SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM một số BIỆN PHÁP bồi DƯỠNG và PHÁT TRIỂN các kỹ NĂNG CHO học SINH học môn mĩ THUẬT bậc THCS tại TRƯỜNG THCS QUẢNG NHAM

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN QUẢNG XƯƠNG
TRƯỜNG THCS QUẢNG NHAM
----------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÊN ĐỀ TÀI:

MỘT SỐ BIỆN PHÁP
BỒI DƯỠNG VÀ PHÁT TRIỂN CÁC KỸ NĂNG CHO
HỌC SINH HỌC MÔN MỸ THUẬT BẬC THCS TẠI
TRƯỜNG THCS QUẢNG NHAM

Họ và tên:

Phạm Thị Hồn

Chức vụ:

Giáo viên

Đơn vị cơng tác:

Trường THCS Quảng Nham

SKKN thuộc môn: Mỹ thuật

NĂM HỌC 2021 - 2022


MỤC LỤC

PHẦN 1: MỞ ĐẦU..............................................................................................1
1.1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................1
1.3. Đối tượng nghiên cứu:...............................................................................2
1.4. Phạm vi nghiên cứu:...................................................................................2
1.5. Phương pháp nghiên cứu:..........................................................................2
PHẦN 2: NỘI DUNG ĐỀ TÀI..........................................................................3
2.1. Cơ sở lý luận liên quan đến đề tài:.............................................................3
2.1.1. Cở sở pháp lý:......................................................................................3
2.1.2. Cơ sở lý luận:......................................................................................3
2.1.3. Cơ sở thực tiễn:...................................................................................3
2.2. Thực trạng của đề tài:.................................................................................5
2.2.1. Khái quát phạm vi nghiên cứu:...........................................................5
2.2.2. Thực trạng của đề tài:..........................................................................6
2.2.3. Nguyên nhân của thực trạng:...............................................................6
2.3. Biện pháp và giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài...................................7
2.3.1. Cơ sở đề xuất các giải pháp................................................................7
2.3.2. Các giải pháp chủ yếu.........................................................................7
2.2.3. Tổ chức và triển khai thực hiện:..........................................................7
2.3.4. Các biện pháp tổ chức thực hiện.........................................................9
2.4. Những kết quả đạt được...........................................................................15
PHẦN 3: KẾT LUẬN và KIẾN NGHỊ............................................................16
3.1. Kết luận....................................................................................................16
3.2. Kiến nghị..................................................................................................16
TÀI LIỆU THAM KHẢO:...............................................................................17


PHẦN 1: MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Xuất phát từ mục tiêu chung “Nâng cao tính chủ động, phát huy tính tích

cực, tư duy của học sinh” mơn mỹ thuật ở trường THCS góp phần thực hiện mục
tiêu trên đó là giúp học sinh phát triển tồn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất,
thẩm mỹ và kỹ năng cơ bản để hình thành nhân cách con người, hiểu được cuộc
sống và ln biết vươn lên cái hồn thiện: Chân- thiện- mỹ.
Là giáo viên giảng dạy bộ môn Mỹ thuật, tơi tự nhận thấy ở những học
sinh có kết quả tốt khơng hồn tồn là những em có năng khiếu. Có nhiều học
sinh, khi bước đầu học bộ mơn thường cảm thấy rất khó khăn để tiếp thu, bài vẽ
chậm và xấu làm cho các em này tỏ ra chán nản khơng có hứng thú vẽ vì nghĩ
rằng mình khơng có khả năng theo kịp các bạn khác vì khơng có năng khiếu.
Nhưng sau một thời gian học tập tiếp thu kiến thức và thấy đã nắm được những
phần cốt lõi của bộ mơn thì lại tỏ ra đam mê ham thích và đạt được kết quả bất
ngờ. Tơi tự nhận định môn học Mỹ thuật ở trường THCS khơng địi hỏi ở người
học những khả năng bẩm sinh mà đòi hỏi ở học sinh khả năng tiếp thu kiến thức,
niềm đam mê, tính tích cực chịu khó. Vì vậy việc rèn luyện và phát triển những
kỹ năng cho học sinh để các em có thể học tốt bộ môn Mỹ thuật và tạo hưng
phấn trong các môn học khác là tất yếu và cần thiết.
Để đạt được mục tiêu trên học sinh phải được hình thành và phát huy
những kỹ năng cần thiết khi học những giờ của mơn Mỹ thuật đó là:
- Kỹ năng quan sát.
- Kỹ năng cảm thụ thẩm mỹ.
- Kỹ năng tư duy hình tượng.
- Kỹ năng thực hành.
- Kỹ năng đánh giá.
- Kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Xuất phát từ những yêu cầu trên tôi chọn đề tài: “Bồi dưỡng và phát
triển các kĩ năng cho học sinh học môn Mỹ thuật bậc THCS” để cung cấp cho
học sinh những kĩ năng, giúp học sinh phát triển toàn diện nhân cách con người,
tạo cho học sinh thích thú tiếp thu bài học nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. Vì vậy, để
đạt được những yêu cầu trên trong việc dạy và học, giáo viên cần phải hình
thành và phát huy những kỹ năng cần thiết cho học sinh khi học những giờ của

mơn Mỹ thuật
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Tạo cho các em thật sự ham thích, hứng thú, say mê học tập đối với môn
Mỹ thuật. Thông qua tranh ảnh sinh động giúp các em tiếp thu kiến thức một
cách nhẹ nhàng. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.
Giúp cho học sinh yếu dễ tiếp thu bài, cịn các em khá giỏi có điều kiện vươn lên
trong học tập, kích thích óc tị mị khám phá vẻ đẹp. Trong sách giáo khoa có
các kênh hình ở từng bài phù hợp với từng nội dung, từng phân môn. Và một số
tranh ở bộ đồ dùng do bộ cấp về lại trùng với các tranh ở sách giáo khoa. Do vậy
muốn đạt hiệu quả trong tiết học thì giáo viên phải làm thêm đồ dùng để phục vụ
1


giảng dạy và cũng tránh sự nhàm chán ở học sinh, nhất là phân môn thường thức
mỹ thuật.
- Do đặc trưng bộ môn Mỹ thuật là môn học nghệ thuật, nên việc rèn
luyện và phát triển các kỹ năng là cần thiết. Có được các kỹ năng học sinh sẽ
chủ động sáng tạo, thể hiện ý tưởng riêng của mình.
- Khi biết vận dụng những kỹ năng trong bài học ở mỗi học sinh sẽ giúp
cho giáo viên giảng dạy bộ môn thuận lợi hơn và đỡ vất vả hơn.
- Các kỹ năng được phát triển ngoài mục tiêu được đặt ra cho môn Mỹ
thuật ở THCS là dạy học sinh biết nhận ra cái đẹp, tập sáng tạo và biết vân dụng
cái đẹp vào thực tiễn học tập và sinh hoạt hàng ngày, nó cịn tạo cho học sinh sự
ham thích vẽ dẫn tới những thành cơng của các em trong mơn học. Ngồi ra có
thể sau này nó sẽ theo các em vào các trường chuyên nghiệp có bộ mơn Mỹ
thuật.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Để mục đích đề ra đạt hiệu quả cao thì giáo viên giảng dạy bộ môn thực
hiện sử dụng đồ dùng dạy học; sưu tầm những tranh ảnh có liên quan đến các
bài học môn mỹ thuật được tải trên mạng Internet trong các tiết học ở các khối

lớp 6,7,8,9 ở từng phân môn.
Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 6, 8, Trường THCS Quảng Nham
1.4. Phạm vi nghiên cứu:
Xem xét nghiên cứu các kĩ năng vẽ của học sinh lớp 6, 8, trường THCS
Quảng Nham.
1.5. Phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp điều tra để nhận thấy các kỹ năng phát triển tốt và kỹ năng
chưa phát triển ở học sinh mình để có biện pháp bổ sung.
+ Trong các giờ học tôi thường xuyên thay đổi các phương pháp dạy học:
phương pháp vấn đáp; phương pháp thuyết trình; phương pháp trực quan;
phương pháp luyện tập.
+ Phương pháp đánh giá được tôi sử dụng thường xuyên ngoài những
đánh giá các bài vẽ trên lớp, tôi thường xuyên ra bài tập về nhà cho học sinh. Tổ
chức thu và chấm bài, trả bài tại lớp. Tạo điều kiện cho học sinh đựơc rèn luyện
kỹ năng nhận xét và kỹ năng cảm thụ thẩm mỹ.
+ Khuyến khích học sinh vẽ bài theo ý thích ở nhà mà khơng cần bài đó
có liên quan đến bài học.
+ Tự nghiên cứu trau dồi kiến thức để giải trình các câu hỏi của học sinh
đưa ra khi gặp những khó khăn khi vẽ.
Trao đổi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, thu thập tài liệu, tranh ảnh từ sách,
báo, qua địa chỉ: violet.vn, baigiangbachkim.com trên mạng internet, thực tế,…
để thể hiện vào trong từng tác phẩm mỹ thuật.

2


PHẦN 2: NỘI DUNG ĐỀ TÀI
2.1. Cơ sở lý luận liên quan đến đề tài:
2.1.1. Cở sở pháp lý:
Việc sưu tầm và sử dụng tranh ảnh trong dạy học môn Mỹ thuật để Bồi

dưỡng và phát triển các kĩ năng cho học sinh học môn Mỹ thuật bậc THCS là
một vấn đề cần thiết để giúp các em học sinh nắm vững kiến thức bài. Thơng
qua hình ảnh sống động trong đồ dùng sẽ kích thích học sinh hưng phấn trong
học tập. Người giáo viên có đầu tư khai thác tranh ảnh trên mạng thì kiến thức
mới được mở rộng để áp dụng vào việc dạy có hiệu quả hơn, giúp các em yêu
môn học hơn.
Theo yêu cầu chung, một tiết dạy tốt để Bồi dưỡng và phát triển các kĩ
năng cho học sinh học môn Mỹ thuật bậc THCS là phải có sử dụng đồ dùng dạy
học. Từ đồ dùng trực quan đó học sinh thấy thích thú, tạo cho mình có nhiều kĩ
năng trong q trình học tập.
2.1.2. Cơ sở lý luận:
Khái niệm: Là khả năng quan sát các đồ vật, sự vật, hiện tượng một cách
đúng, chính xác. khả năng nhận biết cái đẹp, khả năng suy nghĩ có so sánh, đối
chiếu, phân tích và tổng hợp về hình tượng.
Khả năng vân dụng những hiểu biết qua quan sát so sánh vào trong bài
học để có thể sắp xếp bố cục, vẽ nét, vẽ hình, vẽ đậm nhật, vẽ màu…
Vai trò:
Rèn luyện tốt các kỹ năng cho học sinh là việc làm cần thiết và là chìa
khố cho việc dạy và học tốt môn Mỹ thuật.
Đối với mỗi phân mơn thì vai trị của các kỹ năng có những chức năng có
thể nói là khác nhau nhưng đều có tầm quan trọng riêng khơng thể tách rời trong
mỗi giờ học Mỹ thuật.
Học sinh cùng có vai trị đánh giá kết quả học tập của mình để qua đó tiếp
tục khám phá những kiến thức mới một cách chủ động chứ không thụ động là
lắng nghe ý kiến và tiếp thu kiến thức từ giáo viên.
Vị trí:
Mơn Mỹ thuật THCS là dạy học sinh nhận ra cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp,
vận dụng những hiểu biết về cái đẹp vào sinh hoạt hàng ngày và cho công việc
mai sau góp phần xây dựng con người lao động mới phục vụ cho cơng nghiệp
hố, hiện đại hố đất nước.

Nhiệm vụ:
Vận dụng sự hiểu biết về cái đẹp vào trong cuộc sống cũng như trong học
tập, để tô điểm cho các vật dụng của các em như quần áo, sách bút, góc học tập
…Khả năng quan sát thiên nhiên, tư duy hình tượng có thể giúp cho học sinh có
vốn sống và hiểu biết xã hội cao hơn, sinh động và phong phú hơn.
2.1.3. Cơ sở thực tiễn:
Chú trọng một số kỹ năng trọng tâm để tạo đà cho các kỹ năng khác phát
triển.
* Kỹ năng quan sát:
3


Là khả năng quan sát các đồ vật, sự vật, hiện tượng một cách đúng, chính
xác. Có thể quan sát từ bao quát đến chi tiết. Từ việc quan sát học sinh sẽ đưa ra
những nhận xét chính xác về hình dáng , màu sắc, đặc điểm và ánh sáng…
Đây là kỹ năng quan trọng trong môn Mỹ thuật được thể hiện nhiều trong
các giờ vẽ theo mẫu hay vẽ ngồi trời, ngồi ra nó cịn đựơc thể hiện nhiều
trong cuộc sống hàng ngày…
Khả năng quan sát và nhận xét chính xác sẽ làm nền tảng cho các kỹ
năng khác phát triển
* Kỹ năng cảm thụ thẩm mỹ:
Là khả năng nhận biết cái đẹp. Sau khi học sinh quan sát sẽ đưa ra những
nhận xét về cái đẹp thông qua bố cục, hình dáng cấu trúc tỷ lệ, màu sắc, đậm
nhạt từ đó vân dụng vào bài học và trong cuộc sống. Tuy nhiên mỗi học sinh có
cảm nhận riêng về cái đẹp nên giáo viên cần hướng cho học sinh cách cảm thụ
cái đẹp một cách cơ bản qua sự cảm nhận của bản thân.
* Kỹ năng tư duy hình tượng:
Là khả năng suy nghĩ có so sánh, đối chiếu, phân tích và tổng hợp về hình
tượng mà các em quan sát trực tiếp hoặc nhớ lại những hình ảnh đã thấy trước
đó. Đó là sự tư duy logic và khoa học để nhận biết và ghi nhớ đặc điểm của sự

vật, của đồ vật hay các hiện tượng…
* Kỹ năng thực hành:
Là khả năng vân dụng những hiểu biết qua quan sát so sánh vào trong bài
học để có thể sắp xếp bố cục, vẽ nét, vẽ hình, vẽ đậm nhật, vẽ màu…, khả năng
tự học, tự nghiên cứu sưu tầm tài liệu, trình bầy sản phẩm học tập…
* Kỹ năng đánh giá:
Là khả năng phân biệt nhận ra chỗ đúng sai, đẹp, chưa đẹp về hình dáng,
cấu trúc, tỷ lệ, màu sắc, đậm nhạt của đối tượng. Qua đó giúp cho học sinh hiểu
được những giá trị nghệ thuật trong mỗi bài học, biết phát huy sự sáng tạo trong
mỗi bài học.
* Kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn:
Là khả năng vận dụng sự hiểu biết về cái đẹp vào trong cuộc sống cũng
như trong học tập, để tô điểm cho các vật dụng của các em như quần áo, sách
bút, góc học tập …Khả năng quan sát thiên nhiên, tư duy hình tượng.
Trên đây là những kỹ năng chủ yếu mà học sinh cần được rèn luyện và
phát triển trong môn Mỹ thuật. Với những kỹ năng đó thì kỹ năng vận dụng kiến
thức vào thực tiễn được coi là mới trong nội dung chương trình và phương pháp
dạy học. Đây cũng là những kỹ năng phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo
trong học tập của học sinh hơn trước. Học sinh cùng có vai trị đánh giá kết quả
học tập của mình để qua đó tiếp tục khám phá những kiến thức mới một cách
chủ động chứ không thụ động là lắng nghe ý kiến và tiếp thu kiến thức từ giáo
viên. Mặt khác sự tích cực chủ động trong học tập sẽ giúp học sinh chủ động
sáng tạo vận dụng kiến thức vào thực tiễn một cách tích cực hơn.
* Đối với từng loại bài Mỹ thuật, tuỳ theo mức độ cần thiết của bài học cụ
thể mà có thể rèn luyện hay phát triển ở học sinh các kỹ năng cho phù hợp ví dụ:
4


+ Các loại bài vẽ theo mẫu: Thường phát triển cho học sinh khả năng
quan sát đúng những sự vật, hiện tượng, màu sắc ….

+ Các loại bài vẽ trang trí: Nhằm phát triển tốt nhất cho học sinh những
khả năng vận dụng những hiểu biết vào trong cuộc sống.
+ Các loại bài vẽ tranh: Giúp cho học sinh có khả năng tư duy hình tượng,
liên tưởng đến nhưng hình ảnh mà các em đã gặp thường ngày.
+ Các loại bài thường thức Mỹ thuật: Thường hướng các em tới khả năng
đánh giá, nhận xét về cái đẹp....
Nhưng bản thân tôi vẫn luôn nhận thức trong các kỹ năng ấy có những kỹ
năng quan trọng nhất, nó đóng vai trị nền tảng cho các kỹ năng khác phát triển
được thuận lợi.
- Tôi chú trọng phát triển kỹ năng quan sát nhận xét trong phân môn vẽ
theo mẫu và coi quan sát để đưa ra nhận xét chính xác là xương sống để học tốt
môn mỹ thuật trong các cấp học.
Trong bài vẽ theo mẫu học sinh được rèn luyện tốt nhất khả năng quan
sát. Từ việc quan sát, so sánh các phần của vật hay giữa các vật với nhau, tìm ra
đường nét, mảng khối, màu sắc … ở mẫu vẽ trên lớp học sinh sẽ có thói quen
quan sát những không gian lớn hơn như cảnh vật, con người….
Từ thói quen quan sát học sinh sẽ có những ghi nhớ, khi gặp những bài
vẽ tranh đề tài các em sẽ vận dụng những ghi nhớ đó để làm tăng khả năng tư
duy và có thể dễ ràng chọn được đề tài.
Khả năng quan sát tốt cùng sự nhận xét chính xác đối tượng của học sinh
sẽ giúp cho khả năng thực hành phát triển vì các em có thể vẽ được chính xác về
hình cũng như màu sắc và độ đậm nhạt. Tuy nhiên để phát triển tốt kỹ năng thực
hành địi hỏi học sinh phải có sự ham thích và được rèn luyện liên tục.
Cũng từ khả năng quan sát nhận xét sẽ giúp cho kỹ năng đánh giá của học
sinh phát triển.
- Có được những khả năng trên học sinh sẽ cảm thấy hứng thú với bộ mơn
sẽ thích học, thích vẽ ngay cả khi khơng phải ở trên lớp. Từ những ham thích đó
sẽ giúp học sinh học tốt môn Mỹ thuật và làm cho những kỹ năng khác phát
triển.
2.2. Thực trạng của đề tài:

2.2.1. Khái quát phạm vi nghiên cứu:
Trường THCS Quảng Nham tiền thân là trường PTCS Quảng Nham được
thành lập năm 1962 xây dựng trên địa bàn thôn Thuận, xã Quảng Nham ,
huyện Quảng Xương. Những năm đầu chỉ vài giáo viên và vài chục học sinh.
Đến năm 1993 trường tách ra thành trường PT cấp 2 Quảng Nham và hiện nay
là trường THCS Quảng Nham với tổng diện tích 4.364 m2, cơ sở vật chất chưa
được xây dựng mới nên còn nghèo nàn chỉ đáp ứng tối thiểu cho dạy và học.
Được sự chỉ đạo của Sở GD&ĐT, Phịng GDĐT, của chính quyền các cấp cùng
với sự cố gắng phấn đấu của đội ngũ cán bộ, giáo viên, cha mẹ học sinh và học
sinh, trường THCS Quảng Nham đã dần được từng bước nâng cao chất lượng
giáo dục, cải thiện cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu dạy và học. Trong những năm
5


qua, tuy là trường ở nông thôn, trường bãi ngang ven biển nhưng trường THCS
Quảng Nham cũng đã từng bước khẳng định được uy tín, chất lượng của trường
so với các trường trong huyện .
Trường hiện có 20 lớp với 847 học sinh. Số cán bộ – giáo viên – công
nhân viên là 41 người. 100% giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn. Là trường có
tuổi đời khá lâu nhất trong khối THCS toàn huyện. Với kỹ năng phương pháp và
tính yêu nghề, thầy dạy giỏi và say mê nghiên cứu- Một tập thể sư phạm cộng
đồng trách nhiệm trong giáo dục toàn diện
- Đội ngũ cán bộ giáo viên của trường có tinh thần trách nhiệm cao và
nhiệt tình trong công tác.
- Đa số phụ huynh học sinh ngày càng nhận thức sâu sắc hơn về sự nghiệp
giáo dục nên có nhiều biện pháp để duy trì sĩ số học sinh, giảm học
sinh lưu ban, giảm học sinh bỏ học.
- Với tơi khi lên lớp ln phải có đồ dùng dạy học, sử dụng triệt để đồ
dùng dạy học sẵn có và tự làm ở khối lớp 6, 8. Để một tiết dạy nhẹ nhàng, ít tốn
nhiều thời gian, tạo hứng thú cho học sinh hiểu bài nhanh, bồi dưỡng cho học

sinh thể hiện nhiều kĩ năng của mình, vẽ đẹp, là phải có đồ dùng dạy học có
thẩm mỹ và đẹp.
2.2.2. Thực trạng của đề tài:
Trong thói quen giảng dạy của nhiều giáo viên nói chung, giáo viên giảng
dạy Mỹ thuật nói riêng sau khi nghiên cứu bài, thiết kế bài soạn rồi mượn một số
đồ dùng thiết bị và tiến hành giờ dạy mà xem nhẹ việc nghiên cứu áp dụng công
nghệ thông tin. Mục tiêu của môn Mỹ thuật THCS là dạy học sinh phát triển
nhiều kĩ năng, sáng tạo cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp.
Để đạt được mục tiêu trên giáo viên Mỹ thuật phải dạy và bồi dưỡng cho
học sinh những kỹ năng cơ bản, kỹ năng cần thiết mà các em cần phát triển khi
học Mỹ thuật
Đối với bản thân là giáo viên giảng dạy bộ môn tại trường, tôi thấy việc
rèn luyện tốt các kỹ năng cho học sinh là việc làm cần thiết và là chìa khố cho
việc dạy và học tốt môn Mỹ thuật. Tôi đã vận dụng nhiều biện pháp nhằm phát
triển các kỹ năng cho học sinh.
Khi chưa áp dụng kinh nghiệm chỉ đạo này thì nhà trường vẫn có học sinh
giỏi nhưng kết quả chưa cao.
- Học sinh: Học sinh giỏi trường: 6 em (Thi vẽ do bên Đội TNTP tổ chức)
- Học sinh xếp loại Đạt u cầu 100%
2.2.3. Ngun nhân của thực trạng:
Tơi tìm hiểu thực tế đa số các em là con em của nông dân, trường ở nông
thôn, trường bãi ngang ven biển khó khăn, xa trung tâm thành phố, nên các em
khơng có cơ hội để tìm hiểu, nghiên cứu tư liệu, tài liệu, tranh ảnh hoặc các bài
viết hoặc xem các buổi triển lãm tranh ảnh do Hội VHNT của tỉnh tổ chức.
Học sinh còn lười trong việc rèn luyện các kỹ năng ở môn mỹ thuật nên
chất lượng chưa cao.

6

2.3. Biện pháp và giải pháp chủ yếu để thực hiện đề tài
2.3.1. Cơ sở đề xuất các giải pháp
- Từ thực tế giảng dạy các năm qua.
- Từ nhu cầu của học sinh.
- Từ mục đích, yêu cầu của từng phân môn và tinh thần, trách nhiệm của
mỗi giáo viên đối với mỗi học sinh do mình giảng dạy.
- Hiệu quả của những giờ học và hiệu quả lâu dài.
Từ đó tơi đưa ra “Bồi dưỡng và phát triển các kĩ năng cho học sinh học
môn Mỹ thuật bậc THCS”
2.3.2. Các giải pháp chủ yếu
Muốn truyền thụ kiến thức để “Bồi dưỡng và phát triển các kĩ năng cho
học sinh học mơn Mỹ thuật bậc THCS” thì mỗi giáo viên đều có một giải pháp
riêng của mình, việc biết vận dụng từng giải pháp vào giảng dạy cụ thể từng bài
đó là kinh nghiệm của từng giáo viên. Theo tôi giải pháp chủ yếu để dạy môn
mỹ thuật là sử dụng đồ dùng dạy học, để phục vụ cho tiết dạy là học sinh dễ tiếp
thu bài nhất.
- Làm và sử dụng đồ dùng dạy học phải đúng mục đích, đúng lúc, có chất
lượng và đạt hiệu quả cao.
- Việc đầu tiên tôi cần nghiên cứu nội dung chủ yếu của các kỹ năng
- Sự thể hiện của các kỹ năng qua các loại bài Mỹ thuật
- Tìm ra những kỹ năng được phát triển thuận lợi, những kỹ năng còn hạn
chế
- Cách khắc phục những kỹ năng còn hạn chế
- Việc sử dụng đồ dùng trực quan trong các bài học nhằm phát triển các
kỹ năng
- Chọn ra một số kỹ năng cơ bản làm nền tảng cho các kỹ năng khác phát
triển.
2.2.3. Tổ chức và triển khai thực hiện:
Trong quá trình giảng dạy (tuy nhiên ở mỗi địa phương có nhiều thuận lợi
và khó khăn riêng) tơi tự thấy ở mỗi học sinh trong trường THCS Quảng Nham

có những kỹ năng được phát triển thuận lợi như:
- Kỹ năng quan sát.
- Kỹ năng thực hành.
- Kỹ năng tư duy hình tượng.
Đối với khả năng quan sát được phát triển thuận lợi vì: Học sinh khơng
chỉ có quan sát trong giờ học mà các em cịn có thể quan sát những đồ vật, sự
vật, hiện tượng… trong cuộc sống thường ngày qua những bài học trên lớp về
cách quan sát từ bao quát đến chi tiết, về tương quan tỷ lệ, về đường nét, hình
khối và màu sắc…Nói chung học sinh không chỉ quan sát những đồ dùng trực
quan, những mẫu bầy trên lớp… mà các em còn có thể vận dụng kiến thức đó để
tìm hiểu, nghiên cứu cuộc sống xung quanh mình.
Đối với kỹ năng thực hành được phát triển thuận lợi vì 2 lí do cơ bản:
+ Do đặc trưng của bộ môn nên hầu hết trong các giờ Mỹ thuật các em
7


đều có thời gian thực hành (thể hiện bài vẽ), trong thời gian đó các em được tự
do sáng tạo theo cảm nhận riêng, vì điều đó hầu hết các em đều cảm thấy hứng
thú khi thể hiện bài vẽ của mình.
+ Qua sự đánh giá của tổ, nhóm hay của giáo viên, các em thường có sự
ganh đua tích cực và vân dụng nhưng khả năng mình có để thể hiện bài vẽ tốt
nhất.
Đối với kỹ năng tư duy ở học sinh cũng được phát triển thuận lợi là do
các em ln có khả năng tìm tịi khám phá những điều mới lạ qua quan sát, phân
tích những sự vật, hiện tượng tự nhiên…
Ngoài những kỹ năng được phát triển thuận lợi cịn có những kỹ năng để
phát triển nó gặp nhiều những khó khăn như:
- Kỹ năng cảm thụ thẩm mỹ.
- Kỹ năng đánh giá.
- Kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Các kỹ năng này sở dĩ cịn gặp nhiều khó khăn trong q trình phát triển
của học sinh THCS vì:
+ Điều kiện cơ sở vật chất cho mơn Mỹ thuật cịn nhiều thiếu thốn, học
sinh chưa được thường xuyên tiếp xúc với những môi trường mang tính nghệ
thuật. Đối với giáo viên cũng chưa có đủ những tài liệu tham khảo cần thiết để
nâng cao chất lượng giảng dạy phát huy khả năng nhận biết cái đẹp cho học
sinh.
+ Đối với một số học sinh cịn e dè, ngại ngần, khơng dám đưa ra ý kiến
để đánh giá và nói lên cảm nhận của mình.
+ Từ những hiểu biết cịn thiếu sót và do điều kiện sống. Nhiều học sinh
còn kém trong việc vân dụng những hiểu biết của bộ môn vào cuộc sống.
* Phương hướng để khắc phục các kỹ năng còn hạn chế.
+ Tạo mọi điều kiện để học sinh được tiếp cận với những mơi trường
mang tính nghệ thuật.
+ Phát động nhiều cuộc thi vẽ tranh, triển lãm tranh của trường, của cụm
hoặc huyện dành cho thiếu nhi.
+ Trong các giờ học cần sử dụng triệt để đồ dùng dạy học.
+ Thường xun trau dồi kiến thức, tìm tịi nghiên cứu tài liệu, học hỏi
bạn bè đồng nghiệp để có thể thường xuyên thay đổi những phương pháp phù
hợp gây hứng thú cho học sinh.
+ Tạo điều kiện cho học sinh có thể quan sát thực tế bằng những bài vẽ
ngoài trời.
+ Dành nhiều thời gian cho việc đánh giá bài vẽ của học sinh giúp cho
học sinh thêm mạnh dạn, tạo điều kiện cho kỹ năng đánh giá phát triển.
+ Để học sinh mạnh dạn hơn và cảm thấy tự tin hơn trong các giờ học tôi
luôn coi phần đánh giá kết quả bài vẽ là quan trọng nhất vì qua phần nhận xét
học sinh thấy được cái hay, cái đẹp, chưa đẹp để rút kinh nghiệm cho bài học
sau.
+ Khả năng thực hành có thể đánh giá kết quả học tập của học sinh. Để
8

phát huy khả năng này tôi luôn nhắc học sinh về nhà vẽ bài và làm bài ở bất kỳ
lúc nào rảnh rỗi. Những bài vẽ ấy sẽ đựơc chấm điểm và đánh giá một cách
khách quan.
2.3.4. Các biện pháp tổ chức thực hiện
1. Bồi dưỡng kỹ năng cho học sinh
- Quan sát (so sánh, đối chiếu, phân tích, tổng hợp, đánh giá, áp dụng).
- Xác định bố cục mảng chính, mảng phụ.
- Vẽ phác hình
- Chỉnh hình ( vẽ chi tiết)
- Vẽ đậm nhạt
- Vẽ mầu
- Tự học, tự nghiên cứu sách giáo khoa, sưu tầm tài liệu
* Bồi dưỡng cho học sinh kỹ năng quan sát, giúp các em biết cách quan
sát, nhìn ngắm đồ vật, sự việc, hiện tượng thiên nhiên, con người xung quanh.
Quan sát từ tổng thể đến chi tiết, so sánh, đối chiếu, phân tích tổng hợp khái quát
để nắm bắt được đặc điểm, nội dung, hình thức, đồ vật, sự việc, hiện tượng,
thiên nhniên v.v... góp phần hình thành thị hiếu thẫm mỹ và thói quen quan sát
nhận ra vẽ đẹp của mọi vật xung quanh, thích sáng tạo và trân trọng cái đẹp.
* Bồi dưỡng kỹ năng, xác định bố cục: tức là biết sắp xếp các hình mảng,
trên giấy, cân đối thuận mắt, có nhóm chính nhóm phụ, mảng phụ, mảng chính
thường nằm ở trong tâm của bức tranh, lớn hơn mảng phụ để tạo được sự cân
đối thuận mắt (hình 1). Bố cục cân đối đẹp mắt không chỉ được thể hiện ở kỹ
năng sắp xếp hình tượng mà nó còn bị chi phối bởi sự sắp xếp các mảng đậm,
nhạt và màu sắc.

Hình 1
* Bồi dưỡng kỹ năng vẽ hình: Trên cơ sở kết quả quan sát nắm bắt được
đặc điểm hình dáng hiện tượng sự vật, sự việc, hình tượng, con người đã được

lựa chọn, sử dụng trí nhớ hoặc tư liệu các em vẽ lại hình trên giấy cho đúng đặc
điểm, hình dáng, hiện tượng, sự vật, sự việc, nhân vật phác hình từ khái quát,
9


tổng thể đến chi tiết. Nếu không biết cách phác hình thì bài vẽ khơng đạt được
hiệu quả như mong muốn.
* Bồi dưỡng kỹ năng chỉnh hình: Trên cơ sở hình vẽ đã được xác định,
học sinh biết cách so sánh, đối chiếu, chỉnh sửa lại hình cho cân đối về tỷ lệ và
đặc điểm cơ bản của mầu, của hình tượng nhân vật (hình 2).

Hình 2
* Bồi dưỡng kỹ năng xác định đậm nhạt: Sau khi hình vẽ được chỉnh sửa
hoàn chỉnh, cần xác định các mảng đậm, nhạt trên toàn bộ sự vật, sự việc, hiện
tượng trong tranh, thể hiện được trọng tâm của bố cục. Mảng đậm nhất và sáng
nhất thường tập trung ở mảng chính để thu hút mắt người xem. Các mảng đậm
nhạt ở mảng phụ thường nhẹ hơn để tạo không gian xa gần. Các mảng đậm nhạt
cần được sắp xếp xen kẽ liên hồn để tạo sự cân bằng thuận mắt, khơng nên dồn
vào một góc làm lệch bố cục (hình 4)

Hình 4
* Bồi dưỡng kỹ năng vẽ mầu: Thông thường các màu tươi đẹp thường đặt
ở mảng chính. Các màu đậm nhạt, nóng lạnh, cần được chuyển hố nhịp nhàng
tạo sự cân bằng cho bố cục. Để nhấn mạnh trọng tâm có thể dùng thêm nét để
10


nhấn vào các hình tượng ở mảng chính. Cần phát triển ở học sinh kỹ năng sử
dụng các chất liệu như sáp màu, bút dạ, màu nước, màu bột (hình 5)

Hình 5
* Bồi dưỡng kỹ năng tự học, tự nghiên cứu sách giáo khoa, sưu tầm tài
liệu. Có như vậy mới tạo điều kiện cho các em tự tìm kiến thức, tri thức một
cách chủ động sáng tạo không phụ thuộc, bị động tiếp thu kiến thức một chiều từ
phía thầy cô. Giáo viên bồi dưỡng kỹ năng này bằng cách yêu cầu các em sưu
tầm tư liệu, tranh ảnh, đọc sách giáo khoa có liên quan đến nội dung bài học trên
các kênh thơng tin. (báo chí, intenet) giáo viên có thể đưa ra yêu cầu cụ thể bằng
một hệ thống câu hỏi, phiếu bài tập.
VD : Sưu tầm tranh vẽ của hoạ sĩ và học sinh về các đề tài, các tác giả tác
phẩm, trong chương trình, cảm nhận giá trị nghệ thuật nội dung, hình thức của
tác phẩm “Thiếu nữ bên hoa Huệ” (Tơ Ngọc Vân)
Để hình thành và phát triển các kỹ năng trên, trong các bài dạy mỹ thuật
giáo viên cần nghiên cứu kỹ nội dung của bài học để xác định mục tiêu cụ thể .
Trong bài đấy cần hình thành kỹ năng nào? Mức độ đến đâu? và phối hợp
nhuần nhuyễn nhịp nhàng đồng bộ các phương pháp. Thảo luận nhóm, trực
quan, luyện tập, đàm thoại gọi mở trong bài.
Thảo luận nhóm rất tối ưu. Các em sẽ học tập lẫn nhau trong lúc thảo
luận. Trong các tiết dạy mỹ thuật phương pháp trực quan là phương pháp thường
xuyên, là nghệ thuật thị giác giúp các em cảm cái đẹp bằng mắt. Để cho các em
nhanh chóng nắm bắt được bài và dễ hiểu hơn, giáo viên cần cố gắng sưu tầm
nhiều tranh ảnh, bài vẽ của học sinh khoá trước, bài vẽ đạt giải các kỳ thi, có cả
bài tốt và chưa tốt. Phong phú về thể loại, đề tài, để nhằm làm rõ về lý luận về
bố cục (hình 6,7)

11


Hình 6

Hình 7

Quan sát tranh minh hoạ của giáo viên và bài của học sinh khố trước để
các em tìm ý tưởng và học tập, rút kinh nghiệm cho bài vẽ của mình tốt hơn về
hình mảng, đậm nhạt, màu sắc, không gian, ánh sáng. Cảm thụ vẽ đẹp của tranh
hoặc tìm ra những nhược điểm để rút kinh nghiệm cho bài vẽ của mình. Sau khi
đã nắm được kiến thức lý thuyết cụ thể thì bất cứ bài vẽ nào cũng áp dụng
phương pháp thực hành. Đó là thơng tin hai chiều đánh giá khả năng tiếp thu bài
của trò và hiệu quả lao động của thầy.
2. Bồi dưỡng tập vẽ tranh đề tài
Trong các kỳ thi học sinh năng khiếu mỹ thuật quốc gia, tỉnh, thành phố,
ngành giáo dục… nội dung chủ yếu vẫn là tranh đề tài. Tranh đề tài là môn thực
hành tổng hợp tất cả các kiến thức và kỹ năng hội hoạ. Tranh đề tài phản ánh
cuộc sống bằng ngôn ngữ hội hoạ, bố cục, hình vẽ, mầu sắc. Muốn vẽ tranh đề
tài tốt các em học sinh phải thành thạo tất cả các kiến thức, kỹ năng: Quan sát,
xác định bố cục vẽ hình, chỉnh hình, màu sắc, đậm nhạt. Chính vì vậy, tập vẽ
tranh đề tài một lần nữa khắc sâu kiến thức, rèn luyện các kỹ năng, thao tác trên
cho học sinh. Vẽ tranh giúp học sinh thể hiện nhận thức và cảm xúc của mình về
12


thế giới xung quanh phát triển trí nhớ, hình thành thêm kỹ năng quan sát, lựa
chọn hình tượng tiêu biểu điển hình thể hiện nội dung đề tài. Vẽ tranh có vị trí
quan trọng, qua nhiều lần tập vẽ tranh đề tài, luyện tập thường xuyên, các kỹ
năng trên được nâng cao phát triển nhuần nhuyễn thành kỷ xảo.

Các em vẽ và vẽ, mọi em đều thích vẽ có thể vẽ bất cứ lúc nào. Những nét
vẽ ngây thơ đáng yêu, những mảng màu táo bạo hồn nhiên tươi vui, bừng sáng,
những bố cục không bị lệ thuộc bởi lý tính, những hình ảnh khơng tn thủ quy
luật tự nhiên. Thế giới trong mắt các em trở nên lung linh đến lạ. “Chăn Trâu”
(Phi Tiến Sơn) “Chăn Bò” (Nguyễn Đức Tưởng) cũng đi vào trong tranh thật ấm
áp. Khi tổ chức bồi dưỡng học sinh tập vẽ tranh giáo viên phải lưu ý bồi dưỡng

theo từng mảng kiến thức, được mảng nào chắc mảng đó. Cho học sinh ơn tập
tất cả các dạng đề tài trong SGK 6,7,8, 9 nâng dần từ dễ đến khó, và cuối cùng
tập trung vào các mảng đề tài: An tồn giao thơng, vui chơi, ước mơ, gia đình,
quê hương đất nước, lễ hội.

13


Rèn luyện các em thường xuyên vẽ tranh ở nhà như là một trò chơi, và
giáo viên thường xuyên chấm chữa bài, kết thúc giờ học, học sinh tự treo bài lên
tường, tất cả cùng xem, mỗi em tự chọn cho mình tranh mà mình thích sau đó
giáo viên hỏi một số em vẽ tranh đó “Vì sao em thích”? Và yêu cầu tác giả của
bức tranh ấy giới thiệu về tình cảm khi vẽ tranh của mình cho cả lớp nghe.

14


Hơn một lần hoạ sĩ Nguyễn Nghĩa Duyệt - Trưởng khoa đồ hoạ Đại học
Mỹ thuật Hà Nội, khẳng định: Đào tạo Mỹ thuật chính là nghề truyền nghề, thực
hành giỏi mới có lý luận tốt!”Bồi dưỡng tập vẽ tranh đề tài cho học sinh chính
là: “Nghề truyền nghề.”
Vì vậy, với mỗi bài dạy, mỗi học sinh giỏi chúng ta cần tìm ra phương
pháp bồi dưỡng phù hợp. Tạo cho các em khơng khí thoải mái, khơng bị gị ép,
làm phấn chấn tinh thần học tập, say mê sáng tạo, lý thú với vẽ.
3. Cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ cho dạy bồi dưỡng học sinh giỏi.
- Bố trí phịng học cho đội tuyển nơi thống mát, đủ điều kiện về ánh
sáng, bàn ghế và tương đối yên tĩnh (tầng II)
Tài liệu: Mua sắm đầy đủ tài liệu, sách GK, sách tham khảo, chuyên đề
bồi dưỡng, tranh của học sinh khoá trước, các phương tiện kỹ thuật, phục vụ cho
công tác bồi dưỡng.

- Lên kế hoạch cho công tác bồi dưỡng đội tuyển về con người, thời gian
cụ thể, chi tiết.
2.4. Những kết quả đạt được
Năm học 2015 – 2016 Do vận dụng phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi
như trên, nên số học sinh giỏi năm này có tăng hơn năm trước. Số học sinh đạt
giải cao của trường, cụ thể:
- Học sinh giỏi trường: 40 em
- Học sinh xếp loại Đạt yêu cầu 100%

15


PHẦN 3: KẾT LUẬN và KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Theo tôi đối với bộ mơn Mỹ thuật bậc THCS thì việc rèn luyện và phát
triển các kỹ năng cơ bản cho học sinh là rất cần thiết. Môn Mỹ thuật cũng như
các mơn học khác địi hỏi ở người học phải có kiến thức, sự đam mê ham thích.
Để học tốt được bộ môn này không phải là sự phụ thuộc vào những năng khiếu
bẩm sinh mà phải trải qua học tập và rèn luyện. Với đặc trưng bộ môn những kỹ
năng cơ bản là cốt lõi dẫn đến thành công cho mơn học. Nhận định điều đó tơi
đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài “Rèn luyện và phát triển các kỹ năng cho học
sinh học môn Mỹ thuật THCS”.
Bồi dưỡng tài năng là công việc rất công phu, bền bỉ, sáng tạo. Phải biết
chăm chút, ni dưỡng từ lúc cịn mầm non, chồi biếc. Phải chú ý phát hiện bồi
dưỡng ngay khi còn ở lớp dưới, cấp dưới. Trong bồi dưỡng phải toàn diện và
sáng tạo. Chỉ bồi dưỡng kiến thức chưa đủ, phải rất chú ý bồi dưỡng phương
pháp, kỹ năng, nề nếp học tập: Tự chiếm lĩnh tri thức. Bồi dưỡng tri thức, bồi
dưỡng lịng say mê, tình cảm, trách nhiệm.
Qua thực tế của việc vận dụng kinh nghiệm phương pháp bồi dưỡng học
sinh giỏi của bản thân trong nhà trường THCS. Tơi mong sự góp ý chân thành

của các đồng chí có kinh nghiệp tốt hơn để công tác này ngày càng được phát
triển hơn nữa, đáp ứng với thời kỳ đổi mới của quê hương, đất nước.
Trên đây là một số ý kiến, quan điểm của tôi về bộ môn, những nội dung
“Rèn luyện và phát triển các kỹ năng cho học sinh học môn Mỹ thuật THCS”.
Qua việc vận dụng của bản thân, tôi thấy giờ dạy đạt hiệu quả cao hơn.
Học sinh rất thích học những tiết học có sử dụng đồ dùng dạy học. Học sinh
nắm vững kiến thức, phát triển các kỹ năng và vẽ đẹp hơn.
3.2. Kiến nghị
Để phục vụ cho việc giảng dạy mơn Mỹ thuật ngày càng có hiệu quả hơn
phù hợp với chương trình thay sách giáo khoa, tôi xin kiến nghị như sau:
- Tập hợp mọi lực lượng, phối hợp hỗ trợ công tác này, tạo điều kiện cho
công tác này về vật chất cũng như tinh thần, góp phần nâng cao hiệu quả giáo
dục và đào tạo.
- Tạo điều kiện xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ cho dạy và học,
phòng học, bàn ghế, SGK, sách tham khảo, tranh của học sinh khoá trước, tranh
của học sinh đạt giải các kỳ thi, tranh của hoạ sĩ của giáo viên v.v....
- Việc bồi dưỡng học sinh giỏi Mỹ thuật phải chú trọng cả việc bồi dưỡng
kiến thức và bồi dưỡng kỹ năng, nề nếp tự học, nhân cách.
- Cấp tượng chân dung và bục đặt mẫu vật mẫu các khối cơ bản bằng
thạch cao.
- Hàng năm huyện tổ chức cuộc thi học sinh giỏi môn mỹ thuật cấp
huyện.

16


1.
2.
3.
4.

5.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
Nhiệm vụ năm học 2015 – 2016 của Bộ GD - ĐT
Bồi dưỡng thường xuyên môn Mỹ thuật chu kỳ 3 của Bộ GD - ĐT
Giáo trình đào tạo giáo viên Cao đẳng sư phạm Mỹ thuật năm 2014
(Trường ĐHSP Nghệ thuật TW )
Vai trò của nghệ thuật trong đời sống dưới góc nhìn tâm lý học nghệ thuật
(ThS. Đỗ Ánh Tuyết Trường ĐHSP Nghệ thuật TW)
Một số website như: violet.vn, thư viện điện tử …

Quảng Nham, ngày 08 tháng 04 năm 2016
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết khơng sao chép nội dung
của người khác

Người viết

Phạm Thị Hồn

17