Doanh nghiệp xã hội tại việt nam định hướng và phát triển

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC NGOI THNG
o0o




Công trình tham d Cuc thi
Sinh viên nghiên cu khoa hc Trng i hc Ngoi thng 2013




Tên công trình:
Doanh nghip xã hi ti Vit Nam- nh hng và phát trin



Nhóm ngành: KD3




Hà Ni, tháng 5 nm 2013

MC LC
Li m đu 1
Danh mc t vit tt 2
Ni dung 3
CảNẢ I: TNG QUAN V DOANH NGHIP XÃ HI VÀ DOANH NGHIP XÃ HI TI
VIT NAM 3
1.1.Tng quan v Doanh nghip xã hi 4
1.2. Tng quan v Doanh nghip xã hi ti Vit Nam 20
CểnỂ II: TảC TRNG PHÁT TRIN CA DOANH NGHIP XÃ HI TI VIT NAM . 33
2.1. Thc trng phát trin chung ca các Doanh nghip xã hi ti Vit Nam 33
2.2. Nhng DNXH tiêu biu ti Vit Nam hin nay và nhnỂ đựnỂ Ểựị cểỊ cnỂ đng 35
2.3. Nhng khó khn hin ti ca các Doanh nghip xã hi  Vit Nam 52
CểnỂ III: Nả ảNẢ VÀ ẢII PảÁP PảÁT TRIN CÁC DOANả NẢảIP XÃ ảI
TI VIT NAM TRONẢ TảI ẢIAN TI 71
3.1. Mt s đnh hng phát trin các doanh nghip xư hi trong thi gian ti. 71
3.2. Mt s gii pháp phát trin các doanh nghip xã hi ti Vit Nam trong thi gian ti 75
Kt lun 79
Danh mc tài liu tham kho 81





Li m đu
Cng ging nh các doanh nhân xây dng các t chc, doanh nghip đ
sn xut các sn phm hay dch v vì li nhun, các DNhXH cng to lp và
điu hành nhng t chc hay doanh nghip xã hi đ hin thc hóa các Ủ tng,
to ra nhng sn phm hay dch v nhm gii quyt các vn đ xã hi hay môi
trng.

ây đc xem là mt mô hình doanh nghip nhiu tim nng và có vai trò
ngày càng quan trng trong vic gii quyt các vn đ xã hi
Tuy nhiên, Doanh nghip xã hi hay Doanh nhân xã hi vn còn là nhng
khái nim mi ti Vit Nam. Nhiu ngì cha hiu đúng v nó cng nh Nhà
nc cha có s quan tâm đúng mc. Trong thc t, mun gii quyt các vn đ
ca xã hi không th không có s tham gia ca các Doanh nghip xã hi.
Nghiên cu v Doanh nghip xã hi là mt vic làm cn thit đ đa Doanh
nghip xã hi đn gn hn vi xã hi, khng đnh vai trò và v trí vô cùng quan
trng ca nó. T đó có nhng gii pháp hp lỦ đ gii quyt khó khn và tìm ra
nhng hng phát trin mi.
Nhóm nghiên cu hng ti các đi tng nghiên cu là nhng khái nim,
đnh ngha và đc đim chung nht v doanh nghip xã hi; Các doanh nghip
xã hi tiêu biu  Vit Nam: Công ty TNHH Sáng to và Phát trin cng đng
Life Art, Công ty TNHH KOTO, Doanh nghip xã hi Ecolife và nhng đóng
góp tiêu cho cng đng, mhng khó khn thách thc ca các doanh nghip xã
hi ti Vit Nam; Gii pháp gii quyt khó khn và hng phát trin mô hình
Doanh nghip xã hi ti Vit Nam.
Chúng tôi đư s dng các phng pháp nghiên cu tng quát: Áp dng
phng pháp nghiên cu lý thuyt: da vào nhng quan đim, nhng lý thuyt
đ tìm ra nhng đc đim ca các doanh nghip xã hi. Kt hp vi vic quan
sát, tìm hiu các doanh nghip c th đ hoàn thin b sung lý thuyt nói trên.
Cùng vi đó là phng pháp nghiên cu chi tit: Phân tích – Tng hp, Phng



pháp lch s: i t ngun gc phát sinh, quá trình phát trin và bin hóa ca
doanh nghip xã hi đ tìm ra bn cht ca nó. Doanh nghip xã hi thc cht đư
có t trc đó hay mi xut hin gn đây và Phng pháp đi chiu – so sánh:
đi chiu so sánh doanh nghip xã hi vi các t chc và phong trào xã hi
khác.

Danh mc t vit tt

Ni dung
CHNG I: TNG QUAN V DOANH NGHIP XÃ HI VÀ
DOANH NGHIP XÃ HI TI VIT NAM
CP
C phn (Công ty)
CSIP
Trung tâm h tr sáng kin phc v cng đng
CSR
Trách nhim xư hi ca doanh nghip
DLSTC
Du lch sinh thái cng đng
DNhXH
Doanh nhân xư hi
DNXH
Doanh nghip xư hi
FT
Thng mi công bng
HTX

Hp tác xư
NGO
T chc phi chính ph
NPO
T chc phi li nhun
ODA
Vin tr phát trin chính thc
OECD
T chc hp tác và phát trin kinh t
TNHH
Trách nhim hu hn (Công ty)
WTO
T chc Thng mi th gii
WWF
Qu bo tn đng vt hoang dư th gii



1.1 Tng quan v Doanh nghip xã hi
1.1.1 Khái nim
Th k 21, th gii vn đang phi đi mt vi nhiu thách thc: đói nghèo,
tht nghip, môi trng, thách thc xã hi. Góp phn gii quyt các thách thc,
bên cnh Nhà nc và khi doanh nghip t nhân, có s đóng góp tích cc ca
các Doanh nghip Xã hi. Khái nim doanh nghip xã hi đang dn tr thành
mt xu hng tt yu trong xã hi hin nay. Vy doanh nghip xã hi là gì? Ti
sao nó đang dn tr thành mt xu hng trong xã hi hin nay.
Cng ging nh các doanh nhân xây dng các t chc, doanh nghip đ
sn xut các sn phm hay dch v vì li nhun, các DNXH cng to lp và điu
hành nhng t chc hay doanh nghip xã hi đ hin thc hóa các Ủ tng, to
ra nhng sn phm hay dch v nhm gii quyt các vn đ xã hi hay môi

trng.
Theo Chính ph Anh và OECD, trong Chin lc phát trin DNXH nm
2002, Chính ph Anh đnh ngha: “DNXH là mt mô hình kinh doanh đc
thành lp nhm thc hin các mc tiêu xã hi, và s dng li nhun đ tái đu
t cho mc tiêu đó hoc cho cng đng, thay vì ti đa hóa li nhun cho c
đông hoc ch s hu”.
Cách đnh ngha này rt toàn din, bám sát nhng đc đim c bn ca
DNXH. Mt là, kinh doanh cn đc hiu nh mt mô hình, phng án, gii
pháp có và thông qua hot đng kinh doanh hn là ràng buc DNXH vào hình
thc công ty x cng, vn suy cho cùng cng ch là công c t chc. Hai là,
mc tiêu xã hi đc đt ra nh mt s mnh c bn và trc tiên ca vic
thành lp t chc đó. DNXH phi là t chc đc lp ra vì mc tiêu xã hi. Ba
là, v nguyên tc li nhun đc tái phân phi li cho t chc hoc cng đng,
không phi cho cá nhân.
T chc OECD đnh ngha: “DNXH là nhng t chc hot đng di
nhiu hình thc pháp lý khác nhau vn dng tinh thn doanh nhân nhm theo
đui cùng lúc c hai mc tiêu xã hi và kinh t. DNXH thng cung cp các



dch v xã hi và vic làm cho các nhóm yu th  c thành th và nông thôn.
Ngòai ra, DNXH còn cung cp các dch v cng đng, trên các lnh.
Trong nhng cách hiu đa dng v DNXH, khái nim rng nht xem
“DNXH là mt mô hình kinh doanh, đem li li nhun, b ngòai nh các doanh
nghip truyn thng khác, ch yêu cu mt điu kin duy nht là đt s mnh xã
hi  v trí trung tâm, trong khi mc tiêu li nhun đóng vai trò h tr.” Mt
cách đnh ngha khác theo ngha rng cng cho rng “DNXH hot đng nh mi
doanh nghip nhng vic qun lý và s dng li nhun đu hng vào các mc
tiêu xã hi và môi trng.” Xem xét k, chúng ta d nhn thy mt s đim yu
trong nhng khái nim này nh sau:

Mt là, DNXH b đn gin hóa và gn nh đánh đng vi các doanh
nghip truyn thng. Ch nhìn b ngòai thì đúng là DNXH cng có hot đng
kinh doanh, s sách k toán, h thng ca hàng, kho bãi, nhân viên kinh doanh
nh các doanh nghip truyn thng. Nhng đc trng ca DNXH phi nêu bt
đc mc tiêu xã hi là s mnh thành lp và hot đng ca DNXH.
Hai là, theo các cách hiu trên, DNXH rt d b hòa trn vi mt doanh
nghip truyn thng có hat đng CSR tt.  xây dng hình nh tt đp và
thân thin vi khách hàng, nhiu công ty sn sàng tuyên b các s mnh xã hi
ca mình, mt cách hào phóng. Trên thc t, có không ít doanh nhân truyn
thng thành lp doanh nghip t nhng lỦ tng tt đp cho xã hi. Tuy nhiên,
câu hi là liu mc tiêu xã hi có phi là lỦ do cn bn cho s tn ti và hot
đng ca t chc không mi là du hiu phân bit hai loi hình này.  đây, các
khái nim đu không đ cp đn ni dung phân phi li nhun. Nh vy, rõ
ràng không có đ bng chng và kh nng thuyt phc đ phân loi rõ mc đ
cam kt ‘vì xư hi’ hay ‘vì li nhun’ ca mt t chc.
Ngc li, cng có mt s cách đnh ngha rt ‘hp’ v DNXH. Mt s ý
kin yêu cu DNXH phi ‘đng kỦ di hình thc công ty, cnh tranh bình đng
vi các doanh nghip khác. Nu các DNXH đc Nhà nc h tr hoc u đưi
thì ch đc nhn các chính sách đó trong mt s lnh vc nht đnh và trên c
s các hiu qu xã hi trong lnh vc đó mà thôi.’ Ngoài ra, DNXH không nên



có gì đc bit hn các doanh nghip khác, bi s dn đn s đi x không công
bng. Tiêu cc thm chí có th ny sinh bi doanh nghip nào cng mun đc
u đưi nên s chuyn sang DNXH đ hng li. Mt s ý kin còn đi xa hn,
thm chí phn đi DNXH, cho rng doanh nghip nào cng có ích cho xư hi
(nh cung cp hàng hóa, dch v, to vic làm) chng qua t trc đn nay lnh
vc CSR b b ng, nên hình nh các công ty tr nên tiêu cc. ‘Nu CSR đc
làm tt, thì doanh nghip nào cng là DNXH’.  mt thái cc khác, có ý kin

đòi hi ‘DNXH phi đc s hu ít nht mt phn bi mt t chc phi li
nhun.
Không th ph nhn, nhng ý kin trên đu có mt s Ủ ngha quan trng,
đc bit cho vic chính sách và th ch hóa DNXH, cng nh cng c thêm
cách hiu toàn din v DNXH. Tuy nhiên, nhng khái nim này dng nh
cha hiu thu đáo DNXH  ch:
Mt là, theo nhn thc ph bin hin nay DNXH là mt mô hình t chc,
mt loi hình doanh nghip đc thù thiên v khái nim nhiu hn v đa v pháp
lý. Nu bám sát vào yêu cu phi đng kỦ di hình thc công ty s khin
chúng ta b l rt nhiu mô hình hot đng t lâu đư nh mt công ty (cnh
tranh bình đng) nhng không nht thit đng kỦ di hình thc công ty. Mt s
t chc phi chính ph (NGOs) khng đnh h rt mun chuyn sang hình thc
công ty, nhng cha đc bi khung kh pháp lỦ cha hòan thin, nhn thc v
DNXH  các c quan nhà nc và đa phng hu nh không có, và c vic h
s mt các u đưi hin có. Trên thc t, rt nhiu DNXH xây dng cho mình c
hai nhánh t chc riêng bit: mt NGO thc hin các mc tiêu xã hi và mt
công ty kinh doanh to thu nhp chuyn v NGO.
Ý kin th hai cng không th chính xác, bi mt doanh nghip truyn
thng dù làm CSR ti mc đ nào cng không phi là DNXH. Bi hai mô hình
này khác nhau t bn cht, và t cách tip cn ngay t khi thành lp. Quan đim
đánh đng hai loi hình này, s khin xã hi b l mt mô hình khi dy và phát
trin các sáng kin xã hi nh DNXH.



Tng t, ý kin th ba cng không tht cn thit, và d làm mt đi tính
nng đng, sáng to và linh hat ca DNXH. Hn na, mt trong nhng th
mnh ca DNXH là khc phc đc đim yu ca t chc NGO v tính bn
vng; do đó, vic gn cht c cu t chc ca DNXH vi NGO s làm mt đi
kh nng thay th ca DNXH đi vi NGO.

T chc h tr sáng kin vì cng đng - CSIP ca Vit Nam đa ra quan
đim: “DNXH là mt khái nim dùng đ ch hot đng ca các doanh nhân xã
hi di nhiu hình thc khác nhau tùy thuc vào mc đích và điu kin hot
đng c th. DNXH ly li ích xã hi làm mc tiêu ch đo, đc dn dt bi
tinh thn doanh nhân nhm đt đc c mc tiêu xã hi/ môi trng và mc
tiêu kinh t”.
Có th nói khái nim ca CSIP v DNXH là rt rng, to điu kin thun
li cho t chc này tuyn chn, m to và phát trin phong trào DNXH vn
còn rt non tr  Vit Nam. Trc ht, CSIP gn DNXH vi doanh nhân xã hi
(DNhXH) đ nhn mnh vai trò ca ngi sáng lp t chc là nhng ngi kt
hp hài hòa đc sáng kin xã hi và tinh thn doanh nhân.
Th hai, DNXH có th đang hoc s hot đng di nhiu hình thc t
chc và đa v pháp lý khác nhau, vn phù hp vi thc trng phong phú ca
khu vc xã hi dân s  Vit Nam, trong đó ni bt là vai trò đi mi ca các
NGOs; đng thi m ra kh nng chuyn đi thành DNXH t các mô hình t
chc khác nh Qu tín dng vi mô, Qu t thin, Hp tác xã thm chí có th
bao gm các mt s loi hình t T chc xã hi, T chc s nghip, Doanh
nghip dch v công ích ca khu vc nhà nc. Th ba, các tiêu chí ch đo đ
xác đnh DXNH trong khái nim ca CSIP dng nh tip thu trng phái đnh
ngha ca OECD khi yêu cu DNXH phi theo đui đng thi c hai mc tiêu
xã hi (ch đo) và kinh t - “doing business and doing good together”. Tng
t nh OECD, vn đ phân phi li nhun không đc đ cp rõ ràng trong
đnh ngha ca CSIP.
Mt s t chc có nhng khái nim tuy cha toàn din nhng đư làm ni
bt bn cht ca DNXH. Mng Wikipedia đnh ngha: “DNXH là mt t chc



áp dng các chin lc kinh doanh nhm đt đc các mc tiêu t thin. DNXH
có th là mt t chc vì-li nhun hoc phi-li nhun.”

Ông Bambang Ismawan- ngi sáng lp mt trong các t chc tín dng vi
mô ln nht ca Indonesia- Qu Bina Swadaya (t nm 1967) cho rng:
“DNXH là vic đt đc s phát trin/ mc tiêu xã hi (social development)
bng cách s dng gii pháp kinh doanh (entrepreneurship solution).”
Rõ ràng, c hai đnh ngha trên đu nhn mnh mi quan h ‘phng tin-
cu cánh’ gia chin lc/ gii pháp kinh doanh và mc tiêu/ gii pháp xã hi
trong mô hình DNXH. Nói cách khác, vic vn dng gii pháp kinh doanh nh
mt công c đ đa đn mt gii pháp xã hi c th chính là bn cht ca
DNXH.
Vào nm 2010, theo “ Skoll centre for social Entrepreneurship”, “Doanh
nghip xã hi là mt cách tip cn sang to, có đnh hng th trng đ gii
quyt nhng nguyên nhân c bn ca nhng vn đ xã hi và môi trng gay
gt nht. Nó to ra nhng thay đi có h thng và đa ra nhng gii pháp bn
vng”.
1.1.2. NhnỂ đc đim ca Doanh nghip xã hi
Nhìn chung, DNXH là mt mô hình t chc có 3 đc đim then cht sau
đây:
1.1.2.1. t mc tiêu, s mnh xã hi lên hàng đu, ngay t khi thành lp
DNXH phi ly mc tiêu xư hi làm s mnh hot đng ti thng ngay t
khi thành lp, và điu này phi đc tuyên b mt cách công khai, rõ ràng, minh
bch. Nói cách khác, mi DNXH đc lp ra vì mc tiêu xư hi c th ca
mình.
S có rt nhiu Ủ kin cho rng, doanh nghip truyn thng cng có nhng
hiu qu xư hi tích cc. Tr mt s doanh nghip trong các lnh vc nh sn
xut thuc lá, ru, kinh doanh v trng, sòng bài (mt s nc coi đây là



ngành kinh doanh ‘ti ác’ và đánh thu Sin Tax), đa s doanh nghip còn li đu
làm ra sn phm phc v đi sng, to ra công c sn xut, đem li vic làm và

thu nhp. Tuy nhiên, đim khác bit  ch các doanh nghip truyn thng s
dng vic đáp ng nhu cu ca khách hàng hay tìm đn các gii pháp xư hi nh
mt công c nhm đt đc li nhun cho ch s hu ca doanh nghip. Ngc
li, DNXH s dng hình thc kinh doanh nh mt công c đ đt đc các mc
tiêu xư hi ca mình.
Doanh nghip truyn thng = Phát hin nhu cu => Sn phm =>
Li nhun
DNXH = Phát hin vn đ XH => Mô hình kinh doanh=> Gii
quyt vn đ XH
Rõ ràng, hai quy trình cng nh cách tip cn này tng phn nhau v bn
cht. Do đó, DNXH có th có li nhun, thm chí cn li nhun đ phc v mc
tiêu xư hi, nhng không ‘vì- li nhun’ mà ‘vì- xư hi’.
Mt c s sn xut đ th công m ngh, tranh thêu cho khách du lch
nc ngoài cng s dng lao đng là ngi khuyt tt. Rõ ràng, h có Ủ ngha
tích cc cho xư hi  khía cnh đó, nhng vn là mt doanh nghip thông
thng, bi mc tiêu nguyên thy ca t chc này là li nhun. Vic s dng
lao đng là ngi khuyt tt ch là mt phn trong k hoch kinh doanh ca h,
mà không phi là s mnh xư hi đ t chc này thành lp.
1.1.2.2. S dng các hot đng kinh doanh, cnh tranh bình đng nh mt
phng tin đ đt mc tiêu xã hi đó
DNXH không th không có các hot đng kinh doanh. Chính hot đng
kinh doanh là nét đc thù cng nh th mnh ca DNXH so vi các t chc phi
chính ph, phi li nhun, các qu t thin ch đn thun nhn tài tr và thc



hin các chng trình xư hi. Do đó, gii pháp kinh doanh là mt na không th
thiu ca mô hình DNXH.
Hn th na, DNXH phi cnh tranh bình đng, công bng vi các doanh
nghip truyn thng trong cùng lnh vc. Khác vi các Qu t thin có th kêu

gi lòng ho tâm đ nhà tài tr đóng góp hoc mua sn phm gây qu cho t
chc.Nói đúng hn, DNXH phi vt lên trên các Qu t thin truyn thng.
H phi là ngi cung cp các sn phm hàng hóa và dch v vi cht lng tt
và  mc giá cnh tranh so vi th trng. ây là cái khó ca các DNXH, và
chính điu đó lỦ gii ti sao DNXH luôn gn cht vi các sáng kin xư hi, bi
gii pháp kinh doanh ca DNXH phi có tính ‘sáng kin xư hi’ mi có th đem
đn mc tiêu xư hi di hình thc kinh doanh.
Vic cnh tranh bình đng và công bng, tuy là mt th thách ln, nhng
li đem li cho DNXH v th đc lp và t ch trong t chc và hot đng ca
mình. ây là điu mà các NGO và Qu t thin không th có. Doanh thu t hot
đng kinh doanh có th không bù đp tt c chi phí cho mc tiêu xư hi, nhng
ít nht vic bù đp mt phn, thng là t 50-70% ngun vn (phn còn li các
DNXH vn có th da vào ngun tài tr), s giúp DNXH đc lp hn trong
quan h vi các nhà tài tr đ theo đui s mnh xư hi ca riêng mình và quan
trng hn là to điu kin đ DNXH m rng đc quy mô các hot đng xư
hi ca h (nh tng s lng hc viên, phm vi làng xư tham gia). S đc lp
và t ch gn cht vi tính bn vng ca gii pháp kinh doanh cng nh
DNXH. Trong khi đó, tính bn vng li là th mnh ca DNXH. Do vy, vic
tìm đc mt chin lc kinh doanh tt, có li nhun, bn vng là mt yêu cu
thit yu ca DNXH.
Thc t cho thy, không ít DNXH không th phát trin th phn trong mt
môi trng cnh tranh và có nguy c phi quay tr li mô hình NGO đ nhn tài
tr. Tuy nhiên, cng có rt nhiu DNXH hin đang có sn phm cnh tranh sòng
phng vi các doanh nghip truyn thng. Ví d nh Nhà hàng KOTO có cht



lng tt c v đ n và phc v, đc gii thiu trên Lonely Planet, Time-Out;
sn phm ca Mai Handicrafts và Mekong Quilts đu đc thit k rt đc đáo
và bán chy vi giá cao.

1.1.2.3. Tái phân b phn ln li nhun t hot đng kinh doanh tr li
cho t chc, cng đng, và mc tiêu xã hi.
Mô hình DNXH đòi hi li nhun phi đc tái phân phi tr li cho hot
đng ca t chc hoc cho cng đng là đi tng hng li. Thc cht, hai đc
đim  trên v hot đng kinh doanh và mc tiêu xư hi là nhng nét c bn
nht v DNXH. Yêu cu tái phân phi li nhun ch là tiêu chí đ giúp phân
đnh rõ đc đim ‘vì- li nhun’ hay ‘vì- xư hi’ mà thôi. Nguyên tc c bn ca
DNXH là không đc phân phi li nhun cho cá nhân. DNXH không th đc
coi là mt con đng làm giàu. Mun làm giàu cá nhân phi tìm kim  mô
hình kinh doanh truyn thng.
Ngoài ra, hu ht DNXH còn có mt s đc đim ni bt khác, nh: có cu
trúc s hu mang tính xư hi; ngun thu đc ly t hot đng kinh doanh và
tài tr; hiu qu hot đng cn đc đánh giá trên c hai mt kinh t và xư hi,
phc v nhu cu ca nhóm đáy, là nhng ngi nghèo, yu th, b l hóa trong
xư hi, sáng kin, cách tip cn ‘t di lên, ci m và liên kt, gn cht vi
vai trò ca DNhXH, nhân viên ca DNXH là nhng ngi làm công tác xư hi
(vn có lng, không phi là tình nguyn viên).
DNXH thng đc nhn din nh mt mô hình ‘lai’ (hybrid) gia hai
loi hình t chc phi chính ph/ phi li nhun và doanh nghip. Trên thc t,
mô hình DNXH có th áp dng vi nhiu loi hình t chc và có đa v pháp lỦ
khác nhau, nh NGO, công ty TNHH, CP, HTX, Qu, hi, câu lc b Cng
cn phân bit rõ, DNXH hoàn toàn khác vi khái nim Trách nhim xư hi ca
doanh nghip (CSR) hay Thng mi công bng (FT), mc dù các mô hình này
có th kt ni, lng ghép. áng chú Ủ, vic DNXH da trên nhng sáng kin xư



hi mà  đó hot đng kinh doanh đc s dng đ đem li mt gii pháp xư
hi bn vng, to ra cho DNXH nhng u th nh tính t ch v t chc, bn
vng v tài chính, hiu qu và quy mô v tác đng xư hi.

Trong giai đon trc i mi, Vit Nam cng đư có mt s mô hình có
th đc coi là các DNXH, đó là các HTX to vic làm cho ngi khuyt tt.
Sau 1986, đng li i mi và chính sách m ca ca Nhà nc đư thc s
to điu kin phát trin mnh m các doanh nghip thuc nhiu thành phn kinh
t, các t chc t thin, phát trin cng đng trong và ngoài nc. T gia
nhng nm 1990, mt s DNXH thc th đư bt đu xut hin nh Trng Hoa
Sa, Nhà hàng KOTO ti Hà Ni, Mai Handicrafts ti TP. H Chí Minh. Tuy
nhiên, nhn thc xư hi vn in đm s tách bch gia hai loi hình doanh nghip
vì li nhun và các t chc NGO không vì li nhun, do đó các DNXH ch mi
phát trin  mc đ đn l, quy mô hn ch. T nm 2010, Vit Nam tr thành
nc có thu nhp trung bình thp, dòng vn tài tr có xu hng gim, không ít
t chc NGO đư chuyn đi thành DNXH đ tìm hng đi mi cho mình.
Cùng thi đim này, các khái nim v DNXH đư đc mt s t chc, nh
Hi đng Anh và Trung tâm CSIP, gii thiu và tuyên truyn rng rưi  Vit
Nam. Hàng chc DNXH mi đư đc CSIP ‘m to’ thông qua quy trình
tuyn chn, công nhn và h tr ca trung tâm. Hin nay, DNXH ca Vit Nam
có th đc phân loi thành 3 nhóm nh sau: các DNXH phi li nhun thng
là các NGO đi mi hot đng bng vic thành lp các nhánh kinh doanh đ
tng cng kh nng t vng; các DNXH không vì li nhun là các DNXH
mi hot đng ch yu di các hình thc công ty; DNXH đnh hng xư hi,
có li nhun thng là các HTX, Qu tín dng Theo c tính s lng các t
chc có tim nng đ tr thành DNXH  Vit Nam hin lên ti 25.600 t chc
các loi. ó là cha k đn các C s ngoài công lp phi li nhun, các DNNN
cung cp dch v công ích, n v s nghip công lp và T chc KH&CN
công lp đc Nhà nc khuyn khích chuyn đi hot đng sang mô hình
doanh nghip đ nâng cao hiu qu, đu có th áp dng mô hình DNXH.



1.1.3 DỊanể nỂểiị ồụ ểi và các t cểc và ịểỊnỂ tràỊ ồụ ểi Ệểác

Quá trình nâng cao nhn thc cng nh làm chính sách liên quan đn
DNXH đu đòi hi phi phân bit rõ ràng DNXH vi các t chc li nhun, phi
li nhun và các trào lu xư hi khác nhau.
1.1.3.1 nh v DNXH trong mi tng quan vi Doanh nghip truyn
thng và NGO
Có th thy, DNXH nm  chính gia các doanh nghip và t chc NGO
truyn thng, là hai t chc gn gi nht đi vi DNXH. Nu  mt cc là các
doanh nghip hot đng vì mc đích ti đa hóa li nhun tài chính, thì  cc còn
li là các NGO đc thành lp nhm theo đui li ích xư hi thun túy.Ngày
càng có nhiu doanh nghip có nhn thc tt hn v trách nhim xư hi ca
doanh nghip (CSR) và gn kt các yêu cu CSR vào hot đng ca mình. Tuy
vn đt mc tiêu ch đo là ti đa hóa li nhun, nhng các doanh nghip cam
kt thc hin CSR coi các nguyên tc đo đc kinh doanh, bo v môi trng,
đóng góp cho cng đng là các nhim v đi kèm vi hot đng kinh doanh.
Ngc li, mt s NGO cng xây dng các ‘nhánh’ (arm-length) hoc d án c
th thc hin mt s hot đng kinh doanh trong c cu t chc ca mình. Các
b phn này tuy không phi là hot đng chính ca t chc NGO nhng là mt
trong nhng minh chng cho s nng đng ca NGO đó vt ra khi tính ‘th
đng’ c hu trong quan h mt chiu gia nhà tài tr và các NGO.
u th ca DNXH so vi NGO
DNXH thng đc so sánh vi các t chc phi chính ph, phi li nhun
và t thin. Khái nim T chc phi chính ph (NGO) ra đi sau Th chin II đ
nhn mnh tính trung lp, phân bit vi các t chc có s tham gia và chu nh
hng ca các chính ph nh Liên hp quc, WTO, EU T chc phi li
nhun (NPO) li ph bin  M nhm phân bit vi khu vc doanh nghip vì li
nhun. Trong khi đó, T chc thin nguyn (philanthropy/ charity) đ ch các



ch th tài tr vn không hoàn li cho các mc tiêu t thin. ây là ba loi hình

t chc rt ging nhau nhng không hoàn toàn trùng khp. i vi DNXH, bn
cht phi li nhun (chính xác hn là “không- vì- mc tiêu li nhun”) cn đc
nhn mnh hn c; tuy nhiên,  Vit Nam loi hình NGO đc s dng ph
bin hn c trong các vn bn pháp lỦ và chính sách ca nhà nc, đi din cho
toàn b khu vc xư hi dân s và phi li nhun. Chính vì vy, trong phn này, t
chc NGO s đc s dng nh mt khái nim chung đ so sánh vi DNXH.
Các t chc NGO trên th gii nói chung và  Vit Nam nói riêng có 4
nhóm yu đim sau đây:
S ph thuc vào nhà tài tr: Hu ht các t chc NGO đu ph thuc rt
ln vào nhà tài tr (cá nhân và t chc) v c s mnh, phng hng và đa
bàn hot đng. Không ít t chc NGO xây dng đc đc trng v mc tiêu và
cách tip cn ca riêng t chc mình, nhng s đc lp đó đòi hi NGO phi có
quy mô hot đng rng ln và s lng các nhà tài tr phong phú, ví d nh
World Vision, WWF, Plan International, Oxfam. Khi đó, vic đóng góp ca các
nhà tài tr đng ngha vi vic chp thun lỦ tng và hng đi đc thù ca mi
t chc NGO này.
Ngc li, đa s các t chc NGO  quy mô nh ph thuc mi mt vào
nhà tài tr, t mc tiêu, cách thc hot đng đn la chn d án, đi tng
hng li Thiu tính t ch, các NGO tr nên b đng và gò bó trong các hot
đng cng nh sáng kin ca mình. Vic m rng quy mô d án không th thc
hin đc nu ngun tài tr không cho phép. Nói cách khác, t chc NGO trong
trng hp này ch tn ti nh các công c (vehicle) gii ngân ca nhà tài tr
mà thôi.
Thiu tính bn vng: Các d án ca NGO thng thiu tính bn vng ngay
trong cách tip cn cng nh kh nng có hn ca ngun lc tài tr. Các d án
đu đc xây dng trên mt s lng ngun lc nht đnh, cho mt s mc tiêu



nht đnh. Do không t làm sinh sôi ny n t ngun vn ban đu, cho nên dù

đt đc mc tiêu hay không, các chng trình đu không th kéo dài khi thi
hn chm dt, tr khi ch d án kêu gi đc ngun tài tr mi đ thc hin
chng trình ni tip. Các d án vn đt đon và có tính bit lp; do đó hiu
qu xư hi mà các gii pháp xư hi ca NGO đem li thng không vt quá
phm vi và thi hn ca d án. iu này có th dn đn vn đ phát sinh: các
đi tng hng li đng trc nguy c b b li mà không có trong tay mt
sinh k bn vng.
Quan trng hn, cách tip cn ca các NGO thng là ‘mt chiu’, ‘cho
không’; do đó to ra thói quen ‘ li’, ‘da dm’ ca đi tng hng li. Cách
thc hot đng ca các d án thng không khuyn khích đng c t lp, cng
nh công c đ giúp h thoát ra khi nhóm đi tng hng li.
Xu hng vn tài tr dành cho Vit Nam đang gim dn: Khi nn kinh t
tng trng tt, đa Vit Nam tr thành nc có mc thu nhp trung bình (nm
2010), cng là lúc ngun vn tài tr chính thc ODA và t nhân đu bt đu xu
hng gim. Mt s quc gia và t chc đư công b l trình rút dn các chng
trình tài tr ra khi Vit Nam đ dành cho các khu vc khác có nhu cu hn.
So vi NGO, mô hình DNXH li có th bù đp hu ht các đim yu nói
trên. Trc ht, DNXH giúp ci thin mt cách cn bn s đc lp, t ch và
tính bn vng cho t chc cng nh gii pháp xư hi mà t chc đa ra. Ngun
thu nhp t hot đng kinh doanh càng ln càng cho phép DNXH có v th tt
hn trong quan h vi các nhà tài tr. Các DNXH có th theo đui các mc tiêu
riêng ca mình, thc hin các sáng kin theo cách ca mình. Và quan trng hn
c, h có th m rng quy mô đi tng hng li, v mt lỦ thuyt là vô hn.
iu quan trng là cách tip cn ca DNXH luôn hng đn mt gii pháp
xư hi bn vng. i tng hng li đc đào to thành ngh, có đc vic
làm và mt sinh k bn vng đ có th t lp. Các hc viên ca KOTO nu tt



nghip sau hai nm đào to, s đc t chc Box Hill ca Úc cp bng, vn là

mt chng ch có giá tr đi vi các khách sn, nhà hàng 5 sao trên toàn th gii
(bi Box Hill là mt trong 40 trng dy ngh TAFE hàng đu ca Úc). Trên
thc t, rt nhiu đu bp, nhân viên nhà hàng ca các khách sn 5 sao  Vit
Nam hin nay là hc viên ca KOTO.
Xét v hiu qu hot đng, là mt mô hình kinh doanh nên DNXH luôn
tìm cách ti u hóa hiu qu kinh t  mc có th, nh các doanh nghip truyn
thng. i tng hng li đng thi là ngi lao đng hoc khách hàng ca
DNXH, do đó luôn có mi liên h trc tip và mt thit gia h vi sáng lp
viên là DNhXH. Ngoài ra, thông thng DNXH t trin khai Ủ tng cng nh
t chu trách nhim trong vic theo dõi và đánh giá do đó các chi phí trung gian
đu đc gim thiu.
Chính vì nhng u th trên, trong bi cnh ngun tài tr ngày càng gim
đi, DNXH hoàn toàn có th tr thành mô hình la chn chuyn đi cho các d
án NGO  Vit Nam. áng chú Ủ, s phát trin DNXH rt phù hp vi xu
hng dch chuyn mi quan tâm hin nay ca các nhà tài tr đi vi Vit Nam
theo hng áp dng nguyên tc th trng phc v phát trin bn vng : ADB
vi d án th trng cho ngi nghèo (M4P) và d kin qu đu t cùng ngi
nghèo (IBIF), SNV vi mô hình kinh doanh bn vng cùng ngi nghèo đi vi
các doanh nghip nông nghip (inclusive agrifood business), WB vi Ngày sáng
to Vit Nam (VID), mt s nhà tài tr khác vi mô hình tài tr mt phn các
sáng kin/đ xut d án vì cng đng và có tim nng xut khu v.v
1.1.3.2 DNXH và Trách nhim xã hi ca doanh nghip (CSR)
DNXH thng đc so sánh vi phong trào Trách nhim xư hi ca doanh
nghip (CSR). Nói đúng ra, DNXH hay b hiu nhm là CSR. Trên thc t, đây
là hai khái nim hoàn toàn khác bit, mt là mô hình hot đng, mt là trào lu,
vn đng xư hi.



CSR là mt phong trào t vn đng, t nâng cao nhn thc  các doanh

nghip đ ràng buc các hot đng kinh doanh ca mình theo các tiêu chun đo
đc kinh doanh. Phong trào CSR kêu gi các công ty ng x mt cách có trách
nhim vi ngi lao đng, khách hàng, cng đng và môi trng nh mt ‘công
dân ca xư hi’. Theo mô hình kim t tháp ca A. Carroll (Lu Minh c,
2008), CSR gm 4 tng nc. Xét v trách nhim c bn nht, doanh nghip phi
đm bo li nhun, thu nhp cho ngi lao đng, và li tc cho c đông. Trách
nhim th hai là tuân th các quy đnh pháp lut ti ni doanh nghip đng kỦ
hot đng. Tuy nhiên, đó mi ch là các trách nhim ti thiu ca mi doanh
nghip. Trách nhim th ba, h phi hoàn thành và cng là tâm đim ca CSR
là trách nhim v đo đc trong kinh doanh, điu kin làm vic ca công nhân,
trong cht lng sn phm và dch v, bo v môi trng, li ích cng đng.
Cui cùng, trách nhim t thin, vn đc coi là trách nhim không bt buc
ca doanh nghip, tuy nhiên rt nhiu công ty ly đây làm đa bàn chính đ th
hin CSR nh mt công c PR, trong khi các trách nhim c bn hn cha hoàn
tt.
Mt khái nim trong khuôn kh CSR là Ba- li nhun. Theo đó, các doanh
nghip ngày nay không nên ch chú trng theo đui li nhun kinh t, mà còn
phi đm bo ‘li nhun’ v con ngi và môi trng. ây cng là thc đo c
th đi vi mc đ cam kt CSR ca mt doanh nghip.
Nh vy, có th thy CSR và DNXH là hai khái nim hoàn toàn đc lp.
Các doanh nghip cam kt CSR vn là các doanh nghip truyn thng, nói cách
khác CSR ch làm cho các doanh nghip ‘tt’ lên mà không thay đi bn cht và
mô hình ca doanh nghip. Trong khi đó, DNXH li là mt mô hình hot đng
khác các doanh nghip truyn thng v bn cht.
1.1.3.3 DNXH và Thng mi công bng



DNXH còn có nhiu đim tng đng vi phong trào Thng mi công
bng (Fair Trade). Fair Trade là mt phong trào xư hi có t chc, vi cách tip

cn da trên nguyên tc th trng, nhm giúp các nhà sn xut, ngi dân ca
các nc đang phát trin có đc các điu kin thng mi tt hn và phát trin
bn vng hn. Phong trào Fair Trade vn đng các công ty đa quc gia nh
Nike, Gap, Nesle, Unilever t b các hành vi ép giá, to điu kin thng mi
công bng hn đ các nhà sn xut nh l và ngi dân nghèo  các nc đang
phát trin có điu kin phát trin bn vng hn, cùng hng li trong chui giá
tr đó.
Phong trào Fair Trade đc dn dt bi mt s t chc NGO có quy mô
toàn cu nh Fair Trade Label Organiza- tion (FLO). FLO thc hin vic kim
tra cht lng, quy trình sn xut đ dán nhưn Fair Trade cho các sn phm đáp
ng các tiêu chun Thng mi công bng. Vic dán nhưn có th giúp tiêu th
các sn phm tt hn, bi ngi tiêu dùng  các nc Tây Âu và Bc M ngày
càng quan tâm hn đn các tiêu chun xư hi và môi trng ca sn phm
(moral consumerism).
Hin nay, khái nim Fair Trade đư đc gii thiu  Vit Nam. Tuy nhiên,
s lng các doanh nghip có sn phm đc dán nhưn Fair Trade còn rt hn
ch. Trên c s chia s nhng mc tiêu xư hi tng đng, mô hình DNXH
hoàn toàn có th song hành cùng Fair Trade. DNXH Mai Handicrafts to vic
làm cho mt s cng đng ph n nghèo  min Nam Trung B sn xut các
sn phm th công m ngh đư đc FLO chng nhn và dán nhưn Fair Trade
cho các sn phm ca mình. Tr thành thành viên ca FLO đư đem li cho Mai
Handicrafts li th rt ln trong vic đc h tr v kiu dáng, thit k (không
mt phí) cng nh tip th sn phm ca mình ra th trng quc t.
1.1.3.4 Tm vóc ca DNXH



Nh đư đ cp  trên, v nguyên tc, quy mô, thi hn và kh nng nhân
rng ca DNXH là không gii hn. Do vy,  thi đim hin ti có th khu vc
DNXH  Vit Nam còn nh bé nên chúng ta cha thy ht tim nng phát trin

ca mô hình này; tuy nhiên không ít lỦ thuyt đư ch ra đc Ủ ngha sâu xa và
tm vóc rng ln ca các DNXH đi vi xư hi trong tng lai. Các tác gi
Roger L. Martin và Sally Osberg (2007), là thành viên HQT và CEO ca Skoll
Foundation đư đa ra mt ma trn ni ting v DNXH; theo đó, ba loi hình
hot đng xư hi đc sp xp da trên cách thc tác đng trc tip hay gián
tip và hiu qu cui cùng có gii quyt đc vn đ xư hi mt cách bn vng
hay không.
- Cung cp phúc li xư hi, t thin: đc thc hin trc tip bi các t
chc NGO và các nhà ho tâm. H góp phn gii quyt các vn nn xư hi mt
cách trc tip. Nhng kt qu là ch ci thin đc vn đ đó  mt mc đ nht
đnh mà thôi. Chúng vn tn ti, hay nói cách khác, đó là ‘đim cân bng’ mà xư
hi buc phi tha hip khi cha th đa đn mt s thay đi cn bn. Chng
hn nh, mt d án t thin có th tr giúp đc rt nhiu bnh nhân nghèo,
vn là điu rt đáng quỦ bi có th trc tip gim nh khó khn ca nhng bnh
nhân đó và gia đình, cng nh xư hi. Tuy nhiên, h li không th làm gim
đc s lng bnh nhân mi đn vin. Hay nói cách khác, h không gii quyt
đc vn đ mt cách cn bn, t gc.
- Các phong trào xư hi đc thc hin bi các nhà hot đng xư hi: có
th ly ví d nh cuc đu tranh ca Mc s Luther King cho quyn bình đng
ca ngi da đen hay cuc vn đng CSR, Fair Trade Các phong trào này có
tác đng rng khp, gii quyt vn đ xư hi mt cách bn vng, đa đn mt
‘đim cân bng’ mi đc xư hi chp nhn. Mc dù vy, kh nng phát trin
các phong trào xư hi nh vy là rt ít v s lng, li đòi hi thi gian, điu
kin thun li t môi trng kinh t- xư hi bên ngoài, và đc bit ch đc thc
hin mt cách gián tip qua nhng ngi chu nh hng (trong trng hp
CSR là các doanh nghip) đ t đó to ra s thay đi.



- Doanh nghip xư hi trong khi đó li có th gii quyt vn đ xư hi trc

tip và bn vng. Cng cung cp phúc li xư hi nh NGO nhng DNXH có u
th rõ ràng  kh nng phát trin quy mô và nhân rng. KOTO hin đang phát
trin theo hng nhân rng mô hình ca mình ra các đa phng khác  Vit
Nam và c nc ngoài; đng thi khuyn khích các th h F2, F3 là các hc
viên đư tt nghip t KOTO tip tc thc hin các mô hình nh KOTO (đin
hình là Nhà hàng Pots & Pans đư đc m ti Hà Ni do mt cu hc viên ca
KOTO thành lp). Quan trng hn là cách gii quyt ca DNXH luôn hng
đn các gii pháp c bn, sinh k bn vng, do đó hiu qu xư hi đt đc có Ủ
ngha sâu sc hn. V lỦ thuyt, nu DNXH Help Corporation ph bin đc
gii pháp y t d phòng thông qua ci thin li sng ca ngi dân thì s lng
bnh nhân K s gim, ch không tng (theo Help, 80% bnh nhân có th phòng
nga bnh bng cách ci thin li sng hin ti).
1.2. Tng quan v Doanh nghip xư hi ti Vit Nam
1.2.1. Vài nét v cu trúc ca Ệểu vc DỊanể nỂểiị ồụ ểi  Vit Nam
1.2.1.1. V hình thc t chc và đa v pháp lý
Các DNXH hot đng di nhiu hình thc t chc và đa v pháp lỦ khá
đa dng, t doanh nghip thông thng đn câu lc b và hip hi.
1.2.1.2. V quy mô và hiu qu kinh t
áng chú Ủ, giá tr kinh t ca các loi hình cng đc xp theo th t gn
ging tiêu chí s ngi hng li. Các DNXH hot đng di hình thc Trung
tâm đt giá tr kinh t thp nht trong s các loi hình. Trong khi đó, hình thc
Công ty chng t đc hiu qu kinh t cao hn vi chi phí trung bình trên mt
ngi hng li ch bng 1/3 so vi Trung tâm và gn 1/2 so vi các loi hình
khác.



Loi hình t
chc

Trung
tâm

Công ty
Hip
hi/CLB
HTX
Khác
S ngi
hng li trung
bình/ t chc

1,624


2,865

2.343

142


4,204

Giá tr kinh t
trung bình/ t
chc (doanh thu
+ tài tr)

$42,700

$74,950

$62.700

$67,950


$172,650

Chi phí/ ngi
hng li*
$80
$26
$478
$478
$41
BnỂ : QuỔ mô và ểiu qu Ệinể t trunỂ bìnể ca các ệỊi ểìnể t cểc
1.2.1.3. V ệnể vc ểỊt đnỂ
Nhng s liu v DNXH Vit Nam cho đn nay tuy cha đy đ, nhng có
th mng li nhng chng c nht đnh cho nim tin vào tim nng và s phát
trin ca nó trong thi gian ti. Nm trong vùng có điu kin đa kinh t thun
li, phong trào DNXH Vit Nam đang đc tip sc bi phong trào DNXH trên
th gii nói chung và trong khu vc ông Nam Á nói riêng. Mt làn sóng đu
t vào các DNXH khu vc ông Nam Á, cùng vi vic mt s chính ph trong
khu vc đư đa ra các chính sách thúc đy doanh nghip xư hi là nhng c hi
mà phong trào DNXH Vit Nam cn nm bt kp thi vì s phát trin ca chính
mình và s đóng góp vào s phát trin kinh t - xư hi chung ca c nc.
1.2.2 Các ệỊi ểìnể t cểc ca ếỊanể nỂểiị ồụ ểi ti Vit Nam

Nhm mc đích th ch hóa và xây dng chính sách đi vi lnh vc này,
báo cáo s rà soát, nhn din và phân tích mt s loi hình t chc ch yu hin
đang là “ni trú ng” ca nhiu DNXH và c nhng t chc có tim nng tr
thành DNXH trong tng lai nu s chuyn đi là cn thit. Vic tìm hiu
DNXH nm  đâu trong mt bc tranh chung s góp phn làm rõ các đng c
thành lp và phát trin, cng nh nhng chc nng khác ca các loi hình này,
đ t đó chính sách ca Nhà nc s có cách tip cn hiu qu hn đi vi tng
loi hình. C th, s có 6 loi hình cn đc nghiên cu nh sau: T chc NGO;
DNXH thun túy (trin khai mô hình DNXH ngay t khi thành lp và hot đng
di hình thc công ty); Cu trúc hn hp gia doanh nghip và t chc phi li
nhun (trong đó hot đng ca doanh nghip ch yu đ h tr hot đng phi li
nhun); Các c s ngoài công lp (bán công, dân lp, t thc); Các doanh
nghip nhà nc cung cp dch v công ích; Các t chc s nghip có thu, t
chc xư hi ca nhà nc (hip hi, vin nghiên cu, bênh vin, trng hc).
1.2.2.1 Phân loi các t chc Doanh nghip xã hi  Vit Nam hin nay
 Các DNXả ịểi ệi nểun (NỊn-profit Social Enterprises)
Các DNXH phi li nhun thng hot đng di các hình thc nh: trung
tâm, hi, qu, câu lc b, t/nhóm t nguyn ca ngi khuyt tt, ngi chung
sng vi HIV/AIDS, ph n b bo hành Hu ht các DNXH phi li nhun
đc phát trin lên t nn tng NGO, bên cnh đó cng có mt s xác đnh
đc mô hình ngay t khi thành lp. Do vy, tuy rt ging vi các t chc NGO
truyn thng, nhng đim khác bit  các DNXH phi li nhun là kh nng đa
ra đc nhng gii pháp mi và sáng to đ gii quyt các vn đ mà c xư hi
đang quan tâm. Nói cách khác, h đa ra nhng gii pháp có tính cnh tranh cao
đ gii quyt nhng nhu cu xư hi c th, do đó có th thu hút ngun vn đu
t ca nhng cá nhân và t chc đu t vì tác đng xư hi (social impact
investors).

Các DNXH phi li nhun làm rt tt vai trò xúc tác đ huy đng ngun lc
t cng đng đ ci thin đi sng cho nhng cng đng chu thit thòi. Có th
chia các DNXH loi này thành ba nhóm da trên phng thc hot đng, mc
tiêu, hiu qu xư hi và ngun tài tr: (i) D NXH cung cp dch v, sn phm có
hiu qu cao trong vic gii quyt các vn đ xư hi, và đc mt bên th ba
thng là cng đng, hoc nhà đu t xư hi tài tr cho các hot đng đó. Nói
cách khác, DNXH loi này nh mt ngi làm thuê đc lp, t ch, đóng vai trò
xúc tác, kt ni gia ngun lc và mc tiêu xư hi.
 DNXH nhm ti mc tiêu đem hàng hóa/dch v công ti nhng ngi
chu thit thòi và d b tn thng nht v kinh t, nhng ngi không đc tip
cn hay không đ kh nng chi tr cho dch v theo mc giá thông thng. Mc
tiêu ca nhng doanh nghip này là đáp ng nhu cu và quyn cu ngi dân
đang b nhng mô hình kinh doanh và c ch hin ti b qua. Trong khi đm
bo quyn ca ngi dân, đc bit là nhng cng đng yu th là mc tiêu ti
cao, các doanh nghip xư hi thng tham gia trc tip vào vic cung cp các
dch v, hàng hóa nhm đáp ng nhu cu đang b b ri, thay vì tuyên truyn và
vn đng ngi khác làm vic này.
 DNXH to vic làm cho nhng nhóm yu th và l hóa ca xư hi nh
ngi khuyt tt, ngi nhim HIV/AIDS, ngi mưn hn tù Phn ln các
DNXH thuc loi này đi mi t t chc NGO bng cách thành lp thêm mt
nhánh kinh doanh bên trong t chc, hoc thành lp mt doanh nghip kinh
doanh, vi li nhun đc s dng đ tài tr mt phn chi phí ca t chc. Kt
cu “kép” (hybrid) trong cùng mt t chc thuc nhóm này gây khá nhiu tranh
cưi, bi rõ ràng nu xét riêng, b phn kinh doanh đem li li nhun, nhng nu
đt trong tng th thì t chc không h có li nhun. Vy, chính sách cn đi x
vi DNXH thuc nhóm này nh th nào cho hp lỦ? Có nên xem b phn kinh
doanh là DNXH? hay ch t chc m mi đc coi là DNXH? KOTO

International và Trung tâm Ngh lc sng (NLS) là nhng ví d cho doanh
nghip xư hi phi li nhun thuc loi này.