Tác động của việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ của các nước chủ nhà đến FDI vào ở các nước ASEAN và khuyến nghị cho việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC NGOI THNG
o0o




Công trình tham d Cuc thi
Sinh viên nghiên cu khoa hc Trng i hc Ngoi thng 2013



Tên công trình:
TÁC NG CA VIC BO H QUYN
S HU TRÍ TU CA CÁC NC CH NHÀ
N FDI VÀO  CÁC NC ASEAN VÀ
KHUYN NGH CHO VIT NAM




Nhóm ngành: Kinh doanh và Qun lý 3 (KD)




Hà Ni, tháng 5 nm 2013

i
MC LC

MC LC i
DANH MC CÁC T VIT TT iii
DANH MC CÁC HÌNH VÀ BNG BIU TRONG  TÀI v
LI M U 1
CHNG 1: CÁC YU T TÁC NG N FDI VÀ TNG QUAN
V QUYN S HU TRÍ TU TI CÁC NC ASEAN 5
1. Khái quát chung v đu t trc tip nc ngoài (FDI) và các yu t tác
đng ti FDI 5
1.1. Khái nim và đc đim ca đu t trc tip nc ngoài 5
1.1.1. Khái nim đu t trc tip nc ngoài 5
1.1.2. c đim ca đu t trc tip nc ngoài 8
1.2. Các yu t tác đng đn dòng vn FDI t góc đ nc tip nhn đu t 9
1.2.1. Các yu t kinh t 10
1.2.2. Các yu t phi kinh t 14
1.2.2.1. Khung chính sách 14
1.2.2.2. Yu t to điu kin thun li cho kinh doanh 16
2. Tng quan v quyn s hu trí tu 17
2.1. Khái nim s hu trí tu 17
2.2. Khái nim quyn s hu trí tu 18
2.3. i tng ca quyn S hu trí tu 18
2.4. Mc đích ca vic bo h quyn S hu trí tu 21
2.5. Mt s hip đnh v quyn s hu trí tu trên th gii mà các quc
gia ASEAN tham gia 22
CHNG 2: TÁC NG CA VIC BO H QUYN S HU TRÍ
TU N VIC THU HÚT FDI CA CÁC NC CH NHÀ ASEAN 26
1. Chính sách bo h quyn SHTT và lung FDI vào các nc ASEAN 26
1.1. Chính sách bo h quyn SHTT ca các nc Asean 26
ii

1.2. Xu hng FDI vào các nc Asean 32

2. Phân tích tác đng ca chính sách bo h quyn SHTT ti FDI (phân
tích đnh tính và đnh lng) 37
2.1. Phân tích đnh tính 37
2.2. Phân tích đnh lng 41
2.2.1. C s lý thuyt ca mô hình 41
2.2.2. Gii thiu mô hình 43
Chng III: MT S KHUYN NGH I VI VIT NAM LIÊN
QUAN TI BO H QUYN S HU TRÍ TU NHM TNG
CNG THU HÚT FDI TI VIT NAM 50
1. Tình hình bo h IPR ti Vit Nam 50
1.1. C s pháp lí cho hot đng bo h SHTT ti Vit Nam 50
1.1.1. H thng t chc ch đo hot đng và qun lý s hu công nghip 50
1.1.2. H thng đm bo thc thi quyn s hu công nghip 51
1.1.3. Các Công c và Hip c Quc t v lnh vc S hu Trí tu, các t
chc và các hip đnh quc t s hu trí tu Vit Nam tham gia 52
1.2. ánh giá các chính sách bo h quyn SHTT đã và đang thc hin
ti Vit Nam 53
2. Mt s khuyn ngh nhm tng cng thu hút FDI vào Vit Nam liên
quan đn IPR 57
2.1. Nhóm khuyn ngh tm vi mô 57
2.2. Nhóm khuyn ngh tm v mô 60
KT LUN 63
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 65
PH LC 68
iii

DANH MC CÁC T VIT TT

Danh mc t vit tt ting Anh

ASEAN Association of Southeast Asian
Nations
Hip hi các quc gia ông Nam
Á
BTA Bilateral Trade Agreement Hip đnh thng mi song
phng
CAP Common Agricultural Policy Chính sách nông nghip chung
DISM Department of Intellectual
Property, Standardization and
Metrology
Cc Tiêu chun s hu trí tu và
o lng
FDI Foreign direct investment u t trc tip nc ngoài
FTA Free Trade Agreement Hip đnh thng mi t do
GDP Gross domestic product Tng sn phm quc ni
IDA International Development
Association
Hip hi Phát trin quc t
IMF International Monetary Fund Qu tin t quc t
IP Intellectual Property S hu trí tu
IPOS Intellectual Property Office of
Singapore
Cc S hu trí tu Singapore
IPR Intellectual Property Right Quyn s hu trí tu
M&A Mergers And Acquisitions Mua bán và sáp nhp
MDTCC The Ministry of Domestic Trade,
Co-operatives and Consumerism
B Thng mi trong nc và
tiêu dùng
MNE Multinational Enterprise Công ty đa quc gia

MyIPO Intellectual Property Corporation
Of Malaysia
Tng công ty S hu trí tu
Malaysia
OECD Organisation for Economic Co-
operation and Development
T chc hp tác và phát trin
kinh t
PCT Patent Cooperation Treaty Hip c Hp tác bng sáng ch
POP population Dân s
R&D Research and development Nghiên cu và phát trin
TNC Transnational corporations Công ty xuyên quc gia
TRIPs Trade Related Aspects of
Intellectual Property Rights
Hip đnh liên quan đn quyn s
hu trí tu
UNCTAD

United Nations Conference on
Trade and Development
C quan thng mi và phát trin
LHQ
WB World Bank Ngân hàng th gii
WIPO World Intellectual Property
Organization
T chc S hu trí tu th gii
WTO World Trade Organization T chc thng mi th gii


iv

Danh mc t vit tt ting Vit


T vit tt Ting Vit
TNN u t nc ngoài
SHTT S hu trí tu
CNH,HH Công nghip hóa – Hin đi hóa
TM Thng mi


v
DANH MC CÁC HÌNH VÀ BNG BIU TRONG  TÀI



Danh mc các hình
Hình 1: Lung vn FDI chy vào  các nc ASEAN giai đon 2000-2011 33
Hình 2: Lung vn FDI vào và ra  khu vcASEAN giai đon 2000-2011 34
Hình 3: Top 5 lnh vc thu hút FDI sch, 2009-2011 36



Danh mc các bng

Bng 1: Kt qu c lng mô hình RE bng phng pháp GLS 45
Bng 2: Kt qu c lng mô hình hi quy gp 46
Bng 3: Ma trn tng quan 48

1
LI M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Toàn cu hóa và cùng s dch chuyn vn t đu t trc tip nc ngoài (FDI)
đã to nên s thay đi trong c cu các yu t to nên giá tr hàng hoá và đóng góp
tích cc ca khu vc đu t trc tip nc ngoài (FDI) vào vic thc hin các mc
tiêu kinh t xã hi nh b sung vn, to công n vic làm, chuyn giao công ngh,
làm thay đi c cu kinh t cng nh góp phn tng trng kinh t và m ra nhiu
trin vng hp tác đa phng, cng c v trí ca nc nhn đu t, trong đó có Vit
Nam và các nc trong khu vc Asean.
c bit, khi mà nhiu nc đã chuyn sang nn kinh t tri thc thì hàm lng
trí tu trong sn phm và dch v ngày càng ln lên, tr thành mt yu t quyt đnh
tính cnh tranh. Theo đó, s hu trí tu không còn là "mt khái nim pháp lý m
h" mà có nh hng sâu sc đn mi mt ca đi sng vn hóa, xã hi và thc
s tr thành "mt công c đc lc" đ phát trin kinh t (Kamil Idris). Ngoài ra,
vic bo h sáng ch, công ngh mi cng là mt công c đ khuyn khích đu t,
chuyn giao công ngh mi.
Vy, nâng cao bo h quyn s hu trí tu liu có tác đng tích cc đn vic
thu hút FDI  các nc nói chung mà còn tác đng đn các nc ASEAN và Vit
Nam nói riêng nh th nào?  tr li cho câu hi trên, nhóm nghiên cu đã quyt
đnh thc hin đ tài “Tác đng ca vic bo h quyn s hu trí tu ca các
nc ch nhà đn FDI vào  các nc ASEAN và khuyn ngh cho Vit Nam”
cng nh đa ra các khuyn ngh chính sách vi mô, v mô đ thông qua vic tng
cng bo h quyn s hu trí tu, t đó làm tng FDI vào Vit Nam.
2. Tng quan tình hình nghiên cu
Trên th gii có rt nhiu nghiên cu v nh hng ca bo h quyn s hu
trí tu đn FDI  nhiu quc gia c đnh tính ln đnh lng. Các nghiên cu ca
WIPO (T chc S hu trí tu th gii) trong 30 nm gn đây đu cho thy tng
cng s hu trí tu có tác đng tích cc đn thu hút FDI; mc đ m ca kinh t,

2
tc đ tng trng ca nn kinh t và đu t cng là yu t quyt đnh quan trng

ca FDI. Nhng phát hin ca các nghiên cu cho thy rng vic tng cng s hu
trí tu ch là mt thành phn ca nhiu yu t cn thit đ ti đa hóa tim nng ca
các nc đang phát trin đ thu hút FDI. Bên cnh đó, nu hàng rào bo h quyn
s hu trí tu quá mnh cng không tt cho nn kinh t nc nhn đu t, qua đó
nh hng tiêu cc đn thu hút FDI. Tuy nhiên, WIPO cha công b mt nghiên
cu nào riêng cho Vit Nam và các nc Asean.
Mt s nghiên cu tiêu biu mà nhóm nghiên cu đã tip cn và tham kho
- Intellectual Property Rights, Investment Climate and FDI in Developing
Countries - Samuel Adams - Ghana Institute of Management and Public
administration (2010) nghiên cu 75 quc gia phát trin trong khong thi gian 19
nm (1985 - 2003) cho thy nh hng tích cc đn tng FDI ca vic bo h
quyn s hu trí tu
- Intellectual Property Rights And Foreign Direct Investment - Keith E.
Maskus. Bài nghiên cu xem xét các lý thuyt và bng chng v cách s hu trí tu
gây nh hng đn các quyt đnh v đu t trc tip nc ngoài và chuyn giao
công ngh. Các du hiu cho thy tng cng quyn s hu trí tu là mt s khuyn
khích hiu qu cho FDI vào.
- The role of Intellectual Property Rights in the relationship between
Foreign Direct Investment and Growth – Mila Kashchiva, Clemson University
(2011). Nghiên cu s dng k thut d liu bng nng đng và mt mu ca 103
quc gia trên 1970-2009, cho thy rng mc dù FDI và s hu trí tu có tác đng
tích cc v tng trng kinh t, nhng nu quyn s hu trí tu quá ln s gim nh
tác đng tng trng ca FDI. Hn na,  cp cao nht ca FDI, dng nh bo h
quyn s hu trí tu lng lo hn có th trong thc t làm tng tc đ tng trng.
 Vit Nam, các nghiên cu v quyn s hu trí tu mi ch ch ra tác đng
ca nó đn vic thu hút FDI nói chung ch cha có nghiên cu nào c th là nh
hng ca IPR vào Vit Nam nh th nào còn các nghiên cu v FDI thì cng
cha xây dng mô hình đánh giá tác đng đn FDI có bin liên quan đn IPR.

3

- Xu hng phát trin ca h thng pháp lut bo h quyn s hu trí
tu trong tin trình hi nhp kinh t quc t, Nguyn Th Qu Anh, Tp chí khoa
hc pháp lý, s 2 nm 2009
- ,Xác đnh hành vi cnh tranh không lành mnh và hành vi hn ch
cnh tranh liên quan đn quyn s hu công nghip theo quy đnh ca pháp
lut Vit Nam, Nguyn Nh Qunh, Tp chí Lut hc, (5/2009).
- Các nhân t tác đng đn vic thu hút FDI vào mt đa phng  Vit
Nam, Nguyn Mnh Toàn - Trng i hc Kinh t, i hc à Nng, TP CHÍ
KHOA HC VÀ CÔNG NGH, I HC À NNG - S 5(40).2010
 tài ca nhóm s trc tip nghiên cu nh hng ca bo h quyn s hu
trí tu đn thu hút FDI đn các nc Asean thông qua xây dng mô hình kinh t
lng, đng thi t vic tham kho các nghiên cu quc t và thc t nn kinh t
Vit Nam, nhóm đa ra mt s khuyn ngh chính sách đ tn dng tt mi quan h
gia quyn s hu trí tu và FDI.
3. i tng nghiên cu và mc tiêu nghiên cu
3.1 i tng nghiên cu
 tài nghiên cu vic bo h quyn s hu trí tu và FDI trên c s lí lun và
thc tin  các nc ASEAN, t đó khuyn ngh gii pháp thu hút FDI liên quan
đn bo h quyn s hu trí tu  Vit Nam
3.2 Mc tiêu nghiên cu
 tài tp trung tìm hiu tác đng ca vic bo h quyn s hu trí tu đn vic
thu hút FDI ca các nc ASEAN nói chung, qua đó tìm ra gii pháp cho Vit Nam.
4. Phng pháp nghiên cu
S dng các phng pháp thng kê, phng pháp đnh lng và đnh tính, thu
thp d liu t ý kin ca các chuyên gia và các đi tng có liên quan, bin chng
kinh t; các phng pháp mô hình hoá x lí thng kê.
S dng các công c ca mô hình toán kinh t, các phng pháp d báo kinh
t, ng dng các phn mm và các công c ca máy tính đ x lí d liu và các

4

công c tìm kim thông tin nh là STATA, mng Internet, các tài liu ti các din
đàn T đó, rút ra các kt lun cho các vn đ cn nghiên cu.
5. Phm vi nghiên cu
 tài nghiên cu trong phm vi 9 nc ASEAN ( Vit Nam, Lào,
Campuchia, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Brunei, Philipin và Singapore ) trong
vòng 11 nm t 2000 – 2010.
6. Kt qu nghiên cu d kin
- Tìm ra nh hng ca vic bo h quyn s hu trí tu  các nc ch nhà
đn FDI vào các nc ASEAN
-  xut các khuyn ngh gii pháp đ thu hút FDI thông qua các chính sách
v s hu trí tu cho Vit Nam
- Báo cáo tng thut v tình hình FDI và nh hng ca vic bo h quyn s
hu trí tu
- Bài báo trên các tp chí kinh t
7. Kt cu ca đ tài
Ngoài Li nói đu, Kt lun và các Ph lc, đ tài đc kt cu thành ba
chng:
Chng I: Tng quan v quyn s hu trí tu ca các nc ASEAN
Chng II: Tác đng ca vic bo h quyn SHTT đn vic thu hút FDI ca
các nc ch nhà ASEAN
Chng III: Mt s khuyn ngh đi vi Vit Nam liên ti bo h quyn s
hu trí tu nhm tng cng thu hút FDI ti Vit Nam

5
CHNG 1: CÁC YU T TÁC NG N FDI VÀ TNG
QUAN V QUYN S HU TRÍ TU TI CÁC NC ASEAN

1. Khái quát chung v đu t trc tip nc ngoài (FDI) và các yu t tác
đng ti FDI
1.1. Khái nim và đc đim ca đu t trc tip nc ngoài

1.1.1. Khái nim đu t trc tip nc ngoài
 hiu rõ v đu t quc t, trc ht cn làm rõ khái nim đu t. Có nhiu
khái nim v đu t tùy mc đích, góc đ nhìn nhn. ‘Theo Salmuelson và
Nordhaus, đu t là s hy sinh tiêu dùng hin ti nhm tng tiêu dùng trong tng
lai. Theo t đin Wikipedia, đu t theo cách hiu chung nht là vic tích ly mt
s tài sn vi mong mun trong tng lai có đc thu nhp t tài sn đó. Theo t
đin Econterms, đu t là vic s dng các ngun lc vi mong mun tng nng
lc sn xut hoc tng thu nhâp trong tng lai. Các khái nim trên đu nhn mnh
đn tính sinh li ca hot đng đu t.’
1

Theo quan đim ca kinh t v mô, đu t phi gn vi vic to ra tài sn mi
cho nn kinh t (mua hàng hóa, nguyên vt liu, d tr trong khi, xây dng các nhà
máy mi hoc mua sm các công c sn xut mi) (Salmuelson $ Nordhaus, 1985).
Theo quan đim tài chính, tài sn đu t là tài sn tài chính nhm to thu nhp
cho ch đu t. Còn di góc đ pháp lý thì tài sn thc (nhà xng, máy móc,
nguyên vt liu ) và tài sn tài chính (c phiu, trái phiu, chng khoán phái sinh)
đu là tài sn đu t. Lut u t 2005 ca Vit Nam, vi phm vi điu chnh là
hot đng đu t nhm mc đích kinh doanh, đnh ngha “u t là vic nhà đu t
nc ngoài b vn bng các loi tài sn hu hình hoc vô hình đ hình thành tài sn
tin hành các hot đng đu t”
Tu chung li, t nhng đnh ngha trên, chúng ta có th rút ra ba đc trng c
bn ca đu t.

1
Giáo trình u t Quc t - NXB H Quc Gia Hà Ni (2012), tr22, 23

6
Th nht, đu t mang tính sinh li, có th là thu hi vn, li nhun, phân
khúc th trng, to v th và thng hiu cho doanh nghip hay vì li ích kinh t xã

hi đi vi nhà nc nh to công n vic làm, sn xut hàng hóa công cng và
tng trng kinh t và phát trin bn vng.
Th hai, đu t mang tính mo him do hot hng đu t thng din ra trong
mt thi gian dài. Quá trình đu t chu tác đng ca nhiu yu t khách quan và
ch quan khin cho kt qu đu t khác vi d tính ban đu, thm chí là l, điu
này đòi hi ch đu t phi là ngi dám chp nhn ri ro hay tht bi.
Th ba, hot đng đu t cn đn vn đu t nh tin, đt đai, nhà xng,
máy móc thit b, bng phát minh, sáng ch, (tài sn tài chính, tài sn vô hình, tài
sn hu hình). Vn đc lng hóa bng mt đn v tin t (mt cách tng đi) đ
d tính toán và so sánh.
Tóm li, đu t là vic s dng vn vào mt hot đng nht đnh nhm thu
li nhun và/hoc li ích kinh t xã hi.
Da trên các tiêu chí khác nhau mà chúng ta có th phân loi đu t. Theo
quyn kim soát đi vi hot đng đu t, có th chia thành đu t trc tip và đu
t gián tip. Theo ch đu t, có th phân loi thành đu t t nhân, đu t chính
thc. Theo thi gian, có đu t ngn hn, trung hn và dài hn. Cùng vi s phát
trin ca kinh t xã hi, hot đng đu t không nhng ch bó hp trong phm vi
biên gii quc gia, mà còn m rng ra các nc khác, vì vy theo ngun vn, đu t
đc chia thành đu t trong nc và đu t nc ngoài.
Nh vy, đu t nc ngoài, hay đu t quc t là hai tên gi ca cùng mt
phng thc đu t. ‘ng trên góc đ ca mt quc gia đ xem xét hot đng đu t t
quc gia này sang quc gia khác hoc ngc li ta có thut ng “đu t nc ngoài”,
nhng nu xét trên phng din tng th nn kinh t th gii thì hot đng đó đc gi
là “đu t quc t”. Tuy nhiên, cng không cn thit phi phân bit gia đu t nc
ngoài và đu t quc t trong bi cnh toàn cu hóa sâu rng nh hin nay.’
2


2
Giáo trình u t Quc t - NXB H Quc Gia Hà Ni (2012), tr26

7
Nhìn chung, đu t quc t là vic các nhà đu t (pháp nhân hoc cá nhân)
đa vn hoc bt k hình thc giá tr nào khác vào nc tip nhn đu t đ thc
hin các hot đng sn xut kinh doanh nhm thu li nhun hoc đt các hiu qu
xã hi. Có nhiu tiêu chí khác nhau đ phân loi đu t quc t: theo ch đu t,
theo thi hn đu t, theo quan h gia ch đu t và đi tng tip nhn đu t
Theo khái nim ca Qu tin t quc t IMF (Balance of Payments
Manual 5th Edition (BPM5,1993): u t trc tip nc ngoài (Foreign Direct
Investment – FDI) là mt hot đng đu t đc thc hin nhm đt đc nhng
li ích lâu dài trong mt doanh nghip hot đng trên lãnh th ca mt nn kinh t
khác nn kinh t nc ch đu t, mc đích ca ch đu t là giành quyn qun lý
thc s doanh nghip.
Lut đu t nm 2005 cu Vit Nam (iu 3): u t trc tip nc ngoài
là hình thc đu t do nhà đu nc ngoài b vn đu t và tham gia qun lý hot
đng đu t  Vit Nam hoc nhà đu t Vit Nam b vn đu t và tham gia qun
lý hot đng đu t  nc ngoài theo quy đnh ca lut này và các quy đnh khác
ca pháp lut có liên quan
Khái nim ca T chc Hp tác và phát trin Kinh t OECD (Benchmark
Definition 3rd Edition, 1996): u t trc tip nc ngoài là hot đng đu t
đc thc hin nhm thit lp các mi quan h kinh t lâu dài vi mt doanh
nghip đc bit là nhng khon đu t mang li kh nng to nh hng đi vi
vic qun lý doanh nghip nói trên bng cách:
- Thành lp hoc m rng mt doanh nghip hoc mt chi nhánh thuc toàn
quyn qun lý ca ch đu t;
- Mua li toàn b doanh nghip đã có;
- Tham gia vào mt doanh nghip mi;
- Cp tín dng dài hn (trên 5 nm);
- Quyn kim soát: nm t 10% c phiu thng hoc quyn biu quyt tr
lên.

8
Tóm li có th hiu đu t trc tip nc ngoài là hình thc đu t quc t
trong đó ch đu t nc ngoài đu t toàn b hoc mt phn vn đ ln vào d
án đu t, cho phép h giành quyn qun lý hoc trc tip tham gia qun lý d
án đu t.
1.1.2. c đim ca đu t trc tip nc ngoài
Tìm kim li nhun: Theo cách phân loi đu t nc ngoài ca IMF và
OECD, FDI là đu t t nhân. Do ch th là t nhân nên FDI có mc đích u tiên
hàng đu là li nhun. Các nc nhn đu t, nht là các nc đang phát trin cn
lu ý điu này khi tin hành thu hút FDI, phi xây dng cho mình mt hành lang
pháp lý đ mnh và các chính sách thu hút FDI hp lý đ hng FDI vào phc v
cho các mc tiêu phát trin kinh t, xã hi ca nc mình, tránh tình trng FDI ch
phc v cho mc đích tìm kim li nhun ca các ch đu t.
Quyn kim soát: Các ch đu t nc ngoài phi đóng góp mt t l vn ti
thiu trong vn pháp đnh hoc vn điu l tu theo quy đnh ca lut pháp tng
nc đ giành quyn kim soát hoc tham gia kim soát doanh nghip nhn đu t.
Lut các nc thng quy đnh không ging nhau v vn đ này. Lut M quy đnh
t l này là 10%, Pháp và Anh là 20%, Vit Nam theo lut hin hành là 30% (điu 8
Lut u t nc ngoài 1996), tr nhng trng hp do Chính ph quy đnh thì nhà
đu t nc ngoài có th góp vn vi t l thp hn nhng không di 20% (iu
14 mc 2 Ngh đnh 24/2000 N-CP), theo lut đu t đc Quc hi thông qua
ngày 29/11/2005 thì Vit Nam không quy đnh vn ti thiu ca ch đu t nc
ngoài na. Ngoài ra, theo qui đnh ca OECD (1996) thì t l này là 10% các c
phiu thng hoc quyn biu quyt ca doanh nghip - mc đc công nhn cho
phép nhà đu t nc ngoài tham gia thc s vào qun lý doanh nghip.
Quyn và ngha v ca mi bên: T l đóng góp ca các bên trong vn điu
l hoc vn pháp đnh s quy đnh quyn và ngha v ca mi bên, đng thi li
nhun và ri ro cng đc phân chia da vào t l này. Theo Lut đu t nc
ngoài ca Vit Nam, trong doanh nghip liên doanh, các bên ch đnh ngi ca

9
mình tham gia vào Hi đng qun tr theo t l tng ng vi phn vn góp vào
vào vn pháp đnh ca liên doanh.
Thu nhp ph thuc kt qu đu t: Thu nhp mà ch đu t thu đc ph
thuc vào kt qu kinh doanh ca doanh nghip mà h b vn đu t, nó mang tính
cht thu nhp kinh doanh ch không phi li tc.
Ch đu t t quyt đnh đu t: Ch đu t t quyt đnh sn xut kinh
doanh và t chu trách nhim v l lãi. Nhà đu t nc ngoài đc quyn t la
chn lnh vc đu t, hình thc đu t, th trng đu t, quy mô đu t cng nh
công ngh cho mình, do đó s t đa ra nhng quyt đnh có li nht cho h. Vì th,
hình thc này mang tính kh thi và hiu qu kinh t cao, không có nhng ràng buc
v chính tr, không đ li gánh nng n nn cho nn kinh t nc nhn đu t.
Chuyn giao công ngh: FDI thng kèm theo chuyn giao công ngh cho
các nc tip nhn đu t. Vai trò này đc th hin qua hai khía cnh chính là
chuyn giao công ngh sn có t bên ngoài vào và phát trin kh nng công ngh
sn có ca các c s nghiên cu, ng dng ca nc ch nhà.
- Chuyn giao công ngh thông qua FDI thng đc thc hin ch yu bi
các TNCs, di các hình thc: Chuyn giao trong ni b gia các chi nhánh ca
mt TNCs và chuyn giao gia các chi nhánh ca các TNCs.
- Bên cnh chuyn giao công ngh sn có, thông qua FDI các TNCs còn góp
phn tích cc đi vi tng cng nng lc nghiên cu và phát trin công ngh ca
nc ch nhà. Các kt qu cho thy phn ln các hot đng R&D ca các chi nhánh
TNCs  nc ngoài là ci bin công ngh cho phù hp vi điu kin s dng ca
đa phng.Ví d trong lnh vc bu chính vin thông ca Vit Nam, hu ht công
ngh mi trong lnh vc này có đc nh chuyn giao công ngh t nc ngoài.
1.2. Các yu t tác đng đn dòng vn FDI t góc đ nc tip nhn đu t
i vi các nc nhn đu t, dòng vn FDI mang li rt nhiu tác đng tích
cc đn nn kinh t. Th nht, FDI không đ li gánh nng n cho chính ph nc
tip nhn đu t. Thc hin liên doanh vi nc ngoài, vic b vn đu t ca các

10
doanh nghip trong nc có th gim đc ri ro v tài chính. Th hai, do đc đim
và bn cht ca FDI, nhà đu t không d dàng rút vn ra khi nc s ti nh đu
t gián tip. Th ba, FDI không đn thun là vn, mà kèm theo đó là công ngh, k
thut, phng thc qun lý tiên tin, cho phép to ra nhng sn phm mi, m ra th
trng mi… cho nc tip nhn đu t. Th t, thông qua tip nhn FDI, nc
tip nhn đu t có điu kin thun li đ gn kt nn kinh t trong nc vi h
thng phân phi, trao đi quc t thúc đy quá trình hi nhp kinh t quc t. Th
nm, FDI có th duy trì s dng lâu dài, t khi mt nn kinh t còn  mc phát trin
thp cho đn khi đt đc trình đ phát trin cao.
Tóm li đi vi mt quc gia, đc bit là các quc gia đang phát trin, vn
FDI có vai trò đc bit quan trng. Nó góp phn vào tng GDP ca nn kinh t;
cung cp vn cho CNH, HH đt nc; chuyn dch c cu kinh t theo hng
hin đi, to vic làm và tng thu nhp cho ngi lao đng. Bi nhng l đó, các
nc ch nhà thng ra sc thu hút vn đu t nc ngoài. Tuy nhiên không phi
nc nào vi cùng mt thin chí s thu hút đc ngun FDI nh nhau, mà FDI ph
thuc rt nhiu vào các yu t ca bn thân nc nhn đu t.
1.2.1. Các yu t kinh t
Th nht, quy mô th trng - Quy mô và tim nng phát trin ca th
trng là mt trong nhng nhân t quan trng trong vic thu hút đu t nc ngoài.
Khi đ cp đn qui mô ca th trng, tng giá tr GDP - ch s đo lng qui mô
ca nn kinh t - thng đc quan tâm. Theo UNCTAD, qui mô th trng là c
s quan trng trong vic thu hút đu t ti tt c các quc gia và các nn kinh t.
Nhiu nghiên cu cho thy FDI là hàm s ph thuc vào qui mô th trng ca
nc mi gi đu t. Nhm duy trì và m rng th phn, các công ty đa quc gia
(MNEs) thng thit lp các nhà máy sn xut  các nc da theo chin lc thay
th nhp khu ca các nc này. Các nghiên cu khác cng ch ra rng, mc tng
trng GDP cng là tín hiu tt cho vic thu hút FDI. Bên cnh đó, nhiu nhà đu
t vi chin lc “đi tt đón đu” cng s mnh dn đu t vào nhng ni có nhiu

k vng tng trng nhanh trong tng lai và có các c hi m rng ra các th

11
trng lân cn. Khi la chn đa đim đ đu t trong mt nc, các nhà đu t
nc ngoài cng nhm đn nhng vùng tp trung đông dân c – th trng tim
nng ca h.
Th hai, chi phí sn xut - Nhiu nghiên cu cho thy, phn đông các MNEs
đu t vào các nc là đ khai thác các tim nng, li th v chi phí. Trong đó, chi
phí v lao đng thng đc xem là nhân t quan trng nht khi ra quyt đnh đu
t. Nhiu nghiên cu cho thy, đi vi các nc đang phát trin, li th chi phí lao
đng thp là c hi đ thu hút đu t trc tip ca nc ngoài trong các thp k
qua. Khi giá nhân công tng lên, đu t nc ngoài có khuynh hng gim rõ rch.
Bên cnh đó, hot đng đu t trc tip  nc ngoài cho phép các công ty tránh
đc hoc gim thiu các chi phí vn chuyn và do vy có th nâng cao nng lc
cnh tranh, kim soát đc trc tip các ngun cung cp nguyên nhiên vt liu vi
giá r, nhn đc các u đãi v đu t và thu, cng nh các chi phí s dng đt.
Ngoài chi phí vn chuyn và các khía cnh chi phí khác, cng cn nhn mnh đn
đng c đu t ca các công ty xuyên quc gia nhm tránh nh hng ca hàng rào
quan thu và phi quan thu, cng nh giúp gim thiu đáng k chi phí xut nhp
khu. Trong mt cuc điu tra các MNEs có mt ti Philippines hot đng trên
nhiu lnh vc khác nhau cho thy v trí đa lý, chi phí nhân công thp và th trng
ni đa là ba nhân t c bn có tính quyt đnh đn vic thu hút đu t nc ngoài
vào các vùng khác nhau quc gia này. Trong khi đó, nhng nhân t quan trng nht
giúp thu hút đu t nc ngoài vào các đa phng ca Thái Lan là chi phí nhân
công thp, các điu kin u đãi đu t ca chính quyn đa phng và s sn có v
tài nguyên thiên nhiên.
Th ba, trình đ lao đng - i ng nhân lc có k thut cao là điu kin
hàng đu đ mt nc và đa phng vt qua đc nhng hn ch v tài nguyên
thiên nhiên và tr nên hp dn các nhà đu t nc ngoài (TNN). Vic thiu các
nhân lc k thut lành ngh, các nhà lãnh đo, qun lý cao cp, các nhà doanh

nghip tài ba và s lc hu v trình đ khoa hc-công ngh trong nc s khó lòng
đáp ng đc các yêu cu ca nhà đu t , làm chm và thu hp li dòng vn
nc ngoài chy vào trong nc.Khi quyt đnh đu t mt c s sn xut mi 

12
mt nc đang phát trin, các MNEs cng nhm đn vic khai thác ngun nhân lc
tr và tng đi tha thãi  các nc này. Thông thng ngun lao đng ph thông
luôn đc đáp ng đy đ và có ththa mãn yêu cu ca các công ty. Tuy vy, ch
có th tìm đc các nhà qun lý gii, cng nh cán b k thut có trình đ và kinh
nghim  các thành ph ln. ng c, thái đ làm vic ca ngi lao đng cng là
yu t quan trng trong vic xem xét, la chn đa đim đ đu t.
Th t, bi cnh kinh t v mô, tình hình lm phát, khng hong và suy
thoái kinh t - ây là điu kin tiên quyt nhm gim thiu nhng ri ro kinh t
chính tr ca vn FDI vt khi s kim soát ca ch TNN. Nhng bt n đnh
kinh t nh lm phát cao, tht nghip cao, h thng tài chính khó kim soát không
ch làm cho dòng vn này b chng li, thu hp, mà còn làm cho dòng vn t trong
nc chy ngc ra ngoài, tìm đn nhng ni "trú n" mi an toàn và hp dn hn
trên th gii.  thu hút đc FDI, nn kinh t đa phng phi là ni an toàn cho
s vn đng ca vn đu t, và là ni có kh nng sinh li cao hn các ni khác. S
an toàn đòi hi môi trng v mô n đnh, hn na phi gi đc môi trng kinh
t v mô n đnh thì mi có điu kin s dng tt FDI. Mc đ n đnh kinh t v
mô đc đánh giá thông qua tiêu chí: chng lm phát và n đnh tin t. Tiêu chí
này đc thc hin thông qua các cng c ca chính sách tài chính tin t nh lãi
sut, t giá hi đoái, t l d tr bt buc, các công c th trng m đng thi phi
kim soát đc mc thâm ht ngân sách hoc gi cho ngân sách cân bng.
Mt minh chng cho thy nh hng ca khng hong kinh t toàn cu tác
đng ti thu hút FDI, đó là: cuc khng hong bt đu ti M nm 2008 sau đó lan
ra toàn th gii, vi tính cht bao trùm toàn cu ca nó đã ngn cn mi dòng FDI,
k c t các nn kinh t ch cht đn các chi nhánh ca các tp đoàn xuyên quc gia
ti các nc th 3 vào các nn kinh t nh hai nc Vit Nam, Trung Quc. Và do

vy, dòng FDI vào Vit Nam cng nh Trung Quc st gim vi t l cao trong
nm 2009 là điu không th tránh khi. Trong bi cnh quc t nh vy, cn nhn
mnh thêm đc đim phát trin đc thù ca nn kinh t Vit Nam trong nm 2008:
na đu nm lm phát cao và na cui nm ri vào tình trng gim phát. S đo
chiu t lm phát sang gim phát phn ánh tính bt n ca nn kinh t v mô lúc này

13
và theo đó, các công ty, k c các doanh nghip có vn đu t nc ngoài gp rt
nhiu khó khn trong vic khôi phc li sn xut kinh doanh sau nhiu tháng chng
li. úng vào lúc cuc khng hong tài chính toàn cu chuyn hoá thành cuc suy
thoái kinh t toàn cu, s m đm ca nn kinh t th gii tr thành đim ngot nh
hng ti quá trình hình thành các d án FDI mi cng nh vn đ thc thi các d
án FDI đã phê duyt  Vit Nam.
Th nm, tài sn đc bit (công ngh, phát minh, thng hiu). Các nng
lc sáng to và c s h tng sn xut là nhng nhân t đa đim quan trng đi vi
FDI đnh hng hiu qu, đc bit là FDI ca các TNC theo đui các chin lc hi
nhp phc hp. Vì các TNC n lc đ duy trì nng lc cnh tranh ca mình bng
vic chia nh quy trình sn xut thành nhiu hot đng c th và đt các hot đng
này  các quc gia phù hp nht vi tng hot đng, chúng tìm kim các ti sn và
nng lc đc to ra t vic đu t vào con ngi, tri thc và vn hu hình: ngun
nhân lc vi nhiu k nng (ví d, k nng lp trình hoc hiu bit v máy tính),
quan đim (ví d quan đim đi vi vic to ra ca ci và kinh doanh), nng lc (ví
d nh nng lc công ngh và qun lý), kh nng (ví d b trí các tài sn to ra thu
nhp mt cách hiu qu) và các mi quan h (quan h vi ngi khác hoc vi
chính ph); các kin thc liên quan đn sn phm và quy trình, R&D, thit k,
qung cáo và phân phi; và thông tin.
Vai trò ca các ngun lc và tài sn da trên tri thc trong sn xut đã tng
lên đáng k trong nhng nm gn đây. Vì th s sn có ca mt hoc nhiu
ngun lc và tài sn này ti mc giá cnh tranh tr thành mt nhân t quyt đnh
FDI quan trng ca nc ch nhà đi vi các công ty tìm cách duy trì kh nng

cnh tranh. Thêm vào đó, vì kh nng kt ni gia các công ty con chuyên môn hóa
vi nhau và vi công ty m trong các mng li có các hot đng đc tri rng v
mt đa lý ca TNC là quan trng đi vi FDI tìm kim hiu qu, mt nhóm tài sn
sáng to khác - c s h tng, đc bit h thng giao thông đáng tin cy và h thng
vin thông cht lng cao - là mt nhân t b sung ca nc ch nhà giúp thu hút
loi FDI này.

14
1.2.2. Các yu t phi kinh t
1.2.2.1. Khung chính sách
Khung chính sách bao gm h thng các quy đnh hành chính, lut pháp và
chin lc ca nhà nc đ trên c s đó chính ph, các c quan thuc chính ph
và đa phng điu hành hot đng ca nn kinh t nhm đt đc các mc tiêu
phát trin trong tng giai đon lch s nht đnh. Khung chính sách bao gm 2 cp
đ: khung chính sách quc gia và khung chính sách quc t. Trong khi khung chính
sách quc t bao gm các nhân t thuc v các hip đnh đu t song phng và đa
phng, các liên kt kinh t quc t, thì khung chính sách quc gia đc chia làm
hai nhóm là khung chính sách vòng trong và khung chính sách vòng ngoài. Khung
chính sách là nhng quy đnh ca quc gia liên quan trc tip hot đng đu t trc
tip nc ngoài. ó là nhng quy đnh liên quan đn vic thành lp và hot đng
ca doanh nghip, nhng quy đnh v bo h đu t và các tiêu chun đi x vi
nhà đu t nc ngoài. Khung chính sách vòng ngoài là nhng chính sách liên quan
gián tip đn FDI nh chính sách thng mi, chính sách t nhân hóa, chính sách
M&A, chính sách thu, tài chính…
H thng pháp lut đu t ca nc s ti phi đm bo s an toàn v vn và
cuc sng cá nhân cho nhà đu t khi hot đng ca h không làm phng hi đn
an ninh quc gia, bo đm pháp lý đi vi tài sn t nhân và môi trng cnh tranh
lành mnh, đm bo vic di chuyn li nhun v nc cho các nhà đu t đc d
dàng, thun li nht cho hot đng đu t trc tip nc ngoài. Ni dung ca h
thng pháp lut càng đng b, cht ch, tiên tin, nhng ci m, phù hp vi lut

pháp và thông l quc t thì khnng hp dn ca FDI càng cao.
Trong nghiên cu này ca nhóm ch yu đ cp đn tác đng ca Lut S hu
trí tu ca nc s ti đn vic thu hút ngun vn FDI. Mt công ty đa quc gia có
nhiu la chn khác nhau đ xâm nhp và chim lnh th trng nc ngoài. H có
th đu t trc tip (tc là trc tip chn đa đim đu t, xây dng nhà máy và điu
hành sn xut), hoc liên doanh vi doanh nghip đa phng thông qua góp vn,
công ngh, nhân lc hay đn gin nht là chuyn giao công ngh. Vic la chn

15
hình thc đu t và kinh doanh ca nhà đu t ph thuc vào th trng và h thng
lut pháp ca nc s ti, trong đó h thng bo h SHTT đóng mt vai trò quan
trng. Nét đc trng ca các công ty đa quc gia là chúng thng s hu nhng
khon tài sn vô hình rt ln, trong đó công ngh là mt trong nhng loi tài sn vô
hình quan trng nht. Xét trên góc đ quyn SHTT, đó là các nhãn hiu ni ting
(there are well knows, patents), các sáng ch đã to nên danh ting ca công ty và là
mt phn không th mt đi ca công ty. Các công ty đa quc gia có xu hng xây
dng các công ty 100% vn ca mình ti các nc có h thng bo h quyn SHTT
mnh, đi vi nhà đu t, u đim ca hình thc này là có th bo h tt bí mt
công ngh và nhãn hiu hàng hóa, còn nhc đim ca nó là tn kém, không tn
dng đc ht các u th mà đa phng đem li và quc gia đc đu t không
hc hi đc k nng qun lý cng nh cách thc sn xut.
Nói chung, quyn s hu trí tu càng chc ch thì càng gim mô phng và
càng khuyn khích FDI. Tuy nhiên nh hng này tùy vào lai công ngh: c hoc
mi, có d bt chc hay không.
i vi các công ngh "c" (đã chun hóa) thì FDI tu thuc phn ln vào giá
phí đu vào, tm c th trng, cc chuyên ch, và nhng li th v trí khác, do đó
tht cht quyn SHTT s không có nh hng đáng k đn FDI nhng công ngh
y. i vi các công ngh tân tin thì tht chc quyn SHTT s thu hút FDI, khuyn
khích chuyn giao công ngh, nht là loi d bt chuc. Lý do là bng phát minh,
bn quyn và thng hiu s làm tng giá tr ca “tài sn tri thc”, và cách khai thác

loi tài sn đó hu hiu nht là trong ni b xí nghip (thay vì qua c ch th
trng). Trong phng din này, cng nên xem đn yu t khác (loi công ngh,
trình đ bt chc, mc đ cnh tranh) trong nc. Ngoài ra, mt ch đ quyn
SHTT rng rãi và thc thi cng khuyn khích các công ty nc ngòai tìm kim
công ngh thích hp vi đa phng.
nh hng ca quyn SHTT đn mc đ cho thuê công ngh (licensing) cng
là đáng chú ý. Theo nhiu mô hình, chc ch hoá quyn SHTT s tng mc đ
licensing (thay vì FDI hoc xut khu) ca các công ty ngoi cho các công ty ni, vì

16
l quyn SHTT càng mnh thì phí licensing càng thp (vì d trng pht các công ty
nhn license song li tit l bí mt). Tuy nhiên cng có ngi cho rng các công ty
nc ngoài s nghiêng v FDI thay vì cp license vì h ngi tit l bí quyt công
ngh do th tc licensing đòi hi.
- n đnh chính tr
iu kin này không ch bao gm các yêu cu v duy trì s n đnh phát trin
kinh t và trt t xã hi cn thit cho s vn hành bình thng ca đt nc, s
hoàn chnh hu hiu và tính có th d báo đc ca h thng pháp lut đu t theo
xu hng ngày càng tip cn tiêu chun và thông l quc t, mà còn phi duy trì
đc d lun và tâm lý xã hi chung thun li và ng h các nhà đu t nc ngoài.
Bt k s bt n đnh chính tr nào, các xung đt khu vc, ni chin hay s hoài
nghi, ty chay, thiu thin cm và "gây khó d" ca gii lãnh đo và nhân dân đi
vi vn TNN, đu là nhng nhân t nhy cm tác đng tiêu cc đn tâm lý và
hành đng thc t ca các ch TNN, cng nh làm chm li các ci cách chính
sách cn thit đi vi vic thu hút FDI ca nc ch nhà.
1.2.2.2. Yu t to điu kin thun li cho kinh doanh
Các yu t to điu kin cho kinh doanh ti nc nhn đu t là các bin pháp
mà chính ph h tr cho hot đng kinh doanh ca nhà đu t nc ngoài gm:
hot đng xúc tin đu t, các bin pháp khuyn khích đu t (min, gim thu,
thu u đãi, u đãi thuê mt bng…); các bin pháp nhm gim tiêu cc phí (minh

bch và đn gin hóa th tc hành chính, tng hiu qu công tác qun lý, gim và
loi tr tham nhng); các bin pháp ci thin và nâng cao cht lng dch v tin
ích, công cng nhm nâng cao cht lng sng ca con ngi.
- Hot đng xúc tin đu t gm vic qung bá ra bên ngoài v hình nh,
chính sách, li th, tim nng ca nc nhn đu t nhm cung cp thông tin trung
thc nht, cp nht nht đ nhà đu t hiu đúng v môi trng kinh doanh ca
quc gia mình. Mc đích ca hot đng này là tng cng thu hút ngun vn đu t
nc ngoài

17
- Các bin pháp khuyn khích đu t là nhng bin pháp ca chính ph nc
s ti, là li th kinh t có th đo lng đc đi vi mt doanh nghip (nhà đu t)
nht đnh, nhm tng t l li nhun và gim các chi phí cng nh ri ro. Các hình
thc khuyn khích đu t ch yu là khuyn khích v tài khóa nh gim t l thu
thu nhp doanh nghip, tr cp đu t và tái đu t, min gim thu, khuyn khích
v tài chính nh h tr ca chính ph di dng tín dng tr cp, tham gia vn nhà
nc, bo him tín dng ca chính ph. Ngoài ra, còn có các u đãi v th trng
nh h tr đc quyn, bo v cnh tranh nhp khu, các hp đng chính ph u tiên
(trong các chng trình mua sm công) và đi x u đãi v trao đi ngoi hi và
dch v c s h tng.
- Bin pháp kim soát các loi tiêu cc phí và đm bo công bng các dch v
tin ích. ây là yu t có th gim s hp dn đi vi nhà đu t nu không kim
soát đc cht ch tình trng quan liêu, tham nhng và ca quyn ca các c quan
công quyn. Hin nay, tình trng này rt ph bin  các nc đang và chm phát
trin và là mi lo không ch ca các doanh nghip nc ngoài mà còn c các doanh
nghip trong nc mun làm n bình đng và cnh tranh lành mnh
- Các dch v h tr sau đu t là các bin pháp, quy đnh ca chính ph nhm
to điu kin cho các nhà đu t thit lp các cho nhánh  nc ngoài đ gii quyt
các công vic hàng ngày. Mt khi nhà đu t làm n có hiu qu thì h s mun duy
trì hot đng ca mình lâu dài  nc s ti bng cách tái đu t thu nhp ca mình

(tái đu t). Mt khác, khi t l tái đu t càng ln, s các nhà đu t mong mun
tái đu t  mt nc tip nhn đu t càng tng, thì chng t môi trng đu t
ca nc đó tt, hp dn và vì th cng s lôi kép các nhà đu t khác cng tham
gia đu t vào quc gia đó.
2. Tng quan v quyn s hu trí tu
2.1. Khái nim s hu trí tu
Khái nim s hu trí tu theo quan đim ca WIPO, s hu trí tu, có ni
hàm rt rng, có ngha là các quyn hp pháp đi vi kt qu ca hot đng trí tu
trong lnh vc khoa hc, vn hc và ngh thut, công nghip. Quc gia có lut bo

18
v s hu trí tu vì hai lý do chính. Mt là đa ra khái nim lut đnh v quyn nhân
thân và kinh t ca ngi sáng to trong tác phm ca mình và quyn li ca công
chúng trong vic tip cn nhng sáng to đó. Th hai là đ thúc đy, nh mt hành
đng có ch ý ca chính sách ca Chính ph, s sáng to và ph bin, ng dng kt
qu và đ khuyn khích kinh doanh lành mnh góp phn phát trin kinh t và xã hi.
Theo Lut SHTT ca Vit Nam, s hu trí tu, hay có khi còn gi là tài sn
trí tu, là nhng sn phm sáng to ca b óc con ngi. Ðó có th là tác phm vn
hc, âm nhc, phn mm máy tính, phát minh, sáng ch, gii pháp hu ích, kiu
dáng công nghip, v.v
2.2. Khái nim quyn s hu trí tu
Theo quan đim ca WIPO, pháp lut s hu trí tu nhm bo v ngi sáng
to và các t chc sn xut hàng hóa và dch v trí tu bng cách trao cho h nhng
quyn có gii hn thi gian đ kim soát vic s dng các sn phm đó. S hu trí tu
theo truyn thng đc chia thành hai nhánh, "s hu công nghip" và "bn quyn".
Theo Lut SHTT ca Vit Nam, quyn s hu trí tu là quyn đi vi các
đi tng s hu trí tu. Quyn s hu trí tu gm ba b phn cu thành là Quyn
s hu công nghip; Quyn tác gi và quyn liên quan; Quyn đi vi ging cây
trng mi. Các đi tng s hu công nghip là sáng ch, kiu dáng công nghip,
nhãn hiu, ch dn đa lý, thit k, tên thng mi, quyn chng cnh tranh không

lành mnh.
2.3. i tng ca quyn S hu trí tu
i tng SHTT thc cht là các loi hình sáng to do lao đng trí óc ca con ngi.
(*)Theo công c thành lp WIPO 1967 điu 2, đi tng quyn SHTT
gm:
- Các tác phm vn hc ngh thut và khoa hc
- Biu din ngh thut, phát thanh, ghi âm, truyn hình.
- Các sáng ch trong mi lnh vc đi sng.
- Các phát minh khoa hc

19
- Kiu dáng công nghip
- Nhn hiu hàng hóa, nhãn hiu dch v, tên thng mi và ch dn đa lí
- Bo h chng cnh tranh không lành mnh
(**) Theo hip đnh TRIPs, đi tng quyn SHTT gm:
- Bn quyn và các quyn liên quan
- Nhãn hiu
- Ch dn đa lí
- Kiu dáng công nghip
- Sáng ch
- Thit k b trí mch tích hp
- Bo h thông tin bí mt
(***) Theo Lut S hu trí tu Vit Nam đc sa đi và b sung nm
2009, đi tng ca quyn s hu trí tu đc nêu c th nh sau:
- Quyn tác gi : i tng đc bo h các tác phm vn hc, ngh thut,
khoa hc đc sáng to, th hin di mt hình thc nht đnh và có tính nguyên
gc, không phân bit hình thc, ngôn ng th hin và cht lng ca tác phm.
iu đáng lu ý  đây là nhng tác phm dch t ngôn ng này sang ngôn ng
khác, tác phm phóng tác, ci biên, chuyn th, biên son, chú gii, tuyn chn – tác
phm phái sinh cng là đi tng đc bo h, có quyn li nh mt tác phm

sáng to đc lp.
- Quyn liên quan (còn gi là quyn liên quan đn quyn tác gi): i tng
bo h là các cuc biu din, bn ghi âm, ghi hình, các chng trình phát sóng và
tín hiu v tinh mang chng trình đc mã hóa.
- Quyn s hu công nghip: i tng bo h là
Sáng ch: gii pháp k thut di dng sn phm hoc quy trình nhm gii
quyt mt vn đ xác đnh bng vic ng dng các quy lut t nhiên.