KHẢO SÁT KHẢ NĂNG SINH SẢN MỘT SỐ GIỐNG HEO TẠI XÍ NGHIỆP HEO GIỐNG CẤP I

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C NƠNG LÂM THÀNH PH

H

CHÍ MINH

KHOA CHĂN NI THÚ Y

KHÓA LU N T T NGHI P

KH O SÁT KH NĂNG SINH S N
M T S GI NG HEO T I XÍ
NGHI P HEO GI NG C P I
Ngành

: Thú Y

L p

: DH03TY

Khóa

: 2003 – 2008

Sinh viên th c hi n :PH M HOÀNG MINH

Tháng 09 / 2008


L IC MT
*Thành kính ghi ơn
Ba và m , ngư i ñã sinh thành, dư ng d"c, hy sinh t#t c% đ& con có ngày
hơm nay.
*Xin bày t lịng bi t ơn
PGS.TS Tr+nh Cơng Thành đã h,t lịng hư ng d/n, ch0 b%o, đ2ng viên và
giúp đ con hồn thành lu6n văn t8t nghi p này.
*Xin chân thành cám ơn
Ban ch9 nhi m, cùng tồn th& q th>y cơ khoa Chăn Nuôi – Thú Y
trư ng Đ@i hAc Nông Lâm ñã t6n tình truyCn ñ@t ki,n thDc và kinh nghi m
quý báu cho tôi trong nhFng năm hAc vGa qua.
Ban giám đ8c Xí Nghi p heo Gi8ng C#p I cho phép tơi th c t6p t@i tr@i,
cùng tồn th& anh ch+ em cơng nhân trong tr@i đã t@o điCu ki n và nhi t tình
giúp đ cho tơi trong su8t th i gian th c t6p t@i tr@i.
T#t c% nhFng ngư i than và b@n bè đã giúp đ tơi vưLt qua nhFng khó
khăn trong th i gian hAc t6p cũng như làm lu6n văn t8t nghi p.
Xin chân thành cám ơn !
Qu6n 7, tháng 6 năm 2008.
Ph@m Hoàng Minh


M CL C
Trang
LPI C M T ....................................................................................................................... i
MSC LSC ........................................................................................................................... ii
DANH SÁCH B NG......................................................................................................... vi
DANH SÁCH BIVU ĐW................................................................................................... vii

CHÚ THÍCH NHYNG TZ VI[T T\T ...........................................................................viii
TÓM T\T LU^N VĂN..................................................................................................... ix
CHƯƠNG I. Ma ĐbU
1.1 ĐcT V N Đd.................................................................................................... 1
1.2 MSC ĐÍCH CeA Đd TÀI................................................................................. 2
1.3YÊU CbU CeA Đd TÀI.................................................................................... 2
CHƯƠNG II. TfNG QUAN
2.1 GIgI THI U SƠ LƯhC XÍ NGHI P HEO GI NG C P I ............................. 3
2.1.1 ChDc năng...................................................................................................... 3
2.1.2 Cơ c#u ñàn ..................................................................................................... 4
2.1.3 Cơ c#u ti chDc................................................................................................ 4
2.1.4 Các giai ño@n chAn gi8ng ............................................................................... 5
2.2 GIgI THI U SƠ LƯhC Vd CÁC GI NG HEO THUbN .............................. 5
2.2.1 Heo Yorkshire ............................................................................................... 5
2.2.2 Heo Landrace ................................................................................................ 6
2.2.3 Heo Duroc ..................................................................................................... 6
2.2.4 Heo Pietrain ................................................................................................... 7
2.3 ĐIdU KI N CHĂM SĨC, NI DƯjNG ĐÀN HEO T I TR I ................. 7
2.3.1 Cơ c#u chulng 7
2.3.1.1 Chulng nuôi heo nái h6u b+, nái khô và nái chma .................................... 8
2.3.1.2 Chulng heo nái ni con.......................................................................... 8
2.3.1.3 Chulng heo cai sFa đ,n 60 ngày tuii....................................................... 8
2.3.1.4 Chulng heo 60 – 90 ngày tuii ................................................................. 9
2.3.1.5 Chulng heo ñ c và cái h6u b+ .................................................................. 9
2.3.1.6 Chulng ni heo đ c gi8ng ..................................................................... 9


2.3.2 ThDc ăn........................................................................................................ 10
2.3.3 Kĩ thu6t nuôi dư ng chăm sóc..................................................................... 10
2.3.3.1 Ni dư ng chăm sóc heo h6u b+ .......................................................... 10

2.3.3.2 Ni dư ng chăm sóc heo đ c gi8ng.................................................... 12
2.3.3.3 Ni dư ng chăm sóc nái mang thai..................................................... 13
2.3.3.4 Chăm sóc nái đp và heo con sơ sinh...................................................... 15
2.3.3.5 Chăm sóc heo ni th+t.......................................................................... 19
2.3.4 Quy trình v sinh và phòng b nh cho heo................................................... 20
CHƯƠNG III. N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP KH O SÁT
3.1 THPI GIAN VÀ ĐrA ĐIVM ........................................................................... 26
3.1.1 Th i gian...................................................................................................... 26
3.1.2 Đ+a ñi&m ...................................................................................................... 26
3.2 PHƯƠNG PHÁP KH O SÁT......................................................................... 26
3.3 Đ I TƯhNG KH O SÁT............................................................................... 26
3.4 CÁC CHs TIÊU KH O SÁT........................................................................... 26
3.4.1 Các ch0 tiêu sinh s%n.................................................................................... 26
3.4.1.1 S8 con ñp ra/i ........................................................................................... 26
3.4.1.2 S8 con sơ sinh s8ng/i ............................................................................... 26
3.4.1.3 TrAng lưLng toàn i heo con sơ sinh ......................................................... 26
3.4.1.4 S8 heo chAn nuôi/i ................................................................................... 26
3.4.1.5 TrAng lưLng bình quân heo sơ sinh.......................................................... 27
3.4.1.6 Tuii cai sFa .............................................................................................. 27
3.4.1.7 TrAng lưLng bình quân heo cai sFa .......................................................... 27
3.4.1.8 S8 heo cai sFa/i........................................................................................ 27
3.4.1.9 S8 con s8ng ñiCu ch0nh/i.......................................................................... 27
3.4.1.10 Kho%ng cách giFa 2 lDa ñp ..................................................................... 27
3.4.1.11 S8 lDa ñp/nái/năm ................................................................................... 27
3.4.1.12 Tuii ñp lDa ñ>u....................................................................................... 27
3.4.1.13 Ting trAng lưLng cai sFa/nái/năm ......................................................... 28
3.4.1.14 TrAng lưLng toàn i 21 ngày tuii............................................................ 28
3.4.2 Ch0 tiêu vC kinh t, ......................................................................................... 29

3.4.2.1 Chi phí thDc ăn ......................................................................................... 29
3.4.2.2 Chi phí khác ngoài thDc ăn....................................................................... 29
3.5 PHƯƠNG PHÁP THU TH^P VÀ Xt LÝ S LI U..................................... 30
CHƯƠNG IV. K[T QU VÀ TH O LU^N
4.1 C U TRÚC S LI U...................................................................................... 31
4.2 CHs TIÊU Vd SINH S N ............................................................................... 31
4.2.1 S8 con ñp ra/i .............................................................................................. 31
4.2.2 S8 con sơ sinh s8ng/i .................................................................................. 33
4.2.3 S8 con s8ng điCu ch0nh/i............................................................................. 35
4.2.4 TrAng lưLng tồn i heo con sơ sinh ............................................................ 37
4.2.5 S8 heo chAn nuôi/i ...................................................................................... 38
4.2.6 TrAng lưLng bình quân heo sơ sinh............................................................. 40
4.2.7 Tuii cai sFa ................................................................................................. 41
4.2.8 TrAng lưLng bình quân heo cai sFa ............................................................. 43
4.2.9 S8 heo cai sFa/i........................................................................................... 44
4.2.10 TrAng lưLng toàn i 21 ngày tuii…........................................................... 46
4.2.11 Kho%ng cách giFa 2 lDa ñp ........................................................................ 47
4.2.12 S8 lDa ñp/nái/năm ...................................................................................... 49
4.2.13 Tuii ñp lDa ñ>u.......................................................................................... 50
4.2.14 Ting trAng lưLng cai sFa/nái/năm ............................................................ 52
4.3 GIÁ TRr KINH T[........................................................................................... 54
4.3.1 Chi phí cho 1 heo con tG sơ sinh ñ,n 21 ngày tuii ..................................... 54
4.3.2 Chi phí cho 1 heo nái mang thai/ngày trong th i gian kh%o sát.................. 55
CHƯƠNG V. K[T LU^N VÀ Đd NGHr
5.1 K[T LU^N ...................................................................................................... 57
5.2 Đd NGHr.......................................................................................................... 57
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................. 58
PHS LSC .......................................................................................................................... 59

DANH SÁCH B NG
Trang
B%ng 2.1 : Sơ ñl cơ c#u ti chDc c9a tr@i Xí Nghi p Heo gi8ng C#p I............................... 4
B%ng 2.2 : Ting hLp kh{u ph>n các lo@i thDc ăn theo h@n tuii ....................................... 10
B%ng 3.1 : H s8 ñiCu ch0nh s8 con vC lDa chu{n theo lDa ñp .......................................... 27
B%ng 3.2 : H s8 ñiCu ch0nh ngày cân trAng lưLng toàn i vC 21 ngày tuii ..................... 28
B%ng 3.3 : H s8 hi u ch0nh trAng lưLng toàn i 21 ngày tuii vC 10 con/i ...................... 29
B%ng 3.4 : H s8 trAng lưLng hi u ch0nh.......................................................................... 29
B%ng 4.1 : C#u trúc s8 li u kh%o sát ................................................................................. 31
B%ng 4.2 : So sánh giFa các tr@i vC s8 ñp ra/i.................................................................. 32
B%ng 4.3 : So sánh giFa các tr@i vC SCS/i ....................................................................... 34
B%ng 4.4 : Các ch0 tiêu sinh s%n c9a nái Yorkshire, Landrace, Duroc và Pietrain........... 35
B%ng 4.5 : So sánh giFa các tr@i vC SCSñc/i ................................................................... 36
B%ng 4.6 : So sánh giFa các tr@i vC Psss/i ....................................................................... 38
B%ng 4.7 : So sánh giFa các tr@i vC s8 heo chAn nuôi/i ................................................... 39
B%ng 4.8 : So sánh giFa các tr@i vC Pssbq/con ................................................................. 41
B%ng 4.9 : So sánh giFa các tr@i vC tuii cai sFa/i............................................................ 42
B%ng 4.10: So sánh giFa các tr@i vC Pcsbq/i..................................................................... 44
B%ng 4.11: So sánh giFa các tr@i vC s8 con cai sFa/i........................................................ 45
B%ng 4.12: So sánh giFa các tr@i vC P21ñc/i .................................................................... 47
B%ng 4.13: So sánh giFa các tr@i vC KC2LĐ..................................................................... 48
B%ng 4.14: So sánh giFa các tr@i vC s8 lDa ñp/nái/năm ..................................................... 50
B%ng 4.15: So sánh giFa các tr@i vC tuii ñp lDa ñ>u.......................................................... 51
B%ng 4.16: So sánh giFa các tr@i vC ting trAng lưLng cai sFa/nái/năm ............................ 53
B%ng 4.17: Chi phí cho 1heo con tG sơ sinh ñ,n 21 ngày tuii.......................................... 54
B%ng 4.18: Chi phí cho heo nái mang thai/ngày trong th i gian kh%o sát ........................ 55


DANH SÁCH BI&U Đ
Trang

Bi&u ñl 4.1 : S8 con ñp ra/i .................................................................................. 32
Bi&u ñl 4.2 : S8 con sơ sinh s8ng/i ...................................................................... 33
Bi&u ñl 4.3 : S8 con s8ng ñiCu ch0nh/i................................................................. 36
Bi&u đl 4.4 : TrAng lưLng tồn i heo con sơ sinh ................................................ 37
Bi&u ñl 4.5 : S8 heo chAn ni/i ......................................................................... .39
Bi&u đl 4.6 : TrAng lưLng bình quân heo sơ sinh ................................................. 40
Bi&u ñl 4.7 : Tuii cai sFa...................................................................................... 42
Bi&u đl 4.8 : TrAng lưLng bình qn heo cai sFa ................................................. 43
Bi&u ñl 4.9 : S8 heo cai sFa/i .............................................................................. 45
Bi&u đl 4.10: TrAng lưLng tồn i 21 ngày tuii ..................................................... 46
Bi&u ñl 4.11: Kho%ng cách giFa 2 lDa ñp .............................................................. 48
Bi&u ñl 4.12: S8 lDa ñp/nái/năm ............................................................................ 49
Bi&u ñl 4.13: Tuii ñp lDa ñ>u ................................................................................ 51
Bi&u ñl 4.14: Ting trAng lưLng cai sFa/nái/năm................................................... 52


CHÚ THÍCH NH)NG T* NG) VI+T T,T
DD

:

Gi8ng Duroc thu>n

YY

:

Gi8ng Yorkshire thu>n

LL

:

Gi8ng Landrace thu>n

BLUP

:

Best Linear Unbiased Prediction

NSIF

:

National Swine Improvement Federation

XNCN

:

Xí nghi p chăn nuôi

Psss

:

TrAng lưLng heo sơ sinh s8ng

Pssbq

:

TrAng lưLng sơ sinh bình qn

TLBQCS

:

TrAng lưLng cai sFa bình qn

P21đc

:

TrAng lưLng 21 ngày ñiCu ch0nh

SCS

:

S8 con s8ng

SCSñc

:

S8 con s8ng ñiCu ch0nh

KC2LĐ

:

Kho%ng cách 2 lDa ñp

SCCS

:

S8 con cai sFa

SLNN

:

S8 lDa/nái/năm

P21ñc1

:

TrAng lưLng 21 ngày ñiCu ch0nh 1

P21ñc2

:

TrAng lưLng 21 ngày ñiCu ch0nh 2

P21ñc3

:

TrAng lưLng 21 ngày ñiCu ch0nh 3


TĨM T,T LU N VĂN
ĐC tài đưLc th c hi n tG ngày 10/02/2008 đ,n 10/05/2008 t@i tr@i heo Xí Nghi p
Gi8ng C#p I v i s8 nái kh%o sát là:
Duroc

: 20 con.

Landrace

: 104 con.

Pietrain

: 19 con.

Yorkshire

: 25 con.

K,t qu% cho th#y :
_ Kh% năng sinh s%n c9a gi8ng Landrace và Yorkshire là tương ñương nhau qua 2
ch0 tiêu cơ b%n là s8 con s8ng/i (9,7 con và 9,65 con) và trAng lưLng toàn i 21 ngày
tuii (62,92 kg và 60,26 kg). Riêng gi8ng Duroc ñp nhiCu hơn Pietrain (8,17 con/i so
v i 8,02 con/i) nhưng kh% năng cho sFa kém hơn (56,3 kg/i so v i 61,88 kg/i).

_ Chi phí cho 1 ngày ni 1 heo nái dư ng thai khơng có s khác bi t l n giFa các
gi8ng thu>n trung bình là 18.554 đ/con/ngày.
_ Tuy nhiên chi phí cho 1 ngày ni 1 heo con tG sơ sinh đ,n 21 ngày tuii là có s
bi,n đ2ng khá l n, th#p nh#t là Yorkshire (149.356 ñ/con/ngày) và cao nh#t là Pietrain
(162.276 ñ/con/ngày). S khác bi t này ch9 y,u là do chi phí vC thu8c.


Chương 1
M- Đ.U
1.1 Đ/t v0n ñ2
Hi n nay chúng ta có kho%ng 3,8 tri u heo nái m|i năm s%n xu#t 26 tri u heo th+t,
tương ñương 2,2 tri u t#n th+t heo. Trong đó 50% s8 heo đưLc s%n xu#t tG quy mơ nh}
h2 gia đình chăn ni theo phương thDc t6n d"ng, 40% tG quy mơ trung bình thâm
canh ho~c bán thâm canh và ch0 có 10% tG quy mô trang tr@i theo phương thDc công
nghi p.
Dân s8 nư c ta ngày càng gia tăng, thu nh6p c9a m|i ngư i ngày m2t in đ+nh và có
nhu c>u chuy&n sang ăn ngon m~c ñ p. Xu#t phát tG th c t, nhu c>u th+t heo, th+t bò,
th+t gà…, trong đó th+t heo chi,m đa ph>n, ngày càng tăng ñòi h}i ñáp Dng ñ9 s8 lưLng
và ch#t lưLng cho ngư i tiêu dùng. Qua đó ngành chăn ni khơng ngGng gia tăng s%n
lưLng th+t heo b•ng cách c%i thi n sDc sinh trư€ng và c%i thi n sDc sinh s%n.
Hi n nay, các gi8ng thu>n nuôi € các tr@i bao glm gi8ng Landrace, Duroc,
Yorkshire và Pietrain; trong đó kh% năng sinh s%n và sinh trư€ng các gi8ng là khơng
đCu nhau. NhiCu quan ñi&m khác nhau vC vi c ñánh giá t>m quan trAng c9a các gi8ng,
tuy nhiên quan ñi&m phi bi,n nh#t hi n nay là căn cD trên hi u qu% kinh t, khi chAn
nuôi các gi8ng heo.
Đ& góp ph>n vào vi c c%i thi n kh% năng sinh s%n chúng tơi ti,n hành đC tài “Kh3o
sát kh3 năng sinh s3n m5t s6 gi6ng heo t7i Xí Nghi8p Heo Gi6ng C0p I” ñưLc s
hư ng d/n c9a PGS.TS. Tr+nh Cơng Thành, có ph>n nghiêng vC kinh t, nhiCu hơn, đ&
tìm hi&u và đánh giá chung vC chi phí cho m2t nái lúc mang thai, cho m2t nái nuôi con
và m2t heo con theo m .

1


1.2 M9c tiêu c:a ñ2 tài
Kh%o sát so sánh kh% năng sinh s%n c9a m2t s8 gi8ng heo đưLc ni t@i Xí nghi p
heo gi8ng C#p I.
1.3 Yêu c;u c:a ñ2 tài
- Kh%o sát kh% năng sinh s%n c9a tGng cá th& nái trong tGng gi8ng.
- So sánh kh% năng sinh s%n giFa các nhóm gi8ng.
- Tính chi phí 1 ngày ni 1 nái ni con cho tGng nhóm gi8ng.

2


Chương 2
T2.1 Gi=i thi8u sơ lư?c Xí Nghi8p Heo Gi6ng C0p I
+ Tr@i c#p I ñ~t t@i s8 37/11 Phư ng Linh Xuân,Qu6n Th9 ĐDc, Tp.HCM. Cách
trung tâm thành ph8 kho%ng 18 km, cách Qu8c l2 1A vC hư ng tây kho%ng 700m, tr@i
n•m trên Qu8c l2 1K nên r#t thu6n ti n cho vi c giao thông, v6n chuy&n thDc ăn và
bán heo.
+ Trư c năm 1975, tr@i có tên là tr@i heo gi8ng Ch#n Hưng.
+ Sau năm 1975, tr@i sát nh6p thêm tr@i heo Quy,t Th•ng v/n giF tên cũ và tr c
thu2c Công Ty Chăn Nuôi Heo II qu%n lý.
+ Năm 1981, tr@i ñii tên thành Xí Nghi p Heo Gi8ng C#p I tr c thu2c s€ Nông
Nghi p và Phát Tri&n Nông Thôn Tp.HCM.
+ Năm 1984, Xí Nghi p Heo Gi8ng C#p I tr c thu2c Cơng Ty Chăn Ni II.
+ Tháng 10/1988, Xí nghi p sát nh6p thêm tr@i Vi t - B0, Xí Nghi p Heo Gi8ng tr c
thu2c Liên Hi p Xí Nghi p Chăn Ni Heo Tp.HCM.

+ Năm 1992, Xí Nghi p Heo Gi8ng C#p I tr c thu2c S€ Nông Nghi p và Phát Tri&n
Nông Thôn Tp.HCM.
+ TG năm 1997 ñ,n nay, Xí Nghi p Heo Gi8ng C#p I tr c thu2c Ting Cơng Ty
Nơng Nghi p Sài Gịn.
2.1.1 Ch@c năng
+ GiF và nhân gi8ng thu>n ñàn heo gi8ng ñưLc nh6p tG nư c ngồi vC.
+ Cung c#p heo đ c h6u b+ và heo nái h6u b+ thu>n và lai cho các cơ s€ chăn ni
và h2 gia đình t@i Tp.HCM và các t0nh.
+ Cung c#p tinh heo 4 gi8ng thu>n: Yorkshire (Y), Landrace (L), Duroc (D),
Pietrain (Pi) và tinh heo lai tG 4 gi8ng cho th+ trư ng chăn ni Tp.HCM và các t0nh.

2.1.2 Cơ c0u đàn
3


- Đ c khai thác

:

20 con

- Đ c h6u b+

:

50 con

- Nái sinh s%n

:

415 con

- Heo h6u b+

:

2248 con

- Heo con 28 – 60

:

721 con

- Heo con theo m

:

610 con

Ting ñàn

:

3454 con

S8 li u thu th6p t@i tr@i vào tháng 4/2008.
2.1.3 Cơ c0u tA ch@c
ĐDng ñ>u là ban giám ñ8c, k, đ,n là các phịng ban, th#p hơn nFa là các ti đưLc b8

trí cơng vi c khác nhau.
Cơ c#u ti chDc Xí Nghi p như sau:
T ng cơng ty nơng
nghi p Sài Gịn

Xí nghi p chăn
ni

Giám đ c
Phịng tài chính-k tốn

Phịng kĩ thu t

T nái
khơ ch a

T nái
ni con

T
h ub

T cơ
khí, đi n

T ch bi n
v n chuy n

T
b ov

B3ng 2.1: Sơ ñl cơ c#u ti chDc c9a tr@i Xí Nghi p Heo gi8ng C#p I
2.1.4 Các giai đo7n chBn gi6ng

4


+ Heo sơ sinh: Có ti tiên t8t , khơng d+ t6t, trAng lưLng trên 1,2 kg, ngo@i hình đ p,
có 12 núm tr€ lên và cách đCu nhau, b2 ph6n sinh d"c bình thư ng. Heo con đưLc
chAn thì b#m răng, b#m s8 tai, riêng heo cái thì c•t đi, sau đó sát trùng v,t c•t € tai
và đi b•ng cln Iode.
+ Heo 60 ngày tuii: Có trAng lưLng trên 15 kg, kh}e m@nh và vưLt tr2i so v i qu>n
th&, b2 ph6n sinh d"c l2 rõ và cân ñ8i.
+ Heo 150 ngày tuii: TrAng lưLng ñ@t 75 kg tr€ lên, ngo@i hình đ p, lơng da bóng
mưLt, b8n chân vFng ch•c, b2 ph6n sinh d"c phát tri&n bình thư ng. Heo kh}e m@nh
khơng m•c b nh truyCn nhi‚m hay b nh mãn tính.
+ Heo 240 ngày tuii: Giai ño@n này heo ñưLc chAn l a l>n cu8i cùng trư c khi
chuy&n vC chulng ch ph8i ho~c chAn bán. Heo ñ c h6u b+ thư ng ñưLc ki&m tra và
hu#n luy n trư c khi bán ho~c thay ñàn. Heo ph%i có ngo@i hình cân đ8i, khơng đ& heo
q m6p hay quá 8m, ñi ñDng vFng vàng, b2 ph6n sinh d"c phát tri&n bình thư ng và
l2 rõ. Heo có chân vFng ch•c, xương ch6u l n. Heo đ c có d+ch hồn to, l2 rõ. Heo
h6u b+ đưLc tiêm phịng đ>y đ9 theo quy trình c9a xí nghi p.
2.2 Gi=i thi8u sơ lư?c v2 các gi6ng heo thu;n
2.2.1 Heo Yorkshire
+ Nguln g8c nư c Anh, lúc ñ>u glm 3 nhóm:
- Heo Đ@i B@ch (Large White Yorkshire) có t>m vóc l n.
- Heo Trung B@ch (Middle White Yorkshire) t>m vóc nh}.
- Heo Ti&u B@ch (Small White Yorkshire) t>m vóc nh}.
+ Hai nhóm Ti&u B@ch và Trung B@ch có năng su#t kém và ngo@i hình x#u nên
khơng đưLc ưa chu2ng; cịn Đ@i B@ch có năng su#t cao, ngo@i hình đ p nên r#t ưa

chu2ng.
+ Lơng màu tr•ng ngà, tai đDng, m~t gãy, lưng thƒng, mình ng•n, chân th#p và d‚
thích nghi.
+ Heo ñ c kh% năng cho tinh cao, ch#t lưLng tinh t8t, t0 l ñ6u thai cao. TrAng lưLng
trư€ng thành ñ@t 300 – 350 kg/con.
+ Heo nái trAng lưLng trư€ng thành ñ@t tG 250 – 300 kg/con. Kh% năng sinh s%n t8t
ñp 10 – 12 con/i. M2t năm ñp kho%ng 2,2 lDa, heo ti,t sFa t8t. TrAng lưLng heo con sơ
sinh 1,2 – 1,4 kg/con.
5


+ Tăng trAng bình quân 650 – 700 g/con/ngày. Thu2c gi8ng heo n@c m , t0 l n@c
kho%ng 55 – 60 %.
2.2.2 Heo Landrace
+ Heo Đan M@ch: Danois: Danish Landrace.
+ Đây là gi8ng heo cho nhiCu n@c, nii ti,ng kh•p th, gi i. Heo xu#t sD tG Đan
M@ch, ñưLc nhà chăn ni ưa chu2ng du nh6p đ& làm gi8ng ni thu>n ho~c ñ& lai t@o
v i heo b%n xD t@o dịng cho n@c.
+ Dáng hình nêm, lơng da tr•ng tuyCn, dài địn, chân cao, móng dài và thƒng, tai to,
úp kín m~t ngã vC phía trư c, mơng n€.
+ Heo ñ c ch#t lưLng tinh t8t, t0 l ñ6u thai cao. Khi trư€ng thành có trAng lưLng
kho%ng 250 – 300 kg.
+ Heo cái kh% năng sinh s%n t8t, ñp 10 – 13 con/lDa. TrAng lưLng sơ sinh 1,2 – 1,4
kg/con. M2t năm ñp kho%ng 1,8 – 2,5 lDa. Heo nái có trAng lưLng tG 200 – 250 kg/con.
+ Kh% năng tăng trAng 700 – 800 g/ngày/con. MDc tiêu t8n thDc ăn 2,7 – 3 kg/1kg
tăng trAng.
+ Đây là gi8ng heo cho nhiCu n@c t0 l n@c 58 – 62 %.
2.2.3 Heo Duroc
+ Heo xu#t xD tG M„.
+ Có thân hình to khop, 4 chân vFng ch•c, móng chân đeo, có màu lơng tG đ} s6m

đ,n nâu nh@t. Tai to, m2t ph>n hai tai g6p vC phía trư c. Mơng vai n€ nang. MDc tăng
trAng tG 650 – 700 g/con/ngày.
+ Heo ñ c ch#t lưLng tinh t8t, t0 l ñ6u thai cao.
+ Heo cái sinh s%n kém ñp tG 7 – 9 con/lDa, ti,t sFa kém và nuôi con d€.
+ MDc tiêu t8n thDc ăn 2,8 – 3,2 kg thDc ăn/1 kg tăng trAng.
+ Đây là gi8ng heo cho nhiCu n@c, t0 l n@c cao tG 55 – 65 %.

2.2.4 Heo Pietrain
+ Nguln g8c tG B0 và cũng ñã phi bi,n kh•p nơi trên th, gi i như Pháp, M„,
Canada…
6


+ Heo có s•c lơng đen, bơng tr•ng, ít m , các b•p cơ l2 rõ dư i da, nh#t là ph>n
móng, đùi, lưng vai. Đây là heo nii ti,ng vC cho n@c nhưng nhu c>u dinh dư ng r#t
cao.
+ a 150 ngày tuii heo Pietrain ñ@t th& trAng trung bình 80 kg, đ2 dày m lưng dư i
10 mm, t0 l n@c trên quày th+t chi,m 65 % nhưng s n@c thơ, dai, ít có vân m hương
v+ khơng thơm ngon.
+ Heo thích nghi kém v i điCu ki n khí h6u q nóng, q l@nh, q {m, và d‚ m•c
các b nh vC dinh dư ng, sinh s%n, hơ h#p, tiêu hố.
+ NAc nái trư€ng thành có th& ñ@t 200 – 250 kg, heo nái m|i năm ñp 1,8 lDa, m|i
lDa ñ,n 8 – 9 con sơ sinh s8ng. Hi n nay heo ni thu>n r#t khó € quy mơ gia đình và
trang tr@i nh}, các tr@i l n thư ng ni đ& s%n xu#t đ c cu8i t@o dịng heo con ni th+t
ho~c s%n xu#t nAc lai 2 máu cho d‚ ni trong nhân dân, ho~c đ& c%i thi n ph{m ch#t
th+t và t0 l n@c trên m2t s8 gi8ng heo khác.
2.3 Đi2u ki8n chăm sóc, ni dưCng ñàn heo t7i tr7i
2.3.1 Cơ c0u chuDng tr7i
+ Tr@i heo Gi8ng C#p I có di n tích kho%ng 3 – 4ha, m2t ph>n di n tích dùng xây
d ng các cơng trình ph" như: nhà điCu hành, nhà t6p th&, nhà thay đl, phịng b%o v ,

kho cám, nhà ñ& máy phát ñi n, tháp nư c, b& nư c, h8 sát trùng, nhà cân xu#t s%n
ph{m, khu xm lý nư c th%i và ph>n còn l@i dùng xây d ng chulng tr@i.
+ Hư ng chulng: Chulng ñưLc xây d ng theo hư ng Đông – Nam (cma chulng
hư ng vC phía Đơng).
+ H th8ng chulng đưLc đ~t tên theo thD t A, B, C. GiFa các chulng có nhFng
hàng cây giúp điCu hồ khí h6u chulng ni.

2.3.1.1 ChuDng nuôi heo nái hFu bG, nái khô và nái chIa
Glm 3 chulng: S, R, Q. Chulng ñưLc thi,t k, theo ki&u chulng h€, nóc đơi, mái
lLp b•ng tơn fibrocement, d@ng chulng nCn, máng ăn b•ng xi măng ch@y dài theo dãy,
7


nư c u8ng sm d"ng núm c•n t đ2ng. Chulng có h th8ng phun sương và qu@t thơng
gió đ& làm mát.
- Chulng R: glm 4 dãy chulng song song, m|i dãy có 87 ơ cá th&, m|i ơ có
núm c•n riêng. Có h th8ng t%i thDc ăn t đ2ng. Đây là chulng nuôi nái chma.
- Chulng Q: glm 3 dãy chulng song song. Hai dãy g>n chulng R, m|i dãy có
60 ơ cá th&, m|i ơ có núm c•n riêng. Đây là 2 dãy nuôi nái khô, ch ph8i hay nhFng
nái ch6m lên gi8ng và 1 đ c thí tình. Dãy cịn l@i glm 4 ơ chulng t6p th& (m|i ô 10 –
12 con). Dùng nuôi nhFng nái y,u, thư ng thì b} tr8ng.
- Chulng S: glm 4 ơ, là d@ng chulng t6p th& (10 – 12 con), máng ăn bán t
đ2ng, nư c u8ng sm d"ng núm c•n t đ2ng, m|i ơ đCu có b& nư c. Chulng dành ni
heo nái h6u b+ đã đưLc tuy&n l a tG 5 tháng tuii tr€ lên.
2.3.1.2 ChuDng heo nái nuôi con
+ Glm 5 chulng: K, L, M, N, O. Các chulng đCu có ki&u h€, mái đơi, lLp b•ng
tơn fibrocement. Riêng chulng K ñưLc thi,t k, ki&u chulng nma h€ nma kín. M|i
chulng đCu có h th8ng phun sương, qu@t đ{y ñ>u dãy và qu@t hút gió cu8i dãy khi
tr i nóng và màn che ch•n khi tr i l@nh.
+ M|i chulng glm 2 dãy song song, m|i dãy có 20 ơ đưLc thi,t k, theo ki&u

chulng c9i song s•t, kích thư c m|i ô: 2,2m x 1,87m, ph>n chulng bên trái là 0,8m,
bên ph%i là 0,6m. Máng ăn heo m b•ng inox, sm d"ng núm u8ng cho heo m và chén
u8ng cho heo con. Trong m|i ơ chulng có bóng ñèn tròn ñ& sư€i #m và khay tròn t6p
ăn cho heo con.
2.3.1.3 ChuDng heo cai sJa ñ n 60 ngày tuAi
+ Glm 2 chulng C và I. Chulng C ñưLc chia ra thành ba chulng nh} C1, C2, C3.
Chulng I ngăn ra I1, I2, I3, I4.
+ Ki&u chulng kín, nóc đơi, mái lLp b•ng tơn fibrocement, d@ng chulng sàn, các ô
chulng ngăn cách nhau b•ng song s•t, máng ăn b•ng inox ch@y dAc theo ơ chulng,
máng u8ng b•ng núm c•n t đ2ng. Trong chulng có h th8ng đèn trịn đ& giF #m cho
heo khi tr i l@nh, h th8ng phun sương và qu@t thơng gió đ& làm gi%m nhi t ñ2 khi tr i
nóng.
2.3.1.4 ChuDng heo 60 – 90 ngày tuAi
8


Glm 2 chulng G và H. Đây là ki&u chulng h€, nóc đơi, mái lLp b•ng tơn
fibrocement, d@ng chulng t6p th&, m|i ơ 20 con, sàn chulng b•ng đan xi măng, sm
d"ng máng ăn bán t ñ2ng, nư c u8ng sm d"ng núm c•n t đ2ng. Chulng đưLc trang
b+ h th8ng phun sương và qu@t thơng gió đ& làm gi%m nhi t đ2 khi tr i nóng, đlng
th i € m|i cu8i chulng có kho%ng sân chơi ngồi n•ng và b& t•m.
2.3.1.5 ChuDng heo đLc và cái hFu bG
Glm 2 chulng A và B, ki&u chulng h€, nóc đơi, mái lLp b•ng tơn fibrocement, có
h th8ng phun sương làm mát. NCn chulng b•ng xi măng, m|i ơ chulng ngăn cách v i
nhau b•ng nhFng song s•t, cu8i m|i ơ có sân chơi và b& t•m.
- Chulng A: là ki&u chulng cá th& (m|i ô dành riêng cho 1 con), máng ăn b•ng xi
măng, nư c u8ng sm d"ng núm c•n t ñ2ng riêng.
- Chulng B: là ki&u chulng t6p th& (m|i ơ tG 10 – 12 con) có máng ăn bán t
đ2ng, nư c u8ng sm d"ng núm c•n t ñ2ng riêng.
2.3.1.6 ChuDng nuôi heo ñLc gi6ng

Chulng AO là nuôi heo ñ c làm vi c, glm 4 dãy bàn, đưLc thi,t k, theo ki&u
chulng kín, tr>n nhà đưLc đóng b•ng la phơng b•ng v6t li u cách nhi t. Chulng trang
b+ h th8ng làm mát glm: qu@t hút và giàn làm mát đ& nhi t đ2 ln in đ+nh € 22oC,
d@ng chulng cá th& v i di n tích 2m x 2m, ngăn cách nhau b•ng nhFng song s•t dAc,
nCn chulng làm b•ng xi măng, giFa 2 dãy có h th8ng thốt nư c và phân, máng ăn
b•ng inox, nư c u8ng sm d"ng núm c•n t đ2ng.

2.3.2 Th@c ăn
B3ng 2.2: Ting hLp kh{u ph>n các lo@i thDc ăn theo h@n tuii.
Lo7i
heo

Tên cám

Tiêu chuMn
Protein
NE
Ca
kg
(%) (kcal/kg) (%)
TĂ/con/ngày

9

P
Xơ
(%) (%)

Đ5 Mu6i
Mm NaCl

(%) (%)


Heo nAc

367
C.P

Heo khô
10A
chma
Heo nái
nuôi
10B
con
Heo con
Vitalac
t6p ăn
Heo tG
15-60
9100
ngày
tuii
Heo tG
60-90
9200
ngày
tuii
Heo h6u
S8 6

b+
Proconco
>50kg

2,5 – 3,2

15

3000

0,6

0,5

8

14

0,5

3

14

2300

0,75

0,6

10

14

0,5

T8i đa

18,5

3270

0,75

0,6

8

14

0,5

0,15

19,5

3250

0,8

0,6

2,6

9,1

0,5

1,2 – 1,5

17

3000

0,85 0,65

5,5

14

0,5

1,5 – 2

15

3000

0,8

0,55

5,5

14

0,5

2,5 – 3

18

3200

0,8

0,65

8

14

0,5

Ngồi ra xí nghi p lên k, ho@ch thu mua các ngun li u: B•p, t#m, cám, bánh d>u,
đ6u nành, b2t cá, b2t sị, premix,…đ& ti hLp kh{u ph>n dùng cho các lo@i heo khác
nh•m gi%m giá thành thDc ăn.
2.3.3 Kĩ thuFt ni dưCng chăm sóc
2.3.3.1 Ni dưCng chăm sóc heo hFu bG
+ Heo h6u b+ là nhFng thú dùng ñ& thay th, nhFng con nAc, nái ñang sinh s%n trong

tương lai. Sau khi tuy&n l a, heo h6u b+ ph%i đưLc chăm sóc ni dư ng đúng cách thì
m i phát huy h,t sDc sinh trư€ng, sinh s%n trong tương lai.
+ Heo h6u b+ thư ng ñưLc chAn lAc qua ít nh#t 4 th i ñi&m:
*Lúc 7 ngày tuii ñ8i v i heo đ c, vì nhFng con khơng đ@t tiêu chu{n làm gi8ng s†
thi,n ñi € th i ñi&m này, d+ch hồn cịn nh}, mau lành v,t thương. Đ8i v i heo cái
chAn lúc 21 ngày tuii: lúc này nên d a vào gia ph%, thành tích sinh s%n c9a b8 m , ơng
bà và ngo@i hình c9a heo con. Nên chAn nhFng con b" b{m, tăng trư€ng t8t, tr2i nh#t
trong đàn, khơng có nhFng khuy,t t6t, d+ hình, b2 ph6n sinh d"c khơng b#t bình
thư ng, s8 vú trên 12, các vú cách nhau ñCu ñ~n, heo lanh lLi không 9 r9, b nh t6t.
*Lúc cai sFa ho~c 60 – 70 ngày tuii: giai ño@n này chAn heo ñ& chuy&n qua khu
làm gi8ng ho~c nuôi th+t bán cho nơng dân ni th+t. Th i đi&m này cũng căn cD vào
ngo@i hình, s tăng trư€ng và sDc kh}e heo ñ& chAn.
10


*Giai đo@n 4 – 6 tháng tuii: th i kì này cũng d a vào sDc sinh trư€ng, s phát tri&n
t>m vóc, có th& cân đo ho~c n,u ni cá th& có th& ki&m tiêu t8n thDc ăn cho m|i kg
tăng trAng. Các d+ t6t n,u có s† d‚ dàng nh6n ra và có th& so sánh x,p c#p, phê ñi&m
theo tiêu chu{n ñ+nh s‡n (theo tiêu chu{n Nhà nư c hay tiêu chu{n cơ s€). NhFng con
khơng đ@t tiêu chu{n s† chuy&n ngay qua khu ni th+t đ& xu#t bán, ho~c thi,n đ c
ni v| xu#t th+t.
*Giai đo@n 7 – 10 tháng tuii: ñây là giai ño@n quy,t ñ+nh chAn lAc cu8i cùng, heo
ph%i có s phát tri&n t8t các chiCu đo, năng su#t sinh trư€ng cao, khơng m6p m khung
xương vFng ch•c, khơng d+ t6t, b2 vú đCu, núm l2 rõ khơng có vú lép, b2 ph6n sinh
d"c ñ>y ñ~n, phát tri&n t8t, lanh l nhưng không nhút nhát sL hãi ho~c hung dF. a giai
ño@n này c>n chú ý đ,n tính hăng c9a heo đ c: chúng thư ng hay chlm nh%y lên lưng
nhau th c hi n ph%n x@ giao ph8i và có th& xu#t ti,t ch#t d+ch tG dương v6t. NhFng
ñ c quá m6p, d+ch hồn kém phát tri&n, ho~c phát tri&n khơng đCu, y,u chân, nDt hư
móng, viêm kh p, d+ch hồn {n… nên lo@i th%i.
+ Đ8i v i heo nái c>n ph%i có bi&u hi n ñ2ng d"c l>n ñ>u. Cư ng ñ2 ñ2ng d"c l>n

ñ>u m@nh hay y,u, l2 rõ hay âm th>m cho th#y kh% năng phát d"c c9a nái trong tương
lai. NhFng nái quá m6p, b2 vú x#u, quá nhút nhát hay q hung dF, khơng bi&u l2
đ2ng d"c d,n 10 tháng tuii thì nên th%i lo@i.
+ Heo h6u b+ cho ăn các lo@i thDc ăn s8 6, s8 7, s8 8, s8 9 ph%i dành th c li u t8t đ&
pha tr2n, cho ăn đúng lưLng khơng q dư mà không quá thi,u. TG 5 – 6 tháng tuii có
th& ph%i h@n ch, đ+nh lưLng thDc ăn đ& tránh hi n tưLng m6p m kém kh% năng sinh
s%n. N,u nghi ng thDc ăn kém ph{m ch#t c>n thay ñii ngay, có th& bi túc sinh t8
ADE đ& h| trL s sinh trư€ng phát d"c. Trong 1 s8 tr@i có th& b8 trí sân c} hay sân cát
cho heo h6u b+ v6n ñ2ng ñ& phát tri&n khung xương, cơ, chân móng kh}e m@nh, ch8ng
tích lũy m .
+ Chulng tr@i ph%i thống mát, có đ2 d8c thốt nư c d‚ dàng, có đ2 nhám vGa đ9,
khơng trơn trLt hay gl ghC làm hư móng. Ph%i có bi n pháp ch8ng l@nh, ch8ng nóng,
ch8ng gió lùa mưa t@t. Khơng ni nh8t q ch6t h p, n,u ni chung c>n chú ý đ,n
s tương đương t>m vóc, khơng nh8t ni chung nhiCu con có nhiCu t>m vóc th& trAng
khác xa nhau.
11


+ NhFng heo h6u b+ khơng đ@t tiêu chu{n làm gi8ng ph%i nhanh chóng lo@i, ni
hay bán th+t ngay và tuy&n chAn heo khác nuôi thay th,, không nên nuôi kéo dài t8n
kém.
2.3.3.2 Ni dưCng chăm sóc heo đLc gi6ng
*Buii sáng
- Ki&m tra tồn đàn.
- Ki&m tra xem cám cịn dư hay không.
- Ki&m tra th& tr@ng heo, phân, ph%n Dng v i ngư i ñ& phát hi n b nh.
- Ki&m tra nư c u8ng.
- V sinh máng ăn, cho ăn.
+ ThDc ăn cho ñ c sinh s%n v i ñ+nh mDc ăn là 2,5 kg/con/ngày, ph{m ch#t th c
li u ph%i t8t khơng hư móc đóng vón, mAt, ki,n, sâu…N,u có thDc ăn xanh càng t8t đ&

tránh táo bón. Có th& cung c#p thêm sinh t8 ADE khi c>n.
+ ĐiCu tr+ nhFng con b nh.
+ Ghi chép si sách, dAn phân, t•m cho nAc và v sinh chulng tr@i.
*Buii chiCu
- Ki&m tra tồn đàn.
- V sinh máng ăn, cho ăn.
- ĐiCu tr+ nhFng con b+ b nh, ghi chép si sách.
- V sinh xung quanh chulng.
Chú ý: Đ c ñưLc khai thác tinh vào buii sáng lúc 5 – 6 gi , m|i l>n khai thác cách
nhau 3 – 4 ngày.

2.3.3.3 Ni dưCng chăm sóc nái mang thai
+ Sau khi ph8i gi8ng 21 ngày khơng th#y nái đ2ng d"c tr€ l@i xem như đã mang
thai. Có th& dùng thi,t b+ siêu âm đ& ch{n đốn nái mang thai nhưng t8n cơng và chi
phí mua máy. Th i gian mang thai kéo dài tG 114 – 115 ngày (3 tháng, 3 tu>n, 3 ngày).
N,u nái mang thai nhiCu con có kh% năng sinh tG ngày 113, n,u ít con có th& sinh tG
ngày 115 – 118. Nhưng n,u nái sinh s m tG ngày 108 tr€ l@i thư ng r#t khó ni con
12


dù cho có sFa nhưng con r#t y,u t, sDc bú m kém, sDc ñC kháng kém, nên t0 l ni
s8ng r#t th#p. Trong th i kì mang thai có th& chia ra làm 2 giai đo@n:
*Giai đo7n chIa kì I
Thư ng kéo dài kho%ng 60 ngày, th i kì này phơi và thai cùng nh}, sm d"ng ít ch#t
trong máu c9a m , dư ng ch#t còn l@i nái dùng ñ& d trF t@o sFa sau này. Thi,u dư ng
ch#t trong thDc ăn heo nái giai đo@n này có %nh hư€ng x#u đ,n s phát tri&n c9a phơi
thai như tăng hi n tưLng tiêu phơi, nái cịn ít thai s8ng khi đp mà chDa nhiCu thai khơ
(thai g|). ThGa dư ng ch#t cũng gây %nh hư€ng tiêu phôi và làm nái tr€ nên m6p m .
Nái khi cai sFa q g>y 8m l@i khơng d trF đ9 dư ng ch#t trong giai ño@n này s† b+
thi,u sFa khi cho con bú trong lDa đp k, ti,p. Vì v6y ph%i ñ+nh lưLng thDc ăn cho nái €

giai ño@n này h,t sDc ch~t ch†. C" th&:
-Nái m6p 2kg thDc ăn h|n hLp 10A/con/ngày.
-Nái trung bình 2,5kg thDc ăn h|n hLp 10A/con/ngày.
-Nái g>y 3kg thDc ăn h|n hLp 10A/con/ngày.
Vai trò c9a b>u ti&u khí h6u cũng r#t quan trAng, nái c>n đưLc n tĩnh, nhi t đ2 {m
đ2 chulng ni thích hLp, v i ñiCu ki n Vi t Nam ñ2 {m trung bình 75 – 80 % là đ@t
u c>u. Nhi t đ2 q nóng làm cho nái tiêu th" ít nư c có %nh hư€ng x#u đ,n thai và
thai s8ng. Chulng ph%i khơ ráo có đ2 nhám thích hLp, khơng trơn trLt d‚ gây té ngã.
Nên nuôi nái trong ô chulng có ngăn ăn đ+nh lưLng, n,u ni chung thì khơng nh8t
nhiCu con ch6t ch2i, khác t>m vóc, s tranh ăn d‚ x%y ra tình tr@ng đánh c•n nhau và
phân hóa thành nhFng con quá m6p ho~c quá g>y. ThDc ăn ph%i cân b•ng dư ng ch#t,
tránh dư năng lưLng, ch#t béo, thi,u xơ gây táo bón.

*Giai đo7n chJa kì II
Kho%ng 54 – 55 ngày, th i kì này thai ñã l n sm d"ng nhiCu dư ng ch#t trong máu
c9a m đ& phát tri&n, do đó thi,u dư ng ch#t trong thDc ăn c9a nái s† làm cho heo con
sơ sinh nh} vóc, khó ni, t0 l hao h"t cao. Nhưng n,u quá dư thGa dư ng ch#t bào
thai s† tăng trAng nhiCu, tr€ nên l n vóc làm cho nái đp khó, đp khơng ra, ph%i can
thi p kéo thai móc thai gây tin thương b2 sinh d"c làm nái viêm nhi‚m, m#t sFa, ho~c
13


b+ ngh†n t•c 8ng sinh d"c (ci tm cung, 8ng d/n trDng) tr€ nên vơ sinh. Vì v6y € th i kì
này cũng c>n phân nhóm nái theo th& vóc ñ& cung c#p mDc ăn thích hLp:
-Nái m6p 1,5kg thDc ăn h|n hLp 10A/con/ ngày.
-Nái trung bình 2kg thDc ăn h|n hLp 10A/con/ngày.
-Nái g>y 2,5kg thDc ăn h|n hLp 10Acon/ngày.
a giai đo@n này n,u quan sát vùng hơng có th& đốn bi,t nái mang ít hay nhiCu thai
đ& có mDc ăn phù hLp.
S phát tri&n b sFa € cu8i giai ño@n cũng d báo kh% năng ti,t sFa c9a nái đ& có

ch, đ2 ni thích hLp tránh tình trang nái dư sFa sau ñp ho~c kém sFa.
Khác v i th i kì I, th i kì này nái c>n cho v6n đ2ng (n,u có điCu ki n) đ& có h cơ
t8t, chân kh}e, khung xương ch6u n€ r2ng (ñ8i v i nái s•p đp lDa đ>u), nên cho nái ra
sân c} hay sân cát v6n đ2ng tùy thích, ti,p xúc v i mơi trư ng t nhiên, đ& tăng sDc ñC
kháng b nh và cũng nh ñó gia tăng hàm lưLng kháng th& ch8ng b nh cho heo con
trong sFa đ>u.
a th i kì này, t>m vóc nái n~ng nC chulng tr@i ph%i khơ nhám tránh trơn trLt, b>u
ti&u khí h6u ph%i thích hLp: thống mát tránh gió lùa mưa t@t, tránh lùa d i chulng ñi
xa, tránh nh8t chung nhiCu nái ch6t ch2i. N,u có điCu ki n nên ni riêng tGng con
trư c ngày đp 15 – 20 ngày ñ& d‚ ñ+nh mDc thDc ăn, d‚ theo dõi tình tr@ng sDc kh}e,
d‚ v sinh kĩ b2 ph6n vú và b2 sinh d"c, v sinh kĩ chulng ñp, chăm sóc v,t thương
hay bAc m9 trên mình nái, d‚ theo dõi tình tr@ng táo bón c9a nái.
Nói chung, trong th i gian mang thai tránh ñ& cho nái dư thGa dư ng ch#t, tr€ nên
quá m6p, nái m6p thư ng lư i r~n, đp ch6m, d‚ gây tình tr@ng ng2p thai, ch,t thai hay
h@ thai, và sau khi ñp d‚ m•c h2i chDng M.M.A. Nái m6p ch+u nóng kém d‚ b+ say
nóng, say n•ng gây ch,t, xoay tr€ ch6m, v"ng vC d‚ ñè ch,t con.
Tuy nhiên n,u nái mang thai quá g>y, l@i sinh nhiCu thai thì bào thai nh} vóc, sDc
s8ng khơng cao sau khi đp ra, và nái thi,u sFa kém sFa cho con bú. Nái g>y nuôi nhiCu
con thì con èo u2t, d‚ m•c nhiCu b nh, b%n thân nái cũng d‚ b+ b@i, y,u chân, ch6m lên
gi8ng l@i sau cai sFa.
2.3.3.4 Chăm sóc nái đO và heo con sơ sinh
+ Nơi nái đp ph%i có b>u ti&u khí h6u thích hLp, thống mát, n tĩnh. Nhi t đ2 cao
h>m nóng khơng thơng thống làm cho nái th€ m t, lư i r~n, ñp ch6m gây ng2p nhiCu
14


heo con. S ln ào, l@ ngư i chăm sóc, s hi n di n c9a thú l@ như chó mèo có th& làm
cho nái ho%ng sL ho~c hung dF có ph%n Dng t v , ngưng đp ho~c đp ch6m, s8 heo con
tm vong lúc đp tăng cao.
+ Thơng thư ng m|i 15 – 20 phút nái h@ thai 1 con, cũng có khi nái h@ thai liên ti,p

nhiCu con rli ngưng ngh0 m2t th i gian. N,u h@ thai bình thư ng thì trong vịng 3 – 4h
nái ñp h,t s8 con và nhau ñưLc t8ng ra sau cùng. NhFng nái t8ng nhau ra hàng lo@t sau
chót thư ng ít b+ viêm nhi‚m đư ng sinh d"c vì lá nhau như là ch#t “lau rma” t8ng khD
các ch#t d+ch h6u s%n ra kh}i 8ng sinh d"c. Trái l@i nhFng nái có thai ch,t trư c khi
sinh, t>m vóc l n, cịn n•m trong bAc nhau; thì nái ít r~n, ch6m đp nhFng thai này và
có %nh hư€ng x#u ñ,n nhFng thai còn s8ng bên trong (tăng t0 l heo ng2p, ch,t trong
lúc sinh: ch,t tươi). C>n c%nh giác các trư ng hLp heo nái ñang h@ thai nhanh b|ng
nhiên ngưng đp, cư ng đ2 r~n y,u ph%i có bi n pháp can thi p k+p th i nhFng thai ch,t
trư c khi sinh, cDu s8ng nhFng thai còn s8ng trong b"ng nái. Cũng có trư ng hLp sau
khi t8ng h,t s8 nhau (t8ng s8 con ñp ra), v/n còn k t l@i m2t con cu8i cùng, con này
thư ng to và cũng do nái m t, ng9 nên khơng r~n đp ra k+p th i. K t con như v6y
thư ng gây ch,t sau vài gi , thai và nhau b+ sình th8i gây viêm nhi‚m trùng n~ng cho
nái, s8t cao, b} ăn, m#t sFa…ch,t nhiCu heo con vì đói.
+ Khơng nên can thi p b•ng oxytocin khi chưa h@ thai ñ>u tiên, n,u c>n thi,t nên
khám vùng l| xương ch6u. Không nên chAc tay sâu vào bên trong vì khơng c>n thi,t
và gây nhi‚m trùng tm cung, ñó là chưa k& nhFng l>n thAc sâu nhiCu l>n làm r8i lo@n
nhu đ2ng đ{y heo con ra ngồi c9a b2 ph6n sinh d"c nái, làm ñau nái, nái ngưng ñp
m2t th i gian sau ñó.
+ NhiCu trư ng hLp nái đp con cịn n•m trong bAc nhau, c>n nhanh chóng xé bAc đ&
heo th€ khơng b+ ch,t ng2p. Sau khi nái ñp h,t con, nhau s† t8ng ra (s8 lá nhau b•ng s8
con), khi nái cho con bú n,u đi th}ng thì xem như khơng cịn sót con sót nhau.
Nhưng n,u như cho con bú, nái v/n còn cong đi (đi qu#n m2t vịng cong) và n,u
quan sát kĩ có th& th0nh tho%ng nái nín th€, ép b"ng, thì xem như v/n còn k t con hay
k t nhau chưa t8ng ra. D#u hi u cong đi thư ng báo hi u r#t chính xác tình tr@ng sót
nhau hay sót con. Riêng € nái sót con x%y ra nhiCu hơn sót nhau so v i nhFng thú
khác.
15


+ Trong khi ñp, nhiCu nái thư ng ñDng d6y, ñi u8ng nư c, ho~c ñi phân, ñi ti&u và

tr€ bC n•m đ& ti,p t"c h@ thai, có l† do thai n•m trong 2 sGng tm cung phân b8 2 bên
b"ng, và vi c tr€ bC n•m là cách thDc ñ& d‚ h@ thai theo t6p quán t nhiên. Do v6y th#y
nái đp m2t vài con rli ngh0, thì nên ñ cho ñDng d6y ñi m2t vòng và tác ñ2ng ñ,n các
vú ñ8i di n ñ& cho nái tr€ bC n•m (n,u mu8n nái n•m bên ph%i thì xoa n•n b vú, hàng
vú bên trái và ngưLc l@i).
+ Trư c khi nái ñp c>n làm v sinh s@ch s† vùng h2i âm (kho%ng giFa âm h2 v i
h6u môn) vùng này thư ng chDa nhiCu l p nhăn, da ch,t ch#t b{n ho~c phân dính,
chúng d‚ v#y nhi‚m vào âm đ@o khi can thi p móc thai. Nên c•t s@ch lơng đi đ&
tránh tình tr@ng nái qu{y đi khi r~n ñp làm văng, phát tán d+ch nh>y (s%n d+ch), ho~c
d+ch h6u s%n, ho~c m9 (khi b+ viêm ñư ng sinh d"c). Vi c c•t lơng đi cũng có lLi
cho ch9 ni trong vi c đốn bi,t kho%ng cách giFa 2 lDa đp c9a nái (lơng đi ra dài
thì kho%ng cách giFa 2 lDa ñp dài và ngưLc l@i). M2t s8 tr@i ch9 trương c•t đi heo
nái nhưng như v6y s† m#t đi d#u hi u báo tình tr@ng sót con sau khi đp.
+ Nái b+ h>m nóng th€ m t ít r~n đp thì nên ch8ng nóng cho nái b•ng cách lau mát
nhiCu l>n, chư m l@nh vùng ñ>u, ho~c điCu ch0nh b>u ti&u khí h6u n,u có điCu ki n,
nh đó có th& giúp nái h@ thai nhanh ít tm vong cho bào thai.
+ M2t s8 nái khi s•p ñp thư ng b+ sưng phù âm môn r#t n~ng và n,u nái r~n đp q
m@nh ho~c dùng thu8c kích thích r~n đp, có th& gây v âm mơn, xu#t huy,t, c>n có
bi n pháp c>m máu k+p th i (dùng k p m@ch máu và ch0 c2t m@ch máu), tránh tm vong
cho nái.
+ Sau khi r i kh}i b"ng m , heo con sơ sinh c>n ñưLc xách d8c ngưLc ñ>u cho
nư c nh n trong xoang mi ng và mũi ch%y ra ngồi, khơng ch%y ngưLc vào khí qu%n
gây s8c. Vi c xách d8c ngưLc cũng giúp máu dln vC não trên nhFng con b+ ng2p nh
đó não khơng b+ tê li t. Nên n•m ch~t cu8n r8n tránh xu#t huy,t sau khi ñDt r i v i
cu8n nhau cịn n•m trong b2 ph6n sinh d"c heo nái. Nên quan sát kĩ đ& phát hi n tình
tr@ng heo con b+ ng2p: da tím tái, giãn cơ, heo mCm nhũn khơng cm đ2ng. G~p trư ng
hLp này ph%i nhanh chóng dùng khăn s@ch lau móc nh t trong xoang mi ng, m€ r2ng
mi ng và dùng tay bóp llng ng c 60 l>n/phút đ& t@o s khơng khí phii. Có th& ph%i tác
đ2ng như th, trong vịng 15 – 20 phút k,t hLp v i vi c lau m€ r2ng mi ng m|i 2 -3
phút/l>n thì heo có th& hli ph"c, cm đ2ng v~n mình, kêu…

16