu, khó khăn; có chính sách để tăng cường xuất bản và phát
sóng thêm các đài bằng thứ tiếng của các dân tộc thiểu số để chủ trương,
chính sách của Đảng và Nhà nước đến được với đồng bào các dân tộc. Tựu
chung lại, Nhà nước cần có chính sách tài chính quốc gia, huy động được các
nguồn lực tài chính phục vụ cho hoạt động phát triển thơng tin; có chính sách
và đầu tư thích hợp đối với hoạt động báo chí, đầu tư đủ, đúng trọng điểm đối
với những cơ quan báo chí xứng tầm, cần thiết.
4. Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quản lý nhà nước về
báo chí
Mỗi quốc gia có điều kiện kinh tế, chính trị, văn hố, xã hội khác nhau
nên có sự khác nhau trong hoạt động và tổ chức thực hiện quản lý nhà nước
về báo chí. Tuy nhiên, trong xu thế hội nhập tồn cầu, hoạt động báo chí cần
phải đáp ứng yêu cầu thu hẹp sự khác biệt về cơng nghệ, trình độ nghiệp vụ....
với các nước trong khu vực và thế giới. Sự hợp tác quốc tế về quản lý báo chí
phải bảo đảm vừa phát triển quan hệ, nhanh chóng hội nhập vừa bảo đảm chủ
quyền, độc lập dân tộc, bình đẳng, các bên cùng có lợi. Chủ động xây dựng

các kế hoạch khảo sát kinh nghiệm quản lý báo chí ở một số nước trên thế giới;
tham dự các hội nghị quốc tế liên quan đến báo chí như: Diễn đàn xã hội thơng
13


tin, Diễn đàn Liên hiệp quốc về quản lý Internet, các hội nghị Bộ trưởng Thông
tin các nước ASEAN; tham gia các hoạt động chống khủng bố, chống tệ nạn xã
hội, xố đói giảm nghèo, vì mơi trường sống, vì hồ bình và trực tiếp tham gia
vào các tổ chức báo chí khu vực và quốc tế vì các mục đích trên.
5. Nâng cao chất lượng và hiệu quả bộ máy quản lý
Thứ nhất, cần xây dựng các quy định cụ thể, rõ ràng nhằm điều chỉnh
tốt hơn chức năng, nhiệm vụ, cơ chế phối hợp giữa Bộ Thông tin và truyền
thơng với các bộ, ngành có liên quan.
Thứ hai, ở địa phương, cần xây dựng các quy định mới và cụ thể hơn
để tổ chức lại bộ máy quản lý nhà nước cũng như để nâng cao vai trò của các
Sở Thông tin và truyền thông.
Thứ ba, triển khai áp dụng phương tiện kỹ thuật và công nghệ quản lý
hiện đại vào hệ thống quản lý nhà nước về báo chí. Với một đội ngũ cán bộ,
nhân viên thiếu, trình độ có hạn, đầu việc nhiều thì đẩy nhanh việc áp dụng
công nghệ thông tin, phương pháp quản lý hiện đại vào hệ thống quản lý báo
chí là việc làm cấp thiết. Điều đó vừa tinh giản được biên chế theo chủ trương
chung của Đảng, Nhà nước, vừa quán xuyến cơng việc một cách có hiệu quả.
Ngồi ra, về cán bộ quản lý báo chí, pháp luật cần quy định hệ thống
tiêu chuẩn chức danh, tiêu chuẩn nghiệp vụ phù hợp với thực tiễn, bảo đảm
công tác chuyên môn của từng đối tượng. Cán bộ quản lý báo chí phải có tri
thức báo chí, tri thức về khoa học công nghệ thông tin và quản lý, tri thức
pháp luật. Cần có những quy định cụ thể về tuyển dụng cán bộ, sắp xếp và bố
trí cán bộ. Có một tình trạng tuy khơng phổ biến nhưng cũng cần lưu ý là các
cơ quan cấp ủy và tổ chức cấp tỉnh coi ngành nào cũng giống ngành nào, “đã
là tỉnh ủy viên thì làm gì cũng được”. Do vậy, nhiều người làm trái nghề vẫn

phải nhận vì “tổ chức phân cơng”. Cuối cùng, Nhà nước cần có chính sách
đào tạo và đào tạo lại những người quản lý báo chí để theo kịp tốc độ phát
triển chung của xã hội và không tụt hậu quá xa so với các nước trong khu vực
và trên thế giới.
6. Hoàn thiện cơ chế quản lý

14


Hiện nay, việc tổ chức thực thi pháp luật báo chí của các cơ quan nhà
nước vẫn cịn chồng chéo, chưa có sự thống nhất. Vì vậy, cần bổ sung các quy
định nhằm cải tiến phương thức, lề lối làm việc, cơ chế phối hợp thống nhất
giữa các cơ quan quản lý nhà nước về báo chí. Cụ thể: xác định rõ các nguyên
tắc làm việc và quy chế phối hợp trong sự vận hành của bộ máy quản lý nhà
nước về báo chí; định rõ thẩm quyền và trách nhiệm giữa cơ quan quản lý nhà
nước, cơ quan chỉ đạo, cơ quan chủ quản, người đứng đầu cơ quan báo chí.
Trước mắt là quy chế làm việc rõ ràng, cụ thể giữa Bộ Thông tin và truyền
thông với các ban ngành hữu quan liên quan đến quản lý nhà nước về báo chí,
giữa cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương, cơ quan quản lý
và cơ quan chủ quản. Cơ chế này phải bảo đảm sự điều hành thống nhất, có
khả năng giải quyết nhanh và dứt điểm các vụ việc, đồng thời kiểm soát được
liên tục hoạt động báo chí, tránh hiện tượng đánh trống bỏ dùi, dễ làm khó bỏ,
đùn đẩy cơng việc cho nhau, trách nhiệm không rõ ràng.
7. Đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật báo chí
Việc tuyên truyền phổ biến pháp luật báo chí để các chủ thể tuân thủ,
thực hiện là một vấn đề quan trọng. “Trong giới phóng viên, biên tập viên,
thậm chí cả lãnh đạo một số cơ quan báo chí vẫn cịn hiện tượng chưa nắm
vững nội dung hoặc nhận thức chưa đầy đủ về Luật Báo chí”. Vì vậy, Bộ
Thơng tin và truyền thông, Hội Nhà báo và đặc biệt là các cơ quan báo chí
cần có kế hoạch tập huấn thường xun Luật Báo chí và các văn bản quy

phạm pháp luật mới về báo chí; cần tuyên truyền, phổ biến pháp luật từ khi
soạn thảo văn bản để lấy ý kiến rộng rãi các đối tượng liên quan.
8. Tăng cường thanh tra, kiểm tra
Đây là nhiệm vụ quan trọng của quản lý nhà nước về báo chí vì báo chí có
quan hệ trực tiếp tới chính trị. Báo chí khơng những phản ánh dư luận mà còn tạo
ra và hướng dẫn dư luận. Vì vậy, hoạt động này cần diễn ra thường xuyên, nhanh
nhạy để kịp thời ngăn chặn, xử lý những vi phạm pháp luật về báo chí.
VẤN ĐỀ QUY HOẠCH BÁO CHÍ HIỆN NAY
1. Nội dung quy hoạch báo chí

15


Điều 17 của Luật Báo chí hiện hành quy định chức năng quản lý nhà
nước về báo chí là phải xác định quy hoạch, kế hoạch, chiến lược quy hoạch
báo chí. Đây là việc bình thường và là nhiệm vụ cần thiết, trách nhiệm của cơ
quan quản lý nhà nước. Nhưng quy hoạch báo chí là nhiệm vụ rất phức tạp,
nhạy cảm, nhất là trong tình hình hiện nay.
Bộ Chính trị đã 3 lần cho ý kiến về vấn đề này và cũng khẳng định
đây là vấn đề khó, phức tạp, nhạy cảm. Tuy nhiên, Bộ Chính trị cũng đã
định hướng quy hoạch là để báo chí ngày càng phát triển hơn, chất lượng
tốt hơn, không để tư nhân núp bóng. Quy hoạch khơng cần nhiều nhưng
cần chất lượng. Nội dung quy hoạch như thế nào Chính phủ sẽ phê duyệt,
phổ biến quán triệt, thông tin rộng rãi đến mọi người dân, trước hết là đến
cơ quan báo chí.
Trong quy hoạch phải tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động báo chí,
đặc biệt kinh tế báo, làm cho báo chí ngày càng phát triển, mạnh lên, chất
lượng hơn.
2.. Cơ sở và tiêu chuẩn, nguyên tắc của quy hoạch.
Tính đến tháng 5 năm 2015, cả nước có hơn 840 cơ quan báo chí, gần

18.000 người được cấp thẻ nhà báo, hàng ngàn cán bộ, kỹ sư, nghệ sĩ, nhân
viên làm việc trong các cơ quan báo chí và hàng chục ngàn người khác là
cộng tác viên, nhân viên, lao động tham gia các công đoạn in ấn, tiếp thị,
quảng cáo, phát hành, sống chủ yếu bằng dịch vụ nghề báo. So với năm 1986
- thời điểm đất nước ta bắt đầu tiến hành cơng cuộc đổi mới thì số lượng các
cơ quan báo chí, số lượng báo, đài, tạp chí và đội ngũ những người làm báo
hiện nay tăng từ 3 đến 4 lần; nếu so với năm 2001, các chỉ số này tăng 1,3 đến
1,5 lần. Nhìn trên tổng thể, báo chí nước ta đã có bước phát triển nhanh
chóng, mạnh mẽ về nhiều mặt: tăng loại hình (đủ cả 4 loại hình); tăng số
lượng cơ quan báo chí; tăng số đầu báo, tạp chí, đài phát thanh, truyền hình,
nhà xuất bản, nhà in sách báo, ấn phẩm, chương trình; tăng chất lượng nội
dung, hình thức, cơng nghệ in ấn, truyền tải thông tin; tăng số lượng, phạm vi
16


phát hành, phạm vi phủ sóng; tăng số lượng nhà báo và đội ngũ những người
làm việc trong các cơ quan báo chí; tăng số lượng cơng chúng báo chí, đặc
biệt là ở nước ngồi; tăng nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, kỹ thuật...
Mục tiêu của quy hoạch báo chí là sắp xếp, cơ cấu lại hệ thống báo chí
gắn với đổi mới mơ hình hoạt động; phát triển các loại hình, các cơ quan báo
in, tạp chí in, đài phát thanh, đài truyền hình, đài phát thanh - truyền hình,
kênh phát thanh, kênh truyền hình, báo điện tử, tạp chí điện tử theo hướng
chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng yêu cầu thông tin, tuyên truyền của Đảng,
Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các ban, bộ, ngành, đoàn thể, địa phương và nhu
cầu thông tin của các tầng lớp nhân dân. Từ việc rà soát, đánh giá thực trạng
báo chí hiện nay để đưa ra cơ chế, chính sách giúp báo chí phát triển cũng như
tìm ra phương thức lãnh đạo, quản lý phù hợp với thực tế và yêu cầu mới.
Xây dựng và thực hiện Đề án là để giúp các cơ quan báo chí mạnh lên: về hệ
thống, cơ cấu, số lượng, chất lượng; về tư tưởng chính trị; về nội dung, hiệu
quả thơng tin; về đội ngũ người làm báo; bảo đảm thực hiện đúng tơn chỉ mục

đích, đối tượng phục vụ chính. Xây dựng một số cơ quan báo chí chủ lực, đa
phương tiện làm nòng cốt, thực hiện tốt vai trò định hướng thơng tin. Khắc
phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp về nội dung, hiệu quả thấp, lãng phí
nguồn lực. Xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí;
cơ quan chủ quản; cơ quan báo chí và người làm báo. Quy hoạch báo chí
khơng chỉ tính đến việc tăng hay giảm số cơ quan báo chí một cách cơ học mà
phải rà sốt, đánh giá tồn bộ hệ thống các cơ quan báo chí; đội ngũ những
người làm báo, khơng chỉ là phóng viên, biên tập viên mà cả bộ máy lãnh đạo
cơ quan báo chí, cơ quan chủ quản, cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí..., tìm ra
điểm mạnh, bài học tốt, mơ hình tốt để khuyến khích phát triển; mặt khác, tìm
ra những bất cập, yếu kém, lỗi thời để khắc phục, điều chỉnh.
Để xây dựng và thực hiện có kết quả việc quy hoạch, trước hết, cần
quán triệt quan điểm sau đây:

17


(1) - “Báo chí là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, của tổ chức chính trị xã hội và là diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng,
sự quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khn khổ pháp luật; phải đảm
bảo tính tư tưởng, tính chân thật, tính nhân dân, tính chiến đấu và tính đa
dạng của các hoạt động báo chí”. Nhiệm vụ của báo chí là: “Nắm vững, tuyên
truyền sâu rộng, kịp thời, có hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước, bám sát nhiệm vụ cơng tác tư tưởng, tích cực
tun truyền, cổ vũ thành tựu công cuộc đổi mới. Coi trọng đúng mức việc
phát hiện, biểu dương các nhân tố mới, điển hình tiên tiến; tích cực đấu
tranh, góp phần ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, quan
liêu, các tiêu cực và tệ nạn xã hội; phản bác có hiệu quả những thơng tin,
quan điểm sai trái, phản động, thù địch, bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng
của Đảng; tiếp tục phát huy tiềm lực và ưu điểm, khắc phục các yếu kém,
khuyết điểm, nâng cao chất lượng tư tưởng, văn hoá, mở rộng đối tượng độc

giả, vươn lên hiện đại về mơ hình tổ chức hoạt động, về cơ sở vật chất, kỹ
thuật và công nghệ” (Nghị quyết Trung ương 5, khóa X).
(2) - Phát triển báo chí đi đơi với quản lý tốt. Phát triển báo chí nước ta
theo hướng cách mạng, chuyên nghiệp, hiện đại, chất lượng, hiệu quả đáp ứng
nhu cầu thông tin của nhân dân và công tác lãnh đạo, quản lý xã hội của
Đảng, Nhà nước, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa.
(3) - Nhà nước có cơ chế, chính sách để phát triển báo chí một cách
khoa học trên các mặt: quy hoạch hệ thống các cơ quan báo chí; quy hoạch,
đào tạo, bồi dưỡng, bố trí đội ngũ cán bộ, phóng viên, nhân viên các cơ quan
báo chí; hỗ trợ về tài chính, pháp lý, cơng nghệ.
Quan điểm xun suốt là phát triển tốt trên cơ sở quản lý tốt, quản lý
tốt tạo điều kiện để phát triển bền vững. Phát triển báo chí nước ta theo hướng
cách mạng, chuyên nghiệp, hiện đại, nâng cao chất lượng, hiệu quả, đáp ứng
nhu cầu thông tin đa dạng của nhân dân, phù hợp với từng lĩnh vực, từng loại
18


hình, từng đối tượng, vùng miền. Qua quy hoạch sẽ tạo ra những cơ chế chính
sách về tài chính, về đào tạo nguồn nhân lực, huy động đúng đắn các nguồn
lực trong xã hội để phát triển báo chí.
3. Liên hệ thực tiễn.
Tại cuộc họp báo Chính phủ chiều 25/4/2015, Bộ trưởng Thông tin
Truyền thông Nguyễn Bắc Son cho biết,Thủ tướng sẽ xem xét ban hành đề án
Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí tồn quốc đến 2025.
Theo đề án này, mỗi bộ, ngành sẽ chỉ có một báo chính cịn lại là các ấn
phẩm phụ và mỗi địa phương duy trì một đài phát thanh, một đài truyền hình.
Bộ Thơng tin Truyền thơng cho rằng, số lượng cơ quan báo chí và ấn
phẩm những năm qua tăng nhanh nhưng cơ cấu chưa hợp lý. Một số bộ,
ngành, địa phương có nhiều cơ quan, ấn phẩm báo chí. Một số báo có nhiều

ấn phẩm phụ với nội dung khơng phù hợp tơn chỉ mục đích. Hệ thống đài phát
thanh truyền hình được đầu tư về khả năng phát sóng vượt xa so với khả năng
sản xuất chương trình. Vì vậy theo lãnh đạo Bộ, một trong những lý do xây
dựng đề án "nhằm đảm bảo cho các cơ quan báo chí phát triển lành mạnh,
đúng hướng hơn".
Ngày 7/11/2014, xác định quy hoạch báo chí tồn quốc là vấn đề lớn,
nhạy cảm, tác động tới nhiều cơ quan, tổ chức nên Bộ Chính trị yêu cầu Ban
cán sự Đảng Chính phủ trình ra kỳ họp Trung ương 10. Khoảng 100 ý kiến đã
đóng góp vào dự thảo đề án. Cơ bản các ý kiến nhất trí với nội dung, quan
điểm và định hướng trong quy hoạch. Bộ Chính trị đã thơng qua đề án này
ngày 13/3/2015. Từ đó có thể nhìn nhận được các mặt tích cực và hạn chế mà
cơng tác quản lý báo chí, quy hoạch hiện nay đang mắc phải.
Phần lớn các cơ quan báo chí hoạt động đúng tơn chỉ, mục đích, định
hướng chính trị, thực hiện tốt chức năng vừa là cơ quan tuyên truyền của
Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội, nghề
nghiệp, vừa là diễn đàn của nhân dân. Báo chí tích cực tuyên truyền chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, pháp
19


luật, chính sách của Nhà nước; thơng tin, cổ vũ phong trào hành động cách
mạng, phản ánh tâm tư, nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân;
phát hiện, cổ vũ nhân tố mới, điển hình tiên tiến, thành quả của cơng cuộc đổi
mới; tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh phịng, chống tham nhũng, lãng
phí, quan liêu, chống thông tin, quan điểm sai trái, chống âm mưu “diễn biến
hịa bình” của các thế lực thù địch, phản động; góp phần quan trọng vào q
trình dân chủ hóa đời sống xã hội, củng cố lòng tin của nhân dân đối với sự
nghiệp đổi mới.
Bên cạnh những thành tích, ưu điểm đã nêu, hoạt động báo chí của ta
thời gian qua cũng bộc lộ những yếu kém, khuyết điểm mà Chỉ thị 22-CT/TW

của Bộ Chính trị khóa VIII, Thơng báo kết luận 162-TB/TW của Bộ Chính trị
khố IX, Thơng báo kết luận số 41-TB/TW của Bộ Chính trị khố X, Nghị
quyết Trung ương 5 khóa X, Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI và một số văn
kiện khác của Đảng, Nhà nước nêu ra chậm được khắc phục, có mặt, có lúc
đáng lo ngại.
Một bộ phận khơng nhỏ người làm báo, kể cả một số cán bộ lãnh đạo
cơ quan báo chí, văn học, nghệ thuật chưa quán triệt đầy đủ, sâu sắc đường
lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo chí;
trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của người làm báo. Đã xuất hiện trên
một vài tờ báo, tạp chí, cuốn sách những bài viết vơ tình hay cố ý đi chệch
định hướng chính trị: hồi nghi, phê phán hoặc phủ nhận chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; địi xem xét lại hoặc xóa bỏ Điều 4 của Hiến
pháp; tán thành, cổ vũ quan điểm đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập; đòi lật
lại một số vấn đề lịch sử đã được kết luận; đưa thông tin khơng đúng, thậm
chí xun tạc lịch sử.
Một số cơ quan báo chí chưa bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước,
của ngành, địa phương, đồn thể mình. Chưa quan tâm đúng mức đến việc
nêu gương, cổ vũ nhân tố mới, điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt, tạo khí
thế, niềm tin để thực hiện các quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước. Sa đà
20


khi phản ánh hoặc chọn in sách, báo các vụ án, mặt tiêu cực, mặt trái và non
yếu của xã hội, thậm chí tiết lộ bí mật quốc gia, tạo tư liệu, chứng cứ để các
thế lực thù địch khai thác, vu cáo, đả kích ta về các vấn đề dân chủ, nhân
quyền, dân tộc, tơn giáo. Khi trình bày, thể hiện nội dung, không chú ý cân
nhắc liều lượng, mức độ, thời điểm, tiêu đề bài viết, mặt lợi hại của thông tin.
Nhận thức một số khái niệm, vấn đề trong hoạt động báo chí như quyền
tự do báo chí; quyền tự do ngơn luận trên báo chí; thơng tin trung thực về mọi
mặt của tình hình đất nước và thế giới và việc xâm phạm lợi ích của nhà
nước, tập thể và công dân chưa được mọi người hiểu một cách đúng đắn rõ

ràng, dẫn đến tình trạng lạm quyền, không đề cao trách nhiệm xã hội và nghĩa
vụ công dân của người làm báo. Các vấn đề: “thương mại hóa” hoạt động báo
chí; xây dựng các tập đồn truyền thơng; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức
chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng trong cơ quan báo chí; chính sách tài chính,
thuế, tiền lương, tiền thưởng, quỹ phúc lợi, quảng cáo, kinh doanh trong hoạt
động báo chí; phương pháp lãnh đạo, quản lý báo chí; kể cả việc bổ sung, sửa
đổi Luật Báo chí và văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực này
chưa được quan tâm đúng mức, không theo kịp bước phát triển phong phú, sơi
động, có phần phức tạp của báo chí. Các thế lực thù địch, phản động tác động,
lợi dụng báo chí và một số nhà báo khơng vững vàng về bản lĩnh chính trị để
xâm nhập, thực hiện âm mưu “diễn biến hịa bình”, trong đó có các hoạt động
dưới hình thức đào tạo, bồi dưỡng, tham quan, hội thảo, nghiên cứu, liên kết
về báo chí và các vấn đề khác.
Từ những điều vừa nêu, khi làm Đề án quy hoạch phát triển và quản lý
báo chí, cần khảo sát, rà soát, đánh giá một cách khách quan, khoa học, từ đó
đưa ra câu trả lời: khuyến khích cơ quan báo chí nào phát triển và khơng
khuyến khích, thậm chí hạn chế những cơ quan báo chí nào. Những cơ quan
báo chí thường xun vi phạm tơn chỉ, mục đích, xa rời đối tượng phục vụ
chính thì cần phải xem xét, phải “tái cấu trúc”. Cũng như các lĩnh vực khác,
báo chí cũng chịu sự tác động của quy luật đào thải vừa khách quan đến mức
21


lạnh lùng, vừa chính xác đến mức nghiệt ngã. Anh tồn tại được nghĩa là anh
có lý do, có điều kiện để tồn tại. Anh cần cho bạn đọc, bạn nghe đài, xem
truyền hình thì bạn đọc, cơng chúng phát thanh, truyền hình sẽ ni anh. Nếu
anh khơng cần cho họ thì sự tồn tại của anh sẽ là một thách thức sinh tử.
Trong quá trình triển khai thực hiện Đề án, những cơ quan báo chí hoạt
động đúng tơn chỉ, mục đích, hiệu quả cao, cần cho cơng chúng, cần cho công
cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thì về cơ bản vẫn được giữ nguyên, được

tạo điều kiện để phát triển. Những cơ quan, những sản phẩm khơng bảo đảm
u cầu vừa nêu, có thể đốn được “số phận” của mình. Xây dựng và thực
hiện Đề án là tạo điều kiện tốt hơn cho báo chí phát triển mạnh mẽ, vững
chắc. Tất nhiên, phát triển luôn đi cùng quản lý. Phát triển tốt đi đôi với quản
lý tốt. Quản lý phải tạo điều kiện để phát triển chứ khơng phải là hạn chế,
càng khơng phải là bóp nghẹt phát triển. Trong quá trình sắp xếp, thu gọn một
số cơ quan báo chí, cần đặc biệt lưu ý giải quyết các vấn đề liên quan đến con
người: tâm tư, tình cảm, việc làm, đời sống...
Như vậy, việc xây dựng và thực hiện Đề án “Quy hoạch phát triển và
quản lý báo chí đến năm 2025” là xuất phát từ u cầu khách quan của cơng
tác báo chí, hoạt động báo chí, của chính các cơ quan chủ quản, cơ quan báo
chí và nhà báo. Từ tinh thần chung của Đề án, các cơ quan chủ quản, cơ quan
báo chí, các nhà báo, với sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng, tự tìm cách
thực hiện của mình, cho mình, do mình. Lấy sự cần thiết, khoa học, hiệu quả
làm đích ngắm, thước đo. Những cơ quan, bộ phận nào dư thừa, trùng lặp về
chức năng, nhiệm vụ, gây lãng phí, tốn kém về nhân lực, vật lực thì kiên
quyết thu gọn hoặc loại bỏ.
Báo chí là nơi phản ánh bức tranh xã hội một cách sinh động và chân
thực nhất. Khoảng cách về thời gian, không gian từ đời sống xã hội đến tác
phẩm báo chí rất gần, càng ngày càng gần. Khi xây dựng Đề án, những người
soạn thảo có tính đến cả sự quan hệ, tác động giữa báo chí và mạng xã hội,
blog cá nhân. Với điều kiện và khả năng của công nghệ, kỹ thuật hiện nay,
22


báo chí phản ánh cuộc sống đang diễn ra chứ không chỉ là đã diễn ra hay vừa
diễn ra. Ngay khái niệm báo chí “chính thống” hay “khơng chính thống”
(mạng xã hội, blog cá nhân...), càng ngày càng khó phân định một cách rạch
rịi. Trên mạng internet, mọi thơng tin, dù lớn hay nhỏ, về cơ bản bình đẳng
như nhau. Khi phản ảnh về một vấn đề, sự kiện, sự việc, thơng tin của một cơ

quan báo chí có hàng nghìn người hay thơng tin trên trang điện tử của một cá
nhân (facebook, blog...) đôi khi không khác nhau, nhất là cách thức mà thơng
tin đó đến với cơng chúng. Sự khác nhau, hơn nhau nhiều khi chỉ là thông tin
nào đến trước, đến với bao nhiêu người, tác động ra sao. Ngay cả một thơng
tin sai, nhưng nó đi trước thì nó cũng để lại dấu ấn khá đậm trong suy nghĩ,
nhận thức của bạn đọc. Vì thế, việc chủ động cung cấp thơng tin cho báo chí
là cách để chúng ta vươn lên chiếm lĩnh trận địa tư tưởng, trận địa thông tin
truyền thông tốt nhất. Bây giờ, sự thắng thua người ta tính đến từng giây, từng
phút chứ không phải chỉ là một buổi, một ngày. Tất nhiên, sự nhanh nhạy phải
đi đôi với sự cẩn trọng, chính xác, vì nếu khơng sẽ dễ sai sót. Một cá nhân sai
sót thì khơng sao nhưng cơ quan báo chí sai sót sẽ thành chuyện lớn.

23