Dạy học thơ tố hữu ở trung học phổ thông theo đặc trưng thể loại và phong cách nghệ thuật

Dy h Hu  trung hc ph 
 lo
ngh thut


 H


i hc c
Lu ThS.  y hc (B  
: 60 14 10
ng dn: 
o v: 2012


Abstract.   thut. 






    H     c ph 
(THPT)  












 . 






















  Hu  







 thut. 



 Hu trong






  thut. 

















.

Keywords. Ng ; y hc; ; Ngh thut; Ph c


Content
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Trong bi cnh chung ca nng dc th
u ct ra: l  
c ch c bi  Vi
tt c  gii my
hng v thi s ca tt c h thc. Rt nhiy hc
mc th nghim nho nhc ch ng,
         ng vi nh i thay c  i hin
c, ch o ca hc sinh trong hong tp th  t
n, t gii quy trong hc tc sng, t  chi
vn dn thi s t chng dn c
1.2.  Ng t v ng trong h
thc. Muc hiu qu c cao nht, vic dy hc phi tin
p v a mang bn chi, vt hing
thm m, hing ngh thut. Mu tn tc mt loi th
nhi mng dp v.Vic
i th   h
 kh c ca ti s vn
ca nc. Song song vi dy hc  lo
a t. Muu, ging dy t
m th lo thu c

t thii phy h
t hiu qu.
1.3. c Vit Nam t c n hii, qua tn, tng thi k
y chung ca quy lun vm du a t. Trong s
nh  Hn
c s   H
 u ca ni Vit Nam. M Hu
 loc d
ph Hu  ng THPT hiu, t nht
ca lo  thut c c
hc sinh. M H li cho nc
c ch ng x
Vi nh v hiu qu tip nh Hu ca hc sinh THPT
i mong mun tha thip ca mnh
ch “Dạy học thơ Tố Hữu ở Trung học phổ thông theo đặc trưng thể loại và phong
cách nghệ thuật”.

2. Lịch sử vâ
́
n đê
̀

2.1.u dy h lo
ngh thut. :
- Trn m: V ging dc theo loi th c, 1971)
- u: Nhng v th loch s c
c, 2008)
- Phan Trng Lun: i  c  ng (1996), c trng nhn
din, tip ci mi i hm, 2007), Cm th c - ging dc
(1983), y h i hm, 2008)

-  i I: ng ph NXB






, 2001.
- Nguyn Vit Ch: y hi th i hc
m, 2006)
-  c Hin:   ng v th loi ng vi  n Du,  ,

2.2.  

c v  
nhi tiu, T Hanh, Ch 
Trng
c, Nguynh, Trt s t ca
 v 
 k thp thu nhu ca nhc,  xut
v c th dạy học thơ Tố Hữu ở THPT theo đặc trưng thể loại và phong cách
nghệ thuật.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Vn dn v tip nhm th  
th lo t thu  xu th ca vic
d H lo
ngh thut nhng dy h






 n kh
m    thi c ng d      lo  
thut.

4. Đối tƣng và phạm vi nghiên cƣ
́
u
4.1. Đối tưng nghiên cu:  H

.
4.2. Phạm vi nghiên cu:
 lo  thu chc hong
dy h H  lo
ngh thut.
Tng B, huyt s ng THPT thuc
nh.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
u: Tham kh
quan.
c nghim, th
n dng kin thc v c
Vin dy hc hii quy 
p, tng h
6. Cấu trúc luận văn
n M u; Kt lun; 

;  , 








 n c 
Thc trng dy h Hu  
lo thut
t k c nghim.


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Thể loại và dạy học tác phẩm văn chƣơng theo đặc trƣng thể loại
1.1.1. Thể loại văn học
Th long thc cn t
i n lch s c, th hin  s ging nhau v c t
chm, v m ci hii s  t ca
mi quan h ci vi sng y.
Mi loc lc kt cng v
phc su hing cu v phn
c sng, vi, s vic, s v m
t s, nu v biu himi, hin thc
trc tip biu hi quan c ta s m tr m t s
tn mc b vt, s vi t bc l c lu
ho phm kch.
1.1.2. Dạy học tác phẩm văn chương theo đặc trưng thể loại.
V dy h lo

n Th n
Vit Ch
 loi cu kinh hiu qu c
tip nhn cng dy hi bit xut
  loi cng tip nhn  t chc
ng dn hm th m, t  c bit ca
i vi HS trong lp.
1.2. Những vấn đề chung về thơ trữ tình
1.2.1. Khái niệm về thơ trữ tình
 t ng ch h c loi tr ng
cc ct tr i sc
th hin mc ti a ct ch a
s th hing du hiu c  
  hin nhng biu hin phc tp ca th gii n c c
cm cho ti nhn, nhng trit hc.
1.2.2. Đặc trưng của thơ trữ tình
1.2.2.1. T 
T ng
t c th ci sng (mt hing, m
nh, mc la chm ta cho s vng ca c 
c bi biu hic ti
luc, ti hu t  chc t o
mch vng, c 
t tr  
  th hin mn thi vi th gi
a ch th c t chn ca
 o ra mt th gim truy
ng tinh thn c.
t tr i trc tip th l nh
t tr n mo, tiu sng, l c th c

th hin qua giu, c
ht tr 
 














 [36]. 






, 






, 





, 



.
 n t trc ti
ng lc ch yu ca s chuyng c
s chuy

i nhiu dng thc phong
ng mn t ng mt bi
khi vng theo dng thc quy nng theo dng thc din dch, vi
xng, vng song song, vng nht tuyn, vn
 tron 
 t ngun t  i sc t chc
c bit.  c nhu ht sc lng, k
c.
 u t ng cm thi, nhi tu t 
dng ph bic chuyn d
  b   ch dng li 
vic g ra tng bi u quan tr

  v n to
u hin ca mi th 

Nhm rt quan trng c 
nhu c , bao gm c s phi h
dng vn gi
Nhu ct phc tt nhp gi.
1.2.2.4. Kt c 
t c t ch
 o c s d
 mt t t ch  - ng cm.
V m m v ch yu ca kt cca
n khai t 
Kt c  y 

n cht vi v cu t
ct cng theo rng thc vng ca t 
Ch ng trong mt bc l c trin khai
trong t  tip nhm th mt ph
 c nu t t truyn. T p
n kht cy. T  ca ni dung
gt cht ch vi kt cu. S vn vn ca kt cu ph thuc
t qu ca s trin khai t 
1.2.2.5 m,  
m, cn.
c lng lc qua c
m lng, thm nhu
  trc ti
cm   trng v 
n vn mt t 
1.2.4. Đặc trƣng phong cách nghệ thuật tác giả.
 thng nhi nh ca h thng biu
hin ngh thu m nhc

sng.
ng biu hii
a ma mi
c to bi nhng yu t  thu
ng, kt cm, th loi Mc, mc v 
lch s, phong tc, t mang nh
u n th
gii ngh thut ca mi thc hoc nc.
Tip nhc t   c nhng c
thn thng yu t quan tr
 hm ngh thut v  c, quy lun c
hc
1.2.5. Phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu.
V n Ht tr  rc.
H Hng ti l sng lm ln, nim vui
ln cng, ca c t tr  H
i din cho v p, sc mnh, phm cht cng, mang tch s 
thm, M y nh ly l
Cm hng tng h Hm
nhun ch ch s H thi
xut sc nht trong nn thi ca hii c
m ln ci, nhng v ln lao ca
i sc T Hu th hin qua git t m
th
Ngh thut biu hi Hc r  Hu
 n thng hii mi.
V th  Hp thu nhng tinh hoa ci, c
gii c c bin dng nhng th n
thng cc
V , T Ho nhng t mt m

ng s dng nhng t ng c vc bi H
 a ting Vi dng rt  

 Ha s kt hu t c
o ngh thu


CHƢƠNG 2
THỰC TRẠNG VÀ ĐỊNH HƢỚNG DẠY HỌC THƠ TỐ HỮU Ở TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG THEO ĐĂ
̣
C TRƢNG THỂ LOẠI VÀ PHONG CÁCH NGHỆ THUẬT.
2.1. Thực trạng dạy học thơ Tố Hữu ở Trung Học Phổ Thông.
2.1.1. Vị trí của thơ Tố Hữu trong chương trình Ngữ văn THPT
 lu cho ni Vit Nam, T Ht nhiu
t xc dc hng ph n
      la ch           
 dy  nhng lp.
2.1.2. Những thuận li, khó khăn
2.1.2.1. Thun li
i vi hc: Kin thn v th lo thut ca hc
  tip nhm mc quan, c
m c yu. Vic h Hc
 lo thu hc sinh bi
p cng thc ranh gii gii
 loc khng thc s 
thu H thut c
i vi dy: Dy h H lo
thung quan tr m  nhng th loi
. 


   tuy
t ca mt th loi nh
hiu bic v th loi, bi loi s t sc mnh
c

V nng d
Ng   m xut s n mt,
phong cViệt Bắc ch 
dn mt s , h  v 
phng thi, th
c git hin nhi u ng
ca nhi m a h  
hp  m

 
V c sinh: Hc sinh th  
ng di hc bm, hc
c sinh b 
V  u nng ph
trong c ngh thu thut ca
c ngh thuc ngh thut ra
khi ni dung.
2.1.3. Thực trạng dạy học thơ Tố Hữu ở trường THPT
 u thc trng di v Hu  
dc ch yc sinh tng:
ng B  ng - nh.
ng C  ng - Nam nh.
2.1.3.1. Kt qu kh 

Bảng 2.1. Tổng hp 23 giáo viên 2 trƣờng THPT Xuân Trƣờng B và THPT
Xuân Trƣờng C, huyện Xuân Trƣờng, tỉnh Nam Định
STT
Câu hỏi
Phân loại
Kết quả




Trƣờng THPT
Xuân Trƣờng B.
Trƣờng
THPT Xuân
Trƣờng C.
1
GV dy h Hu
 lo
 thut?

Thnh thong

35%
50%
15%
30%
60%
10%
2
  ng bi n



4%
2%

3
Nh    
khi s d

Hiu qu cao
 ng
u qu
35%
50%
15%
42%
48%
10%
4
Thi gian dy theo


Thnh thong

31%
64%
5%
48%
49%
3%

5
Nguyn vng mun bit
 c v  

Mun bit
t
100%
0%
100%
0%
6
  y theo

y
ng

30%
55%
15%
42%
48%
10%
y, tn ti nhiu quan nim v y h
T H ng hon hoi
t ging  n th kin th lo
 thu m cng.
2.1.3.2. Kt qu  hc sinh

Bảng 2.2. Tổng hp 185 phiếu của 2 trƣờng THPT Xuân Trƣờng B và THPT Xuân
Trƣờng C.

STT
i
i
Kt
qu

1
  c hc nh  m
 H
c hc
c hc
100%

2
Cm nhn ca em khi hc nh
ph Hu ?



ng
38%
20%
42%










 )
  H     
phm (




Vit Bc
T y
  (VB)
26%
10%
15%
3
 chung (VB)

30%
19%

4
Em hiu th 
thu Hu?
Hiu
u
Hi
30%
18%
52%

5
t nh
bn c Hu tr 
Hiu
u
Hi
10%
17%
73%
Vi kt qu khn thy vic dy h Hu
thc s n cho hc sinh nim hm m
hi ht, thiu khoa hng vi v a mn cc. Vic
chun b  n ch c hc tp nhi

2.2 Định hƣớng dạy học thơ Tố Hữu cho học sinh THPT theo đặc trƣng thể loại và
phong cách nghệ thuật.
2.3.1. Tìm hiểu xuất x
u xut x tt bn,
 thc ci ngun ca t 
t xng nh th c
Khi tiu xut x  di.
2.3.1.1. Từ ấyng 7-1938, nm trong phca tp Từ ấy,
u mc, mc ngot quan trng trong cui T Hu.
2.3.1.2. Việt Bắc nh rc bit: Chin d
kng li, hi-ne- t. 

 i, min
Bc gi nghing cuc sng mi. Mt trang s
mi c   c m            







  chin khu Vit Bc tr v th  kich s
y, T H        c h      
n, THPT thuc phu cn nhng k ni
u bi H n gia ni dung
tr   thut biu hit
sc bic chia tay ca nhi
hung mt ching gt t bao k ni
ng x chia mng, ngi li nhng hi , khng
 ng v 
2.3.2. Cảm nhận ý thơ là khám phá nội dung và hình thc của bài thơ.
 ng cng, nhng s vic, cnh v
ng biu hin s vng c t tr
u t t m ta
cho s vng ca c   gii ca c ng
ng, c ng cm vi
ng  u hin ca tng t ng, chi
tit, vi nhn ra t m nhi vic cm nh
nc) cn d  t chc
dy hc.
2.Từ ấy
c hng dn hc sinh cm nh
c th lo , din t nim rt
nng nhit, mnh m n c vi giy nhit huy


T m ngay   T y- m T Hu bt g
nhng.
T y t gn, gm ba kh n, mi kh b c vit theo
th y ting) vu trang trng, rp vi vic din t 
 ng.
 s dng nhnh n d: ng h, mt tri c 
kht ngu
Mt trt s o gi u mt
tri c, cng tc s
u ta ra nhn, hp l phu nhu tc
sy th hi .
nh n d c kt hp vng t b di
. Bng ch t ngt,  ch ng
nhn mc
ti i mi ca nhn th
cm.
 d i bi thut so
Hn t nin ci
n vng cng s -
mt th giy sc sng vc c 
thanh ra ti
i bi  m, r
rn ting chim)  ng ch m mm kh
ng thi nhn mnh s chuym ca
t gng cng.
S nhn thc mi v l sng c dng c th i qun
i c ng, T Hnh quan
nim mi v l s  v ch ng c
kh ga gia  ta chung ca mi.
T y n. Ch trong ba kh c l c

 thung qua nh gi c
 u cho c .
2.3.2.2. Việt Bắc
Việt Bắc u xut sc ca n chViệt Bắc
v cung, v cu
n.
Bu ng  li nhi
 gim thy, mi cnh v
nh sinh hot cn 
 i quang ca k nii nh thit tha.
 ra bng mt cnh chia tay vn ch
luyn ca k  ngi hi ca Vit Bc - ni  lo c mt


 nim vnh, s vic ca mt th Nu li hi ch nhm
t, d


Ni b thut c



Việt Bắc  c
ht sn nh: th n thc vn d
va tng thng nhi bing, linh ho,
gng, nhn nh 
c n; cht lic vn dc bi
ca dao tr ng ln thn
dc lc s dng thp t t c n
ca bt nhiu ca ca dao  c

vn dng m     biu hin nhng quan h  m mi c i s 
m t
2.3.3. Lí giải, đánh giá
 ngh thut c
n mt s cm th t tng h nhng
p, l  t tr 
  v n n thut. Tt c
nhng yu t c th  n ph
chung,  thn g
i vi sc biu hii m
2.3.3.1. VTừ ấy
Nng: T y n ca m
ng ng.
Ngh thut: t nh thng vn cu
 dng nhc r ng
     (s n d  p t  ng nhau,
nhng t ng ch s nhi  ng, gi
cnh m i.
2.Việt Bắc
Việt Bắc  n mt thn gian kh
m thit ca nhn vi Vit Bc, vi
c.
Việt Bắc  c vi khi
c ta sp ri chin khu Vit Bc v i truyn th
ma chin khu Vit Bn b n
ng mi n  nghip chung, t c,
 m thm bc
nhn c Việt Bắc
gi  dng nhun nhuyn truyn thc. Dy h Hc
 lo thuu kin rt thun l  t

 v  


CHƢƠNG 3
GIÁO ÁN VÀ THƢ
̣
C NGHIÊ
̣
M
3.1. Thiết kế giáo án thực nghiệm: 
h Hu  





  thuTừ
ấy (tiViệt Bắc (tih.
3.2. Những vấn đề chung về thực nghiệm
3.2.1. Mục đích thực nghiệm:
Kim ch thi ca vic dy HS lp 11, lp12
tip nh Hu vm Từ ấy   Việt Bắc  lo
h thut.
Kim chn ca gi thuyt khoa h xut:
Ti  n phn hi t        c nghi  u
chnh, sa cha, b n nh xui mi v 
t chc hong dy hc cho HS.
n nhng kt lu v kt qu u.
3.2.2. Đối tưng, địa bàn và thời gian thực nghiệm
c nghim

ng tham gia thc nghi        y Ng V
11,12  ng B, 

ng, nh.
3.2.2.2. Thi gian thc nghim
a B  



 i v p 11,
Từ ấy c dt 86, tun th Việt Bắc
c dt 25,26, tun th 9 ca l vic thc nghim din ra thun tin,
n thi gian thc nghi    3.3. Nội dung và tiến
trình thực nghiệm
3.3.1. Nội dung thực nghiệm ng d HTừ ấy  n
 Việt Bắc  
3.3.2. Tiến trình thực nghiệm
 hoch thc nghim
c vi GV dy thc nghim
3.3.2.3. T chc thc nghim.
3.4. Kê
́
t quả thực nghiệm
3.4.1. Tiến hành kiểm tra
c dy hm Từ ấy 
Việt Bắc  kim tra (ki
thc t lun)  c hai li chp thc nghim vi.
3.4.2. Kết quả kiểm tra
Kt qu kic thp bng s lip bi so
a hai lp thc nghii chng.

Tổng hp kết quả (tính ra %) của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng
Lp
11
S hc sinh
 kim tra
m gii

m TB
m yu


45

6
(13,3%)
17
(37,8%)
18
(40%)
4
(8,9%)
TN

45

11 (24,4%)
21
(46,7%)
10

(22,2%)
3
(6,7%)


45

6
(13,3%)
17
(37,8%)
19
(42,2%)
3
(6,7%)
TN

45

10
(22,2%)
23
(51,1%)
11
(24,4%)
1
(2,2%)

Lp
12

S hc sinh
 kim tra
m gii

m TB
m yu


43

5
(11,6%)
17
(39,5%)
17
(39,5%)
4
(9,3%)
TN

45

10 (22,2%)
22
(48,9%)
10
(22,2%)
3
(6,7%)


43

5
(11,6%)
17
(39,5%)
18
(41,9%)
3
(7,0%)
TN

45

9
(20%)
23
(51,1%)
12
(26,7%)
1
(2,2%)

 ng Tng hp kt qu a lp thc nghii chng
p bi t qu kim tra  

Biểu đồ 3.1: Kết quả kiểm tra 45 phút lớp 11
















Biểu đồ 3.4: Kết quả kiểm tra 90 phút lớp 12
Biểu đồ 3.2: Kết quả kiểm tra 90 phút lớp 11

0%
10%
20%
30%

40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Đim gii Đim kh Đim TB Đim yu
ĐC
TN

Biểu đồ 3.3: Kết quả kiểm tra 45 phút lớp 12

0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
đim gii Đim kh Đim TB Đim Yu
ĐC
TN
0%
10%
20%

30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
đim gii Đim kh Đim TB Đim Yu
ĐC
TN



0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Đim gii Đim kh Đim TB Đim yu
ĐC
TN

Biểu đồ 3.4: Kết quả kiểm tra 90 phút lớp 12

3.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm:
 hc thc nghic kin thc th lo
thu c H  c  hic
ph lo thut,
 ra h lc tp, mnh dn,
n, cm nhn ca bi, tho lun vn, to cho
lp hc bi  .


KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
1.  Hc s
t na th k  H u ca gii
c ngh thu dng ph i
h Hc dy  tt c p hc ph i
s m ln va nhm mi thiu, cung cp cho HS tri thc v mt 
n cc, vn nh tinh thn
p v cuc si qua s nghi
2. Vic la chTừ ấy  SGK Ng Việt Bắc  SGK Ng 
12 tp 1;  xuy h lo thut
nhm m hc, t  H
chung.
3. T thc t thc nghim dTừ ấy và bài thơ Việt Bắc   th lo
 thun thy: vic dy h H loi
 thu  o ca hc sinh trong
gi hc; hc sinh rt hng hc tp m
c.
2. Khuyến nghị
2.1. Đối với giáo viên: Cn trang b vn kin thn v  lo
ngh thu  H.

2.2. Đối với học sinh: Cn trang b ng kin thn v  H
thc chun b  n lc, ch ng chi m bng nhng
i.
2.3. Đối với nhà quản líng my h
T H lo thut; tu kin v s vt cht, bi
p v  u qu ging dy.



References
1. Ban châ
́
p ha
̀
nh Trung ƣơng Đa
̉
ng (1997), 







, Nxb 
.
2. Ban tƣ tƣơ
̉
ng văn ho
́

a Trung ƣơng (2001), 


, 



.
3. Lê Huy Bắc (2008), Nhng v th loch s c, Nxb c
4. Nguyễn Viết Chữ (2006), y hi th,
Nxb i hm.
5. Phan Huy Du
̃
ng (1999), 



, Nxb .
6. Trần Thanh Đạm (1974), My v ging dc theo loi th, Nxb
c.
7. Nguyê
̃
n Đăng Điê
̣
p (2002), , Nxb 

.
8. Hà Minh Đức (1997), 








, Nxb .
9. Nguyê
̃
n Văn Đƣơ
̀
ng (2006), 





12, 

1, Nxb .
10. Hoàng Ngọc Hiến (1992), ng v th loi ng vin Du,).
11. Nguyê
̃
n Thi
̣
Dƣ Kha
́
nh (2009), 

















, Nxb .
12. M Giang Lân (2002), , Nxb 

.
13. Nguyê
̃
n Văn Long (2009), 

























, Nxb .
14. Phan Trọng Luận (chủ biên) (2008), y h(T1, 2), Nxb i h
phm.
15. Phan Tro
̣
ng Luâ
̣
n (chủ biên) (2008), 

 12 C

, 

1, Nxb
.
16. Nguyê

̃
n Đăng Ma
̣
nh (chủ biên) (2003), 

,  12,
Nxb .
17. Đoa
̀
n Đƣ
́
c Phƣơng (1997), , Nxb .
18. Đoa
̀
n Đƣ
́
c Phƣơng (2006), 



, , Nxb .
19. Đoàn Đức Phƣơng (2007), p Ng  lp
11, 12 b chun, Nxb c.
20. Đoàn Đức Phƣơng (2008), c, Nxb i hc Quc
i.
21. Trần Đình Sử (1987),  Hu un), Nxbm mi  Hi
t Nam.
22. Nhiều tác giả (2000), T Hu v m, Nxb c.
23. Nhiều tác giả (2007),  ng T Hu, Nxb c.