i m qun lý hp tác xã a bàn
thành ph Hà Ni
nh Nam
i hc Kinh t
Lu Qun tr kinh doanh; Mã s: 60 34 05
ng dn: TS. Nguyn Bích
o v: 2010
Abstract: Tng quan mt s v lý lun chung v qun lý kinh t và Hp tác
qun lý kinh t, HTX, vai trò ca HTX, tính tt
yu khách quan phát trin HTX. Nghiên cu nhng ch ng v
phát trin HTX. Gii thiu khái quát v u t chc và hong ca các loi hình
HTX Hà Ni hin nay. Trình bày thc tr, chính sách c
Thành ph Hà Ni v HTXt qu c v , chính sách qun lý
a bàn thành ph xung và các gii pháp nhm hoàn thin và
phát tri qun lý HTX Hà Ni
Keywords: Qun tr kinh doanh; Hp tác xã; Qun lý kinh t; Hà Ni
Content
MỞ ĐẦU
Ngh quyi hng toàn quc ln th n kinh t hp tác
và hp tác xã (HTX) là v ht sc quan trng trong chi c phát trin kinh t xã hi.
Chuyi HTX kit hiu qu thit thc, phát trin HTX kinh doanh tng
h sn xut hoc kinh doanh dch v tu kin m rng
quy mô sn xut, kinh doanh phù hp vi quá trình CNH -
y, Ngh quyi hng toàn qu mu rng: Nn kinh t
Vit Nam trong thi k bao ci mi hin nay thì HTX vn là nn tng ca nn kinh t
bn vng phát trin. Thc t y phong trào hp tác hoá c ta tri qua nhic
m. ng cng sn Vit Nam tin i hng ln th VI,
i h ng li mi toàn dic bit nhn mnh phi mi
c h. ng li mi hng l ng
nh Vit Nam phát trin nn kinh t hàng hoá nhiu thành phc
ca nn kinh t. Kinh t tp th nh cùng vi kinh t c dn tr thành nn tng
ca nn kinh t qung thi tha nhn s tn ti ca kinh t tp th phi vic
phát tring các hình thc kinh t hp tác t thn cao, HTX là b phn nòng ct ca kinh
t tp th.
Thc hing li mi cng cng sn Vit Nam, ngày 20/3/1996, K hp th
9 Quc hc Cng hòa XHCN Vit Nam thông qua Lut HTX, có hiu lc t ngày
ng yêu cu tip ti mi, phát trin và nâng cao
hiu qu kinh t tp th, K hp th 4, Quc hi Khóa XI thông qua LuS ra
i ca Lu chính tr và môi i mi và phát trin
u kin chuyi t th ch kinh t k hoch hóa tp trung quan liêu, bao cp sang th
ch kinh t th n phát trin mi ca khu vc HTX
Vit Nam nói chung và Hà Ni nói riêng. T khi Lut HTX có hiu l
i xong, vic xây dng các HTX my mnh.
Tuy vy, sau mt thi gian hong, mô hình HTX ki ra không
phù hp vi yêu cu lch s phát trin kinh t u kin mi. S HTX kinh doanh có hiu
qu ch còn chim t l th không thích c vi nn kinh t th ng,
nhy bén. T thc t t ra là: làm th HTX thích c vi nn kinh t th
i hiu qu cho nhi trc tip tham gia HTX nói riêng và góp phn thúc
y phát trin kinh t tp th Hà N thành mt v quan trng, cn thit
phi nghiên c tìm ra li gic s và mang tính thuyt phc nht.
V Hà Ni,
u th nghiên cu v này và thc hin nghiên c Đổi mới cơ
chế quản lý HTX trên địa bàn thành phố Hà Nộia góp phi mi, phát trin và nâng cao
hiu qu kinh t tp th, va góp phn vào vic nghiên c xut vc và
Thành ph v ch n kinh t tp th ca Hà Ni trong thi gian ti.
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngh quyt i hng toàn quc ln th n kinh t hp tác
và HTX là v ht sc quan trng trong chic phát trin kinh t xã hi. Chuyi HTX
kit hiu qu thit thc, phát trin HTX kinh doanh tng hngành
ho sn xut hoc kinh doanh dch v tu kin m rng quy mô sn xut,
kinh doanh phù hp vi quá trình công nghip hoá - hi
y, Ngh quyi hng toàn qu mu rng: Nn kinh t
Vit Nam trong thi k bao ci mi nói chung thì HTX vn là nn tng ca nn kinh t
bn vng phát trin. Thc t y phong trào hp tác hoá c ta tri qua nhic
m. Tuy vy, sau mt thi gian hoc bin xây dc thi
bình, mô hình HTX ki ra không phù hp vi yêu cu lch s phát trin kinh
t u kin mi. S HTX sn xut kinh doanh có hiu qu ch còn chim t l th
không thích c vi nn kinh t th trng, nhy bén. T thc t t ra
là: làm th mô hình kinh t hp tác, HTX thích c vi nn kinh t th
li hiu qu cho nhi trc tip tham gia HTX nói riêng và góp phy cho nn
kinh t Vit Nam phát tri thành m tài quan trng, cn thit phi nghiên
c tìm ra li gic s sáng to và mang tính thuyt phc nht.
n 31/12/2009, toàn thành ph có 1.580 0 HTX nông nghip và dch
v nông nghip (chim 60,8%), 249 HTX công nghip - tiu th công nghip (chim 15,8%), 141
HTX dch v - i (chim 8,9%), 69 HTX vn ti (chim 4,4%), 20 HTX xây dng (chim
1,2%), 98 Qu tín dng nhân dân (chim 6,2%) và 43 HTX c khác (chim 2,7%). Phát
trin kinh t tp th mà nòng ct là hp tác xã là mt ch c và Thành
ph c bit quan tâm. Ngh quyi hi IX cng khnh: "Kinh t tp th là thành
phn kinh t quan trng, kinh t c cùng vi kinh t tp th ngày càng tr thành nn tng
vng chc ca nn kinh t nhiu thành phng xã hi ch "t yêu cu
khách quan, va mang tính kinh t va mang tính xã hi sâu s gii quyt v ng
u ch chính sách v qun lý và phát trin kinh t hp tác xã. Tuy
nhiên, HTX hin nay còn nhiu mu kém cn khc phc, hoàn thi
ch chính sách qun lý HTX là mt ni dung rt quan trng cn hoàn thin và phát trin.
Thc trng v chính sách qun lý HTX hin nay có rt nhiu bt cp, công tác qun lý
c v hp tác xã không thng nht, có s chng chéo gia các c, chính
sách còn thing b và c th, khó áp dng vào thc tin Thc tri cp
thit phi có s nghiên c , chính sách hoàn thin, xây dng HTX ngày càng
phát trin trong nn kinh t th ng hin nay.
phát trin kinh t tp th Hà N án s -TU, Ch th 31/CT-TU ngày
09/5/2008 ca Thành y Hà Ni v vio thc hin Ngh quyt Hi ngh TW
5 (Khóa IX) v tip ti mi, phát trin và nâng cao hiu qu kinh t tp th và Ch th s 20-
CT/TW c hoch s 31/KH-UBND ngày 04/12/2008 ca UBND
Thành ph v trin khai Ch th s 31 ca Thành y và theo Lut trong
nhng nhim v rt quan trng là làm rõ thc tr qun lý hp tác xã Hà Ni hin nay.
xut Thành ph các gii pháp c th nhy xây dng và phát trin hp
a bàn Thành ph.
Trong bi cnh hi nhp kinh t quc t ngày càng sâu rng, các HTX chng nh
ng rt ln và có nhiu hn ch p khác nên vic nghiên c qun
lý HTX xây dng và phát trin các HTX kinh doanh có hiu qu trong quá trình hi nhp là
rt cn thi - xã hi to ln.
T s phân tích trên cho thy: vic nghiên c qun lý HTX là nhim v rt quan
trng và cn thic bii vi cán b nghiên cu, cán b c HTX và
vi c o v kinh t tài nghiên cĐổi mới cơ chế quản lý trên địa bàn
thành phố Hà Nội, chính tr và xã hi sâu sng thi góp phn thc hin
ch ng, xây dng chính sách ci vi HTX.
2. Tình hình nghiên cứu
Hin nay, trên th giu qu, chính sách c th v HTX
t Bn, Hàn Quc, Philippin, Trung Quc, Thu c Vit Nam nói
chung và Hà Ni nói riêng hi tài nào nghiên cu tng th v qun lý HTX
mà ch có mt s , ngành ci thc hin nghiên cu v hot
ng ca HTX c bn lý. Mt s tài nghiên cu v
u xây dng Qu bo lãnh tín dng h tr sn xut làng
ngh
ng ca các HTX và công tác h tr HTX Hà Ni - thc trng và gii
u mt s mô hình t chc hong ca HTX theo Lut HTX trong
c nông nghip Vi
u các gii pháp nhm phát huy vai trò ca kinh t tp th trong quá
trình xây dng và phát trin kinh t Th
c qun lý doanh nghip trong nn
kinh t th ng xã hi ch nhim, phó ch nhim các HTX Hà
N-2008.
u thc trng và gii pháp xây dng, phát trin các mô hình HTX Hà
Ni trong bi cnh hi nhp kinh t quc t
tài trên ch gii quyt các v gii pháp ti th
v c th v Qu bo lãnh tín do cán b HTX ch tài nào nghiên
cu v hoàn thi qun lý HTX. Vì th rt quan trc
tii vi quá trình xây dng và phát trin HTX Hà Ni hin nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mu:
+ Nghiên cu thc tr qun lý HTX Hà Ni hin nay.
xung và các gii pháp hoàn thin, phát tri qun lý HTX ca
Hà Ni.
- Nhim v nghiên cu:
+ Nghiên cu mt s v lý lun chung v qun lý kinh t và HTX
ni qun lý kinh t, khái nim, vai trò ca HTX, tính tt yu khách quan phát trin
HTX.
+ Nghiên cu ch ng v phát trin HTX và thc tr, chính
sách c Hà Ni v HTX.
xung và các gii pháp hoàn thin, phát tri qun lý HTX
Hà Ni.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- ng nghiên c qun lý HTX.
- Phm vi nghiên c qun lý HTX ca Hà Ni.
5. Phương pháp nghiên cứu
- p cn k tha: Lu tha các nghiên cu lý lun v HTX nói
chung và k thu tra, kho sát HTX c c hin.
- u: thu thu th cp và kho sát thc t thu thp
các tài lip.
- ng vn: trc tip phng vn Ch nhi a bàn các
qun/huyn.
- p cn h thng: Luc nghiên c
tính h th thu thp thông tin v HTX Hà Ni.
- ng hp
6. Những đóng góp mới của luận văn
- Lu thng hoá mt s v lý lun v qun lý HTX.
- Lung kt qu phn ánh thc tr qun lý HTX Hà Ni hin
nay.
- Lu xu khoa hc, mang tính thc
tin trong vic hoàn thin và phát tri qun lý HTX Hà Ni.
7. Bố cục của luận văn:
Ngoài phn m u, kt lun và danh mc tài liu tham kho, kt cu ca lum 3
, tóm t:
Chương 1: LÝ LUN V CH QUN LÝ KINH T QUN
LÝ HTX
1.1. Khái niệm về HTX
Theo LuHTX là t chc kinh t tp th do các cá nhân, h
i chung là xã viên) có nhu cu, li ích chung, t nguyn góp vn, góp sc
lp ra theo nh ca Lu phát huy sc mnh tp th ca tng xã viên tham gia
HTX, cùng giúp nhau thc hin có hiu qu các hong sn xui
sng vt cht, tinh thn, góp phn phát trin kinh t - xã hi cc
1.2. Khái niệm cơ chế quản lý kinh tế
1.2.1. Khái niệm về cơ chế
1.2.2. Khái niệm về cơ chế quản lý kinh tế
1.3. Khái niệm cơ chế quản lý HTX
lý HTX
1.4. Quan điểm của Đảng và cơ chế, chính sách của Nhà nước về phát triển HTX
Phát tric ta trong th k 21 vn là thc hin chic phát
trin bt phá tin lên tr c công nghip hii trong bi cnh toàn cu hoá và hi
nhp kinh t quc t ngày càng sâu sc cn quán trim ch
Mt là, phát trii s c bit cc.
Hai là, HTX phm bi li ích cho xã viên, phi là t chc kinh t ca nhân
dân theo tinh thn h l nâng cao hiu qu hong kinh t và ci thin
i sng ca cc hi phi có s nhn th v bn
cht ca HTX, v tii th riêng ca nó so vi các hình thc t chc kinh t khác,
làm nó tr nên thc s hp dn xã viên và nhân dân tham gia.
Ba là, phát trin HTX phi da trên nn tng phát trin kinh t h, doanh nghip thuc
các thành phn kinh t - là xã viên ca HTX trong quá trình phát trin nn kinh t th nh
ng XHCN c ta.
Bn là, cc bit hc tp kinh nghim quc t v phát trin HTX.
, cn quán tring H Chí Minh v c Bác H cp trong tác
phng kách mnh" vit vào nhna th k 20.
1.5. Vai trò của HTX và của cơ chế quản lý HTX trong sự phát triển nền kinh tế
1.5.1. Vai trò kinh tế
- ng trong vic cung cp hàng hoá và dch v cho xã
viên và cng, h tr ng có i tham gia vào quá trình phát trin kinh t ca
bn thân h u kin c th tng cng mà nu không có HTX thì h s gp
t qua.
- Thông qua HTX, các tin b khoa hc k thut, công ngh, ging m c
chuyn giao mt cách có hiu qu n h xã viên; công tác chng úng, hn, chng và phòng
nga sâu bnh cho sn xut ca kinh t xã viên thông qua HTX có hiu qu i tng xã
viên thc hin.
-
.
-
.
-
.
1.5.2. Vai trò chính trị - xã hội
- Bên cnh nh mt kinh t, HTX tip tc khnh vai trò quan trng
trong vic gii quyt các v chính tr - xã hi
- Thông qua HT
git v va có tính kinh t - xã hi v sâu sc.
- HTX tu kin phát huy dân ch thông qua vic thc hin nguyên tc qun
lý dân ch trong ni b HTX, phát huy tính cng c ng
giáo dc tinh thn tp th, ý thc cng cho mi thành viên tham gia.
- Thông qua HTX, sc sn xut xã hc tp hp l cùng phát trin.
Chương 2: GII THIU KHÁI QUÁT V HTX VÀ THC TR QUN
A BÀN THÀNH PH HÀ NI
2.1. Đặc điểm về tự nhiên, kinh tế - xã hội của Hà Nội
2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên
Thành ph Hà Ni có dit t nhiên là. 3.348,525 km²
1
, có v trí t n
B m phía tây bc ca vùng ng bng
châu th sông Hng, tip giáp vi các tnh Thái Nguyên, phía Bc; Hà Nam, Hòa
Bình phía Nam; Bc Giang, Bc Ninh và ; Hòa Bình và Phú Th
phía Tây. Hà Ni nm c hai bên b sông Hng.
1
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội
ân nông thôn
2.
2.2. Cơ cấu tổ chức và hoạt động của các loại hình HTX ở Hà Nội hiện nay
2.2.1. Tình hình tổ chức và hoạt động của HTX
n 31/12/2009, toàn thành ph có 1.580 0 HTX nông nghip và dch
v nông nghip (chim 60,8%), 249 HTX công nghip - tiu th công nghip (chim 15,8%), 141
HTX dch v - i (chim 8,9%), 69 HTX vn ti (chim 4,4%), 20 HTX xây dng (chim
1,2%), 98 Qu tín dng nhân dân (chim 6,2%) và 43 HTX c khác (chim 2,7%). Tng
doanh thu ct 3.507,25 t ng, bình quân 2.649 tring/ HTX, li nhun
c thu c 204 t 007 tring, bình quân 154,1 tring li nhu
doanh thu các HTX toàn Thành ph t 5.419,57 t ng, li nhun là 341,2 t ng, bình quân mi
HTX thu 257,7 tring li nhun. (xem bng 2.2).
2.2.2. Đánh giá hoạt động của HTX
*
:
-
.
- i sc bic nâng cao.
- ,
ông thôn;
.
*
:
-
,
: 31 CT/TU,
01-
-
, p trong nh c th ng li
n cc và Lung,
n c th hoá phát trin kinh t- xã hi ca Thành ph nói chung và phát trin
HTX nói riêng.
- S n lc, tích cc t kinh t HTX.
2.2.2.2. ,
* , :
- Công tác tuyên truyn, ph bin,
ng
xuyên.
-
,
.
-
,
.
- c th hin trong Ngh nh 88/CP ca Chính ph v h tr
th hoá chm.
-
:
+ Nhn tho, ch o ca các ci vi HTX còn hn ch, ít
cng c phát trin HTX.
+ Nhn thc v vai trò, v trí, chm v ca cán b, xã viên v
ng bao cp, trông ch, li vn n ti khá nng trong nhân dân k c
cán b qun lý HTX.
+ Chính sách h tr ,
.
+ Phn l c c còn yu, nhg lu hành,
t chc sn xut và qun lý.
-
:
+
.
+
.
+
1960-1980
, ,
(, ),
.
2.3. Thực trạng cơ chế quản lý HTX ở thành phố Hà Nội
2.3.1. HTX nông nghiệp
Tình hình t chc HTX NN&DVNN
Toàn Thành ph n ngày 31/12/2009 có tng s 960 HTX NN&DVNN (chim 60,8%
tng s HTX),
685 HTX (71%)
1996 275
1997 (
2006-2009 69
2003). , 16
,
.
ng sn xu m
2009
821 HTX (chim 91,2%)
,
2003 và 79 HTX ( c thành lp m
2003.
n hong ca HTX NN&DVNN
- a HTX:
n sn xut kinh doanh c
ng
c b sung. C th n và tài sn bình quân ca 1 HTX là 1,042 ng, 2009
là 1,404 ng/HTX sau 4 , g 10,4%/.
, tài
sn c
7,3%/,
832 tri
2009 và tài s
15,8% 571,9 tri2009. /
,
6
-
&DVNN:
&
a 1 HTX
NN&
848,7
2006 lên 1.149,3
2009, 300,6
10,6%/.
193
2006 lên 255
2009,
62
/HTX sau 4 , 9,6%/.
80%
,
20%.
Kt qu sn xut kinh doanh ca HTX NN&DVNN
Doanh thu thun t 1 HTX nông nghi t
2.833,9 tri t 3.188,7 tri ng,
4,01%/. Tuy nhiên,
2006 2008, 2009 16,7%
2008. ,
1
5,4%/
1 HTX NN&
191,6
2006 lên
298,7
2009, 15,96%/.
,
1 HTX
82,3
2006 lên 196,2
2009, 33,1%/.
sau thu 1
102,6
2009,
T chc và qun lý ca HTX:
HTX NN&DVNN có t chc và qun lý gm:
- i hi xã viên: theo hình thi hi biu vi s i biu xã
viên trong tng s hàng nghìn xã viên HTX.
- Ban qun tr HTX: phn ln các HTX NN&DVNN có s ng Ban qun tr i,
nhim, Phó ch nhim và 01 U viên Ban qun tr. Nhim k ca Ban qun tr
n tr HTX hong du l nh ca HTX ch
ban hành quy ch hong riêng ca Ban qun tr.
Mô hình t chc qun lý ca HTX NN&DVNN nói riêng và ca các HTX nói chung là
theo mô hình mt b máy va qun lý vng ban qun tr kiêm Ch nhim
HTX, Phó ban qun tr kiêm Phó ch nhim HTX) ch không tách riêng b máy qun lý và b
u hành.
- Ban kim soát HTX: gng ban kim soát (chuyên trách) và U
viên Ban kim soát (không chuyên trách). Nhim k ca Ban kim soát theo nhim k ca Ban
qun tr.
- Xã viên: phn ln HTX NN&DVNN có xã viên mang tính ch
thành viên trong h u là xã viên HTX. Quy mô ch yu là theo thôn và quy
y, mi HTX có ti hàng nghìn xã viên. Vn góp ca xã viên vào HTX rt ít.
- H thn ca HTX: Các HTX NN&DVNN hong ch yu d
s u l HTX ch n c th u chnh v t chc và qun lý ca
hong ca Ban qun tr, quy ch hong ca Ban kim soát, quy ch
qun lý tài sn và tài chính ca HTX, quy ch
2.3.2. HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp
toàn Thành ph có 249 HTX CN-
, chim 15,8% tng
s HTX, 32 HTX ngng ho
i th. Các HTX CN-ng tp
trung ch yu 3 qu
Doanh thu bình quân 1 HTX CN-t 3,494 ng,
2009
8,537 ,
34,67%/.
-
.
Song Long
(qun Hoàn Kim) 2009
391,573 . Có khong 70% s HTX CN-
2009
1 .
2009 ,
249 HTX CN-
42
(17,1%), 98
( 39,5%), 66
( 26,4%) 43
( 17,2%).
.
Trong công tác t chc và qun lý ca HTX: Các HTX CN-c t chc và
qun lý khá cht ch nh c th v trách nhim ca Ban qun tr và trách
nhim ca tng xã viên. B máy t chc qun lý cc t chc gi hi xã
viên, Ban qun tr, Ban kim soát, xã viên và các b phn chuyên môn nghip v ca HTX
thung
thng trc tip trong HTX có ý thc t chc k lut cao, chp hành s qun
lý ca Ban qun tr u l HTX, hng gia xã viên vi HTX và các
ni quy, quy ch ca HTX. Tuy nhiên, s ng xã viên trong HTX không nhiu so vi tng
s ng c th i vp d
hn ch vai trò và trách nhim ca xã viên trong HTX CN-TTCN.
2.3.3. HTX thương mại - dịch vụ
i - Dch v
, chim
8,9% tng s HTX, 9 HTX ngng hoi th.
Vu l 1 HTX TM-là 1,3 ng,
,
, 300
50 .
Doanh thu bình quân 1 HTX TM-2006
1,5
t 4,2 ,
2009
141 HTX TM-
31 HTX
( 23,6%), 58
( 44,4%), 32
(22,7%) 20
(15,3%).
Các HTX TM-DV có b máy t chc gi hi xã viên, Ban qun tr, Ban kim soát,
xã viên và b máy chuyên môn giúp vi
doanh, T dch v qun lý ch, T qun lý các dch v, T v ng, T bo v - trông
gi xe
2.3.4. HTX xây dựng
có 20 HTX xây d
, chim 1,2% tng s
5 HTX ngng hoi th.
2009
20
, 3
(15%), 9
(45%)
8
(40%).
Các HTX xây dc t chc và qun lý khá linh hou t chc bt
buc phnh gi hi xã viên, Ban qun tr, Ban kim soát, xã viên; HTX
xây dng còn có các b phân chuyên môn nghip v
Phòng k thui thi công. Xã viên HTX xây du là nhi trc
tim nhn nhng nhim v quan trng ca HTX.
2.3.5. HTX vận tải
m 2009 toàn Thành ph có 69 HTX vn t
, chim 4,4% tng s HTX,
12 HTX ngng hoi th. Các HTX vn tng tp trung ch
yu 4 quên (4
HTX).
2009
69
9
( 13,05%), 31
( 44,9%), 20
(29%) 9
(13,05%).
Trong công tác qun lý, HTX Vn ti xây dng h thng các quy chnh và hp
ng cht chm bo nâng cao vai trò và trách nhim quu hành ca Ban qun tr, Ban
kim soát và trách nhim ca tng cán b, xã viên. Trong công tác qun lý k thun,
m bo tuân th ch kim tra k thut, bng, sa chnh k n
cn và trên dây truyn k thut hii.
Các HTX vn ti có t chc gi hi xã viên, Ban qun tr, Ban kim soát, xã viên và
b máy chuyên môn giúp vi thut, Phòng
i bng - sa chi xe vn ti xe vn ti
2.3.6. Quỹ tín dụng nhân dân
có 98 Qu tín dng nhân dân. Các Qu t ng ch
yu vùng ngoài thành.
2009
98
35 Qu
( 35,7%), 39 Qu
( 39,8%), 24
Qu
(24,5%)
.
Qu tín dng nhân dân có t chc gi hi thành viên, Hng qun tr, Ban kim
c và các b phn nghip v có: b phn k toán, b phn tín dng - thnh.
Các t chc Qu tín dng hong theo 2 Lut gm: Lut HTX và Lut các t chc tín dng.
2.4. Cơ chế quản lý HTX trong cơ chế tập trung quan liêu bao cấp và trong cơ chế
thị trường
2.4.1. Cơ chế quản lý HTX trong cơ chế tập trung quan liêu bao cấp
Quá trình phát trin HTX c ta có th n vi nh
i mi (1954 - i mi (1987 - n nay).
i mc t chc và hou kin nn kinh t thc hin
k hoch hoá tp trung quan liêu bao cp vm:
- Nn kinh t ch yu ch có 2 thành phn: kinh t quc doanh và kinh t tp th và mt
b phn nh kinh t cá th.
- Không tha nhn th ng.
- Quan h hàng hoá - tin t tn ti hình thc; quy lut giá tr, quy lut cung cu, quy lut
cnh tranh ch c tha nhng sn xut, kinh doanh c
c thc hin theo k hoch, mnh lnh c c cp trên, HTX
không có quyc lp, t ch.
- T chc và hong ca HTX theo Ngh quyt, Ch th c
có Luu chnh.
m c k hoch hoá tp trung quan liêu bao cp trong qun lý HTX:
- V thc hin các nguyên tc HTX: n c k hoch hoá tp
trung quan liêu bao cp là trong thành lp, t chc qun lý và hong c
các nguyên tn ca HTX là t nguyn, cùng có li, qun lý dân ch, phù hp
chung vi nguyên tc ca th gii do Liên minh HTX quc t ra.
- V mc tiêu: Vic xây dng và phát trin HTX là nhm ci to quan h sn xut, xoá b
kinh t cá th, tiu ch, xây dng quan h sn xut tp th, xoá b s bóc lt kinh t ca sn xut
cá th, tiu ch.
Ngh quyt Hi ngh n th rng) v v hp
tác hoá nông nghinh: "Hin nay hp tác hoá nông nghip là cái khâu chính trong toàn
b si dây chuyn ci to xã hi ch min Bng thi góp phn quan trng
y mnh cuu tranh thc hin thng nht T quc". T m này, Ngh quyt trung
nh: "Ci to quan h sn xut cá th nông thôn, xây dng quan h sn xut tp th,
xoá b s bóc lt kinh t c s hu tp th cng thay
th dn cho ch s hu cá th v nhu sn xut ch yn xoá b giai cp
bóc lt và ch i bóc li nông thôn".
- V thành viên tham gia HTX: Thành viên tham gia HTX ch có cá nhân. Trong mi h gia
18 tui tr lên có kh u tr thành xã viên HTX.
- V quan h s hu: S hc tha nhn, s hu ca các h gia
b xoá b, ch tha nhn ch s hu tp th v u sn xung vào HTX phi
góp rui vi HTX nông nghip); công c sn xut ch y
thit bn vn ti vi HTX phi nông nghip). Thành viên HTX không còn là
ch th c lp, không có kinh t u sn xu tin hành sn xut, kinh
doanh.
- V quan h qun lý trong HTX: Quan h gia xã viên vi HTX là quan h ph thuc.
Xã viên b tách khu sn xut tr thànng làm công theo s u hành tp
trung ca HTX, tính cht hc trong HTX không còn. Ho ng sn xut, kinh
doanh ca HTX bao trùm toàn b hong sn xut, kinh doanh ca thành viên.
- V quan h phân phi: Ch phân phi mang nng tính bình quân, bao cp, ch yu
phân phng, vic phân phi theo vn góp gc thc hin (vì
vic góp vn ch mang tính hình thc). Vì vy, không khuy
tích cc làm vic, xã viên thiu gn bó vi HTX, dành công sc làm kinh t
- V qun lý ci vi HTX: HTX không có quyc lp, t ch.
Mi hong sn xuch toán l lãi, phân phi, giá c cu
theo s ch huy cuan qun lý cp trên và theo k hoch cc (mua nguyên vt
liu ng là bao nhiêu, giá c th nào, bán sn phm cho ai, vi s ng nhiu hay ít,
giá c th u theo s ch o và quynh cp trên và theo ch tiêu k hoch
cc).
- V qui mô và phm vi hong: Qui mô và phm vi hong ca HTX b hn ch.
Hong cc bit là các HTX tín dng, HTX mua bán và HTX nông nghip,
ng b gii ha ging và nhng ngành, ngh, m
c t do sn xut và kinh doanh nhng mc
nh.
- V mô hình HTX: c áp dng nht lot trên c c theo mô hình sn xut
tp trung và ch yc phát tric sn xut, hi hình HTX
làm dch v cho thành viên.
- V trách nhim xã hi: Các HTX phi thc hi t cht quá nng
i vi chính quyn và cng, nhi vi các HTX các kho
ci vi hong cng, chính quyn và xã hng.
2.4.2. Cơ chế quản lý HTX trong cơ chế thị trường
i mc t chc và hou kin nn kinh t thc
hi kinh t th ng XHCN vm sau:
- Nn kinh t gm nhiu thành phn, không ch có kinh t c, kinh t tp th, mà
còn bao gm c khu vc kinh t c kinh t có v
kinh t c x o, kinh t c và kinh t tp th ngày
càng tr thành nn tng ca nn kinh t quc dân.
- Nn kinh t c v th ng có s qun lý cnh
ng XHCN. Các qui lut ca sn xut hàng hoá và th t giá tr, qui lut
cung cu, qui lut cc tha nhc vn dng vào sn xu
phi và tiêu dùng.
- c thành lp, t chc qun lý và honh ca pháp lut v HTX
(Lut n pháp lung dn thi hành).
m c th ng XHCN trong qun lý HTX:
- V thc hin các nguyên tc HTX: Vic t chc, hong và qun lý ca HTX, v
bm bc các nguyên tc HTX do Liên minh HTX quc t ra, phù hp vu
kin c th cc th hin các nguyên tc HTX mà Lu ra. HTX
bc tính t nguyn ca xã viên khi gia nhp và xin ra HTX. Các v quan trng
n toàn b hong ca HTX u phi do xã viên quynh thông qua
i hi xã viên và các t chc do xã viên bu ra. HTX bm quyng ca xã viên v
nguyên t. Mi xã viên ch có mt phiu bu, không ph thuc vào s vn góp và
chc v ca xã viên trong HTX. HTX có quyc lp, t ch trong sn xut, kinh doanh.
- V mc tiêu: Vic thành lp và phát trin HTX là nh ln nhau
trong các hong sn xut, kinh doanh, tu kin cho các xã viên phát trin kinh t ca
mình và tho mãn các nhu cu v kinh ti khác, ch không nhm xoá b kinh t
riêng ca xã viên, không th tiêu tính t ch sn xut, kinh doanh ca xã viên. Xã viên gia nhp
HTX là vì h cc HTX phc v, tr giúp nhng vic mà h không t làm c hoc t
mình làm thì ít có hiu qu.
- V thành viên tham gia HTX: Thành viên tham gia HTX không ch gm các cá nhân,
mà còn gm h ng, cán b, công chc, các h sn xut,
kinh doanh, trang tri, doanh nghip nh và va thuc các thành phn kinh t ), c i có ít
vi có nhiu vn có nhu cu t nguyn cùng nhau góp vn hoc có th góp sc lp ra
và t chu trách nhim v các hong c nh ca pháp lut v HTX. HTX
không th tiêu tính t ch sn xut, kinh doanh ca các xã viên, mà ch làm nhng gì mi xã viên
riêng l c hoc làm không có hiu qu h tr cho các xã viên phát trin. Thành
viên tham gia HTX vn là nhng kinh t t ch.
- V quan h s hu: S hu tp th và s hu cá nhân cc phân
nh rõ. S hng và linh hot, phù hp vi yêu cm ca nn kinh
t th ng nhm to mu kin cho HTX hong. S hu tp th (s hu ca HTX) bao
gm: các ngun vn tích lu n do tp th mua s dùng cho hong
ca HTX, tài sc giao li cho tp th s dng và tài sc hoc các t
chc tài tr làm tài sn không chia và các qu không chia. Xã viên
khi tham gia HTX không phu sn xut (rut, trâu bò, máy móc, thit b
tin vn tu kin tiên quyt là phi góp vnh cu l HTX, có th
góp sc khi HTX có nhu cu; sut vn góp không hn chc khng ch mt t l nht
nh so vi tng s vn góp ca các xã viên (vu l ca HTX) nhm bm tính cht ca
HTX (theo Lun góp cc chia lãi hàng
c rút khi xã viên ra HTX. Xã viên có th góp vn bng ngoi t, tài sn, quyn s
dt, quyn s hu trí tu và các loi giy t c qui ra tin Vit Nam theo giá
th ng ti thm góp và giá tr c ghi thành vn góp ca xã viên, còn bn thân hin
vt thuc s hu tp th HTX. S hu thuc tôn trng; thành viên có toàn
quyn s dng vn sn xut thuc s h sn xut, kinh doanh. Nhng
xã viên ca HTX vn là nhng ch th c lp, có kinh t riêng. V n
t ch ca kinh t xã viên không b mc lc h tr thêm t phát
trin.
- V quan h qun lý trong HTX: Trong HTX, quan h gia HTX và thành viên là quan
h ng, tha thun, t nguyn, cùng có li và cùng chu ri ro trong sn xut, kinh doanh.
th ng XHCN là hong sn xut,
kinh doanh ca HTX không bao trùm toàn b hong sn xut, kinh doanh c
k hoch hoá tp trung quan liêu bao cp, mà ch din ra tng khâu công
vic, tn, nhm h tr phát huy th mnh ca tu
kin phát huy quyn làm ch ca xã viên. Xã viên tham gia quynh nhng công vic quan
trng ca u l HTX, t chc li HTX, quyu t chc qun lý
n xut - i thu nhp trong HTX
Nguyên tc bu c và biu quyc thc hing, mi xã viên mt phiu bu, không
phân bit vn góp ít hay nhiu. B máy qun lý HTX t chc gn, nh, hiu qu. Ch
nhim v ca Ban qun tr, Ban king ban qun tr, Ch nhinh
rõ ràng, c th. Ch nhic giao quyn ch u hành công vic và t chu trách
nhim v nhng quynh ca mình.
- V quan h phân phi: Trong các HTX c mi, hình thc phân phc thc
hin trên nguyên tc công bng, cùng có li, vng, va theo vn góp và theo m
tham gia dch v. N ng là xã viên, ngoài tic nhn theo s ng và cht
c nhn lãi chia theo vn góp và theo m s dng dch v ca HTX; li
nhun và vn góp càng ln, m s dng dch v càng nhiu, thì thu nhây là
ng lc khuyc, gn bó vi HTX .Trong quá trình phân
phi, các HTX còn tc các qu không chia, mt m m rng sn xut - kinh doanh,
mt khác to nên phúc li công cng cho mng chung, kt hp cht
ch gia li ích cá nhân và li ích tp th, gia lc mt và li ích lâu dài.
- V qun lý ci vi HTX: HTX thc s là mt t chc kinh t c
lp, t ch th c pháp lu
các doanh nghip, t quynh và t chu trách nhim v kt qu hong sn xut - kinh
doanh, dch v, liên doanh, liên kt vi các t chc kinh t thuc mi thành phn kinh t khác,
lãi, b i vc và trách nhii vi
c tôn trng quyn t ch, t chu trách nhim trong hong sn xut - kinh
doanh, dch v ca HTX, không can thip trc tip vào các hong ca HTX. Vai trò ca Nhà
c trong vic qui vc chuyn qua vic ban hành pháp lut và các chính
sách khuyn khích phát trin HTX.
- V qui mô và phm vi hong: Qui mô và phm vi hong ca HTX không còn b
gii hc. Mi HTX có th hong nhic, ngành ngh khác nhau, không
gii ha gii hành chính. Các HTX có th liên kt thành Liên hip HTX. Mi xã viên có th
tham gia nhiu HTX nu l HTX không hn ch. Không gii hn s ng xã viên tham gia
HTX.
- V mô hình HTX: Mô hình mi linh hong v hình thc, phù
hp vm ca tng vùng, tng ngành; vi nhi phát trin, t thn cao, t
làm dch v u ra phc v cho hong sn xut, kinh doanh cn m
mang ngành ngh ng hp và hình thành các doanh nghip trc thuc
i hình thc công ty TNHH mt thành viên; t HTX phát trin thành các Liên hip HTX.
- V trách nhim xã hi: Các t cht quá nc kia ci
vi chính quyn và cng, nhi vi các HTX c xoá b, HTX tp
trung vào phc v và thc hi i vi các xã viên ca chính mình là ch yu.
Vi nhm trên, HTX kiu m th ng XHCN hoàn
toàn khác vi mô hình HTX kic xây dng trong thi k k hoch hoá tp trung
quan liêu bao cn là tp th hoá toàn b u sn xut,
không tha nhn vai trò ca kinh t h, t chc và hong tha gii hành chính, t chc
sn xut tp th, tp trung, phân phng, thc hin quá nhiu trách nhim
xã hc áp dng nht lot trong c m ca t
2.5. Đánh giá kết quả đạt được về cơ chế, chính sách quản lý HTX trên địa bàn
thành phố Hà Nội
2.5.1. Những cái được, cái phù hợp, thành công
- c hin Ngh quyt s 13-NQ/TU ca Ban ch
án 17-a Thành y, nhn thc ca cán bng viên các S, Ban, Ngành,
UBND các qun, huyn và cán b chuyn bin tích
cc.
- Quan h qui mng gim dn s can thip hành chính trc
tip ci vi các hong ca HTX.
- Mi quan h gic vng tích cc.
c quyn t ch quyng sn xut kinh doanh và t chu trách
nhic kt qu sn xut kinh doanh ca HTX.
- Sau khi Lu ng dn thi hành c
c ban hành, Thành u và UBND thành ph Hà Nm ban hành các ch
sách v kinh t tp th ca Hà Ni.
- i m qun lý HTX góp phn rt quan tr các HTX hong
ch ng, n xut - u phát huy ni li mi ni dung,
c hong.
2.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân
2.5.2.1. Hn ch
- Vic t chc nghiên cu, quán trit các Ngh quyt c án ca Thành
y Hà Ni, k hoch phát trin kinh t tp th ca UBND thành ph Hà Ni ca mt s cp y
chính quyn, mt s t, chiu l, nên ch
c ph bin nhio tng lp nhân dân.
- Bn thân mt b phn ln các HTX, mt mt ra hn mô hình HTX ki
mt khác còn b nhm ln vi mô hình hong theo lut doanh nghip ho chc xã
hng lc và t phát trin ca HTX và li ích ci vi xã viên.
- t, tng kt vic ch o kinh t tp th còn hình thc, không sâu sc và
ng hn ch, yu kém trong t chc thc hin.
- Vic t chc trin khai, c th quyt ca
T án ca Thành y các cp, các ngành còn chm. Nhiu ni dung chính sách
ng, c th hóa b thc hin.
- Nhiu HTX còn hong hình thc, quy mô vn hong sn xut - kinh doanh còn
nh, kh nh tranh thp. Nhic hin si, b u l theo Lut
c hong.
2.5.2.2. Nguyên nhân
- Công tác quán trit, tuyên truyn, ph bin các ch ng v kinh t tp th,
Lut i vng t chc thông tin, ph
bi n công tác tng kt và xây dng mô hình HTX phù hp
vu kin thc t tng ngành, ta bàn hoc.
- c ni tu kin trn khai các hoc bit là mt bng, v vt
cht, công ngh qun lý ca các HTX còn thp yu, nhiu HTX còn lúng túng, thiu
ng hong rõ ràng, li ích mang lc các nhu cu
ca xã viên, thành viên v ngun vu vào, công ngh sn xut kinh doanh, vn tín dng,
th ng tiêu th sn pha xã viên, thành viên còn th u gn bó vi HTX.
- Vn còn mt b phn cán bn th v bn
cht, mô hình HTX kiu mi, v vai trò, v trí, li th phát trin HTX trong quá trình hi nhp.
B vào s h tr cc.
- Vic t chc tri, chính sách v s, vn, khoa hc công
ngh quy án ca Thành u các cp, các ngành còn
cho, ch o tháo g mt s i ti cc các cp,
ngành quan tâm gii quyt.
- S phi hp gia các s, ngành, qun huyn trong vic quc và thc hin
chính sách h tr, tu kin cho kinh t tp th ng xuyên, cht ch.
- B máy quc v HTX mi ch c mt s ni dung công vic
trong quá trình cng c, phát trin kinh t tp th. Cán b làm công tác quc v HTX
cp qun, huyn thiu li kiêm nhim nhiu nên công tác king dn HTX còn có s
bt cp.
Chương 3: NG VÀ GII M QUN LÝ HTX
TRÊA BÀN THÀNH PH HÀ NI
3.1. Mục tiêu, phương hướng phát triển HTX và một số vấn đề về cơ chế quản lý
HTX đặt ra trong thời gian tới
3.1.1. Mục tiêu
-
,
m.
-
, ,
,
, ,
, phân
3.1.2. Phương hướng phát triển HTX trong thời gian tới
- Phát trin HTX phi gn lin vi quá trình chuyn du kinh t c
ng công nghip hoá, hii hoá nông nghip và nông thôn, gn vi nhim v phát
trin kinh t xã hi ca Thành ph.
- Phát trin HTX trên m bo mt cách hài hoà, ngày mt t
a các
xã viên và li ích tp thng thi coi trng li ích xã hi, góp phm nghèo, xây
dn cng bn vng.
- Tin hành hoch nh và quy hoch c th vp cho các loi
c bit là HTX dch v
p nông nghip, các HTX dch v du lng
quy mô xã, liên xã nhm phát trin nông nghip nông thôn phù hp vi quá trình hii hoá và
hi nhp kinh t quc t.
- Xây dng, m rng mô hình HTX tiên tin có hiu qu, mt s
nông nghip, Liên hi,
ch v m bo
c mt s mô hình tc tài chính m
dng hoá ngành nghu qu c cnh tranh vi các thành phn kinh t
khác.
3.2. Giải pháp nhằm đổi mới cơ chế quản lý HTX trên địa bàn thành phố Hà Nội
3.2.1. Sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, chính sách đối với HTX
3.2.1.1. Chính sách h tr khuyn khích thành lp HTX
- Khuyn khích thành lp HTX kiu mi, thành lp Liên hip HTX.
- H tr m rng ngành ngh kinh doanh.
- H tr xây dn hình tiên tin, mô hình HTX kiu mi.
3.2.1.2.
o bng cán b HTX
Mc tiêu d ki qun lý ch cht HTX phi ít
nh chuyên môn t trung cp tr lên. Kt hc mt và lâu dài gia bng và
tm bo nh và phát trin ngun nhân lc cho khu vc kinh t tp th.
m bc mt cán b trong din b
, ngân
sách h tr c
4 t
n qu
-
.
-
100%
,
.
- i vn lý s d993 không có tranh chp, không có
ng quy hong dn làm th tnh.
- ng hn lý s dng hin ti nm trong quy ho
c cp có thm quyn phê duyt thì b trí qu t khác thun l HTX tip tc hong và
t chc các dch v tc làm i sng.
3.2.1.4. Chính sách h tr xúc tii
c tc; Tham gia hi ch tric.
3.2.1.5. Chính sách khuyn khích các HTX sáng tác mu mã sn phm mi
- Thành ph s t chc hi thi sáng tác mu mã sn phm mi, ngoài phng do Ban
T chc trao, ngân sách Thành ph ng.
- H tr 100% kinh phí xây du sn phm ca Hi vi các
HTX CN-TTCN làng ngh, HTX rau sch, các HTX kinh doanh nh n
a bàn Thành ph
3.2.1.6. Chính sách v tài chính- thu- tín dng i vi HTX:
- Tài chính, công n: Hoàn tr giá tr còn ln giao li các công
trình xây dn cho t chc khác qun lý;
, HTX;
.
- Thu: Min 100% thu thu nhp doanh nghip cho các HTX NN &DVNN;
50%
, ,
.
.
- Tín dng: Tùy theo tình hình c th cp b sung cho
Qu h tr phát trin kinh t tp th a bàn Thành phng nhu c
vay vn phc v sn xut kinh doanh.
3.2.1.7. Chính sách h tr i mi nâng cao công ngh, khuyn công, khuyn nông
,
,
, tham
.
tng phc v cho sn xui sng ca cng xã viên
n kinh t xã hi
c b li giao thông nng,
ln vùng sn xut.
3.2.2. Kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước và nâng cao vai trò của Nhà nước về HTX
- ng dn thc hin nhim v, quyn hn và trách nhim qun lý
c v , ngang bc Chính ph, UBND các ci vi HTX.